Tweede blad
PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT
Woensdag 31 December 1941
AAN DEN VOORAVOND VAN HET
NIEUWE JAAR.
OUDEJAAR.
KORTE PREDICATIE
OUDEJAARSAVOND.
Stil, sluit de luiken en ontsteek de lamp
en laat het binnen één avond warm zyn.
Ood, xoélk een zegen ligt er in een goed ge
zin, in leive rustende handen en een trou
wen vriendenblik. Welk een zegen ligt er in
de stille verstandhouding met de onzen
thuis.
En toch, en toch, wij zyn niet gerust. Het
geraas van de wereldzee, zijn bruisen en
woeden, dringt tot onze behagelijke ruimte
door. Het maakt oogen donker en vervult
ons met een vreemden schrik. En hoevelen,
hoevelen kijken dezen avond met gewonde
zielen naar een onbekende vertewaar het
liefste, wat zij bezitten ergens moet zijn of
niet meer is. Wij kunnen dat niet vergeten.
Er zijn meer dingen, die wij niet kunnen
vergeten en die ons op dezen avond komen
plagen.'
Stilsluit de luiken en ontsteek de
lampMaar God, mijn hart is moede,
moede, gewond, gehavend en zoo hulpeloos.
Ik kan mijn hart niet buiten sluiten en hoe
zal er dan vrede zijn en een zachte blijd-
Wij moeten maar berusten, zeggen wij te
gen elkander. Berusten, is dit dan het hoog
ste, waartoe wij kunnen komen op dezen
Oudejaarsavond? Hebt Ge geen grooter,
wijder, voller woord voor ons, o God? Be
rusten
Ja, aanvaarden! Stil, sterk, blijmoedig'
zélfs, aanvaarden. Omdat het uit Uw Va
derhanden komt, omdat alles van ons en de
onzen uit Uw trouwe, zorgzame, wetende
Vaderhanden komt. Maar Ge vindt ons he
den klein en zwak, en niet in staat om stil,
sterk of blijmoedig te zijn.
Hoor, het is Kerstfeest geweest. Christus
is geboren! Christus is geboren in een we
reld vol schuld. Sluit de luiken en ontsteek
de lamp, maar laat Christus binnen. Laat
Christus binnen in uw woning, in uw hart.
Dan kunt ge alles stil, sterk en blijmoedig
aan.
Ja, schrijft dat in uw harte,
gij diep bedroefde schaar!
Bij 't nijpen van de smarte,
bij 't barnen van 't gevaar:
al scheurde t kruis uw schouder,
al doofde 't laatste licht,
de Trooster en Behouder
staat voor uw aangezicht!
HET JAAR 1941 IN KERKELIJK
OPZICHT.
Vatten wij de' voornaamste gebeurtenis
sen op kerkelijk terrein over 1941 samen
dan moet wat de
Ned. Herv. Kerk
betreft, allereerst gewezen worden op de
groote activiteit die van deze kerk ook
in 1941 onder moeilijke omstandigheden is
uitgegaan. Der traditie getrouw heeft de
synode haar zomervergadering gehouden
die 18 zittingen besloeg. Daarna werd rg
verdaagd tot 30 September, ter behande
ling van de voorstellen inzake het regle
ment op de predikantsplaatsen, dat op de
stichting en indeeling der gemeenten en
het reglement op de predikantstractemen-
ten. Van dit alles komt echter voorJoopig
niets, want de Provinciale kerkbesturen
hebben, gebruik makend van hun recht
van veto het allemaal terzijde geschoven.
Alles watmen zich had voorgesteld
noemen we alleen maar het verplichte
emeritaat dat men. met 1 Januari a.s.
wenschte in te voeren is voorloopig,
van de baan, want de meerderheid der
stemmen van de Provinciale kerkbesturen
heeft tot verwerping geleid. De classicaie
vergaderingen 44 in getal zjjn bijeen
geweest op denzelfden dag en hebben zich
beziggehouden met drie belangrijke zaken:
gemeenteopbouw, prediking en kanselge
bed.
Het aantal vacaturen in de Ned. Herv.
kerk blijft zich langza&m in dalenden lijn
bewegen en bedroeg 1 Juli j.l. 202 tegen
207- op 1 Januari en 223 op 1 Juli 1940.
Dat thans in de classis Utrecht alle 26
gemeenten met 41 predikantsplaatsen zijn
bezet is sinds menschenheugenis niet voor
gekomen. Noord-Holland staat met 44 va
caturen bovenaan. In ds. F. D. Emous
kreeg de Ned. Herv. kerk een eigen schip-
perspredikant. De nestor in dienstjaren
onder de predikanten, ds. J. R. v. Kooy te
Oirschot, is na bijna 60 jaar het evangelie
te hebben verkondigd, met emeritaat ge
gaan.
Rumor in casa is er geweest in de Herv.
gemeente van Schellinkhout waar kerk
voogden op eigen houtje prachtigé oude
koperen kronen uit de kerk hebben inge
ruild voor moderne electrische kronen. Het
Provinciaal college van toezicht in Noord-
Holland heeft medegedeeld voortaan in
zulke gevallen kerkvoogden zonder pardon
aansprakelijk te stellen. De kerkeraad van
Heerlen heeft de leden der gemeente op
gewekt om te breken met de gewoonte dat
de mannen bij het gebed in den eeredienst
opstaan, zulks op grond van drie over
wegingen.
De bond van Ned. Predikanten, keerde
aan weduwen en wezen ruim 21.000 uit
en aan oorlogsschade ruim 24.000.
Geref. Kei-ken.
Wat de Geref. Kerk"en betreft, de Gene
rale synode van Sneek, die in 1939 haar
zittingen aanving, kon nog steeds niet ge-
Slpten worden en kwam in Maart te
Utrecht en in December j.l. te Sneek bij
een. Eenige gedachtenwisseling vond in
de Geref kerkelijke pers plaats over de
vraag wat de gewenschte vorm van Avond
maalsviering is, zulks naar aanleiding van
het besluit van den kerkeraad van Frane-
kerk, dat de Avondmaalsgangers voortaan
aan tafels zullen aanzitten en niet meer
het sacrament zooals in vele kerken in
het Noorden gebruik is 4— op hun zitplaat-
se^ zullen ontvangen.
Groote activiteit ontplooiden de Geref.
Kerken in het vestigen van nieuwe predi
kantsplaatsen. Niet minder dan 30 moch
ten er in het oorlogsjaar worden gesticht,
w.o. twee in de kerk van Utrecht. Zelfs
de kleinste der Geref.l -rken in ons vader
land die van Olsi. nog geen 70 zielen
tellend, verkreeg een eigen voorganger.
Bet aantal vacatures daalde van 88 op
74. Het aantal predikanten steeg van 817
op 833.
Het aantal kerken klom tot 8W> P-'nd.T
1 Januari 1926 dua in 15 jaar tyds
•EL KOOt>>
Een jaar zinkt in der tijden nacht,
Zijn laatste stond, o Vader,
heeft hier uw kind'ren sadmgebracht,
z\j treden dankend nader.
Verga ook alles met den tijd,
w\j weten dat Gij eeuwig zijt,
Gij, aller levensader.
Neem. aan ons staamlend dankgebed!
Waar vfin 't verleden staren,
hebt Gy behoed, gesterkt, gered
uit lyden en gevaren.
Waar 't oog niets zag dan leed en nood,
waart Gij het, die ons uitkomst boodt
en zeeg'nend woudt bewaren.
De St. Jacobskerk te Viissingen
Wij voelen in dees' avond weer
ons tot U heen gedreven;
zou alles ons ontzinken, Heer,
Gij zult ons niet begeven,
Gij, die ons troost en sterkt en laaft,
die uwen eigen Zoon ons gaaft
voor dit en 't eeuwig leven!
hebben 600 cagdidaten intrede gedaan en
werden 75 nieuwe predikantsplaatsen ge
sticht, de 62 nieuwgeïnstitueerde kerken
niet meegerekend. Toch blijft het candi-
datenprobleem actueel in de Geref. kerken,
waar tientallen candidaten als hulppredi
ker werkzaam zijn. Hun aantal steeg met
één door overkomst van ds. Meynhout, te
voren Chr. Geref. predikant te Viissingen,
die 14 September j.l. met de Chr. Geref.
kerk brak en thans in de Geref. kerken
beroepbaar is. Aan de Theologische Hoóge-
school te Kampen werden 105 studenten
in de theologie ingeschreven en aan de
Vrije Universiteit 236. De stichting tot
verbetering van het Psalmgezang stelde
20.000 studie-exemplaren van Het Boek
der Psalmen beschikbaar.
Chr. Geref. ^ierk.
De Chr. Geref. kerk hield haar uitge
stelde generale synode in het afgeloopen
jaar, te Apeldoorn. Daar is opnieuw de
kwestie van de eenheid met andere Geref.
belgders en met name de samenspreking
met de Geref. kerken aan de orde ^i-
weest.
De Chr. Geref. kerk t< thans 135 ge-.
meenten met ongeveer 44.818 zielen. Gro
ningen is met 13.141 leden de grootste en
Suawoude met 20 dc kleinste. Het aantal
dienstdoende predikant n bedraagt 75 ter
wijl 3 gemeenten een oefenaar hebben. Aan
de theolog. school te Apeldoorn studeeren
mo.nenteel 10 studenten. Op haar zendings-
veld heeft de Chr. Geref. kerk 57 gemeen
ten en 46 scholen, ben0"0'"! 2 r-~di-
kantea en SS onderwijzers.
Overige groepen.
Wat de overige groepen betreft, vermel
den we dat de Rem. Broederschap momen
teel 31 gemeenten telt, waarvan er" slechts
één (Zevenhuizen (Z.-H.), die maar 14
leden telt) vacant is. Behalve Amsterdam,
Rotterdam, Den Haag en Utrecht hebben
alle gemeenten minder dan 10Ü0 zielen.
Naast de gemeenten heeft de Broederschap
op een 5-tal plaatsen Rem. vereenigingen.
De Algemeene Doopsgezinde Sociëteit
gaf aan het dagelgksch bestuur opdracht
een commissie tct geestelijke belangen in
het leven te roepen en zich bezig te hou
den met een juistere verdeeling der predi
kantsplaatsen.
De Bond van Vrije Evangelische gem sen
ten mocht zijn 60-jario bestaan herdenken.
15 September 1881 werd de bond te Frane-
ker gesticht. Hg telt thans 33 gemeenten
met 28 voorgangers. Ook werken 3 zen
delingen in zgn dienst.
In de gemeente Almelo *an de Unie van
Baptiste gemeenten ontstond 'n scheuring
waarbij de gemeente in ongeveer twee ge
lijke stukken uiteenviel.
TUSSCHEN WAGEN EN BOOM
BEKNELD GERAAKT EN OMGEKOMEN
Op den weg EibergenHaaksbergen
heeft een botsing plaats gehad tusschen
een autobus en een meubelwagen. De be
stuurder van dezen wagen, de heer Gerritsen
uit Haaksbergen, raakte bekneld tusschen
zijn voertuig en een boom en was vrijwel
c'1 C'"C dood. Hij was vader van vjjf kin
deren. De bus werd vrjj ernstig gehavend.
Oud- en Nieuwjaarsviering in
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Talrgk zijn nog de oude gebruiken, die
ondanks de sterk gewijzigde tijdsomstan
digheden, in eere gehouden worden door
de Zeeuwsch-Vlaamsche plattelandsbevol
king. Zoo ook het aloude gebruik om op
Oudejaarsdag er op uit te trekken naar
de hoeven in de polders, om daar op min
of meer welluidende wijze Oudejaarsliede
ren ten gehoore te brengen, al of niet met
begeleiding van mondharmonicamuziek.
Zoo ging men van 's morgens tot 's avonds
van hofstede tot hofstede en overal schoot
er dan wel wat over als belooning voor dit
laatste concert in het jaar. Spek, ham en
eieren en ook wel eenig geld. De laatste
dag van het jaar was steeds een „goede"
voor de enkelingen of groepjes, die hun
Oudejaarszangen ten gehoore brachten in
de wijde polders. Zoo was hét voorheen in
rustiger en normaler tijden. Thans zal het
heel wat minder opleveren, doch dat
neemt niet weg, dat de oude traditie hier
mede van de baan is. Wel zal de belang
stelling en de animo er door inboeten en
zal het dan ook niet zoo druk loopen op
en om de' boerenhofsteden.
Dit geldt ook voor den Nieuwjaarsdag,
want op den eersten dag des jaars zag
men ongeveer dezelfde groepen ten. too-
neele en de trek naar de hoeven "\om
„Nieuwjaar te wenschen". Ook dit bracht
nog heel wat in de portemonnaie en ds
knapzak die meestal meegevoerd werd om
alle goede gaven te bergen. Zoowei de
Oudejaarsavond 1941.
De laatste dag van het jaar.
Nog enkele uren en we treden een nieuw
jaar binnen.
Wij staan nog aan deze zijde van de
jaargrens.
Voor wij het nieuwe jaar betreden wer
pen we een blik terug. Droefheid, leed en
zorgen, vreugde, blijdschap en heugelijke
gebeurtenissen trekken in bonte rij door
onze gedachten.
Goed en kwaad. Twee begrippen, die op
Oudejaar ons denken beheerschen.
Hoe het was en hoe het zal worden.
In menige huiskamer verdrijft men alle
opkomende gedachten en vragen met
vreugde-uitingen. Men viert „oud en
Jonge menschen zien niet gaarne om. Zij
willen slechts aan de toekomst denken, hun
fantasie den vrijen teugel laten. Niet stil
staan bij het heden, maar den blik vooruit.
Zoo waren in vroeger jaren ook de oude
ren die thans bij de jaarwisseling met
willen én kunnen voortgaan, zonder een
oogenblik te hebben stilgestaan brj wat
voorbijging.
Eenzaam zit daar de oude vrouw en blikt
in de laatste uren van het afloopende jaar
op het gansche verleden.
Het is stil in de spaarzaam verlichte
huiskamer. Ze warmt zich bij het haard
vuur en staart naar de portretten op den
schoorsteen. Ze, herinneren aan vervlogen
jaren, aan kommervolle dagen, aan lief en
leed. Kinderen, die ver van huis him be
staan vonden en nu in eigen- huiselijken
kring Oudejaar vieren.
Gedachten en herinnerii 'en, een mengel
moes gelijk, overweldigen haar. Roerloos
zit de oude vrouw voor den haard, als heb
ben alle Overpeinzingen haar bedwelmd.
Voetstappen op het pad kondigen nog
late gasten aan. Wie zijn zij?
Zwaar en moede klinken de voetstappen
maar ook is er de lichte tred hoorbaar van
de onbekommerde jeugd.
Zachtkens wordt de deur geopend. Een
oude,, grijze man, in zijn laatste levens
dagen, treedt binnen. Naast hem een flinke
jongeman, die met opgeruimden blik de
wereld inkijkt.
Wat zit ge eenzaam, moedertje, voigt
mij op den nog korten weg die afgelegd
m9et worden, fluistert de oude grijsaard.
Waarom zoudt ge me niet vergezellen,
spreekt de jongeman. Mijn weg is hoopvol
en mijn steun zult ge niet kunnen ont
beren.
De keus is moeilijk. Waarom zal men
niet gezamenlijk den weg ewandelen?
In den helderen maannacht gaan ouder
dom en jeugd, verleden ca heden, voor
waarts.
De oude man ziet om en mompelt over
's menschen ondeugd, de slechtheid der
wereld, den chaos en de verwarring. Waar
om al die ellende?
Vlammen verlichten den achtergrond. Zij
spreken van dood en verderf, van verwoes
tingvan oorlog.
Verdwazing heeft de menschen aange
grepen. Langs afgronden, over oneffen
paden ging mijn weg, verzucht de oude
man. Achterdocht en afgunst omringden
mij. Het vrede op a ar (Je vond geen weer
klank. Verdeeldheid verscheurde alle goeds,
dat menschen had kunnen vereenigen. Geen
rust vond ik, maar rumoer overal en zoover
de horizon reikt. En tusschen het gedreun
en gedaver van al het onrecht, van vernie
ling en van versplintering, klinkt het ge
weeklaag van menschenwaarom en
waarvoor?
Zie niet om, maar richt den blik voor
waarts, geen gejammer over wat was, doch
koers gezet naar den lichtenden horizon
voor ons, roept de jongeman uit. Daar vlie
gen geen zwarte onheilspellende schimmen
over de aarde, doch daar zal vrede heer-
schen.
Ginds aan den gezichtseinder is de ver
lossing, daar zal, het pad geëffend zijn
daar klinkt vreugdegezang, er heerscht
blijdschap. Menschen worden niet opge
zweept tot haat, tot blinde vijandschap.
Geen onverzoenlijkheid, maar verdraag
zaamheid, geen vernietiging, maar geza-
menlijken opbouw.
Daar nadert me» reeds de grens tusschen
ouderdom en j'eugd, tusschen oud en
nieuw, tusschen duister en licht.
Welke is Uw keus, oude vrouw? Het
donkere heden, de lichtende toekomst?
Bim bam, bim bam.
De oude torenklok laat dreunend twaalf
slagen over het stille dorpje weerklinken.
De stem van de torenklok dringt door tot
de stille huiskamer, waar de oude vrouw
uit dén droom wordt gewekt.
De twaalf klokslagen, die het nieuwe
jaar aankondigen, hebben haar tot de wer
kelijkheid teruggebracht, tot het volle le
ven.
En vanuit een andere huiskamer klinkt
zacht een lied tot haar
„"Laat mjj niet mijn !ot beslissen
zoo ik mocht, ik durfde niet.
Ach, hoe zou ik mij vergissen,
als Gij mij de keuze liet
TWEE DOODELIJKE ONGEVALLEN
TE AMSTERDAM.
De dag van gisteren heeft talrijke ver
keersongevallen opgeleverd. In de De
Clercqstraat te Amsterdam is een 45-jarige
fietser gevallen. Hij kreeg een schedel
breuk en overleed ter plaatse.
Op de Erasmusgracht viel een jongen
van een wagen, waarop hg was geklom
men. Een der wielen ging oveV zijn lichaam
waardoor hij op slag werd gedood.
laatste dag van het oude, als de eerste
van het nieuwe jaar, waren, zooals men
dat noemde „goede" dagen voor deze
groepen. De ouderwetsche oliebollen, die
op Oudejaarsavond gebakken werden en
waarvan men wel een gedeelte als ontbijt
voor de wenschende groep kon beschóu-
wen, zullen in de eerste plaats danig ge
mist worden, doch ook Ijet overige „goe
de" zal nu wel niet zoo rijkelijk toevloeien
als voorheen.
Oude- en .,ieuwjaarsviering op het plat
teland in dit gewest zal in het teeken der
tijdsomstandigheden staan en sobertjes
zyo. Maar oude „gebruik" zal wel ge
handhaafd blijven.
