De „zwijgende revolutie" in Engeland.
KORTE PREDICATE
Tien jaren IJsselmeer.
/0.40p.r/ÏOOO.-
„RENOVATUM"
Tweede blad
PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT
Zaterdag 30 Mei 1942
Ruimte voor een nieuwe politieke partij.
[(Van. onzen Haagschen correspondent)
Dezer dagen troffen wij in de Frank
furter Zeitung een zeer uitvoerig, diep
gaand en objectief artikel over de politieke
en geestelijke ontwikkeling in Engeland
aan, dat in meer dan één opzicht belang
wekkend is,
Engeland aldus de schrijver dat
tot verdediging van een bestaande wereld
orde den oorlog is ingetreden, ziet zich
aan een verandering onderworpen, die
steeds dieper ingrijpt. Na den vorigen oor
log heeft het terug kunnen schuiven in
het oude maatschappelijke systeem. Dit is
thans, zooals iedereen ziet, onmogelijk".
Vervolgens schetst de schrijver, hoe deze
oorlog de eerste sedert onheugelijke tijden
is, die geen verre expeditieoorlog ds, maar
het land direct treft: „Het oude, waarvoor
Engeland den oorlog' is ingegaan, stort
heden ineen, zoowel wat betreft de machts
politiek als maatschappelijk. Niemand kan
thans zeggen, wat daarop volgen zal.
Maar het gevoel is er, dat er wat nieuws
zal komen. Engeland, het land der tradi
ties, het meest conservatieve land van de
Europeesche cultuur, moet tot het vertrek
in een onbekende toekomst besluiten; het
ziet zich in een positie, waarin het oude
toovermiddel der evolutie niet meer helpt.
In de Londensche ondergrondtunnels en
schuilkelders worden menschen bgeenge-
voerd, die elkander*anders nooit ontmoet
zouden hebben. Zrj discus§ieerden en
maakten plannen, dilettantisch, zonder
onderling contact en toch deelen van een
grootere beweging, een in de kiem begin
nende revolutie.
Dat alles bleef lang een anonyme bewe
ging van de „stillen in den lande" en is
het thans voor een groot deel nog. De
oude leiding van 't land, de politieke par
tyen nemen daar geen deel aan, hoogstens
tracht de een of andere uit him kring eens
deze krachten voor den wagen van zijn
partij of voor die van zijn persoonlijke eer
te spannen. Het grootste en tot dusverre
succesrijkste experiment op dit gebied
heeft wel Sir Stafford Cripps op zijn naam
Dat deze kapitalistische Sovjetvriend tot
in verre kringen invloed had met zijn nieu
we richting, is een teeken voor de inner
lijke onzekerheid. Er is in werkelijkheid
niet veel meer dan een beweging, een on
rust, maar geen richting, om maar niet te
spreken van een doel. Toen de schryver
Priestleyi in aanvulling op vroegere soci
ale 'critiek, in larmoyente radiotoespraken
de beweging trachtte aan te praten en
niet zonder een bepaald publicistisch ge
volg bleef hy toch zeer in het vage.
Maar het verbod van zijn toespraken toon
de aan, hoe gevaarlek zij het officieele en
oude Engeland toeschenen niet zoo zeer
vanwege den natuur als vanwege den
kring waarin hij weerklank vond. Deze
weerklank was een teeken van het feit,
dat de oude pa(rtijen in zeer ruime mate
het contact met het volk hadden verloren.
Het huidige parlement is binnenkort 7 ja
ren oud. Een groot deel van de jonge kie
zers, vrijwel alle jonge menschen, die in
den oorlog zgn, kunnen'zich in dit lichaam
niet vertegenwoordigd achten. De vroegere
gebruikelgke verkiezing en zelftoetsing
van het Lagerhuis door de tusschentijdsche
verkiezingen maakten de partijen onmoge
lijk door een godsvrede, waarby zij eiken
vrgkomenden zetel overlieten aan de par
tij, die hem totnogtoe bezet had- De „ver
kiezingen" werden op deze manier volko
men zonder beteekenis. Om zich hier te
laten gelden, daartoe ontbrak het den op
vernieuwing uit zijnde elementen aan al
les: aan kracht, geld, leiding en program
ma. Anderzijds echter trachtte nu de re
geering in overeenstemming met de oude
tactiek van de Engelsche upperten, dat
wat zich in het volk roerde, op te vangen
en onder officieele bescherming te nemen".
Er is echter ook nog een ander element
in het spel, naar de schr. vervolgens be
toogt: een verslechtering van het oorlogs-
moreel, waartoe hij zich o.a. beroept op
het Engelsche blad „The Spectator", dat
eenige weken geleden in een opmerkelijk
en veel-besproken artikel de vraag stelde:
„Toonen wij de wereld en onszelf in deze
grootste bestaanscrisis het beeld van 40
millioen mannen en vrouwen, die tjoor een
gemeenschappelijk gevaar en een gemeen
schappelijk doel tot een waarlgk geheel
tezamen gesmeed zijn, aangevuurd door
hun geloof, dat wy begrypen en dat ons
met krachten bezielt, waarvan wij zelfs
niet wisten, dat wij ze bezaten?" De schrij
ver antwoordde hierop: „dit is niet het
huidige beeld onzer natie. De innerlgke
kracht heeft ons op een of andere manier
verlaten. Het nationale leven is ongetwg-
feld verschillend van dat in 1940, toen de
eerste minister in termen, die eten alge-
meene overtuiging weergaven, van ons
beste uur sprak. Niemand kan thans be
weren, dat we thans ons beste uur door
leven èn bitter voegde het blad daaraan
toe „het ziekeiyk cynisme der jeugd, de
indolente onverschilligheid en ikzucht van
den middelbaren'leef tgd, kunnen een nood
lottig obstakel beteekenen voor onze' in
spanning tot de overwinning".
Uit deze en andere omstandigheden en
symptomen wordt dan afgeleid, dat er
„ruimte ontstaat voor een nieuwe politieke
party"; temeer, daar de invloed der oude
politieke party aanzienlijk gedaald is.
„Mannen en vrouwen van alle klassen, die
onder normale omstandigheden nooit over
politiek gediscussieerd hebben, vinden el
kaar thans in kazernes en fabrieken of
in lange uren van wachtloopen by de
luchtbescherming e-d. Een saanihoorig-
heidsgevoel groeit langzaam onder hen,
die direct aan den oorlog deelnemen. De
overweldigende meerderheid van deze
mannen en vrouwen heeft nooit aan een
volksstemming deelgenomen en staat niet
in werkeiyke verbinding met een politieke
party". Aldus schryft een officier in ac
tieven dienst en voormalig candidaat van
de Labour-party, onder den titel„De
zwggende revolutie", in „The New Sta
tesman. Een bewgs hiervan vormt o.a.
het feit, dat by de laatste tusschentijdsche
verkiezingen voor het Lagerhuis, tot veler
verrassing, de candidaten der regeering
tegenover wie geen officieele vertegen
woordiger der party stond, door onbeken
de particulieren werden verslagen. De
krachten, die de „zwijgende revolutie"
dragen, brachten hier een eerste begin
tot eigen politieke vormgeving tot uiting.
In de eerste beide oorlogsjaren daaxen-
tegen werden alle buitenstaanders zó<5
verslagen, dat zy meestal niet eens het
minimum aantal stemmen kregen op
grond waarvan de voor de verkiezing
te betalen waarborgsom wordt terug
gegeven. In de afgelooppn weken echter
werden 3 onafhankeiyken achter el
kaar gekozen. De schr. in de Frankf.
Zeit, voegt hieraan eeriyk toe„Ook on-
dergrondsche oppositiebeweging in Enge
land is aan Duitschland vgandig- en oor-
logsgezind. Wanneer wij op haar wyzen
is het niet in de hoop, dat zy de Duitsche
wapenen hun taak zou kunnen verlichten,
maar allen met de koel-diagnostische
waarneming van den tegenstander, die
weten wil, wat aan den anderen kant ge
beurt."
Sir Richard Ackland, met wien boven
bedoelde gekozen onafhankeiyke candi
daten bevriend zijn, is de eerste, die een
poging heeft gedaan,' aan de nieuwe be
weging een eigen organisatorischen vorm
te geven. Hjj heeft een organisatie ge
sticht, die hy den militairen naam „Voor
waarts marsch" gegeven heeft. Zij ver
tegenwoordigt, zooals een verslaggever
verklaarde, „de eisch naar een nieuwe
waarachtige democratische orde, waarin
naast de politieke ook de economische ge-
ïykgerechtigheid van alle burgers door
middel van een scherpe controle op het
economische leven en een afschaffing van
alle ongerechtvaardigde privileges ver-
wezenlykt zou woiden. Onder het zelfde
teeken der rechtvaardigheid wil deze be
weging ook de internationale vraagstuk
ken van de economische samenwerking1*
en den toegang tot de grondstoffenbron-
nen en afzetgebieden regelen. Ook dit
klinkt nóch zeer oorspronkelijk, nóch
zeer reëel. Evenwel organiseert deze be
weging talryke vergaderingen in alle dee
len van het land".
De Frankf. Zeit. concludeert dan
„Inderdaad, men zal niet verwachten
dat juist de eerste verschgningsvorm
waarin deze nieuwe beweging naar bui
ten treedt, ook zgn laatste zal zijn. Er
zgn candidaten genoeg voor deze leiding
hoogleeraren, die aan de geestelgke voor
bereiding hun deel hebben bg gedragen,
schrgvers als Priestley, eerzuchtige,
politici als Cripps, zelfs de nieu-'
we aartsbisschop van Canterbury wordt
hierby genoemd. Waarschijnlijker is intus-
schen, dat de beweging, indien zy wezen
lijk toekomst heeft, nieuwe tot nu toe on
bekende mannen zal voortbrengen. Dit
zou in ieder geval tgd kosten en wordt na-
tuurlgk ook zeer sterk door hete buiten-
landsch politieke lot van het land bepaald.
Daardoor ook is het niet aan te nomen,
dat deze heele beweging nog een groote
beteekenis in verband' met den huidigen
oorlog krijgt. Haar kans, krijgt zij er
werkelgk èen, ligt in de toekomst, in den
tyd na den oorlog".
KLEINE KOERSVERBETERING
OP DE BEURS;
Vrijdag was er ook niet veel te doen op de
An:sterdamsche beurs, piaar in enkèle rubrieken
ontwikkelde zich nu en dan toch eenige affaire
en daarbij kon een goed prijshoudende stem
ming worden waargenomen. De grootste omzet
ten vonden nog plaats in olie, die. na tegen
303% te zijn afgedaan, opliepen tot 307%, om
daarna een kleinigheid achteruit te gaan. maar
vervolgens goed weerstand boden. Van de cul
tuurfondsen liepen HVA's naar boven van 296
tot in de onmiddellijke nabijheid van de 300 Si
grens en dit was vrijwel uitsluitend in navolging
van olies. Dekkingen op bescheiden voet waren
aan deze ontwikkeling^veneens niet vreemd. In
de tabakken was vrijwel niets te doen. De koer
sen waren zoo goed als onveranderd. Van de
rubberwaarden waren het uitsluitend Amster
dam rubbers, die eenige beweging veroorzaak
ten. De scheepvaartmarkt was stil. De affaire
in industrieelen was onbeteekenend. De stem
ming was prijshoudend. De beleggingsmarkt had
een rustig voorkomen.
Ned. Obl. 1941 100 4 100 5/16—100 3/16; N4d.
Obl. 1941 100 3 98%—98%; Bataafsche Petr.
Mij. Obl. 4% 103 7/16103%Idem Obl. 3% 97%
97% A Amsterdamsche Bank 136%135; A In-
cassobank 129%—127; A Rotterd. Bankver. 142
140: A Tw-entsche Bank 144141; Lever Bros
Unitever Pr. A 1000 138—138; C Meelfabr. Ned.
Bakkerij 249—250; A K.M. „De Schelde" Nat.
Bez. 134%; A Ver. Papierfabr. Van Gelder
Zn. 143%—143%A Wilton Feijenoord 177—179%
A Arendsburg Tabak Mij. 194; A Blauwhoe-
denv.Vriesseveeni 115115%; Nederland le lng
1940 4 100%—101%: Nederland 2e lng 1940 4
100%—100 11/16-%Nederland met bel. fac. 1940
4 100 5/16—101 7/16; Nederland 1000 1937 3
93—93 13/16—Nederland a 1000 1938 (3%) 3
97%—97%-3/16; Indië a 1000 1937 A 3 86%—
8611/16; A Ned. Iudische Handelsbank 86—85%;
C Ned. Handel-Mü. 1000) 125—124%; A Alge-
meene Kunstzijde Unie 160%150%-%; A Van
Berkel's Patent 138%—138%-%C Calvé Delft
118119%-%A Fokkervliegt. Fabr. 208; A
Lever Bros Unilever 164%—164%-165% A Ned.
Ford Aut. Mij. 345; A Philips' Gloeil. Fabr.
Gem. Bez. 289-289-290; Idem Pref. W.A. 168%—
168%; A Dordtsche Petr. Ind. Mij. 26S%—268;
A Kon. Petroleum Mij. 304—303%-307%C Am
sterdam Rubber 102—19l%-195: A Deli-Batavia
Rubber Mjj. 135%—136%; C Oostkust a 500
92%—93; A Sumatra Rubber Cult. 143—148;
A Holland—Amerika lijn 1513/«—152-153: A Java
ChinaJapan lijn 125%126%; A Kon. Ned.
Stoomboot Bij. 196%195%: A Ned. Scheepvaart
Unie 176%—177-178%A Rotterd. Lloyd 152—153;
A Stv. Mij. Nederland 152%; A Handelsver.
Amsterdam 297%296-299%; A Javasche Cultuur
Mij. 363%—164; A Ned. Ind. Suiker Unie 164%—
165; C Deli Mij. a lJOOO 182; A Senembah
Mij. 155—156.
GODS ADEM
Is het u zwaar geweest om dit jaar Pink
steren te vieren t Hebt ge het plichtmatig
gevierdf Of in t geheel niett Nietwaar
hoe kan men warm loopen voor ietsdat
men moet opdiepenomdat het zoo geheel
niet vooraan in het bewustzijn ligtt Hoe
kan men dan v i e r e nf
Mag ik u zeggen, waarom ik dit jaar,
juist dit jaar, met enthousiasme Pinkste
ren heb gevierd f Omdat ik zie en ervaar,
dat de profetie va» Joël, door Petrus i» zyn
Pinksterpredicatie gebruikt, waarheid is:
„En het zal geschieden in de laatste
dageU, zegt God,
dat Ik zal uitstorten van mijnen Geest
op alle vleesch
Heilige Geest is beeldspraak, evenals
Vader en Zoon. Geest bet eekent wind,
adem. God boog zich over Adam en blies
hem adem, leven, geest in. Christus adem
de over zijn discipelen en zeide: ontvangt
den Heiligen Geest. Heilige GeestGods
ademtocht.
God blijft God. Maar zijn adem, zijn
Geest, zijn leven is in ons gebracht. Er is
contact. Op Pinksteren is dat aan teekenen
duidelyk gemaakt. Men kon voortaan ver
zekerd zijn: de Heilige Geest is in ons. Het
blijvende teeken van deze inwoning Gods in
de Heilige Doop.
God ademt op alle vleesch. Vleesch, dat
is: mensch, mensch zooals ge zift, ten volle
mensch van de aarde. De adem Gods raakt
menschen aan. En dan niet bizondere men
schen, heilige menschen, brave menschen,
goede menschen, maar Mie vleesch, alle
soorten van menschen.
Hoe moeilijker het in de wereld wordt,
hoe zwaarder de wereldgeesten huishouden,
.des te meer Heilige Geest wordt in men
schen uitgestort, des te sneller gaat Gods
adem.
Dat wij God vertrouwen en dus getuigen
van Jezus Christus, dat er brandend geloof
is op de moeilijkste plekken dezer aarde,
op slagvelden, in ziekenhuizen, in gevange
nissen, onder bombardementen, is dat
niet het wonder van den Heiligen Geest
Zuchtend mensch, grijp moed! Gods adem
raakt uw hart aan! F.
Mussert bezoekt zijn
geboorteland.
De persdienst van de N.S.B. meldt ons
o.m.
Het eerste officieele bezoek, dat de lei
der der N.S.B. Mussert, dit jaar bracht,
is gewgd aan Brabant, het land waar hy
geboren en getogen is. Drie dagen lang
trekt hg daar van stad naar dorp en van
dorp naar stad. Achtereenvolgens bezoekt
hij de 'gemeente, waar sinds eenigen tijd
nationaal-socialistische burgemeesters op
treden.
Voorts brengt hg een bezoek aan een
aantal fabrieken in de specifieke Brabant-
sche industrieplaatsen, aan de arbeiders
en boeren.
Op den eersten dag van deze driedaag-
sche rondreis, Donderdag 28 Mei, arriveer
de de leider aan de grens van de provin
cie. Het eerste bezoek gold den Beauf-
tragte van den Rgkscommissaris, Be-
reichsleiter dr. Dhiel te Vught. In de zit
tingzaal vond een onderhoud tusschen den
leider en den Beauftragte plaats, dat zich
kenmerkte door een geest van- hartelgke
vriendschap en samenwerking. Hierop
ging de tocht naar Den Bosch voor een
bezoek aan den procureur-generaal mr.
Van Leeuwen.
Alvorens Den Bosch te verlaten werd
tenslotte nog een bezoek gebracht aan het
provinciaal kantoor van den Nederland-
schen Landstand, waar in de feestelgk
versierde vergaderzaal met den provincia
len boerenleider P. J. Jansen o.m. waren
samengekomen de boerenleider Roskam,
een aantal streekboerenleiders, tevens le
den van den provincialen boerenraad en
de adviseerende leden van den boerenraad.
,In zgn toespraak liet de leider nog eens
duidelijk uitkomen de beteekenis van den
huidigen nationaal-socialistischen strijd en
gaf hg aan hoe hg zich de ontwikkeling in
de toekomst in een vrgen Nederlandschen
nationaal-socialistischen staat denkt
De Brabantsche mensch moet zgn zelf
respect terugkrggen. Tenslotte sprak boe
renleider Roskam nog enkele woorden
over de verhouding|B:usschen den Land
stand en de N.S.B. en over de zware taak
van de boeren in dezen tgd.
Na een eenvoudige maaltgd in den
IJzerenman te Vught ging de tocht verder,
thans naar de aloude vestingstad Heus-
den. Bgna de geheele stad was uitgeloopen
om Mussert te verwelkomen.
Op het plein voor het stadhuis begroette
de burgemeester den leider der N.S.B.,
waarna deze de keurig opgestelde W.A. en
jeugdstormformaties inspecteerde. Nadat
Mussert in de hal van het stadhuis als
eerste zgn handteekening had geplaatst in
het gulden boek der stad Heusden, had
vervolgens in de raadzaal een officieelé
ontvangst plaats. Na het uitspreken van
een rede overhandigde de burgemeester
den leider als geschenk een beschryving
van de stad Heusden uit het jaar 1650,
waarvan slechts een exemplaar meer
voorhadden is.
In zgn antwoord wees de leider er op,
dat hg niet voor het eerst in Heusden is.
Reeds op 12-jarigen leeftyd kwam hy hier.
De geschiedenis van Heusden, zei de lei
der, is de geschiedennis van ons vaderland
en het is diep te betreuren, dat in de
laatste 100 jaar zooveel daarvan is kapot
gemaakt. Wanneer het nationaal-socialis-
me niet was gekomen, zouden er over 50
jaar geen monumenten meer zgn. Voorts
sprak Mussert over de diepe vernedering,
waarin ons land is weggezonken, nu het
geheele land bezet is en de koloniën ver
loren zgn en over de taak van de Neder-
landsche natlonaal-socialisten die als goe
de vaderlanders hun plicht doen en ons
volk uit dit moeras omhoog halen.
Verschillende aanwezigen waren In de
gelegenheid gesteld den leider te begroe
ten, waarna het stadhuis werd bezichtigd
en een bezoek gebracht aan de Neder-
duitsch Hervormde kerk met zgn vele
historische herinneringen en in aansluiting
daaraan een rondgang door de stad. In
alle straten waar de leider passeerde ston-
Zestien schepen met een tonnage van
47.400 B.R.T. is het resultaat van de
succesvolle operaties van dit Duitsche
gevechtsvliegtuig tegen de vijandelijke
Handelsvloot Deutscher Verlag-Recla-
P.K. Kemmerlch-Pax Holland m
Duitsche arbeid in het bezette
Oostelijke gebied.
De Duitsche pers publiceert het rapport
van den perschef voor 't bezette gebied in
het Oosten, majoor Cranz, over den arbeid,
welken de Duitsche instanties daar tot dus
verre verricht hebben.
Majoor Cranz, die heeft deelgenomen aan
de inspectiereis van minister Rosenberg,
wgst er op, dat het civiele bestuur overal
in het Oosten zonder ophouden werkt aan
de opruiming der puinhoopen van den oor
log en van de overblgfselen van het bolsje
wistische wanbeheer. Tallooze- malen heb
ben de delegaties der bevolking van Est
land, Letland en Littauen, den vertegen
woordiger van Adolf Hitler haar dank be
tuigd op een wijze, die in den volsten zin
des woords van de stem des volks getuigt.
Bg alle beperkingen die het gevolg van
den oorlog zijn, ontplooit zich thans het le
ven in de Oostzeelanden onder de bescher
ming der Duitsche ordening meer en meer.
Bevrgd van bolsjewistische vernieling en
invloed ontwikkelen zich ook het nationale
cultureele leven, de vrije godsdienstoefening
en de jeugd. Het zelfbestuur wijst den vol
ken onder het Duitsche gezag den weg naar
een ruime ontplooiing hunner organische
krachten in het groote Europeesche front
tegen Moskou. Thans reeds hebben de vol
ken op ieder gebied een verstrekkende
speelruimte voor de vrije ontwikkeling van
hun bestaan. Opmerkelijk, aldus Cranz, is
het groote aantal vrgwillige gaven voor de
troepen aan het front en in het achterland.
In Wit-Roethenië is veel meer krachts
inspanning noodig dan in de Oostzeelanden
om de bolsjewistische sporen te verwgderen
en den levensstandaard te doen stg'gen,
doordat dit gebied alle kenmerken van een
Moskovische terreur van 25 jaar draagt.
Majoor Cranz vat tenslotte zgn indruk
ken in de volgende zinnen samen „Uit de
puinhoopen van den bolsjewistischen chaos
bloeit overal, onder een voorzichtige en
en stelselmatige Duitsche leiding, nieuw
leven op. De landen en de volken van het
Oosten sluiten zich meer en meer aan by
het nieuwe front van een groot-Europa. Dit
niéuwe Europa bouwt thans een muur te
gen den dreigenden vloed uit het Oosten,
welks laatste golf het bolsjewisme geweest
moet zijn."
den langs beide zyden eerewachten van
afwisselend W.A. en jeugdstorm opgesteld
en hg het vertrek omstuwde een groote
menschenmassa de auto van den leider.
Thans was Boxtel aan de beurt. Aan
de grens van deze gemeente werd de lei
der opgewacht en welkom geheeten door
den inspecteur van politie. Voor het stad
huis stond een eerewacht van de W.A. op
gesteld, terwijl een haag van Brabantsche
mannen, die zich voor het Oostelgk front
hebben ingezet in den strijd tegen het bol
sjewisme, den toegang tot het stadhuis
markeerden.
Op het stadhuis zelf had een bespreking
plaats tusschen den leider en het voltal
lig college van B. en W„ waarna een
rondgang door de gemeente volgde, waar-
bg o.a. enkele arbeiderswoningen werden
bezichtigd.
Vervolgens had in de raadzaal een kof-
fiemaaltgd plaats, waarna nog een bezoek
werd gebracht aan de jeugdherberg Rabbit
Hoel, waar een 50-tal vrouwen en kinderen
uit Haarlem en omgeving in de gelegen
heid ^jn gesteld een welverdiende zomer-
vacantie te genieten.
Een nieuw hoogtepunt voor de tocht
vormde het bezoek aan Oss. Hier zou
Mussert een ledenvergadering bezoeken,
maar reeds buit enhet gebouw, waar de
vergadering werd gehouden, was de druk
te overweldigend. De leden waren voor het
grootste gedeelte vergaderd in de zaal van
het Cinema Royal, die tot berstens toe ge
vuld was. De toespraak van den groeps
leider van Oss werd door den leider be
antwoord met een rede, waarin hg met na
druk wees op de taak van de N.S.B, voor
de vestiging van een op sociale recht
vaardiging gebaseerde volksgemeenschap
waar men geen proletariërs meer zal
kennen, maar slechts werkers van hoog
tot laag, die te zamen een groote arbeids
gemeenschap vormen.
Tenslotte werd de eerste dag besloten
In Tilburg, waar een ledenvergadering
werd bezocht in de stadsschouwburg. Ook
hier wachtte .een stampvolle zaal met on
geduld en ook hier stond bulten een groo
te groep belangstellenden om den leider te
kunnen begroeten. In een uitvoerige rede
wees Mussert hier op het verschil van
hetgeen vroeger vaderlandsliefde heette
en tusschen wat een nationaal-socialist er
onder verstaat,
In de waterstaatkundige geschiedenis
van Nederland was de 28ste Mei een ge
denkwaardige datum. Immers, op dien dag
was het tien jaren geleden, dat het laatste
gat in den dyk, die de verbinding van
Noord-Holland met de Friesche kust zou
vormen, werd gedicht. De groote idee van
Lely had op dat tgdstip haar verwezen
lijking gevonden. De sleepbooten lieten hun
sirenes gillen, toen de laatste keileem-
klonten in het drabbige water plonsden
de Zuiderzee was IJsselmeer geworden.
Eén zee was getemd en wat Lely Sa
een stoutmoedig ontwerp.had neergelegd,
dat brachten onze kranige Nederlandsche
waterbouwkundigen tot uitvoering. Een
werk, waarop gansch Nederland trotsch
kan zyneen werk, dat als 't ware dc
veraanschouweiyking is van de spreuk,
welke den Zeeuwen zoo vertrouwd in de
ooren klinktgroot in datgene, waarin
een klein land groot kan zgn.
Wy noemen dezen dgkAfslultdyk.
Een prozaïsche naam en weinig-zeggend,
op het eerste gezicht. En toch hy
klinkt als een triomf
Tien jaren zijn sindsdien verloopen. De
dyk, rustend op zware zinkstukken, is
verzwaard en verzwaard en allen sombe
ren. voorspellingen ten spgt is deze Af
sluitdijk een onneembare vesting gewor
den, waartegen de furieuze aanvallen der
elmenten tot vlokkig schuim uiteenspat
ten. Telkens, vmnneer men dit machtige
bouwwerk ziet, met zyn breede autobaan,
zgn gigantische sluiswerken en zyn mas
sieve basaltglooiingen, wordt men vervuld
met ontzag voor de menschen, die het be
stonden, dit werk aan te vatten. Wat was
er moed voor noodig om het eerste met
basalt verzwaarde zinkstuk tot zinken te
brengen op een plaats, waar de ontwer
pers een denkbeeldige lijn hadden getrok
ken. Het ïykt alles zoo vanzelfsprekend,
maar wanneer men doordenkt, dan komt
men toch niet los van de verwondering
hoe hebben zg het aangedurfd Wg be
wonderen .echter niet alleen het technisch
SM
x
Oi U nog neet
gedeJcb tegejn.
Vraag voor het te laat Is een prospec
tus. Lage voorschotpremie.
Inboedels reeds vanaf
per haltjaar.
Beperkte aansprakelijkheid.
Algem. OnderlinsWaarborg Genootschap
Amsterdam, Singel 202/8 - Tel. 35626-32219
vermogen van onze Nederlandsche water
bouwkundigen.
Er werd een monument opgericht op de
plaats van het laatste sluitgat, een sober
bouwsel, met het zinrgke opschrift: „Een
volk dat leeft, bouwt aan zgn toekomst".
Dat is hetslechts een levend volk was
in staat een dergelgk groot werk tot
stand te brengen. Een volk, dat verstard
is in zelfgenoegzaamheid, dat in gezapige
rust het gebeuren van den tgd langs zich
laat giydtn, zonder dat het erdoor wordt
'aangeraakt, zoo'n volk mist ieder schep
pend vermogen. Het kan zich tot geen ge
zond en sterk initiatief opwerken, het ver
schrompelt in zgn benepenheid. Het is een
dood volk, omdat het den moed mist, zgn
toekomst te bouwen in een visie van
grootsche allure.
Met het bouwen van den Afsluitdijk
bleef het Nederlandsche volk want dit
werk mogen wg zien ais een daad van
het geheele volk trouw aan een groote
traditie.
Bouwen aan de toekomst f De Afsluit-
dgk was niet het eindpunthy was
slechts een mijlpaal in de ontwikkeling.
Maar nu achter dien dgk ligt een
stuk. toekomst van Nederland. Aan die
toekomst wordt gebouwd nieuw land
wordt aan de zee ontrukt. In dit doode
water, achter den dam van basalt en kei-
leem groeit de eerste poldereen stuk
toekomst van Nederland.
Daaraan wordt voortgearbeid, ook in
dezen tgd. Dat is een bemoedigend en
hpopgevend verschynsel, want er blgkt
uit, dat dit Nederlandsche volk niet dood
iswy bouwen aan een toekomst. Een
toekomst, die er misschien anders zal uit
zien, dan wij tien jaar geleden dachten.
Maar hoe zij er ook moge uitzien, wij
bouwen voort.
Joris Ivens heeft van dit Zuiderzeewerk
een documentaire gemaakt. Hg gaf haar
den zinrgken titel„Wg bouwen".
Dit bouwen is niet maar een slag in de
lucht, een filmtruc met veel bombarie en
fanfares. Geen camouflage, maar levend,
fel-bewogen en echt
Zullen wy werkelijk voortbouwen Tien
jaren na de dichting van den Vlieter wordt
in Hollands grootste binnenmeer door
grypers en kranen, door sluizen en gema
len, door de werkers in den jongen polder
het bevestigende antwoord gegeven. Daar
aan mogen wg ons spiegelen, niet met de
zelfvoldane glimlach van den bourgeois
arrivé alles zal wel weer op zyn pootjes
terecht komen, maar met den vasten wil,
zelf mede de handen uit de mouwen te
steken, mede te bouwen aan de toekomst
van land en volk.
Want nu is Nederland in nood en zorg
en nu zal moeten biyken, of wij als volk
een hechte en gesloten eenheid vormen,
in de bereidheid voor de toekomst van het
vaderland de Ix^wsteenen aan te dragen.
Dat is, ook na tien jaren, de les van
den Afslultdyk. Wanneer die les wordt be
grepen, dan kunnen wy de toekomst vol
vertrouwen tegen gaan. Dan zullen de sla
gen slechts stalen en ons met tc grooter
vastberadenheid aan het werk doen gaan
er kan in Nederland wat groots verricht
worden J
