m&m<£ nnm/iypiAic 7ccnu/cruc milium -s.?-'-—
sèis&K pkUVINUALt IttUWount IiUUkARI
DE DIJKEN VAN WALCHEREN ZIJN DICHT
Titanenstrijd tegen het water
DRIE BESLISSENDE
MOMENTEN.
,fla bovenmenschelijken
strijd
I>e data der Vertoornde
dichting.
De Britsche hulp
watergeesten
B Losse nummers 9 cent ADVER-
an feestdagen?
b.h.1,. i„„. v/AARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSCHE. VLISSINGSCHE, GOESCHE EN BRESKtNSCHE COURANT
minimum réi advertentie*11 3—=»
Bureaux gevestigd te VHssIngen Walstraa* 58-6(1. telefoon 16 '2 lijnenMiddelburg i.nndensche Kaai 29. telefoon 2077 en 2924- Goes Turfkade 19. telefoon 2475- Terneuzen Nleuwediepstraat 23 Postrekening 359300 Pro» /ecuwsche Couiant. Middelburg.
TOT IN LENGTE VAN
DAGEN ZAL VAN DEZE
PRESTATIE WORDEN
GEWAAGD.
De dyken van Walcheren zQn
dicht!
Het zfyn woorden, die klin
ken als muziek. Woorden, die
niet alleen den rechten Zeeuw,
maar eiken goeden Nederlan
der met ontroering vervullen.
Het *yn woorden, waarvan
men even stil wordt, als men
se neerschrijft. Omdat men
nauwelijks beseffen kan, dat
zy het einde bcteekenen van
«en grootschen strijd tegen
hot water, van een worsteling
op leven en dood, zooals Wal
cheren er ln zyn geschiedenis
vermoedeiyk geen enkele heeft
gekend.
Drie beslissende momenten
2yn er geweest in dezen tita
nenstrijd.
Het eerste viel op den 3den
October 1944. In de middag
uren, die noodlotsuren waren
voor Walcheren. Er naderde
vliegtuiggeronk vanover de
grijze zee. Tevoren waren er
pamfletten neergedaald over
steden en dorpen en boeren
hoeven, die de waarschuwing
Inhielden: „Verlaat deze plaats
des onheils! Zoo spoedig mo
gelijk!"
Ontelbaren hebben de schou
ders opgehaald. Zij waanden
gich veilig. Maar toen op dezen
grauwen Octoberdag de vlieg
tuigen naderden, toen zij de
zeewering bij Westkapelle be
reikten, toen er bommen met
«en gewicht van duizenden ton
nen explodeerden en eensklaps
het water kolkend de Walcher-
ache landouwen overstroomde,
toen greep een panische schrik
de bevolking aan. De onder
gang van het eiland scheen
aangebroken en al begreep
men, dat hier oorlogsnoodzaak
in het spel was, dat de strijd
om de Scheldemonding, om
het vrye gebruik van de haven
van Antwerpen was aange
vangen toch stond men even
verpletterd en vroeg zich af,
waartoe dit alles leiden zou...
Nog dienzelfden dag echter
viel de beslissing. Ondanks alle
verbijstering, ondanks de ellen
de, die eensklaps over Wal
cheren was gekomen, klemde
men de tanden op elkaar en
duizenden hebben dien avond
gezegd: „Walcheren moet her
rijzen".
Die woorden klonken niet
slechts In de harten van hen,
die hier een der mooiste - tuk
ken van den vaderlandschen
bodem door een ramp overwel
digd zagen. z\j klonken ook
uit de monden van hen, die ln
Londen en in overig Neder
land machteloos het ontstel
lende nieuws vernamen met
een brok van ontroering in
hun keel en slechts konden ho.
pen, dat dit zware, zware of
fer niet vergeefs zou zyn ge
bracht
Walcheren moet herry.
in!
Het waren woorden, die van
beslissende be teekenis waren.
Niemand weet, op welken
dag het tweede beslissende
moment gedateerd moet wor
den, op welken dag met de
droogmaking van Walcheren
een begin is gemaakt. Wie zal
zeggen, waaruit dit begin
heeft bestaan?
Bestond het uit het schet
sen van de eerste, o zoo vage
droogmakingsplannen Uit het
bijeenbrengen van het weinige
bruikbare materiaal, dat onze
aartsvijanden in Nederland
hadden achtergelaten? Uit het
in werking stellen van de
eerste machines
Het doet er immers niet toe.
Maar op een dag hebben
eenige honderden menschen
voor een dykgat gestaan, dat
eenige honderden meters breed
was en waardoorheen hon
derdduizenden kubieke meters
water by vloed zich een weg
naar het eiland baanden en by
eb hun weg weer terugzochten
naar de eir.delooze zee. Dit
groepje menschen moet zich
nietig en machteloos hebben
gevoeld bij het aanschouwen
van dit dykgat, dat de schei
ding vormde tusschen de bin
nenzee, die eenmaal Walche.
ren heette en de Noordzee
daarbuiten.
Zwak waren hun krachten,
ongeschikt was hun materiaal,
voorwereldlijk-primitief waren
hun levensomstandigheden.
Maar onbuigzaam was hun
wil, hard als metaal het pant
ser van hun energie, waarmede
zy zich wapenden tegen tegen-
De bres in de zeewering
bij Westkapelle.
(Foto J. de Haas
slagen, die natuurlyk niet uit
zouden blyven. Hoe zy den
vijand, het water, zouden aan.
gi-ypen, zy wisten het nauwe
lijks. Hoe zy tegenslagen te
boven zouden moeten komen,
er was er geen een, wien dit
duidelyk was. Maar zy zetten
met taaie vastbeslotenheid, en
met een geestdrift, die in geen
woorden uiting vond, maar
straalde uit ieders oog en
sprak uit de scherpe groeven
om vele toegeknepen monden,
den titanenstryd in.
En van dat oogenblik af Is
de vyand geweken.
Dat was het tweede beslis
sende moment.
En toen er weken lang was
gezwoegd en geslaafd, toen
ingenieurs zich moe getuurd
hadden op de teekeningen
van hun operatieterrein, toen
de dijkwerkers eelt in hun
handen hadden gekregen van
hun rusteloozen arbeid, toen
er zinkstukken waren neer-
felaten en duizenden basalt
rokken de dijken hadden ver
zwaard, toen de uitvoerders
elkander met glanzende oogen
aankeken, omdat ze het zoo
netjes „hadden gelapt", toen
het eerste dykgat by de
Nolle gedicht was en de eerste
triomf was behaald, toen on
dernamen de elementen nog
eenmaal een wanhoopsaanval
op dit menschenwerk.
De wind stak op en zwol
aan tot een storm, die huizen
hooge golven naar Walcherens
kusten stuwde en de water
massa's met beukend geweld
op de zwakste dijkplek smak
te. Wakende oogen zagen het
gevaar naderen en een leger
tje van mannen spoedde zich
naar de bedreigde plaats. Er
werd gezwoegd om den dyk
te behouden. De kerels werk
ten als paarden. Doch het
baatte niet en de dyk brak
door.
Op den 25sten September.
Maar toen hebben Nederland-
sche mannen laten zien, da?
zy vechten konden als het
erop aan komt. Vier dagen
en vier nachten hebben zy In
den letterlijken zin des woords
op de bres gestaan, om Wal
cheren, dat ten tweeden male
bedreigd werd, te behonden. zy
hebben gewerkt tot hun rug
gen er pyn van deden, tot hun
Zoo zeg tiet gat in den NóUedijk
'To J. de Haas)
Nu de groote strijd tegen het
water gestreden is, trekt nog
I 1 1 j f i t eenmaal de geschiedenis der
Hen voorbeeld &<U1 ons Vaderlcind droogmaking aan ons voorby
3 September werd het
Gelukwensch van
minister-president
Zoo is het dan na een
boven menschelij'ken
strijd gelukt, Walche
ren weer van de zee
af te sluKen.
Wat door geweld ver
woest werd, is door
taaien arbeid weer
opgebouwd.
De bevolking van een
van Neerlands mooi
ste en vruchtbaarste
eilanden heeft samen met Nederiandsche arbeiders
uit andere streken een voorbeeld aan ons vaderland
gegeven.
„Luctor et Emergo", gij hebt getoond het voeren van dit
devies in Uw wapen meer dan waardig te zijn. Ik ben
er trotsch op als minister-president mijn gelukwenschen
en mijn grooten dank te mogen overbrengen.
SCHERMERHORN.
eerste dykgat gedicht, het gat
in den Nolledyk- dat 350 meter
breed was geweest en een diep
te had van meer dan 11 meter
Op 25 September brak de dijk
echter weer door en het duur
de tot 2 October eer hy ten
tweeden male gedicht was.
Op 12 October werd het 600
meter breede gat by Westka
pelle- dat een diepte had van
byna 18 meter, gesloten en nog
geen veertien dagen later, op
23 October was ook het 375
meter tweede gat by Veere
dicht, dat op sommige plaatsen
meer dan 20 meter diep was
geweest.
Daarmede was een seer be-
in grijk resultaat bereikt. Alle
iijkgatén, die het water door
beten naar het Westeiyk deel
/an Walcheren waren gesloten.
'Ten oppervlakt van ruim 13.500
T.A. kwam daarmee langzaam
Ir oog-
Er restte toen nog een gat,
dat bij Fort Rammekens- dat
750 meter breed was en de
grootste diepte had, nl. van
circa 25 meter. Hier was ook
de stroom het sterkst en de
dichting dus het moeilykst.
Voortdurend dreigde hier het
gevaar, dat de stroom zou ver
nietigen wat met veel moeite
was opgebouwd.
Maar ook hier werd succes
geboekt en daarmede was ook
de Zuid-Oosthoek van Walche
ren gered.
oogen traanden van gebrek
aan slaap, tot hun slapen
bonsden en hun voorhoofd pfyn
deed.
Zy hebben zichzelf wegge
cijferd, zichzelf vergeten, zy
hebben, vier dagen, vier nach
ten lang, slechts één doel ge
kend, naar slechts één ding
gestreefd: naar net dichten
van het nieuwe dykga?, omdat
van het welslagen daarvan
het lot van Walcheren afhing.
Zy hebben tyd en omgeving
vergeten, zy hebben geen moe
held gevoeld en niet om rust
gevraagd, zy hebben zelfs hun
maaltyden laten staan, toen
de worsteling op haar hevigst
was.
En zy hebben den atryd ge
wonnen. De Nolle kwam weer
dicht. Toen de storm luwde,
was de dyk weer heel en wat
daarna gekomen Is eischte nog
wel ingenieurskunst en uit-
voerderservaring, maar was
kinderspel, vergeleken by den
,slag aan de Nolle".
Westkapelle kwam dicht,
Veere kwam dicht. En nu is
Rammekens dicht. Het laatste
dijkgat, dat ongekende inspan
ning gekost heeft, waar nog
eenmaal het water listig
trachtte menschenwerk tot
mislukking te doemen.
Maar de dyken van Walche.
ren zyn dicht.
Het zyn woorden, die klin
ken als muziek. Woorden, die
niet alleen den rechten Zeeuw,
maar eiken goeden vaderlan
der met ontroering vervullen.
Omdat hier iets grootsch
werd verricht. Omdat hier iets
gepresteerd werd, waarvan tot
in lengte van dagen met eere
zal worden gewaagd.
O. B
DE WITTE
OLIFANTEN.
Men weet, dat by de dich
ting van de dykgaten op Wal
cheren nog wel eens gebruik
werd gemaakt van wonderly-
ke materialen. Op het laatst
verwonderden Waterstaat en
M.U.Z. zich over niets meer.
De Vlisslngsche havenmees
ter van de Droogmaking heeft
eens de historische woorden
gesproken:
- Als ik morgen twaalf wit
te olifanten het eiland op zie
wandelen, waarvan de een met
zijn slurf de staart van de an
der vast houdt, zal ik alleen
maar vragen: In welk gat
moeten ze,gesmeten worden?
Hoofdingenieur J. H. Verhey,
een der leidende figuren van den
Dienst Droogmaking Walche
ren, heeft voor de B.B.C. een
dankwoord tot de Engelschen
gesproken, waarin hy o.m. de
belangrykheid van de Britsche
hulp by het beschikbaar stel
len van materialen voor het
herstel der Walchersche dyken
in het licht stelde. De hulp be
trof niet alleen het zenden van
zandzakken, timmerhout, touw,
staaldraad, het beschikbaar
stellen van pontons en cais
sons en de reserve-uitrusting
van de beroemde brj de invasie
in Normandië gebruikte Hul-
berry-haven, maar ook leende
het leger auto's, graafmachi
nes, bulldozers en locomotie-
van aan ons. Vcortdurend
stonden 12 dukws ter be
schikking. Niet alleen materi
eel heeft het Britsche volk ge
holpen. Gespecialiseerde Brit-
Er 1* by d® eerste blokken
ring van het laatste dykgat op
Walcheren, by Rammekens,
een komische ceremonie voL>
trokken.
Er werd op dien neveliges
eersten dag van December een
gouden olifant geofferd aan
de geesten der zee! Het tro-
pendier, dat met zyn gulden
glans zelfs den mist wist te
doorboren, stond op het hoog
ste en uiterste puntje van den
Phoenix, die voor de blokkee-
ring werd gebruikt. En toen
het betonnen gevaarte volgens
de regelen der kunst tot zin
ken was gebracht, greep A.
den Doolaard, die ook hier
vanzelfsprekend tegenwoordig
was, den olifant by zyn slurf
en stortte hem in de zilte gol
ven. Als offer aan de geesten
der zee.
De olifant weigerde echter
te zinken. Met zyn gouden
buik naar boven bleef hy vroo-
lyk ronddobberen over de ba
ren, tot groote woede van de
geestelyke vaders dezer cere
monie, den Doolaard en ir.
Verhey. Tot dat een windvlaag
het olifantenllchaam tegen een
basaltblok stuwde, waar het
dier ln stukken brak en toch
nog onder water verdween.
De olifant was nl. van gip«,
het goud bleek klatergoud
Rest dus te beantwoorden
de vraag: Waar kwam de oli
fant vandaan?
Toen de Rijkswaterstaat
Droogmaking Walcheren zyn
kantoren aan de Loskade to
Middelburg betrok, vonden de
ingenieurs daar een door de
Duitschers achtergelaten oli
fant, overdekt met een dikke
laag verguldsel. Het beest was
foeileelyk en velen een doorn
in het oog maar al spoedig
had men besloten om den oli
fant te laten staan tot de dij
ken dicht gingen, zulks tot
prikkeling der energie!
Nu was het zoo ver. En de
gouden olifant is aan de zee
geesten geofferd, volgens do
regelen der kunst.
In een der kantoorgebouwen
bevindt zich nu nog een gou
den leeuw. Even leelyk als
eens de olifant was.
Wat daarmede gebeuren sal,
is nog niet bekend.
Zou de eerste blokkeering
mislukt zyn, omdat de „zee
geesten" den olifant te leelipc
vonden
sche officieren waren op Wal
cheren gedetacheerd om van
dienst te zyn met hun adviezen.
De belangstelling van de
Britsche legerautoriteiten voor
onze problemen waa een groo
ten moreelen steun.
DE BLOKKEERING VAN RAMMEKENS. Nog enkele meters, dan Is hei
dijkgat geblokkeerd. (Foto J. Merk)
De directeur-generaal van
den rijkswaterstaat, Ir. W. J.
H. Harmsen, heeft, na Vrij
dag de herstellingswerken
aan de dijken van Walche
ren te hebben geïnspec
teerd en na voorgelicht te
zijn door de directie van den
dienst „Droogmaking Wal
cheren", verklaard, dat het
herstel van de dijken thans
zoover Is gevorderd, dat
Walcheren menschelijker-
wljs gesproken weer veilig
binnen zijn waterkeering ligt
Een overzichtsfoto van het dykgat bij Veere. Op den achtergrond het oude stadje.
(Foto J. de Haas)}
