Handel nog steeds stroef
Oorlogsellende overTholen
in Spaanschen tijd
Strijd om den blauwen wimpel herleeft
LEZERS SCHRIJVEN..
Queen Elisabeth vaart in September uit.
H«t snelste sehin ter wereld? A-Ueen te New York worden
net snelste scnip ter weeor wekehjk8 2000 personen afge-
EEN leger van 1500 arbei
ders is thans te South
ampton dag en nacht be
zig om het Engelsche luxe
passagiersschip de „Queen Eli
sabeth" in September a-s. den
Blauwen Wimpel van den At-
lantischen Oceaan te laten ver
overen. De Wimpel werd, zoo-
als men zich nog herinneren
zal, in 1938 door het zuster
schip van de „Elisabeth", de
„Queen Mary", veroverd op de
Fransche „Normandië" met
een gemiddelde snelheid van
30.99 zeemijlen op de heenreis
en 31.69 op de terugreis van
Amerika naar Engeland.
Verschillende verbeteringen
Werden aangebracht tijdens den
oorlog, toen de „Q.E." zoo
als zij in de Engelsche en
Amerikaansche pers heet
als troepentransportschip
dienst deed, en deze voerden
de snelheid op tot een gemid
delde van 39 zeemjjlen per uur.
De verbeteringen, die thans
worden aangebracht aan de
machines en de nieuwe pro
pellers, zullen volgens deskun
digen het schip in staat stellen
om minstens 40 mijl per uur
te loopen. De vraag is dan ook
niet meer óf de Q. E. het re
cord zal breken, maar eerder:
met welke marge zij het zal
doen.
Er worden voor dit doel kos
ten noch moeiten gespaard in
Engeland, waar de bevolking
nog altjjd leeft op oorlogsrant
soenen en zelfs minder dan
dat. Dat laatste is natuurlijk
ook de reden, waarom men
van Engelsche zijde zoo weinig
mogelijk openbaar laat worden
over de luxueuze wijze, waarop
het schip wordt ingericht. Het
is er namelijk op de eerste
plaats om te doen, dat de Q. E.
met haar ongekende snelheid,
zooveel mogelijk rijke sportlie-
vende Amerikanen zal lokken
om de recordreizen mee te ma
ken, en zoodoende zal het reu-
zenschip de dollars verdienen,
waaraan Engeland zoo bitter
behoefte heeft. Overigens heeft
men blijkbaar nogal geluk bij
de inrichting van het schip,
Want het meerendeel van 't
meubilair, tapijten, gordijnen,
linnen en decoratiestukken is
bewaard gebleven, daar men
het, toen het schip in 1940 zijn
beroemde verrassende reis naar
Europa maakte, terwijl de
Duitsche duikbooten op de loer
lagen, te New York in bewa
ring heeft gesteld. Een ander
gedeelte was bewaard in de
ondergrondsche hangars van
een Britsch vliegveld. Op het
oogenblik zoekt de eigenares-
ee, de Cunard White Star Line,
heel Engeland af naar gordijn
roeden, daar die van het schip
den oorlog niet hebben over-
leefd, en de machines te Bir-
mingham, die de gewenschte
roeden zouden hebben kunnen
maken, op ander werk zijn in
gesteld.
Over het algemeen zijn de
Engelsche Scheepvaartmaat
schappijen echter niet bijzon
der te vreden over de politiek
van het „Transport Ministry",
dat vóór den herfst bijna geen
enkel gevoraerd passagiers
schip wil teruggeven aan de
eigenaars.
Er zijn slechts twee groote
Britsche passagiersschepen in
de vaart tusschen Engeland en
Amerika, de „Queen Mary" en
de „Aquitania" en deze zyn
vrijwel doorloopend geheel be
zet door de passagiers „met
voorrang?', die met regeerings-
opdracnten heen en weer rei
zen.
De Engelsche scheepvaart
maatschappijen hebben inmid
dels wachtli'sten van duizen
den, die een reis over den
„Grooten Vijver" willen ma
ken, doch die natuurlijk nooit
verwerkt kunnen worden door
de paar „overgeschoten plaat
sen* die op elke reis van ge
noemde schepen plegen vrij te
komen voor gewone passagiers.
wezen. De klachten over slech
te service, ligging en voedsel
z\jn legio.
In Engelsche scheepvaart
kringen maakt men zich
voorts zorgen over het feit dat
Nederland, Noorwegen, Zwe
den en Frankrijk thans alle
passagiersdiensten over den
oceaan gaan onderhouden en
den Engeïscheq maatschappijen
een ernstige handicap bezorgen
tegen den tijd dat er ook weer
Britsche passagiersschepen zul
len varen op de belangrijke
Noordelijke Atlantische route.
EERSTE PERSONENTREIN
OVER DE MOERDIJKBUG.
In verband met de opening
van de Moerdijkbrug op Za
terdag, 24 Aug. a.s., zal de
Nederlandsche Reisvereeni-
ging een 1-daagsche reis naar
Brussel organiseeren. Met een
Diesel als eersten personen
trein, zal het gezelschap op
25 Augustus, nog voor de of-
ficieele dienstregeling der Ne
derlandsche Spoorwegen zal
ingaan. over de herstelde
brug rijden.
DOODELIJK ONGELUK.
Dinsdagmiddag rond drie
uur. werdf in de Fortuinstraat
te Bergen op Zoom mevr. van
W., uit Roosendaal, door een
militairen vrachtauto aangere
den en vrijwel op slag gedood.
Het ongeval gebeurde voor
de oogen van haar echtgenoot.
De auto reed door. doch de
chauffeur, een militair, die
reen rijbewijs bezat is later
loor de politie aangehouden.
GEEN LEZINGEN.
DOOR VERBODEN
SCHRIJFSTER.
Op vragen van mejuffrouw
Tenderloo, betreffende lezingen
over het verzet en de illegali
teit in Nederland, welke door
een bekende Nederlandsche
schrijfster, aan wie het recht
van publicatie voor het leven
is ontnomen, in Zwitserland
zouden zijn gehouden, hebben
de M-n.-Pres. en de Minister
van Buitenlandsche Zaken ge
antwoord. dat een gerucht van
dien aard de regeering reeds
eerder aanleiding gaf tot het
doen instellen van een onder
zoek, Gebleken is, dat geen aan
de omschrijving beantwoorden
de schrijfster in Zwitserland
lezingen hield of houdt.
Gevaarlijke vliegtocht.
Te Port-Darwin is een
12-jarig Indonesisch jon
getje in het ziekenhuis
opgenomen, dat kans
heeft gezien 3000 myl als
verstekeling met een
vliegtuig m e te reizen.
Het kereltje zat ineen
gehurkt in de klei ^e
ruimte van het landings
gestel, waar het erg te
lijden had van de koude
luchtstroomen die door
deze ruimte waaien. De
jongen ia dan ook be
wusteloos ge-aakt.
Het mag een wonder
genoemd worden, dat hy
niet naar beneden is ge
stort. Hij werd pas ont
dekt toen de piloot na
de landing het toestel
inspecteerde
INVASIE VOORSCHOT VOOR
ONDERWIJZERS.
Op vragen van den heer Van
Sleen. betreffende spoedige uit
betaling van het zgu. invasie
salaris aan onderwijzers, heeft
de minister van O K. en W.
o.m. geantwoord dat de uit
betaling van dit invasievoor
schot voor zoover deze nog
niet heeft plaats gehad, on
verwijld kan geschieden.
NED. ZUID-AMERI.
KAANSCH INSTITUUT.
Het Nederlandsch Zuid-
Amerikaansch Instituut dat
zich ten doel stelt de betrek
kingen tusschen Nederland en
Zuid-Amerika en de aangren
zende gebieden te bevorderen in
den ruimsten zin des woords.
heeft zich in een rondschry-
ven tot diverse belanghebben
den in Nederland gewend en
aangedrongen op verovering
van afzetgebied in Zuid-Ame
rika.
Nieuws in een notedop
De oudste vrouw van
Frankrijk, mevr. Forter, is te
Croix (nabh' Ryssel) op 105-
jarigen leeftijd overleden-
Volgens de Evening Stan-
dard vertrekken thans Oosten
rijksche meisjes uit Weenen
om als hulp in de huishouding
in Engelscne gezinnen van in
Oostenrijk gelegerde militairen
dienst te doen.
In Juli heeft het aantal
arbeidskrachten in Amerika
een record-hoogte bereikt van
58.130.000 personen. De werk
loosheid in Juli daalde tot het
laagste cijfer van 1946 name-
ltfk 2.270.000 personen.
Arisen en Ziekenfondsen.
Naar aanleiding van --et ver
slag van de Algem. Vergadering
van het M.Z.F.. schrijft de heer
W. J Mazzola, neus-, keel- en
oor arts te Middelburg ons het
volgende:
Inderdaad zijn de artsen ac-
coord gegaan met de verhoo
ging van de weistandsgrens van
de vrijwillig verzekerden tot
3000.—. Wij hebben dit zelf
aangeboden, 1.1 aar alleen onder
voorwaarde dat er van het
M.Z.F. een strenge contróle zal
worden ingesteld. Op welke wij
ze het M.Z.F zich deze con
tróle voorstelt te doen is zaak
van het fonds. Veel vertrouwen
hebben de specialisten daar niet
in, gezien het feit dat de mees
te ziekenfondsen zich totaal 'niet
storen aan een weistandsgrens.
Hoe kunnen de artsen vertrou
wen hebben in die toezegging,
als op de Algem. Vergadering
gezegd wordt door het bestuur
dat contróle zeer moeilijk is. Ja
zelfs onmogelijk. M.i. staat of
valt met de weistandsgrens het
geheele instituut van de vrij
willige verzekering
De artsen hebben dan ook op
de algemeene vergadering den
eiseh gesteld, „een stipte con
tróle". Blijkt het ziekenfonds
zich daar niet aan te houden
dan zullen /de specialisten hun
contract met het M.Z.F. t.z.t,
opzeggen.
Nog een waarschuwing aan de
vrijwillig verzekerden Deze heb_
ben geen recht op klinische
(operatieve) behandeling van
den oogarts, neus-, keel-, oorarts,
zenuwarts.
Het Bestuur van het M.Z.F.
beweert dat zij hiervan in ken
nis zijn gesteld, maar bij na
vraag op mijn spreekuur weet
niemand het Ik stelde ter
algem. vergadering voor dit per
advertentie kenbaar te maken.
Men vindt dit blijkbaar niet noo-
dig. Daarom doe ik het bij deze,
ter voorkoming van teleurstel
lingen voor de vrijwillig verze
kerden. Zij kunnen, willen zij
gedekt zijn voor klinische hulp,
zich verzekeren bij de Zieken-
huisverpleging.
volgt behaald: le, 6e en 8e
D. v. d. Berg; 2e C. Ringel-
berg; 3e en 5e J. Poelman;
4e en 12e J. Hooftman; 7e en
11 J. Geene; 9e P. Paulus;
10e, 13e en 14e D. M. Klaaa-
sen.
De P D.V. „De Zeeuw" te
Goes hield Zondag een wed
vlucht vanuit Quivrain.
1. P. van Sabben met 1, 6,
8, 9, 16, 19; 2. M. J. van Liere
met 2; 3. P. C. Voois met 3;
4. L Baert met 4, 11, 15;
5. J.'Harthoorn met 5; 6. P.
C. Kerkhove met 6; 7. J.
Schrijver met 10; 8. C. J. Ku-
zee met 12, 13, 14; 9. G. de
Hond met 17; 10. A. Battes
met 18 Winnaar der me
daille was P. van Sabben.
Uitslagen concours P.D.V.
„De Noordster" te Yerseke
vanuit Vilvoorde (B.). Afstand
km. Afgerichte duiven 36
in concours. 1 L. Bom; 2 en
3 C. de Koeijer; 4 en 9 Joh.
van Es; 5 Joh van Stee; 6
L. Slotboom; 7 "P. Verwijs; 8
J. A. v. d Plasse.
Het aantal deelnemende
jonge duiven was 62. 1 J. v. d.
Dorpel; 2 en 9 C. Pekaar; 3
en 10 S. v. d. Plasse; 4 Jac.
v. d. Plasse; 5 en 14 L. Min-
naard; 6 M. Moerland; 7 M
C. Lamper; 8 en 15 Joh. van
Es; 11 W. Hoogstrate; 12 A
Zoeteweij13 J. v. d. Jagt; 16
BEURSOVERZICHT.
OMZETTEN KLEIN.
De handel op de effecten
beurs te Amsterdam draagt
nog steeds een stroef karakter
en zoolang de orders uitslui
tend door bemiddeling van de
hoeklieden moet worden be.
werkstelligd,, kan hierin moei
lijk verandering komen. Daarby
draagt de beperkte affaire er
eveneens niet toe bij, de zaken
soepel te doen verloopen. De
omzetten waren vandaag weer
klein en reeds begin beurs kon
met vrij groote zekerheid wor
den vastgesteld, dat zich geen
groote variaties zouden voor
doen. Kon. werden aanvanke
lijk geadviseerd tegen 388 en
de claims tegen 758 k 760.
Onder beurstijd kwam echter
eenige vraag opdagen, zoodat
Kon. tenslotte avanceerden tot
390 en de claims met een prijs
van 763 wat hooger waren.
In de industrie-aandeelen was
bitter weinig te doen. Van de
hoofdsoorten waren de Phi
lipsaandeeleu een kleinigheid
lager en kwamen in de onmid
dellijke nabijheid van 300.
Bankaandeelen wanen nage
noeg onveranderd. Voor de
scheepvaartaandeelen was het
weer zoeken en tasten, waarby
de noteeringen meerendeels
wat naar beneden gingen. De
cultuurfondsen bleven ver.
waarloosd.
De beleggingsmarkt was
kalm, maar de omzetten waren
wat grooter. De Ned. Staats
papieren lagen algemeen stevig
in de markt, waarby rempla-
cementen in verband met de
lossing van circa 50.000.000
obligatie uit de 4 Ned.
Staatsleening 1941 klaarblijke
lijk een voorname rol speelden,
voor pandbrieven bestond
vraag maar er was bijna geen
materiaal aan de markt. Ook
voor gem. en prov. leeningen
bestond eenige kooplust, waar
tegenover ook maar weinig
aanbod bestond.
Prolongatie 2%.
M. Minn aard. De duiven wer
den gelost om 13 uur met
Zuid-Westen wind en bewolkte
lucht. De snelste duif vloog
1423 meter per minuut, de
laatste prijswinnende duif
1217 meter.
Marktberichten
Veillnggver. „Zuid-Beveland".
Veiling van 13 Augustus.
Précose de Trevouse IA 69
76; idem I 69; idem B. 56—58;
Clapps Favorite IA 6769;
idem A 5861; idem B. 47
48; N.H. Suikerpeer 3544
Bruine Heerenpeer 3450; Zi
geunerin IA 96108; idem A.
8087; B. 62; Mancs Codlin
3043; Early Victoria 2937;
Codlin Ceswick 29—30; James
Griese 70—88. alles per 100
kg. Kas Princesse Louise 37;
kas Triumph de Vienna 80
83; beiden per 100 stuks.
Washington pruimen 37—
71; Oranjepruimen 4770; Cn-
tariopruimen 4568; Witte
Wijnpruimen 2761; Dubb.
Boere Witte 31—67; Monseig
neur Hatige 69—79; Utility 45
76; Kriekepruimen 5567
Golden Japan 70—96; Blauwe
druiven 261—310, alles per 100
hg.
Meloenen 65—147. per 100
stuks; Dubb. Princesse boonen
3841. per 100 kg.
Veilingsver.
„KapelleBiexelinge en
Omgeving".
Kleine Veu n«r ven 22 Aug.
Pruimen: Washington 30
78; Czar 5485; Ontario 54—
71; Monseigneur Hative 47
82; Dubb Boeren Witte 43—
84; Witte Wijnpruimen 57
59; Belle de Louvain 4888;
Utility 4660; Golden Japan
86; Pound's Seedling 57(3
Princepruimen 26.
Appels: Keswick 1943; Zi
geunerinnen 441.10; Early
Victoria 3246; Manks Codlin
2893; James Grieve 18
1.10; Lord Suf field 39; Goe»-
sche Marktappel 59; Lady's
Seedling 8198; Bloemzoet 44
—63.
Peren: Precose de Trevoux
4186; Claps Favorite 35
76; N.H.S.-peer 33—47; Beur-
ré de Merode 2041; Heeren
peer 30; Dr Jules Cuyot 29;
Dubbele Jutten 1.89; val pe
ren 17—26.
Diversen: Frambozen 1.15—
1.64; Bramen 781.66; Dub
bele Princesse zonder draad
2832; Snij boonen 834;
Augurken 140; Savoye Kool
20, alles per kg.
Officieele publicaties
D.K. S-HEER ABENDSKERKE.
WIJZIGING OPENSTELLING AGENTSCHAPPEN.
Met ineaag van 19 August us 1946 zullen de zittingen der
agenten. v/°r(len veranderd en als volgt gehouden worden.
Uren
inlichtingen uitreiking
en formulieren waardemat.
Plaats
Dag
Baarland
Ellewoutsd.
's-Gravenp.
Sport
KORFBAL.
Zaterdag 10 Augustus j.l.
organiseerde korf balver eeni-
glng Vitesse te Wolfaartsdyk
met medewerking van het
plaatselyk muziekgezelschap
ADVENDO, een propaganda-
middag en .avond. Nadat met
de muziek door het dorp naar
het terrein was gemarcheerd,
werd eerst gespeeld de wed-
strijd VitesseOlympia
(Wilhelminadorp), die door
Olympia met 10 werd ge
wonnen. 's Avonds werd ge
speeld VitesseUnitas (Kloe-
tinge), welke wedstryd door
Vitesse met 30 werd ge
wonnen. Ondanks het slechte
weer was er nog een vrij tal
rijk publiek.
WEGWEDSTRIJD
TE SELZAETE.
36 onafhankelijken trapten
Zondag te Selzaete 105 km.
over 6 groote en 5 kleine
ronden. Inde 3e ronde loopt
Matthys al uit en heeft bii
het ingaan van de 4e ronde al
2 volle minuten voorsprong
veroverd.
Halverwege de 4e ronde
waagt ook J. v. d. Heijde uit
Wouw een uitlooppoging, doch
elf renners zitten hem op de
hielen. Toch weet hy zich los
te werken en zijn achterstand
tot 45 sec. terug te brengen.
De uitslag luidt als volgt:
1. Matthys 3 u. 2 m.; 2. v. d.
Heyden op 1 m. 6 sec.; 3.
de Keyser op 2 m. 45 sec.
De Nederlanders. Heeren, de
Booy en Suikerbuyck bezetten
resp. de 18e, 19e en 20e plaats.
POSTDUIVEN.
Zondag j.l. hield de post
duivenvereniging „Zeelandia"
te Middelburg een wedvlucht
met jonge duiven vanuit
Quiévrain (B.), afstand 121
km. De prijzen werden als
s-H. Abtsk.
Heinkenszand
Kapelle
Kattendtjke
Kloetinge
Lewedorp
Nieuwdorp
Scfaore
Wemeidinge
Wilhelm.dorp
Wolf aartsdijk
Dinsdag
Donderdag
Maandag
Vrijdag
Dinsdag
Donderdag
Dinsdag
Donderdag
Maandag
Woensdag
Vrijdag
Maandag
Vrijdag
Woensdag
Vrijdag
Maandag
Donderdag
Woensdag
Zaterdag
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Woensdag
Zaterdag
Maandag
Donderdag
Maandag
Donderdag
Donderdag
Zaterdag
Woensdag
Zaterdag
Dinsdag
Vrijdag
Dinsdag
Donderdag
Dinsdag
Donderdag
Zaterdag
Maandag
Woensdag
Dinsdag
Vrijdag
Woensdag
Zaterdag
Dinsdag
Vrydag
10.30—12.— u. 10.30—12.— u.
13.3016.13.3015.
8.30-12.-
13 00—16.—
13 00—16.—
11.00—12.—
10.30—12.—
13.30—16.—
9.00—10.—
10.00—12.—
10 30—12.30
13:30—16.—
8.30—10.—
8.30— 9.30
10.30—12.—
8.30—12.—
13 00—16.—
8.30—11.30
8.30—12.—
13.00—16
8.30—11.30
8.30—10—
8.30—12.—
8.30—12.—
8.30—12.—
8.30—12.—
14 00—16.—
8.30—12.—
13.00—15.—
8.30—10—
8,30—12.—
13.00—16.—
8.30—12.—
13.00—16.—
13.30—16.—
8.30—10
13.00—16
10.45—12.—
8 30—12.30
13'.30—16.—
8.30—10.15
8.30— 9.30
13 30—16.—
13 30—16.—
10.30—12.—
8.30—10.30
13.30—16.—
8.30—12.—
13.30—16.—
14 00—16.30
9.'00—12.30
13.30—16.—
9 00—12.30
13.'30—16
8.30—11.30
10.30—12.—
8.3012.30
13.30—16
8 30—12.30
13.30—16.—
8 30—12.-
13.00—15—
13.00—15—
11.00—12.—
10.30—12.—
13.30—14.30
9.00—10.—
10.00—12.—
10.30—12.30
13.30—15.—
8.30—10—
8.30— 9.30
10.30—12.—
8.30—12.—
13.00—15.—
8.30—11.30
13.30—16.—
9.00—11.30
8.30—10.—
8.30—12.—
9.45—12
9.45—12.—
13.30—15.—
13.00—15.—
9.30—10 30
9.30—11.30
13.30—15.—
13.30—14.30
8.30—10.—
13.00—15.—
10.45—11.45
9.15^-12.30
13.30—15.—
9.15—10.15
8.30— 9.30
13.30—15
13.30—15
10.30—12.—
8.30—10.30
13.30—15.—
8.30—12.—
13.30-15.—
10.00—12.30
13.30—15
10.00—12.—
9.30—11.30
11 00—11.45
9.00—12.30
9.00—12.30
13.30—15—
Weerbericht
TIJDELIJK OPKLAREND.
Zwaar bewolkt met tijdelijke
opklaringen. Enkele buien
vooral gedurende den nacht en
vroegen ochtend langs de
Noordzeekust en het IJssel-
meer. Matig Z-Westelijke tot
Westelijke wind. Koel.
HOOG- EN LAAG WATER.
Vrijdag is het hoog water
om 4.06 en 16.20, resp 2.09 en
1.99 -f N.A.P.
Laag water om 10.36 en
23.09, resp. 1.81 en 2.18
N.A.P.
ZON EN MAAN.
De zon komt op om 5.24 en
gaat onder wi 20.04.
De maan komt op om 21.52
en gaat onder om 9.17.
Scheepvaartberichten
Gepasseerd van Antwerpen.
13 Aug. „Amstelkerk" naar
Amsterdam. „Westland" naar
Dundee. „De Hart III" naar
St. Heiier.
14 Aug. „Zuidland" naar Ab-
berdeen.
Aangekomen te Vlisslngen.
13 Aug. „Gruno" van Ant
werpen. „Zeus" van BrusseL
„Ton S" van Antwerpen „No
va" van Stavanger. „Rolf" van
Antwerpen (14 Aug.). „2 Ge
broeders". „Constant" van
Antwerpen en de „Res Nova"
uit Zweden.
Vertrokken van Vlisslngen.
13 Aug. „Nova" naar Antwer
pen. 14 Aug. „Ton S" naar
Dundee. 2 Gebroeders" naar
Ostende.
Het kringkantoor is voor het publiek geopend op eiken
werkdag van 9.00—12.00 uur. Het spreekuur van den leider
is voor dringende zakèn, die n iet per brief kunnen worden
behandeld uitsluitend op eiken Dinsdag van 9.0012.00 uur.
Het publiek wordt verzocht deze lyst uit te knippen en
zorgvuldig te bewaren.
Bn de volgende publicaties v oor uitreiking van schoenen
bonnen zal naar deze zitting en verwezen worden. Ook voor
omwisseling van maaltijdenbonnen kan men terecht op de
zittingen voor waardemateri aal. Voor het overige waarde-
materiaal ontvangen betrokk enen een oproepbericht, ver
meldende datum en uur. waarop dit moet worden afgehaald.
Radioprogramma's
Vrijdag 16 Aug.: Hilvers. I
(N.C.R.V.) 7 Ber-; 7.30 Russ.
koor; 8,Ber.; 8.20 Morgen-
conc.; 9.Gram.; 9.30 Gram.;
10.30 Morgendienst; 11 Gram.;
12.— Gram 13.— Ber.; 13.20
conc., 14.20 Boekbespr.; 15.15
Conc.; 16.Voordracht; 16.30
Orgelconc.; 17.15 Mannenkoor;
19 Ber.; 19.20 Vacantieprogr.;
20.— Ber 21.15 Gram.; 22.—
Ber.; 22.30 Conc.
16 Aug.: Hilversum II (V.A.
R.A.): 7 Ber.; 7.30 Gram.; 8
Ber.; 8 50 Voor de huisvrouw;
9.Conc.; 9.50 Gram.; 10.
Morgenwijd; 10.20 Regenboog;
10.45 Conc.; 11.15 Voor de
vrouw; 11.30 Eddy Walis; 12
Conc.; 13.— Ber.; 14Kook
kunst; 14.20 Recital; 14.55
Voordracht; 15.39 Hoorspel;
16.Hong.-Russ. progr.; 16.30
We hebben vacantie! 17.30
Stafmuz.; 18.Ber-; 18.35 Mu
zikaal Praatje; 19.15 „Spel
met den dood"; 20 Ber.; 20.05
Reportage; 21.15 Bob Scholte;
21.30 Men vraagt...; 22 Buiten-
1. Overzicht; 22.15 Jazz progr.;
23.Ber.; 23.15 Schaaktour-
nooi (besprek
SPANJOLEN EN DUITSCHERS MAAKTEN
HET LEVEN ONDRAGELIJK.
DOOR M. D. LAMMERTS.
De bewoners van het eiland
Tholen hebben In den lr .sten
oorlog veel ellende en schade
door inundatiën, vernielingen,
evacuatie e-c' van den wree-
den vijand ondervonden. Doch
als wy eens een blik terug
slaan naar de jaren 1572
1576, dan zal ons blijken welk
een oorlogsellende toen over
genoemd eiland kwam in
hoofdzaak door de Spaansche
troepen.
Men had de laatste 30 k
40 jaren aldaar met veel tegen
spoeden en rampen te kampen
gehad. Van 1530 af begonnen
de tegenslagen. In dat jaar
werd het eiland geteisterd door
een watervloed waardoor veel
verarming was "ontstaan. Twin_
tig Jaren daarna, op 13 Januari
1552, door een zwaren water
vloed, gepaard met onweder en
regen.
SPRINGVLOED.
De bewoners van de pol
ders hadden hun erven verlaten
en nauwelijks daarop terugge
keerd, hun huizen hersteld of
er dreigde alweer een ramp.
De springvloed van 1 op 2 No
vember 1570 gepaard met een
woedendep storm uit het N.-
Westen. De bevolking werd
door het water, dat tot een
geweldige hoogte werd opge
zweept. verrast, zoodat vele be
woners zijn omgekomen. Som
mige landen werden van elkaar
gescheurd, de beesten verdron
ken in de stallen, de menschen
op hunne bedden. Ook 't graan
in de schuren werd bedorven,
het gezaaide verloren, en de
grond voor jaren van zrjn
vruchtbaarheid beroofd1
Nu kwam de druk van den
oorlog over dit land. De stad
Tholen kreeg reeds op 25 April
1572 vast garnizoen onder het
opperbevel van den Spaanschen
overste Mondragon. De bevel
hebber van die stad moest een
bedrag van 900 gulden hebben
om hiermede zijn soldaten te
kunnen betalen. Aangezien die
30m niet bijeen werd gebracht,
werden de korenzolders „gevi
siteerd" binnen de stad Tholen
en dit graan naar Bergen_op-
Zoom vervoerd en aldasr ver
kocht.
In het werk hiervoren ge
noemd wordt, over hetgeen ik
hoop mede te deelen, helaas
geen melding gemaakt.
In een rekening van den
rentmeester van de heerlflk-
heid van Sint-Maartensdyk
over het jaar 1575 komen vele
bijzonderheden voor over de
oorlogsellende, welke de be
woners van genoemde heerlijk,
heid en van Scherpenisse heb
ben ondervonden2).
De rentmeester begint „In
den yersten is warachtich, dat
de gemeynten van de heer-
licheyden voors. Int jaer
LXXn hebben gehadt ende ge.
leden groote ende ontspreke-
licke costen ende vuyteeringen
Int besorgen van wagens ende
schepen voor des Mat. soldaten
dagelicx over Slnt-Martens.
dyck ende Scherpenisse nae
Duvelandt ende nae 't landt
van der Goes ende van daer
wederomme nae Brabant oft
Hollandt treckende".
Hij beschrijft dan. dat in de
genoemde plaatsen van 1 No
vember 1572 af tot 16 Maart
1573 hebben „gelogeerd" ge
weest 2 vendels knechten or. der
de kapiteins Brunemont en Ar-
nandes. zy elschten van de in
gezetenen al wat hun goed-
dacht; de wethouders werden
gedrongen wfn voor hun te
koopen. Ook moest worden ge
leverd buskruit, lonten en an
der oorlogsmaterieel. Boven
dien moest nog een som geld
van acht S. negen honderd ca-
rolus gulden worden afgedra
gen.
Behalve deze inkwartiering
werden de ingezetenen ge
dwongen om vijftig soldaten
gedurende één maand te on
derhouden en aan iederen sol
daat twintig cent per dag te
betalen.
Al heel spoedig daarna, rl.
van Mei 1573 af moesten de
bewoners van Sint-Maartens
dijk weder vyftig soldaten van
den kapitein Haro onderhou.
den. De gemeente Scherpenisse
ontving een gelijk aantal voor
haar rekening; deze militairen
hadden het kasteel van Sint-
Maartensdijk ingenomen.
ROOVERIJEN.
Voor de stad Tholen had tot
8 Mei 1573 een leger gelegen,
dat echter aan het verloopen
was. De militairen van dat le
ger hadden de bewoners van
het eiland Tholen van hun roe
rende goederen beroofd De
rijksten werden gevangen ge
nomen. hun geld afgenomen,
o.a. jonker Hendrick van Bae-
xen, de rentmeester, Cornells
Willemss, Smit e.a.
Van 9 Mei d.a.v. tot den
laatsten dag in Juli lagen in de
meergenoemde plaatsen een
honderd soldaten, die in dien
tyd aldaar naar willekeur heb.
ben eeleefd. Na het vertrek
van aeze militairen en wel van
1 Augustus tot 8 October wa
ren zy verplicht een zeventig
tal soldaten te onderhouden,
aan iederen soldaat moest per
dag vyf stuivers worden be
taald. Direct na laatstgenoem
den datum kwam een com
pagnie soldaten van den kapi
tein Calderon, deze bleven tot
13 November. Tot het einde
van 1573 waren zij nog steeds
belast met de inkwartiering.
Vooral gedurende het beleg
van Zierikzee had men veel in
kwartiering van doortrekkende
troepen.
Ook in het volgende jaai
waren zy nog niet verlost van
de inkwartiering. Vooral in de
eerste maanden waren de inge
zetenen wederom aangewezen
op dezen ondrageiyken last.
Behalve voetvolk, kwam ook
ruiterij, n.l. Spaansche-. Itali-
aansche- en Albaneesche. die
allen hebben geleefd, „nae haer
discretie" of wel goeddunken.
Ook een Duitsch kolonel,
graaf van Frunsburch bleef 10
èt 12 dagen tot last, hy bracht
een 25 paarden mede.
Het verdere gedeelte van dat
jaar was het een komen en
gaan van militairen, die moes
ten worden ingekwartierd.
Ten slotte schrijft de rent
meester over de Inkwartiering
nog het volgende „van Septem
ber 1575 tot 2 Februari 1576
kwamen dagelyks soldaten,
zonder dat de ingezetenen één
dag vrij van inkwartiering wa
ren geweest, zij werden ge
dwongen om alles, wat de mi
litairen noodig hadden, te koo
pen, zelfs eieren".
Alle inkwartieringen en het
onderhouden van militairen
heb ik niet weer gegeven. Uit
de vele aanteekeningen, die
daarop betrekking hebben,
er hier en daar een enkele uit
genomen en die medegedeeld.
Behalve dit onderhoud wer
den de ingezetenen met geweld
gedwongen te contribueert
tot het onderhoud van verschil
lende compagnieën militairen,
die binnen de stal Tholen la
gen. Er moest een bedrag van
acht honderd carolus gulden
worden bijeengebracht.
Voor de wachthuizen van de
soldaten moesten zij leveren
kaarsen en brandstoffen, het
geen hun meer dan vier dui
zend carolus gulden heeft ge
kost.
Na de inname van Bom-
menede, welke plaats vond in
1575, kwamen over Sint-Maar
tensdijk. Scherpenisse en an
dere plaatsen van het eiland
Tholen ongeveer twintig ven
dels Spanjaarden, waarbij vele
paarden en nog zes vendels
Duitschers, die ook de noodige
lasten veroorzaakten.
„ARBEIDSINZET
Behalve de lasten en groote
kosten, welke de veelvuldige
inkwartieringen medebrachten,
werden de inwoners gedwongen
pioniers en werklieden te le
veren om hulp te verleenen bij
het maken van vyf sterkten en
bolwerken op het eiland Tho
len. Van de meer dan twee dui
zend aanwezige mannen in de
genoemde gemeenten, waren er
slechts tachtig, die niet waren
tewerkgesteld aan verschillen
de fortificatie- en andere wer
ken. Ook het overbrengen van
munitie naar het eiland Duive-
land werd hun opgedragen.
Hiervoor waren noodig veer
tien wagens elk bespannen met
twee paarden, het grootste ge
deelte ervan ging hiermede
verloren. In de jaren 1574 en
1575 waren zy ook nog be
last met de zorg voor onder
houd van de dyken wat him
meer dan 36000 carolus gulden
heeft gekost.
Vervolgens geeft de rent
meester een overzicht van het
geen de pachters, met name
genoemd, hebben ondervonden.
De kosten door vernieling, be.
rooving etc.. waren zoo groot,
dat zij in groote armoede waren
vervallen en niet in staat de
pachtsom van het gepachte
land te betalen. Zy hadden
ieder afzonderlijk een verzoek
schrift ingediend om kwijt
schelding van de pachtsom. Al
vorens op deze requesten kon
worden beslist, moesten de
dijkgraaf, schout, schepenen en
de secretaris van Sint-Maar
tensdyk en de dykgraaf en de
penningmeester van Scher
penisse hun advies hierop stel
len. Zij waren immers de per
sonen, die over den inhoud het
beste konden oordeelen. Het is
jammer, dat die requesten niet
bewaard zyn gebleven. Ongc-
twyfeld zouden die stukken
een bron zijn geweest, waaruit
vele bijzonderheden zouden
kunnen worden vernomen, We
zijn nu aangewezen op de
postan die in de rekening van
den rentmeester voorkomen.
AangerJen in de meeste van die
posten, een 70-tal, de aantee
keningen vrijwel van den
zelfden inhoud zijn. zullen wij
die niet alle weergeven, alleen
de voornaamsten ervan.
De aanhef luidt: „Ander
vuutgeven aengaende de quyt-
scheldingen versocht by de
pachters van myns Genadige
heeren des Graven van Bueren
landt ende thienden overmits
't beleg van ZIericxzee als an
ders. alzoo een yegelick van
hen daerdoor zeer beschadicht
was zoo ute requesten ende re-
monstranclën hier bij gevuecht
genouch te zien is".
Hollestelle. Geschiedkun
dige beschrijving van Tholen en
omstreken.
s) Algemeen Rijksarchief.
Nr. 9205 van de Nassausche
Domeinen.
