HttR* DDnVIMPIAI F 7FFI IVWHF fffllDAMT
DE DIJKEN VAN WALCHEREN ZIJN DICHT
Titanenstrijd tegen hetwater
rivUVIPylALC ZikCUlf uuiIl uUUKaIM iiiti^virs
DRIE BESLISSENDE
MOMENTEN.
„Ha bovenmenschelijken
strijd
Een voorbeeld aan ons Vaderland
De data der
dichting.
De Britsche hulp
en fccs\dagenf z°"- WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSCHE. VLISSINGSCHE, GOESCHE EN BRESKtNSCHE COURANT minimum nèr advertentie I 8-—
Bureaux eevesticd tc Vl-scin» >i Walstraa' 58-fif). telef"«n in «2 Jiin-u iMitMelhurg I nndensche Kaai 29. telefoon 2077 en 2924. Goes Turfkade 15 telefoon 2475 Terneuzen Nieuwe Jicpslraat 23 Postfckrntna H593<H> Bp»» /tniw»tlit i-urHfii M.,Mrli-nfg.
TOT IN LENGTE VAN
DAGEN ZAL VAN DEZE
PRESTATIE WORDEN
GEWAAGD.
De dijken van Walcheren ztyn
dicht!
Het z\jn woorden, die klin
ken als muziek. Woorden, die
niet alleen den rechten Zeeuw,
maar eiken goeden Nederlan
der met ontroering vervullen.
Het zfln woorden, waarvan
men even stil wordt, als men
see neerschrijft. Omdat men
nauwelijks beseffen kan, dat
sU het einde beteekenen van
een grootschen strijd tegen
het water, van een worsteling
op leven en dood, zooals Wal
cheren er ln zijn geschiedenis
vermoedelijk geen enkele heeft
gekend.
Drie beslissende momenten
zijn er geweest in dezen tita
nenstrijd.
Het eerste viel op den 3den
October 1944. In de middag
uren, die noodlotsuren waren
voor Walcheren. Er naderde
vliegtuiggeronk vanover de
grijze zee. Tevoren waren er
pamfletten neergedaald over
steden en dorpen en boeren
hoeven. die de waarschuwing
inhielden: „Verlaat deze plaats
des onheils! Zoo spoedig mo
gelijk!"
Ontelbaren hebben de schou
ders opgehaald. Zij waanden
zich veilig. Maar toen op dezen
grauwen Octoberdag de vlieg
tuigen naderden, toen zij de
zeewering bij Westkapelle be
reikten, toen er bommen met
een gewicht van duizenden ton
nen explodeerden en eensklaps
het water kolkend de Walcher-
sche landouwen overstroomde,
toen greep een panische schrik
de bevolking aan. De onder
gang van het eiland scheen
aangebroken en al begreep
men, dat hier oorlogsnoodzaak
in het spel was, dat de strijd
om de Scheldemonding, om
het vrije gebruik van de haven
van Antwerpen was aange
vangen. toch stond men even
verpletterd en vroeg zich af,
waartoe dit alles leiden zou...
Nog dienzelfden dag echter
Viel de beslissing. Ondanks alle
verbijstering, ondanks de ellen
de, die eensklaps over Wal
cheren was gekomen, klemde
men de tanden op elkaar en
duizenden hebben dien avond
gezegd: „Walcheren moet her-
sleclits ln de harten van hen,
die hier een der mooiste r tuk
ken van den vaderlandschen
bodera door een ramp overwel
digd zagen, zij klonken ook
uit de monden van hen, die in
Londen en in overig Neder
land machteloos het ontstel
lende nieuws vernamen met
een brok van ontroering in
hun keel en slechts konden ho
pen, dat dit zware, zware of
fer niet vergeefs zou zijn ge
bracht
Walcheren moet herry-
m!
Het waren woorden, die van
beslissende be teekenis waren.
Niemand weet, op welken
dag het tweede beslissende
moment gedateerd moet wor
den, op welken dag met de
droogmaking van Walcheren
een begin is gemaakt. Wie zal
zeggen, waaruit dit begin
heeft bestaan?
Bestond het uit het schet
sen van de eerste, o zoo vage
droogmakingsplannen Uit het
bijeenbrengen van het weinige
bruikbare materiaal, dat onze
aartsvijanden in Nederland
hadden achtergelaten? Uit het
in werking - stellen van de
eerste machines
Het doet er immers niet toe.
Maar op een dag hebben
eenige honderden menschen
voor een dijkgat gestaan, dat
eenige honderden meters breed
was en waardoorheen hon
derdduizenden kubieke meters
water bij vloed zich een weg
naar het eiland baanden en bij
eb hun weg weer terugzochten
naar de eindelooze zee. Dit
groepje menschen moet zich
nietig en machteloos hebben
gevoeld bil het aanschouwen
van dit dijkgat, dat de schei
ding vormde tusschen de bin
nenzee, die eenmaal Walche
ren heette en de Noordzee
daarbuiten.
Zwak waren hun krachten,
ongeschikt was hun materiaal,
voorwereldlijk-primitief waren
hun levensomstandigheden.
Maar onbuigzaam was hun
wil, hard als metaal het pant
ser van hun energie, waarmede
zij zich wapenden tegen tegen-
De bres in de zeewering
bij Westkapelle.
(Foto J. de Haas)
slagen, die natuurlijk niet uit
zouden blijven. Hoe zrj den
vijanu, he. wa.er, zoude i aan
grijpen, zij wisten het nauwe
lijks. Hoe zij tegenslagen te
boven zouden moeten komen,
er was er geen een, wien dit
duidelijk was. Maar zij zetten
met taaie vastbeslotenheid, en
met een geestdrift, die in geen
woorden uiting vond, maar
straalde uit ieders oog en
sprak uit de scherpe groeven
om vele toegeknepen monden,
den titanenstrijd in.
En van dat oogenblik af la
de vijand geweken.
Dat was het tweede beslis
sende moment.
En toen er weken lang was
gezwoegd en geslaafd, toen
ingenieurs zich' moe getuurd
hadden op de teekeningen
van hun operatieterrein, toen
de dijkwerkers eelt in hun
handen hadden gekregen van
hun rusteloozen arbeid, toen
er zinkstukken waren neer
gelaten en duizenden basalt-
broKken de dijken hadden ver
zwaard, toen de uitvoerders
elkander met glanzende oogen
aankeken, omdat ze het zoo
netjes „hadden gelapt", toen
het eerste dijkgat bij de
Nolle gedicht was en de eerste
triomf was behaald, toen on
dernamen de elementen nog
eenmaal een wanhoopsaanval
op dit menschenwerk.
De wind stak op en zwol
aan tot een storm, die huizen
hooge golven naar Walcherens
kusten stuwde en de water
massa's met beukend geweld
op de zwakste dijkplek smak
te. Wakende oogen zagen het
gevaar naderen en een leger
tje van mannen spoedde zich
naar de bedreigde plaats. Er
werd gezwoegd om den dijk
te behouden. De kerels werk
ten als paarden. Doch het
baatte niet en de dijk brak
door.
Op den 25sten September.
Maar toen hebben Nederbuid-
sche mannen laten zien, dat'ten lang, slechts één doel ge-
zij vechten konden als het kend, naar slechts één ding
erop aan komt. Vier dagen gestreefd: naar het dichten
en vier nachten hebben z!) In'van het nieuwe dijkgat, omdat
den letterlijken zin des woords van het welslagen daarvan
Gelnkwensch van
minister-president
Zoo is het dan na een
bovenmenschelijken
strijd gelukt, Walche
ren weer van de zee
af te sluiten.
Wat door geweld ver
woest werd, is door
taaien arbeid weer
opgebouwd.
De bevolking van een
van Neerlands mooi
ste en vruchtbaarste
eilanden heeft samen met Nederlandsche arbeiders
uit andere streken een voorbeeld aan ons vaderland
gegeven.
„Luctor et Emergo", gij hebt getoond het voeren van dit
devies in Uw wapen meer dan waardig te zijn. Ik ben
er trotsch op als minister-president mijn gelukwenschen
en mijn grooten dank te mogen overbrengen.
SCHERMERHORN.
Nu de groote strijd tegen het
water gestreden is, trekt nog
eenmaal de geschiedenis der
droogmaking aan ons voorbij
Op 8 September werd het
eer^e dijkgat gedicht, het gat
in den Nolledijk- dat 350 meter
breed was geweest en een diep
te had van meer dan 11 meter.
Op 25 September brak de dijk
echter weer door en het duur
de tot 2 October eer hij ten
tweeden male gedicht was.
Op 12 October werd het 600
meter breede gat bij Westka
pelle' dat een diepte had van
bijna 18 meter, gesloten en nog
geen veertien dagen later, op
28 October was ook het 375
meter tweede gat bij Veere
dicht, dat op sommige plaatsen
meer dan 20 meter diep was
Daarmede was een zeer be-
angrtjk resultaat bereikt. Alle
lijkgaten, die het Water door-
ieten naar het Westelijk deel
/an Walcheren waren gesloten.
?en oppervlakt van ruim 13.500
I.A. kwam daarmee langzaam
iroog-
Er restte toen nog een gat.
dat bij Fort RammekenS' dat
750 meter breed was en de
grootste diepte had, nl. van
circa 25 meter. Hier was ook
de stroom het sterkst en de
dichting dus het moeilijkst.
Voortdurend dreigde hier het
gevaar, dat de stroom zon ver
nietigen wat met veel moeite
was opgebouwd.
Maar ook hier werd succes
geboekt en daarmede was ook
de Zuid-Oosthoek van Walche
ren gered.
oogen traanden van gebrek
aan slaap, tot hun slapen
bonsden en hun voorhoofd pijn
deed.
zy hebben zichzelf wegge
cijferd, zichzelf vergeten. zy
hebben, vier dagen, vier nach-
op de bres gestaan, om Wal
cheren, dat ten tweeden ma'e
bedreigd werd, te behouden, zy
hebben gewerkt tot- hun rug
gen er pyn van deden, tot hun
het lot van Walcheren afhing.
Zy hebben tyd en omgeving
vergeten, zy hebben geen moe
heid gevoeld en niet om rust
gevraagd, zy hebben zelfs hun
maaltijden laten staan, toen
de worsteling op haar hevigst
was.
En zy hebben den stryd ge
wonnen. De Nolle kwam weer
dicht. Toen de storm luwde,
was de dyk weer heel en wat
daarna gekomen is elschte'nog
wel ingenieurskunst en uit
voerderservaring, maar was
kinderspel, vergeleken by den
„slag aan de Nolle".
Westkapelle kwam dicht,
Veere kwam dicht. En nu is
Rammekens dicht. Het laatste
dijkgat, dat ongekende inspan
ning gekost heeft, waar nog
eenmaal het water listig
trachtte menschenwerk tot
mislukking te doemen.
Maar de dijken van Walche
ren zijn dicht.
Het zijn woorden, die klin
ken als muziek. Woorden, die
niet alleen den rechten Zeeuw,
maar eiken goeden vaderlan
der met ontroering vervullen.
Omdat hier iets grootsch
werd verricht. Omdat hier iets
gepresteerd werd, waarvan tot
in lengte van dagen met eere
zal worden gewaagd.
Q. B.
DE WITTE
OLIFANTEN.
Men weet, dat by de dich
ting van de dykgaten op Wal
cheren nog wel eens gebruik
werd gemaakt van wonderiy-
ke materialen. Op het laatst
verwonderden Waterstaat en
M.U.Z. zich over niets meer.
De Vllssingsche havenmees
ter van de Droogmaking heeft
eens de historische woorden
gesproken:
Als ik morgen twaalf wit
te olifanten het eiland op zie
wandelen, waarvan de een met
zijn slurf de staart van de an-
der vast houdt, zal lk alleen
maar vragen: In welk gat
moeten ze gesmeten worden?
Hoofdingenieur J. H. Verhey,
een der leidende figuren van den
Dienst Droogmaking Walche
ren, heeft voor de B.B.C. een
dankwoord tot de Engelschen
gesproken, waarin hij o.m. de
belangrijkheid van de Britsche
hulp bij het beschikbaar stel
len van materialen voor het
herstel der Walchersche dijken
in het licht stelde. De hulp be
trof niet alleen het zenden van
zandzakken, timmerhout, touw,
staaldraad, het beschikbaar
stellen van pontons en cais
sons en de reserve-uitrusting
van de beroemde bij de invasie
in Normandië gebruikte Hul-
berry-haven, maar ook leende
het leger auto's, graafmachi
nes, bulldozers en locomotie-
van aan ons. Voortdurend
stonnde 12 dukws ter be
schikking. Niet alleen materi
eel heeft het Britsche volk ge
holpen. Gespecialiseerde Brit-
Vertoornde
watergeesten
Er is by de eerste blokken
ring van het laatste dijkgat op
Walcheren, bij Rammekens,
een komische ceremonie vol»
trokken.
Er werd op dien neveligen
eersten dag van December een
fouden olifant geofferd aan
e geesten der zee! Het tro-
pendier, dat met zijn gulden
glans zelfs den mist wist te
doorboren, stond op het hoog
ste en uiterste puntje van den
Phoenix, die voor de blokkee
ring werd gebruikt. En toen
het betonnen gevaarte volgens
de regelen der kunst tot zin
ken was gebracht, greep A.
den Doolaard, die ook hier
vanzelfsprekend tegenwoordig
was, den olifant bij zijn slurf
en stortte hem in de zilte gol
ven. Als offer aan de geesten
der zee.
De olifant weigerde echter
te zinken. Met zijn gouden
buik naar boven bleef hij vroo-
lijk ronddobberen over de ba
ren, tot groote woede van de
geestelijke vaders dezer cere
monie, den Doolaard en ir.
Vefhey. Tot dat een windvlaag
het olifantenlichaam tegen een
basaltblok stuwde, waar het
dier in stukken brak en toch
nog onder water verdween.
De olifant was nl. van gips,
het goud bleek klatergoud
Rest dus te beantwoorden
de vraag: Waar kwam de oli
fant vandaan?
Toen de Rijkswaterstaat
Droogmaking Walcheren zijn
kantoren aan dc Loskade te
Middelburg betrok, vonden do
ingenieurs daar een door de
Duitschers achtergelaten oli
fant, overdekt met een dikke
laag verguldsel. Het beest was
foeileelijk en velen een doorn
in het oog maar al spoedig
had men besloten om den oli
fant te laten staan tot de dij
ken dicht gingen, zulks tot
prikkeling der energie!
Nu was het zoo ver. En de
gouden olifant is aan de zee
geesten geofferd, volgens de
regelen der kunst.
In een der kantoorgebouwen
bevindt zich nu nog een gou
den leeuw. Elven leeiyk als
eens de olifant was.
Wat daarmede gebeuren zal,
is nog niet bekend.
Zou de eerste blokkeering
mislukt zijn, omdat de „zee
geesten" den olifant te leelyk
vonden
sche officieren waren op Wal
cheren gedetacheerd om van
dienst te zijn met hun adviezen.
De belangstelling van de
Britsche legerautoriteiten voor
onze problemen i^as een groo
ten moreelen steun. t
DE BLOKKEERING VAN RAMMEKENS.
dijkgat geblokkeerd.
Nog enkele meters, dan is het
(Foto J. Merk)
De Dienst Droogma
king Walcheren deelde
Vrijdagavond mede, dat
de dijken van Walche
ren thans definitief
dicht zijn. Het gevaar
voor een doorbraak bij
Rammekens is geweken.
Een overzichtslat o van het dijkgat bij Veere. Op den achtergrond het oude stadje.
(Foto de Haas)