f
s
korte predicatie
Voor de Huisvrouw
Bevelan'se brieven
Zeeuwsche Kroniek
Voor de jeugd
de torenvalk.
schaken
i
i
A
IP
JU
ÜP
m
k
m
m
k
m
Wê
m
LANGS VELERLEI
WEGEN.
Wij kunnen het in dezen tijd van
massaslachting niet genoeg hoor en
God vindt elk mensch belangrijk. Voor
Hem bestaat geen menschen-materiaal
fiij ziet elk mensch persoonlijk aan.
Wel wordt, wie door Hem werd aan-
getaakt, in de gemeenschap der aan
bidding gebracht, in de Kerk, maar
met elk mensch-heeft God zijn geheim
Verrassend zijn de wegen, waarlangs
Wenschen God vinden.
„Toevallig" ging ik naar een pas
fagekomen ingenieur. Hij kwam daarna
pele malen bij mij erï wilde alles precies
petenwant hij had vorig jaar op de
Grebbe plotseling de zinneloosheid van
het leven Zonder God, in de holle
pogen gezien. Nu zit hij in de kerk
en aanbidt en zou, zeide hij, krank
zinnig zijn als hij dat niet had ge-
ponden.
Er kwam een jonge man uit een
Volslagen onchristelijk gezin opeens
naar een catechisatie wandelen. Waar
om Niemand die het wist, hijzelf al
lerminst. Maar hij luisterde een jaar
lang gespannen en toen had hij het.
Een zeer christelijke vrouw met een
Zeer ellendig leven heeft aan haar
christelijkheid niets. God maakte het
haar ondragelijk rpoeilijk. Hij heeft
haar zóó lang gepijnigd, tot het on
echte weg was en zij van al haar geloof
en heel den bijbel nog maar één zin
netje overhieldDe Heer is mijn Der-
der, mij zal niets ontbreken. Maar dat
pas dan ook echt. e
Zoo zou ik kolommen vol kuhnen
Schrijven. Dat heeft echter geen zin.
Dit zijn wegen, die God met anderen
ging. Belangrijk voor u is echter de
weg. dien God met u gaat. Want er
'is een persoonlijke v&houdingvan
God tot u. Hij is ook met u bezig.
Er is een Zweedsch lied, dat in
korten tijd 'in ons land zeer geliefd
werd. Het begint) aldus
Meester, men zoekt 11 wijd en zijd,
komend langs velerlei wegen.
Oud'ren gaan rustig wel bereid,
jongeren aarz'lend 11 tegen.
Zij 't vroeg of laat, zij 't dag of
nacht,
eens vindt G' ons moed' 'in eigen
kracht,
hunkerend naar uwen zegen.
F.
ROZEBOTTELS ALS AANVULLING
VAN GROENTEN EN VRUCHTEN.
Het voorlichtingsbureau van den voe
dingsraad schrijft:
Uit talrijke onderzoekingen is geble
ken, dat rozebottels zeer rijk zijn aan vi
tamine C. Reeds in vroeger eeuwen werd
rozebottelthee gegeven aan kleine kinde
ren met tandvleeschbloedingen, waarna
genezing optrad. Er was toen nog geen
voldoende zuigelingenzorg en door ondoel
matige voeding ontstond genoemde aan
doening, als gevolg van een gebrek aan
vitamine C. Door ervaring geleid werd
door de moeders rozebottelthee als ge
neesmiddel gegeten.
Wanneer de goede soort rozebttels
op de juiste wijze verwerkt worden tot
jam of theé, blijft het vitaminegehalte
nog zoo groot, dat het zeker de moeite
waard is de rozebottels op deze wijze te
verwerken.
In den winter en in het vroege voor
jaar *loopt het vitamine-C-gehaltc van
onzé voedingsmiddelen, waaronder de
aardappel de voornaamste plaats inneemt,
terug.
Versche en vooral rauwe groenten en
vruchten zijn in den winter niet altfjd in
voldoende mate te krijgeüt. Het is dus van
belang een natuurlijke bron van vitamine
C te benutten en de rozebottels te con-
serveeren. Deze kunn,en dan gebruikt
worden, wanneer groenten en vruchten
achaarsch zijn.
Bovendien is rozebotteljam zeer smake
lijk voor de boterham, terwijl een aftrek
sel van rozebottels een frissche drank
vormt ter vervanging van thee.
Eind Augustus, in September en in
October zijn de rozebottels voor de ver
werking geschikt en is het oogenblik van
den inmaak aangebroken.
De rosa rugosa en de rosa rubiginosa
hebben bottels met een hoog vitaminege
halte. Ze groeien in tuinen, plantsoenen
en duinen. Men doet verstandig deze soor
ten voor den inmaak te kiezen en ze spoe
dig na den pluk te verwerken.
Het is gewenscht, dat ieder, die de be
schikking over deze rozebottels fieeft, de
ze bereidt op de hieronder aangegeven wij
ze en bewaart tot in den winter of het
vroege voorjaar.
Bozebotteljam 1.
De bottels wasschen en van kelkblaadjes
en steeltjes ontdoen. De bottels doorsnij
den en de pitten jnet een theelepeltje Of
aardappelmesje verwijderen.
De vruchten wegen, een gelijke ge-
wichtshoeveelheid suiker met zoo weinig
mogelijk water verhitten tot ze een draad
trekt. De bottels bij de stroop voegen en
de massa onder voortdurend roeren nog 10
minuten koken.
De jam warm in de uitgekookte potjes
overdoen en afsluiten met eeniaagje ge
smolten parafine of met cellophane, dat
een paar uur in de brandewijn heeft ge
legen.
Liedjeszangers.
Mêestentieds was 't volop zummer,
de liedjeszangers kwamme. Slecht weer,
dae moste ze niks van Dat konne ze
slecht gebrulce ok, wan' fietsen waere der
in dien tied nog nie en de wegen lagge
der ok anders bie as noe. In de felle zunne
gienge ze dan te midden over de gröote
straete en zonge, dat het schalden over
êel 't durp. Een vrouwe, soms mee een
klein kind in d'r erm, liep langs de deuren
om een cent en prortibeerden de vaesjes
te verkoop en voe twi of drie cent 't stik.
Sommege misjes waere dae fel op. As ze de
centen misse kuste, sloege ze gin kêer
over om der één te köopen. Op den duur
ze der een dóoze vol en 't dan een
regenachtege Zondag was, zó da' ze mee
d'r kammeraad in 'uus moste zitte, dan
langden ze d'r döoze en gienge d'r vaesjes
is bekieke.
Dat is noe uut den tied ze zouwe d'r
neuze der voe optrokke. Noe ze oal een
abum vol petretten en „kiekjes" vele
zelfst een eigen fototoestel.
Noe komme der trouwens gin liedjes
zangers mije 'oor* ze wè, mae deur de
radio. Die zu' der dirrom wè' een bitje
anders uutzie-e dat bin dames èn 'êeren.
De vroegere zagge der uut as vagebon
den. Toch zat er in sommegte mêer as da'
je zó op 't êeste gezicht zou zegge.
Ik weet oltied nog, dat er is êen z'n
boter'am op zat te eten vlak tegenover
onze raemen een jongen van een jaer of
zestiene. Rond z'n stienge van selft een stik
of wat guus te kieken, mee d'r mond open,
zonder een woord te zeggen. Die jongen
lag op z'n gemak op z'n ééne ellebóoge en
was bezeg tegen die guus defteg op z'n
Ollans. Ie zeiden (mae' dan in 't Ollans)
.,Noe dienke julder zeker, dè. ik maer een
erme liedjeszanger bin en 'êel wat minder
as julder Mae da' 's gin waer, 'oorik
doe dat louter voe m'n plezier. M'h naem
is eigeluk jonkheer van Vredenburch uut
Tholen. Vlie weke 'k nog een dinee 'egeve
an m'n vrienden, dae kostten iedere flesse
wien vuuf-en-twintig gulden van". En zó
gieng 'n mae deur mee 't beschrieven van
oal z'n riekdom en de fêesten, die a ten
gaf, ten zó noe en dan is een stuitje
thuus bleef. Mae' lank was dat nóóit, wan'
ie zei„ik bin een dichter en een musi
cus en a 'k dan wee een gedicht 'emaekt
en op meziek 'ezet, dan mó 'k er wee
op uut om dat voe de ménsen te gae
ziengen. Dat kan- 'k nie voe m'n eigen
'ouwe. Ik voele 't as m'n plicht om 'èel
de waere-ld dae van te laete genieten.
Ons dat oal an-'ehoore, achter 't op-
geschove raem, dus je b^grieptóns waere
benieuwd wat ter voe den dag zou kom
me, ten .z'n boter-'am op en begon om
een nieuwen te verdienen, 't Is al on'-
saggelik lank 'e-lee-e, mae' 'k weet er toch
nog een paer regels van. Ie zong o.a.
Ik ben in 't bloeien van mijn jaren,
ik doe de meisjes toch geen kwaad?
Maar als zij sprak van te gaan paren,
dat is, ik denk een slechte zaak
en 't Is zeker en gewis, de Boer die schiet
nie mis. Leve de Boeren van Transvaal.
Altemaal.
Het bin maer ienkelde regels, mae toch
ku' je der uut zie-e, wat ter in die
jongen omgieng. Ok nae cie misjes kieke,
mae tevens yjjele, dat 'n nog niet in staet
was om voe een 'uus-ouwen te zurgen.
En net as oalle jongers mie een geweer
wille spele en gröote bewonderienge voe
dappere kaerels.
De wieze was nie vee bizonders. Eep
êentönegen dreun op de voege van den
doedelzak- Die 'k ier nie bie vernoemd
daer 'k het vroeger al is over 'ehad en
die zonge trouwens nie ok.
H. C. H.
Van deze jam is het gehalte aan vi
tamine C, bepaald. Dit bleek 650 mg
te zijn. Het voordeel is de korte kooktijd
van de rozebottels. Een nadeel is de groo-
te hoeveelheid suiker, die men ervoor
noodig heeft en de zeer harde consisten
tie (gelijk geconfijte vruchten), die de
jam krijgt.
Rozebotteljam 2 (2 f2 potje)
1% kg. rozebottels, suiker en bessen-
sap. O
De bottels schoon maken, zooals boven
aangegeven is.
De vrucht wegen en in een wijde pan,
waarvan de bodem met een weinig kokend
water bedekt is, aan de kook brengen. De
vruchtenmassa onder voortdurend roeren
inkoken tot 2/3 van het volume.
De suiker kg. op 1 kg. schoonge
maakte en van pitten ontdane rozebottels)
en wat bessensap toevoegen.
De jam laten koken totdat een paar
druppels, die men snel op een bord laat
afkoelen niet meer vloeien.
De jam heet in de potjes doen, die
zorgvuldig gewasschen en met -schoon
water (liefst gekookt) zrjn omgespoeld.
De potjes zoo vol mogelijk vullen en af
sluiten met een stukje cellophane, dat met
een elastiekje of touwtje strak om het
potje wordt gespannen. Een schoteltje op
het potje plaatsen, het geheel omkeeren
en zoo laten afkoelen.
DE BOEKPRODUCTIE IN 1940.
Dezer dagen verscheen bij de Rijksuitge-
verij te's-Gravenhage de statistiek der
boekproductie 1940. Het totaal der in 1940
uitgegeven boeken bedraagt 4885 (in 1939:
6554). Hieronder waren 3370 (4678) nieu
we uitgaven en 1515 (1876) herdrukken.
De grootte der uitgaven werd, evenals
bij de vorige editie het geval was, in zgn.
„standaard-bladzijden" uitgedrukt. Het to
taal aantal standaard-bladzijden van alle
in 1940 uitgegeven boeken elk boek
éénmaal geteld bedraagt 795.573 (1939
1.057.375). Deelt men dit aantal door dat
der verschenen boeken dan blijkt, dat het
gemiddeld aantal standaard-bladzijden per
werk 163 (1939 161) bedraagt.
De gemiddelde verkoopprijs per boek be
droeg in 1940 2 tegen 1.9S in 1939.
Omtrent de taal der uitgaven zij opge
merkt, dat 3858 (1939 5084) uitgaven in
het oorspronkelijk Nederlandsch versche
nen, 574 (730) werken in het Nederlandsch
werden vertaald, terwijl de overige 453
(740) boeken in vreemde talen werden uit
gegeven.
NDEUWVLIET.
I
De belangstellende lezer van de Zeeuw
sche Kroniek, vooral als hij in Westelijk
Zeeuwsch Vlaanderen woont of er geboren
zal mogelijk wel verwacht hebben nog
iets van de geschiedenis van Nieuwvliet te
hooren, daar de kerkelijke geschiedenis van
Zuidzande, welke wij, vrij uitvoerig hebben
medegedeeld in nauw verband stond met
die van het naburige Nieuwvliet.
Als wij de kaart van Westelijk Zeeuwsch
Vlaanderen bekijken, waarop de grenzen
der gemeenten zijn afgebeeld, dan zien
wij, dat de gemeente Nieuwvliet een eigen
aardige vorm heeft. Zij bestaat uit een
lange, smalle, omgebogen strook grond,
aan den bollen kant liggende naar Oost
burg en Groede en aan de holle zijde naar
Zuidzande en Cadzand. De strook is aan
de zeezijde het breedst, al is zg hier nog
maar ruim een half uur gaans. Verder
binnenlands is zij zeer smal, soms nauwe-
lgks 200 m.
Met haar 628 h.a. oppervlakte is Nieuw
vliet een der kleinste gemeenten der ge-
heele streek. Eertijds was hier een der
mondingen van het oude Zwin en heette
het Zwarte Gat. Dit water stroomde tus-
schen de eilanden Cadzand en Groede.
Vanaf het begin der 16de eeuw tot het
eind der 18de eeuw zijn hierin verschillen
de polders ingedijkt, zoodat Nieuwvliet van
geen ouden datum is. De naam zegt het
trouwens ook. De voornaamste polders zijn:
Baanspolder (1510), St. Janspolder (1527),
Lampsinspolder, oorspronkelijk Grammees-
polder (1530), Ardonispolder (1536), Met-
tenijepolder (1543), Nieuwenhovenpolder
(1554), Groote St. Annapolder (1602),
Zwartepolder (1623), Kleine St. Annapolder
(1629) en de Cranepolder (1790). De jaar
tallen duiden aan, wanneer zij voor het
eerst zijn bedijkt. De meeste zgn later weer
overstroomd en bleven soms tientallen van
jaren met de,zee gemeen om daarna weer
ingepolderd te worden. Al die jaartallen
van de herdijking zullen wij niet melden.
Van de Zwartepolder kon alleen een zeer
klein deel, n.l. 8 h.a. worden teruggewonnen.
Filips de Schoone gaf in zgn hoedanig
heid van graaf van Zeeland aan Willem van
Croy en Jeronimus Lauwerijn in het jaar
1505 concessie tot inpoldering der schorren
liggende in het Zwarte Gat. Genoemde
heeren hebben echter van dat recht geen
gebruik gemaakt. Het ging ruim twintig
jaren later bij verkoop over aan Jan van
Ardonis, burgemeester van Brugge. Deze
legde in 1527 de St. Janspolder droog,
stichtte er een kerkje of kapel, gewgd aan
den heiligen Petrus of Sint Pieter en liet
er eenige huizen om bouwen.
In 1532 werd de nieuwe polder reeds
overstroomd, doch spoedig herdijkt, want
in 1536 bedijkte hij eer\ nieuwen polder,
welken hij naar zich zelf, de Ardonispolder,
noemde. Hij overleed in 1537. De in 1543
tegen den St. Janspolder ingedijkte Met-
tengepolder ontleent zijn naam aan zgn
weduwe Catharina Mettenije. Later volgden
de reeds genoemde polders.
Alzoo was in den St. Janspolder na 1527
een dorpje Nieuwvliet ontstaan, echter niet
het tegenwoordige dorp, dat in den Grooten
St. Annapolder ligt.
Jan van Ardonis kan dus de stichter ge
noemd worden van Nieuwvliet. Het land,
ingedijkt in het Zwarte Gat, werd een af
zonderlijke heerlijkheid, evenals Breskens,
m'et afzonderlijke rechten en plichten. Het
was een vrije ambachtsheerlijkheid met
hoog-, middelbaar- en laag rechtsgebied en
werd bediend door een Baljuw, een Burge
meester, zes schepenen en een secretaris,
welke regeeringspersonen door den am
bachtsheer werden benoemd.
Wij schreven reeds, dat de zee vaak
de polders van Nieuwvliet overstroomde.
Het verwondert ons dan ook niet, dat er
eenige thans calamiteus zijn.
In 1604 was het oude Zwarte Gat weer
zoo diep geworden, dat Prins Maurits hier
met zijn vloot kon doorvaren om deze streek
te veroveren. De 26ste Januari 1682 was
voor geheel Zeeland een noodlottige dag.
De Westkappelsche dijk brak toen door.
Vlissingen en Brouwershaven werden door
het hooge water geteisterd, evenals het
eiland Cadzand en het ambacht Nieuwvliet.
.De Zwartepolder en de Groote en de Kleine
St. Annapolder liepen met het tegenwoor
dige dorp onder.
Dï-vele doorbraken- der zee zijn denkelijk
ook wel de oorzaak geweest,- van de menig
vuldige overgangen der ambachtsheerlijk
heid door verkoop van de eene familie op
de andere. Wij noemden reeds als .eerste
ambachtsheer Jan van Ardonis plm. 1537.
Hij werd opgevolgd door Jeronimus Ar
donis, die vermoedelijk ongehuwd overleed.
Een zodh van zijn broer Jacob, Anselmus
Ardonis! erf {je Nieuwvliet en stierf in 1610.
Voor zijn dood verkocht hij het ambacht
aan MarceUus van der Goes. Diens eenige
dochter Cornelia Theresia was gehuwd met
Pieter van Borssele van der Hooge, Hun
zoon Filips verkocht de zwaar belaste heer
lijkheid aan Pieter de Vós té Middelburg,
een rijk geworden Oostindiëvaarder en be
windhebber der O.-I. Compagnie. Hrf woon
de des winters in de stad en des zomers op
de buitenplaats Overduin bij Vrouwen
polder.
Het oude ambachtsheerlrjkhuis te Nieuw-
vHet, staande op het einde van het dorp
tegenover den Westelijken uitgang in de-
Mettenijepolder, liet hij in 1717 afbreken
en geheel herbouwen. Pieter de Vos stierf
kinderloos in 1739. Nieuwvliet kwam
aan den zoon van zijn zuster. Cornells
Pieter Scheideruit de Vos, die in 1769 over
leed. Het ambacht werd toen gekocht door
Jacob Merson, waterbaljuw van Zeeland. In
1790 werd het in het openbaar verkocht
aan den griffier of secretaris van den am
bachtsheerlijkheid Johannes Faro, die in
1792 het heerenhuis voor afbfaak Het ver-
koopen. De half gedempte boschvijver h'er-
innert nog aan de vroegere heerlijkheid.
Door de verovering van Staatsch-Vlaande
ren door de Franschen in 1794 verloor de
heer Faro zijn leenrechten.
Het wapen van de heerlijkheid was een
schild van zilver (wit) met 3 Hggende hal
ve manen van azuur (blauw) geplaatst
2 en 1. Het schild was gedekt met een
kroon van goud. Het tegenwoordige ge
meentewapen is gelijk aan dat van het
vroegere ambacht, doch zonder kroon.
(Wordt vervolgd.)
R. B. J, d. M.
Een onschuldige roofvogel.
„KH, klik, kliklinkt het door de tril
lende, warme zomerlucht en een slanke,
roodbruine vogel jaagt in sneUe scheer-
vlucht door de boomtoppen. Hij verlaat het
dennebos, schiet over de weilanden en is
even later reeds uit het gezicht verdwe
nen. De torenvalk was dat, de algemeen
ste roofvogel van Nederland en tevens een
van de kleinste rovers. Bovendien valt
het met de roofzucht van de torenvalk
heel erg mee, zoals we straks zullen zien.
Maar toch het is eén roofvogel en daar
om wordt hij door allerlei mensen, die het
beter moesten weten, op een ergelijke
manier vervolgd. AUe roofvogels voeden
zich met levende dieren, alle roofvogels
hebben een kromme snavel, dus moeten zg
worden uitgeroeid, zo menen nogmaals al
te vaak allerlei landgoedbezitters, bos
wachters, boeren en jachtopzieners. Gé
lukkig zijn er ook heel wat die beter we
ten en die heel goed inzien, dat de roof
vogels hun plaatsje in de natuur ten volle
verdienen. We hebben toch al zo weinig
van deze sterke en interessante vogels
overgehouden in ons land
Ook rovers kunnen nuttig zijn.
Ik kan mjj best voorstellen, dat een be
zitter van een landgoed het vervelend vindt
wanneer een paar sperwers de jonge fazan
ten roven en. oppeuzelen, die hij met zoveel
moeite en kosten heeft laten uitzetten. Het
is al even goed te begrijpen dat een boer,
die zelf graag eens jaagt, niet bepaald kan
juichen, als een stoere havik de hazen uit
zijn weiland komt buitmaken. Maar men
vergeet bij het vervolgen van de roofvo
gels altgd weer een paar feiten en die zul
len we hier nog eens nadrukkelijk herha
len
le. Roofvogels maken hoofdzakelijk de
zwakste en ziekste dieren buit en zorgen
er zodoende voor, dat de soort gezond
blijft.
2e. Roofvogels verdelgen buitengewoon
grote hoeveelheden ratten, muizen en an
der schadelijk ongedierte, zodat zij in dat
opzicht bepaald nuttig kunnen worden ge
doemd.
3e. Wanneer roofvogels uitsluitend of
bgna alleen jacht maken op vogels (en het
is zeer de vraag, of er zulke vogels zgn)
dan maken zij in ieder geval niet alleen
nuttige, mhar zeker ook voor de landbouw
schadelijke vogels buit.
Het is dus volkomen verkeerd om de
roofvogels weg te schieten, hun eieren te
roven en hun jongen te doden, zoals nog
maar al te vaak gebeurt. We moeten het
vrg kleine aantal valken en uilen, dat nog
in ons land wil broeden, hoog in ere hou
den. Zij verdienen eer beschermd dan ver
delgd te worden, want anders is de dag
niet verre meer, waarop de wandelaar
helemaal niet meer in de gelegenheid zal
zijn,'roofvogels waar te nemen in het vrije
veld. En dat zou voor ons Nederlandse
natuurschoon wel een heel harde slag zijn.
Roofvogels zijn mooi
Want neem nu maar eens zo'n klein
torenvalkje, zo'n vogel als daarstraks uit
de dennen opvloog. Het is maar even groter
dan een 'kauwtje en bovendien brood- en
broodmager. Dat is ook wel te verklaren
uit de buitengewoon primitieve jachtma
nier, die de torenvalk er op na houdt. Hij
vliegt op niet al te grote hoogte over de
weilanden eh duinen, soms ook over de
bossen, maar, toch liefst over open veld,
dus ook heiden, zandverstuivingen en ve
nen en al vliegende spiédt hij scherp
naar beneden. Wanneer er nu muizen of
grote insecten over de grond scharrelen,
gaat hg daarboven staan „bidden" of
„wiekelen". Dat wil zeggen, dat hij door
zeer snel en kort met de vleugéls te slaan,
op één plaats in de lucht blijft staan, met
uitgespreide staart, gteeds zakt hij, al
biddend, een klein stukje lager, totdat hij
plotseling zijn kans schoon ziet en zich als
een steen op dat prooidiertje daar beneden
laat vallen. In negen van de tien gevallen
is hy dan toch nog te laat en is de- muis,
of wat het anders geweest is, reeds lang
verdwenen. Daarom zgn de torenvalken zo
magerzij krijgen nooit in hun leven ge
noeg te eten en wanneer er, zoals in deze
tijd, jongen zijn, dan is het helemaal bui
tengewoon hard werken voor die vogels en
blijft er voor de ouders zo goed als geen
kans over om nog een hapje eten naar
binnen te krijgen. Het is mogelijk, dat de
torenvalken zich dan, als de nood zo hoog
is gestegen, wel eens aan een of ander
jong vogeltje vergrijpen maar dat blijft
toch tot de grote uitzonderingen behoren
en dat zullen we die harde werkers dan
k ook maar vergeven.
Een vogel met verschillende namen.
Het is mogelijk, dat je de naai» Toren
valk nog nooit hebt gehoord en dat je de
vogel toch kent. Dat is geen wonder, want
in de verschillende delen van ons land
heeft hij allerlei namen, waarvan ik er hier
een aantaropschrgf. Hij heet ook wgl Rode
Wiekei, Windwanner, Klampvogel, Krijter,
Muizenvalk, Zwemmer en Roodvalk.
Zoals gezegd, roodbruin is de kleur die
het eerste bij de vogel opvalt. Bij jonge en
bij heel oude vogels ligt er bovendien een
blauwgrijs waas over kop en staart. Don
kere vlekken sieren hun bruine rug en de
onderzgde is licht, ook weer met donkere
vlekken. Zij broeden van eind April tot
diep ifi Juli, zodat je nog op het einde van
de zomer jonge torenvalken kunt vinden.
Vier of vijf eieren worden in een stevig
gevlochten takkennest gelegd, welk nest
je kunt vinden in bomen, molens en to
rens, op de zolders van oude gebouwen en
soms ook op de grond, zoals in de duinen
van Texel, Vlieland en Terschelling. De
eieren zijn roodbruin gevekt en gestip
peld op een vuilbruine groridkleur. Overal
in het land kun je het nest van de toren
valk vinden, soms tot vlak aan de rand-
'van de steden. En wanneer je door de pol
ders of over de heide wandelt, kan het
haast niet missen, of je ziet op een gege
ven ogenblik een torenvalk, biddend op-
enige tientaUen meters boven de grond.
Denk dan maar eens aan de harde strijd
om het bestaan die deze onschuldige roof
vogels hebben te voeren
Redacteur J. M. MTJLLIÉ.
Partij uit den voorwedstrijd om het
kampioenschap van Zeeland.
Fransche party.
Wit: H. J. Kraak. Zwart: J. Schellens.
L e2-e4 e7-e6 2. d2-d4 d7-d5
3. Pbl-c3 Pg8-f6 4. Lcl-g5 Lf8-e7
5. e4-e5 Pf6-d7 6. Lg5xe7 Dd8xe7
7. Pge-f3 hier zgn diverse zetten ge
bruikelijk, bijv. 7. Dd2, 7. Pb5 7. Ld3,
7. f4.
7c7-c5 dat lijkt hier niet juist.
70-0 of 7a6 ligt hier meer
voor de hand.
8. Pc3-b5 Ke8-d8 9. Ddl-d2 Pb8-c6
10. c2-c3 c5-c4 deze zet is niet goed,
de pion is op c4 niet te hanilhaven.
11. Lfl-e2 f7-f6 12. e5xf6 Pd7xf6
13. 0-0 Th8-f8 14. Pf3-e5 a7-a6
15. Pe5xc6t b7xc6 16. Pb5-a3 Pf6-e4
17. Dd2-e3 Kd8-c7? 18. Pa3xc4 Ta8-b8
19. b2-b4 Pe4xc3 20. De3xc3 d5xc4
21. a2-a3 Lc8-b7 22. Dc3-g3f Kc7-d7
23. Le2xc4 Tb8-d8 24. Tfl-el Tf8-f6
25. Dg3-e3 Kd7-e8 26. Tal-a2 Ke8-f8
27. Ta2-e2 Td8-d6 28. De3-b3 Lb7-C8
29. Db3-c3 De7-d8 30. Te2-e4 Dd8-c7
31. Lc4-b3 Dc7-e7 32. Te4-e5 hier kon
direct 32. d5, 32 g7-g6 zwart is
zetten verlegen en heeft tegen de ver
schillende dreigingen van wit geen vol
doende verdediging.
33. d4-d5! Lc8-d7 34. d5xe6 Ld7xe6
35. Dc3-c5 Ke8-f7 36. f2-f3 De7-d7
37. Dc5-e3 Dd7-c8 38. Kgl-f2 Dc8-d7
39. Lb3xe6t Td6xe6 40. Te5xe6 Tf6xe6
41. De3xe6 Dd7xe6 42. Telxe6 Kf7xe6
43. Kf2-e3 zie diagram
■■-I
Er volgde nog43Ke5, 44. g3
Kd5, 45. Kd3 c5, 46. h3 cb4:, 47. ab4: g5,
48. f4 gf4:, 49. gf4: h6, 50. Ke3 en zwart
gaf op.
ELECTRISCHE
GASAANSTEKER
I l'vvVK J Calandpléir. 3 Dèri Haag
TELEFOON 180826
NIEUWE AARDAPPELEN.
Het voorHchtingsbureau van den voe
dingsraad schrijft:
Het koken van aardappelen in de schil
is een groote bezuiniging en geeft ook uit
voedingsoogpunt bezien een sterke bespa
ring.
Hoewel talrijke gezinnen de aldus berei
de aardappelen als iets heel .gewoons be
schouwen, schrikt men er in vele andere
nog steejB voor terug.
Niettegenstaande er al veel over het ko
ken van aardappelen in de schil geschre
ven is, volgen ter aanmoediging van de
genen, die er nog niet toe kwamen ze zoo
te gebruiken, eenige opmerkingen.
Door het schillen gaat ongeveer 1/5 van
het gewicht van de aardappelen verloren,
bij oude aardappelen zelfs bijna de helft,
zoodat tegen het eindë van den winter, 3
kg. in de schil gekookte aardappelen zeker
5 kg. geschilde aardappelen vervangen.
Ook is de voedingswaarde van ongeschil
de gekookte aardappelen hooger- dan van
geschilde gekookte aardappelen. Terwijl er
anders veel met de schil en het kookwater
verloren gaat, blijven de zouten en vita
minen nu grootendeels behouden.
De aardappelen, die er thans zgn, de
nieuwe dus, hebben een dunne schil. Laat
men het bewerkelijke schrappen achter
wege en boent men de aardappelen schoon,
dan zal men na het koken weinig van het
schiUetje proeven. Nu is*het oogenblik dus
aangebroken, waarop men met het koken
van aardappelen in dorschil beginnen moet.
Wanneer het seizoen' van de nieuwe aard
appelen eindigt en de zomer- en winteraar-
appelen volgen, kan men vrijwel ongemerkt
met deze bereiding voortgaan. Door de
nieuwe aardappelen is men in de gelegen
heid aan de in de schil gekookte aardappe
len te wennen. Nieuwe aardappelen eiu in
de schil gekookte aardappelen verschiUen
weinig van smaak.
Bereiding.
Eventueel aanwezige uitloopers en oogen
verwijderen. De aardappelen met een steyig
borsteltje (niet met een pannenboender)
goed schoon boenen. Ze opzetten met wei
nig kokend water (hoogstens een glas vol)
en zout (1 theelepel per kg. aardappelen).
De pan goed sluiten, de aardappelen vlug
aan de kook brengen en op getempefd vuur
in 25 min. gaar laten worden. Er voor zorg
dragen, dat de pan goed gesloten blijft.
De aardappelen zoo noodig afgieten, la
ten drogen en opdienen.
Degenen, die de schil niet goed verdra
gen, kunnen deze op hun bord eraf halen.
Het warme schilletje laat gemakkelijk los.
