De saneering van het Nederlandsche
orkestwezen.
De binnenvaart op generatorgas.
De legerberichten van gisteren.
DE TIJGER
Tweede blad
PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT
Woensdag 19 November 1941
De overheid heeft krachtig Ingegrepen.
SALARISMINIMUM VOOR
ORKESTLEDEN.
Met betrekking tot het Nederlandsche
orkestwezen is de overheid overgegaan tot
de uitvoering "van een saneeringsplan, dat
gebaseerd is óp sociale, oeconomische, cul-
tureele en historische overwegingen.
Vooropgesteld moge worden, dat de
noodzakelijkheid van het bestaan van acht
symphonie orkesten voor ons land thans
officieel dient te worden erkend in over
eenstemming met de momenteel bestaande
cultureele eischen.
De orkestbegrootingen zijn herzien en in
verband hiermede is een schema van de
bezetting en salarieering van de orkesten
ontworpen, dat tot doel heeft bepaalde
kunstzinnige leemten aan te vullen en dat
terstond aan de algemeen bekende slechte
eoonomische positie van de orkestmusici
op redelijke wijze tegemoet komt.
De staat dient het inkomen van de mu
sici te garandeeren.
In verband met deze garantie is het ten
slotte niet meer dan billijk, dat het opper
toezicht op de groote orkesten op een vah
staatswege controleerend lichaam' over
gaat.
De bestaande orkesten, zijn verdeeld in
drie salarisklassen. Als laagste salarisr
grenzen werden aangenomen vaar de eer
ste klasse 183, voor de tw«de klasse
166, voor de derde klasse 150 per
maand.
De nieuwe salarisregeling is de vervul
ling van jarenlang door de musici en hun
bonden gekoesterde redelijke wenschen en
zij stemt de betrokkenen alom tot groote
tevredenheid. Hoe diep de orkestmusici
economisch gezonken waren, moge blijken
uit de oude cijfers, waarvan Rotterdam
met een minimum van 82, Haarlem met
een minimum van 63 en Arnhem met
een minimum' van f 65 per maand als
voorbeelden mogen gelden. Men bedenke
hierbij, dat niet alle orkesten jaarcontrac
ten konden afsluiten, nog niet zoo lang
geleden betaalde de Haarlemschè Orkest-
vereeniging slechts over zeven maanden,
het Rotterdamsche Philh. Orkest slechts
gedurende 43 weken. Ten koste van groote
financieele offers greep het departement
hier reeds eerder in, juist zooals het afge-
loopen zomer als sociale daad van betee-
kenis reeds een overgangssalaris naar de
nieuwe normen voor de orkestleden vast
stelde, waardoor gehuwden een minimum
inkomen van 130, ongehuwden van
115 per maand verkregen, waar zij het,
tevoren moesten doen met „vergoedingen"
van 60 A 70.
De groei van het concertwezen.
Met de principieele verandering van de
muziek in de laatste anderhalve eeuw heb
ben de omstandigheden, waaronder1 werd
gemusiceerd, dus het concertwezen, niet
steeds gelijken tred géhoudeh. Voor de
technische verbeteringen zijn veelal kosten
noch moeiten gespaard. Daarnaast bleef de
muzikant zelf in de verdrukking.
Het hoofd'van de afdeeling muziek van
het departement van volksyoorlichting en
kunsten schetste in het begin van dit jaar
den bestaanden toestand kernachtig juist;
toen hij zgn betoog over de reorganisatie
van het muziekleven in ons land' aanving
met de woorden
De geschiedenis van de muziek telt
slechts weinig donkere^ bladeijden. De ge
schiedenis van den muzikant telt er vele.
Nog heden is de waardeering voor den
ongenoemden orkestspeler, den bescheiden
muziekonderwijzer, den kerkorganist
uiterst gering, in vele gevallen worden
zij als knechten behandeld en betaald. De^
algemeene waardeering voor den stand
van musicus laat nog veel te wenschen»
over.
Ook de wijze van exploitatie van de or
kesten leidde tot schromelijke misstanden,
waardoor de salarissen der orkestleden
veelal de 'sluitposten van de Jiegrootingen
werden.
v- Deze methode moest tot een crisis lei
den en de oorlogsomstandigheden hebben
haar slechts vervroegd. De particuliere
bijdragen zijn vrijwel geheel opgedroogd,
het concertbezoek is veelal bemoeilijkt
door verkeersproblemen.
Op dit moment, waarop de laatste be
staanszekerheid den orkestmusici ontno
men dreigde te worden, heeft de overheid
ingegrepen. Inkrimping van het bestaande
aantal symphonieorkesten zou zeker op dit
moment, met de bestaande muziekbehoefte
in strQd zrjn.
Het nieuw ontworpen schema van de
orkestbezettingen en van de salarieering
van de musici is in overeenstemming ge
bracht men de normale en redeljjke cultu
reele en sociale eischen. Redelijke orkestbe
zettingen, welke de uitvoering van de
meesterwerken der toonkunst onverminkt
waarborgen, zijn thans vastgesteld en zul
len in de toAomst stipt worden gehand
haafd. Bij het vaststellen van deze bezet
tingen is rekening gehouden met den his-
torischen groei van de orkesten in de ver
schillende plaatsen en met hun ligging ten
opzichte van elkaar.
Voor orkestmusici, die ten nflnste zeven
jaar ernstige studie achter den rug heb
ben, werd een minimufh salarieering vast
gesteld, welke gezien den huidigen levens
standaard niet anders dan matig is te noe
men, maar die niettemin voor talloozen
een verdubbeling van het tot heden gang
bare salaris uitmaakt.
Om de nieuwe salarisschema's in de
practgk te kunnen doorvoeren, nam het
rijk de verplichting op zich om het verschil
tuschen de oude en de nieuwe loonlijsten
te garandeeren. In deze kwestie heeft het
aan medewèrking van de zijde van ^,De
Nederlandsche Omroep" niet ontbroken.
Zijn royale gebaar heeft de nieuwe moge
lijkheden mede verwezenlijkt.
Daardoor is thans den orkesten het voor
recht te beurt gevallen, vaker dan voor
heen tot het verrichten van werkzaamhe
den vpor den omroep te worden opgeroe
pen. Tezamen geven zij nu circa 300 mi-
crophoon-concerten, per jaar, wat het to
tale honorarium Veel en veel hooger doet
zijn dan tot heden het geval was.'
Tegenover de verleening van de gelden
door de overheid aanvaarden de orkesten
enkele voorwaarden, welke te beschou
wen zijn als de eerste maatregelen tot re
organisatie van het muziek- en concert
wezen in ons land en het van staatswege
contróle uitoefenen op het besturen van cie
orkesten. De belangrijkste dezer voor
schriften kunnen als volgt worden samen
gevat voor belangrijke aangelegenheden
en maatregelen, betrekking hebbende op
■de exploitatie, de oeconomische. en sociale
belangen, alsmede op de artistieke en cul
tureele belangen van het orkest en van de
met de orkesten verband houdende ver-
eenigingen en instellingen, dient overleg te
worden gepleegd met het departement.
Voorts zijn de orkesten gehouden de wer
ken van Nederlandsche componisten meer
dan voorheen in hun programma's recht'
te doen wedervaren en 20 A 30 van de
totale programma's voor deze werken in
te ruimen. Dat de nadruk moet worden
gelegd op het engageeren van'Nederland
sche solisten spreekt wel van zelf.
Het departement zal een wakend oog
houden op de artistieke, en cultureele be
langen van het orkest wezen, terwijl de
zakelijke aangelegenheden zullen worden
behartigd door het centrale bureau voor
het orkestwezen, dat de werkzaamheden
van de orkest-administrateurs zal omvat
ten en aldus ten nauwste voeling zal hou
den met het orkest-apparaat in het ge-
heele land om dan onder deskundige lei
ding alle handelingen van de orkesten te
stimuleeren en te controleeren.
'Ten deele hangt dit werk van het cen
trale bureau voof het orkestwezen samen
met de nieuwe en ruimere taak, welke den
orkestbeSturen toevalt. Met name kan
deze nieuwe taak in het bijzonder bestaan
uit het cgeëeren van de behoefte aan mu
ziek, het kweeken en opvoeren van de
sluimerende enreeds bestaande belang
stelling voor het werk van de orkesten in
het rayon hun werkzaamheden, het
vormen en uitbreiden van vereenigingen
van „vrienden van het orkest" en van
jeugdvereenigingen, gelijk deze reeds in
vele steden bestaan, het voeren van een
intensieve concertpropaganda in de pers,
het organiseeren van de voorlichting, het
samenvoegen vah andere muzikale uitings
vormen tot 4een harmonisch stedelijk en
provinciaal muziekleven door koren en
kunstkringen in een ruimen plan te betrek
ken enz.
Prijzen van groenten en fruit
binnenkort In de Staatscourant.
(Van onzen Haagschen correspondent).
De officieele publicaties der maximum
prezen van groenten en fruit berusten op
de groenten-' en fruit-beschikking, in de
wandeling genaamd „de roode kool-be
schikking". Hierbij werd een winstmarge
van 12 voor den grossier en 30,% voor
den kleinhandelaar zonder de omzetbe
lasting vastgesteld.
Naar wij thans van bevoegde zijde ver
nemen, is binnenkort een nieuwe beschik
king te wachten, waarin veilingprijs,
grossiersprijs en détailprijs zullen worden
gekegeld. Dit zat een zgn. mantelbeschik
king zijn. De verkooprijzen voor groenten
en fruit zullen dan wekelijks in de Staats
courant worden gepubliceerd, hetgeen voor
ons land een novum is. Ook hieruit kan
men dus zien, hoezeer het den autoriteiten
ernst is met de bestrijding der vele uit
wassen. die aan den hendel in groenten en
fruit verbonden zijn geraakt, daar zij op
deze wijze een nog effectiever middel in
handen krijgen om tot een scherpe berech
ting der overtreders te kunnen overgaan.
BLOKKADE PRIJSVRAAG.
INZENDING TOT 1 DECEMBER.
In het blad „Blokkade", een uitgave van
het departement van volksvoorlichting en
kunsten, gewijd aan den strijd voor onze
voedselvoorziening, komt een prijsvraag
voor, waaraan prijzen in geld, 'winterhulp-
loten en boeken verbonden zijn. In een deel
van de oplage van dit blad is ten onrechte
1 November als laatste termijn van inzen
ding vermeld. Oplossingen worden tot. 1
December ingewacht bij de afdeeling actie
propaganda van het departement van
volksvoorlichting en kunsten, Prinsesse-
gracht 21, 'S Gravenha^e.
ECHTPAAR DOOR GASVERSTIKKING
OM HET LEVEN GEKOMEN.
Zondag vond men het echtpaar De Graaf,
wonende in 8e Nijverheidstraat te Deven
ter, dood te béd. De jeugdige echtelieden
waren door gasverstikking om het leven
gekomên. De gasleiding was onklaar ge-
OÜDE VROUW VERBRAND.
Een medebewoner vaneen pand in de
Tollenstraat te Rotterdam ontdekte dat iij
haar kamer de 76-jarige vrouw A. W. S.,
die 's morgens vroeg de kachel had willen
aanmaken, op den grond Jag en geen*
teekenen van leven meer gaf. De G.GD.
kon slechts den dood vaststellen. Eet
lichaam was vrijwel verkoold.
Verscheidene scheepsmotoren komen voor cfmbouw In
aanmerking;
Duitschland strijdt voor £uropa.
Het opperbevel der Duitsche weer
macht deelt mede:
Op den Krim brengen gevechts
vliegtuigen en duikbommenwerpers
vernietigende slagen toe aan de ves
tingwerken en haveninstallaties van
Sebastöpol. Daarbij is een groot
vrachtschip tot zinken gebracht, een
torpedobootjager en een koopvaar
der werden beschadigd.
De operaties in het Donetsbekken
zijn na een verbetering in de weers
omstandigheden en den toestand der
wegen voortgezet. De vijand werd uit
zgn op sommige plaatsen taai verde
digde veldstellingen geworpen. Ver
dere deelen van hét industriegebied
werden bezet. Verscheidene voor ver
trek gereed staande goederentreinen
vielen daarbij door verrassend toe
grijpen in onze handen.
In het hooge Noorden hebben ge
vechtvliegtuigen bolsjewistische ba
rakkenkampen ten Westen van de
Kandal aksjd-bocht aangevallen.
Nachtelijke aanvallen van het
luchtwapen waren gericht op Mos
kou en Leningrad, benevens op vlieg
velden in het Wologda-gebied.
Duikbooten hebben in het Noorden
van den Atlantischen Oceaan en op
de Noordelijke IJszee vier gewapen
de vgandelgke koopvaarders, teza
men 21.000 brt. en een convooiee-
rend schip in m grond geboord.
In de wateren rondom Engeland
hebben geveohtsvliegtuigen den laat-
sten nacht vijandelijke convooien
aangevallen ten Oosten van' Lowe
stoft. Drie vrij groote koopvaarders
zgn door het neerwerpen van bom
men zwaar beschadigd. Andere ge
vechtsvliegtuigen hebbén havenin
stallaties aan de Zuidkust en de
Zuidwestkust van Engeland aange
vallen
De binnenvaart gaat zichonafhankelijk
maken van de stookolie, gelijk het auto
verkeer bezig is dit te doen ten aanzien
van de benzine.
Zij ondervindt hiertoe alle medewerking
van de overheid, die aan het departement
van handel, nijverheid en scheepvaart een
bureau „generatoren en tankgas" heeft in
gesteld, terwijl de secretaris-generaal van
het departement van waterstaat een. „com
missie voor den inbouw van generatoren in
vaartuigen" in het leven riep.
De commissie heeft in een persconferen
tie belangwekkende mededeclingen gedaan
over de maatregelen betreffende inbouw
van generatoren in vaartuigen. De leider
der corhmissie, mr. K. Vonk schetste de
beteekenis van de- binnenvaart voor een
waterrijk land als het onze.
De binnenvaart is een veelvormig be
drijf, zoowel naar het type schip als naar
de soort van vervoer. Vele duizenden ton
nen maisagoed worden' in de binnenvaart
verzet en daarnaast werkt de beurtvaart
met haar honderden lijnen ter verzorging
van het stukgoederenvervoer. Uiteenloo
pend ls ook het karakter dkn het vaar
water.
Vooroorlogsche statistieken leeren ons,
dat het aantal motoren in de binnenvaart
omstreeks 11.000 bedraagt, met een totaal
vermogen van ongeveer 250.000 p.k., onge
rekend de honderden motorsleepbooten, die
soms heele sleepfreinen achter zich aan
trekken.
Im de tegenwoordige omstandigheden
kunnen nog slechts geringe hoeveelheden
Igasolie voor deze motoren ter beschikking
worden gesteld, terwijl ook de petroleum
en de benzine schaarsch zrjn. De situatie
moet onder het oog worden gezien, dat.
deze brandstoffen geheel zouden komen te
ontbreken.
Toch moet de binnenvaart haar veelom
vattende taak kunnen voortzetten. Daarom
is het vraagstuk van de voorziening der
binnenvaart'met-generatoren een vraag
stuk van het grootste belang voor ons
volk.
Intusschen maakt de veelvormigheid van
de binnenvaart, van type en afmetingen
der schepen, dit vraagstuk niet gemakke
lijk oplosbaar. De plaatsing van een ge
nerator op een schip is telkens een pro
bleem op zichzelf.
De overheid achtte zich daarom ge
roepen, deze zaak te regelen. Zij stelde
bovengenoemde commissie in en gaf de be
schikking over een crediet.
Wat den financieelen opzet aangaat,
deze is als volgt. De commissie koopt de
generatoren èn doet deze plaatsen op de
vaartuigen, die uit technisch en verVoer-
politlek oogpunt voor generatorenplaatsing
in aanmerking komen. De eigenaar of ex
ploitant van het vaartuig sluit met den
staat een huur^oopcontact, waardoor hg
tenslotte den generator met bijbehooren in
eigendom verwerft, en ontvangt voor de
telkens vervallende termijnen een subsidie,
echter onder één voorwaarde, dat hij d>n
generator behoorlijk verzorgt en zijn schip
in de vaart houdt.
Vele technische moeilijkheden jnoesten
worden overwonnen. Een gering aantal
vaartuigen, uitgerust met generatoren, is
daarom nog slechts in de vaart, doch daar
mede worden dan ook bevredigende resul
taten bereikt. Verwacht mag worden, dat
thans met groote kracht de bouw van ge
neratoren in grootere aantallen in vaar
tuigen ter hand kan worden genomen.
Uiteraard zullen niet op de vele duizenden
vaartuigen in de binnenvaart generatoren
geplaatst kunnen worden, doch wel mag
worden aangenomen, dat een vitale kern
van het bedrijf zal kunnen worden voor
zien.
Voor de scheepvaart zijn, zooals te be
grijpen valt, andere typen generatoren,
noodig dan voor het wegverkeer. Als gene
ratorbrandstof voor scheepslnstallaties
wordt in hoofdzaak anthraciet toegewezen.
Hout komt niet in aanmerking, turf slechts
in geringe mate.
In het algemeen kan worden gezegd,
dat een schip zich beter leent voor gene-
ratorbedrijf dan een auto, omdat men in
het eerste geval meer met een continue
belasting heeft te maken.
1
De barnsteententoonstelllng.
Dr. Hellbeck, organisator der barn
steententoonstelling, die Dinsdag 25 No
vember a.s. in het rijksmuseum te Am
sterdam geopend zal worden, deelde op
de dagelijksche persconferentie te 's-Gra-
'venhage een en ander ter zake mede.
Deze tentoonstelling, aldus dr. Hellbeck,
zal in de rij der tentoonstellingen een zeer
bijzondere plaats innemen. Ze richt zich
in het bijzonder tot hart en gemoed,
brengt kunst en toont practische toepas
sing der kunst, gelijk die wel in de eerste
plaats 'het vrouwenhart bekoren- zal en
is in hooge mate interessant. Ze toont de
herkomst van het barnsteen, zijn geschie
denis, zg'n waarde, zijn gebruik in de
kunst enz.
Het centrum der tentoonstelling is het
barnsteenkog. Het is een zorgvuldige na-'
bootsing van een oude oorlogskog, gelijk
ze in de 16e en 17e eeuw de zeeën door
kruisten. Het barnsteenschip komt uit
Danzig. Het is echter naar het bestek
en de bouwplannen van een oud Amster-
damsch admiraalschip gebouwd en nauw
keurig nagebootst. Sprookjesachtig is het
materiaal, waarmede het gebouwd werd,
n.l. glanzende barnsteen, het goud der zee.
Het schip heeft reeds bijna de gansche
wereld doorreisd. Te Kopenhagen .wekte
het evenveel opzien als in de Vereenigde
Staten.
WEDEROPBOUW VAN
VALKENBURG (Z,H.)
Indien vóór den oorlog de naam Valken
burg werd genoemd, dan dacht men aan
het mooie LimburgSche vacantieoord. Wei
nigen wisten, dat onder den rook van Kat
wijk en Leiden nóg een Valkenburg bestond,
een dorpje v&n, ruim 1100 zielen.
Helaas, is^de oorzaak van de grootere
bekendheid, wflblke het plaatsje thans ge
niet, gelegen in de zware ra?hp, waardoor
het in Mei 1940 werd getroffen. Tenge
volge vai} een beschieting is Valkenburg
in- de oorlogsdagen deels verwoest, deels
zwaar beschadigd.
Het aantal beschadigde en verwoeste ge
bouwen bedraagt ongeveer 250 stuks; 43
gebpuwen waaronder de kerk wer
den zwaar gehavend of moesten om een
of andere reden worden ontêigend om zoo
mogelgk weer door andere te worden ver
vangen, de rest kon worden hersteld.
Reeds in het begfin van 1941 waren na
genoeg alle beschadigingen hersteld en kon
met den eigenlijken wederopbouw worden
begonnen.
De gemeente ging bjj de% wederopbouw
voor met den bouw van 12 arbeiderswonin
gen. Thans is de bouw reeds zoover gevor
derd, dat de meeste nieuwe gebouwen zfln
uitgevoerd of besteed, waaronder de dorps
school en het dorpscafé. Voorts zijn de
plannen voor de nieuwe kerk in een ver
gevorderd stadium.
Vermoedelijk zal in den loop van 1942
het dorp weer geheel hersteld en vernieuwd
zijn.
FEUILLETON
41)
DOOR J. REGIS
Maurice Wallion liet zich door de beden
kingen van den ander niet van de wijs
brengen. Nu zijn speurdersneus het wild
eenmaal had geroken, dacht hg er niet aari,
zich door de mogelijke gevaren, verbonden
aan een contact onder 'vier oogen met den
philanthroop van zijn voornemen te doen
brengen. Het avontuur, om den geheim
zinnige n Cray te peilen was reeds als voor.
uitzicht zoo adembenemend, dat hij geen
rust had voordat hg voor het huis Park
laan 1 stond' en zijn komst had aangekon
digd. Een zuivere voorstelling van' zijn
ontmoeting met Cray had h\j zich niet ge
maakt, al had hij het vaste voornemen
zich door mogelijke verrassende wendin
gen, die het gesprek met Cray zouden
kunnen opleveren van zgn apropos te doen
afbrengen. Het avontuur, om den geheim-
worst, het vertrouwen van .den geheimzln-
nigen philanthroop te moeten wekken en
geen enkele aanduiding te mogeh geven,
waaruit deze zou kunnen opmaken, dat er
eenige verdenking tegen hem bestond.
Deze gedachten gingen bliksemsnel door
zgn brein als een laatste repetitie
toen hg stond te wachten, voor het huis
Parklaan 1.
Een groote kerel stond plotseling in de
deuropening, het type van een zwaar
gewacht bokser, die hem met dreunende
stem vroeg naar het doel van zgn komst.
De norsche bejegening van dezen huis
knecht vervulde Wallion met een lichte
huivering, toen de bokskampioen want
deze voorstelling had zich terstond in zgn
denken vast gegrift afmarcheerde en
toen deze hem even later naar de biblio
theek Van Cray geleide. Een oogenblik had
Wallion naderbg te komen. Achter zich
loopen, maar het verliet hem, fcoodra hjj
in het spaarzame licht van een schemer
lamp de silhouet van Cray zag. Cray, die
verdiept scheen in zgn lectuur, wendde
zich langzaam naar de deur en wenkte
Wallion naderbg te komen. Aachter zich
voelde hg de dreigende aanwezigheid van
den huisknecht, maar Cray deed zgn vrees
vervloeien door met een kort bevel den
norschen man tot de aftocht te bewegen.
„U moet zich niet te veel van zijn optre
den aantrekken", begon hg vergdéügkend.
„Ik heb dezen man al jaren geleden om
zoo te zeggen, van de straat opgeraapt
een misdadigerstype, die ik onder strenge
persoonlijke tucht heb gesteld, om hem
op het rechte pad te houden. Hg is zeer
aan mij verknocht en in iederen bezoeker
ziet hg een indringer
Hij maakte een tragi-komisch gebaar
en voegde er aan toe „Het is merkwaar
dig, hoe juist zulke menschen zich hech
ten aan hen, die zich werkelijk voor hen
interesseeren. .Deze man is trouw en h|j
verzorgt mij zoo goed als hem dat mogelijk
is, nu ik veelal aan mijn stoel gekluisterd
ben".
Cray wees op een stok naast zich en
kag Wallion uitdrukkingloos aan.
De journalist weifelde aen oogenblik,
zich scherp realiseerend, dat deze geheim
zinnige man bezig was, hem zijn wapenen
uit de handen te slaan.
„Ik heb uw hulp dringend noodig begon
hij. Ik weet, dat u in Parijs een werk van
groote maatschappelijke beteekenls hebt
opgebouwd. Het gaat om het verleden van
Felix Clarendon".
Cray knikte begrijpend.
Wallion liet den ander een oogenblik
twijfelen, of hg verder zou spreken en
toen zei hij %elf op oprechten toon
„Ja, ik weet werkelijk niet wat ik geloo-
ven moet. Be heb het onderzoek in handen
gekregen en ik heb uw verklaringen drin
gend noodig. Het is misschien ten onrechte,
maar ik kan niet vergeten, dat Suzanne
Clarendon de zuster is van den bedrieger
Clarendonze is zeer geslóten en voor
zichtig, monsieur
HE* ITALIAANSCHE.
Het Italiaansche weermachtbericht van
Dinsdag luidt als volgt;.
Maandagnacht hebben vijandelijke vlieg
tuigen Napels aangevallen in opeenvolgende
golven: de materieele schade is niet ern
stig, 28 personen, die zich niet tijdig naar
een schuilkelder hadden begeven werden
gedood in eeh gebouw, fint door een bom
verwoest werd, 40 andere burgers werden
gewond. Het aantal slachtoffers van den
laatsten luchtaanval op Catania bedraagt
in totaal 30 personen.
In Cyrenaica heeft het Duitsche afweer
geschut tw«e vijandelijke toestellen neer
geschoten.
^Aan de fronten van Gondar zijn plaatse
lijke aanvalspogingen afgeslagen, vijande
lijke elementen, die eenige onzer stellingen
waren genaderd, werden door onze detache
menten aangevallen en op de. vlucht ge
jaagd, waarbij zij verliezen leden.
DUITSCHE WETEN
SCHAPPELIJKE BOEKEN.
TENTOONSTELLING TE AMSTERDAM
GEOPEND.
In de universiteitsbibliotheek te Am
sterdam is gistermorgen ip aanwezigheid
van een aantal' Duitsche en Nederland
sche autoriteiten een tentoonstelling ge
opend, welke ls gewijd aan de Duitsche
wetenschappelijke litteratuur der laatste
tien jaren.
De gevolmachtigde van den rijkscom
missaris voor de stad Amsterdam, senator
dr. Böhmcker, wees er op, dat de ten
toonstelling slechts een kleine greep uit
het Duitsche wetenschappelijke werk toont.
Het is niet mogelgk geweest, in deze
kleine ruimte een volledig overzicht van
dit werk te geven. Daarom zal in Januari
te Utrecht èen tentoonstelling, worden "in
gericht, welke belangrijk grooter is en
recht doet wedervaren van den arbeid
der wetenschappelijke schrijvers.
De zoogenaamde intellectueele kringen
hebben vaak beweerd, dat het nieuwe re
giem iii Duitschland een einde beeft ge
maakt aan de beoefening der wetenschap
pen. De expositie in de universiteits
bibliotheek bewijst echter, dat de weten
schap in Duitschland niet alleen voort
leeft, doch zelfs een bloeiperiode door
maakt. Daarom zal deze tentoonstelling
een juist begrip van de Nederlanders
voor den Duitschen wetenschappelijken
arbeid mogelgk maken.
Na deze inleiding hield dr. Plutzar als
vertegenwoordiger van generaal-kommis-
sar dr. dr. Wimmer, een toespraak.
Dr. Plutzar merkte op, dat de tentoon
stelling in de Amsterdamsche universi
teitsbibliotheek een onderdeel vormt van
de groote tentoonstelling in Den Haag,
wélke op haar beurt past in de reeks ten
toonstellingen, welke sedert het begin van
den oorlog door Duitschland in bgna alle
hoofdsteden van Europa zgn georgani
seerd.
Het is een teeken van Dultschland's
krach^, dat tehüdden- van een strijd op
leven en dood, het mogelgk is wetenschap
pelijken arbeid te verrichten. Strijd en
cultuur sluiten elkaar niet uit, Weerbaar-;
heid en wetenschap gaan integendeel vol
komen Samen.
In Duitschland wordt de wetenschap
niet o:n «Je wetenschap beoefend, doch
wei de wetenschap om het volk.
De beweringen omtrent het gemis aan
vrijheid voor de wetenschappelijke wer
kers in Duitschland ter sprake brengend,
zeide dr. Plutzar, dat het hiermede pre
cies is gesteld als met het gemis aan
vrijheid op andere gebieden. De waarheid
is, -dat het in Duitschland niet geoorloofd
is te "doen met zgn wetenschappelijke ta
lenten wat men wil. Men is verplicht die
talenten in dienst te stellen van het volk.
En in Duitschland is er geen dwang noodig
om de juistheid van dit begrip te erken
nen, want geheel vrijwillig werkt de. ge
leerde mee.
Men vindt hier geen joodsche werken,
doch daardoor is de wetenschappelgke
litteratuur allerminst verarmd.
Ten slotte deelde dr. Plutzar mede, dat
de rijkscommissaris, dr. Seyss Inquart,
heeft beslist, dat een groot deel van de
op deze tentoonstelling bijeengebrachte
wetenschappelgke boeken ten goede zal
komen aan de- universiteits-bibliotheek
van Amsterdam.
Hiermee sprak de secretaris-generaal
van het departement van opvoeding, we
tenschap en cultuurbescherming, prof. dr.
J. van Dam, de openingsrede uit.
De Duitsche'wetenschap, zoo zeide prof.
dr. Van Dam o.m., staat hier te lande
van oudsher bekend als een der beste en
meest ontwikkelde uitingen van den Duit
schen geest. Eén der kenmerken van de
Nederlandsche wetenschap is de grondig
heid en de objectiviteit ten opzichte van
het onderzoek en de Nederlandsche ge
leerde heeft steeds een open' oog voor
de resultaten der wetenschap in de ge-
heele wereld, in welke taal dan ook.
Ons hooger onderwijs streeft er bijzonder
naar, het Wgrgpen van moeilijken tekst
in de vreemde talen zooveel mogelgk te
bevorderen.
Spr. constateerde, dat het Duitsche boek
voor onze studenten onontbeerlijk is ge
weest en ook in de toekomst zal zijn.
Dit is voor ons een aanleiding, deze ten
toonstelling warm te begroeten. Zij maakt
het ons mogelijk, vele nieuwe uitgaven
en van oüds bekende werken te leeren
kehnen.
Met verbazing had spr. bemerkt, dat
midden.in den oorlog de wetenschappelijke
publicaties in' Duitschland zonder noe
menswaardige storing voortgang vinden,
ofschoon een groot deel der betrokkenen
zoowel van auteur», als van technisch
personeel, aan den oorlog deelneemt.
Verder moet het iedereen opvallen, hoe
zeer ook de Duitsche wetenschap door
staatsbelangen wordt beïnvloed. De we
tenschap is in dienst van het vaderland
en van het volk gesteld in een omvang,
als hier te lande onbekend i3 geweest.
De ^staat heeft natuurlgk het recht, van
de wetenschap de oplossing van bepaalde
vraagstukken te verlangen. De onderzoe
ker is immers medelid van de volksge
meenschap en zijn wetenschappelijk appa
raat is hem immers in de meeste gévallen
door deze volksgemeensehnp ter beschik
king gweld.
