Voor de jeugd
Diertjes met bijna menschelijk verstand.
KORTE PREDICATIE
Voor de Huisvrouw
Bevelan'se brieven
Zeeuwsche Kroniek
SCHAKEN
Uit het leven van de mieren.
PINKSTEREN.
Pinksterfeest Dat beteekentdrie
'dagen ZondagEn ook dit: dat wij
twee keer in de kerk van den Qeest
kunnen zingen en om den Geest bid-
den en luisteren naar iemand die ons
uitlegt wat het is en het toch niet kan.
Wij verstaan de manier van den Geest
niet. Jezus heeft gezegd, dat de H.
Geest de wereld zou overtuigen van
zonde, gerechtigheid en oordeel. Waar
dan? Hoé dan? Ziet gij het? Staan
de couranten er vol van? Zijn de men-
schen er vol van? O Heilige Geest,
waarom werkt Ge niet anders? Laat
er iets groots gebeuren! Téékenenl
Ach, als er nog ééns zoo'n geweldige
gedrevene wind kwam en tongen als
van vuurHoe zouden de men-
schen toeloopen, bij duizendtallenhun
moorden, haten, hongeren er om ver~
getend! En wij daar middenin staande,
zegevierend, als de apostelen: Broeders,
dit is het nu waarvan de Bijbel spreekt!
O téékenen, Heilige Geest!Of
neen. géén teekenen. Doe het maar
niet. Want denkt u in, dat het onder
ons op Pinksteren wonderbaarlijk ging
stormen en vlammen. Krijtwit van
angst zouden we vluchten, sommige be
zwijmden achterlatend. Heb dank,
Heilige Geest, dat Ge zoo bescheiden
zijt geworden, om ons niét te ver
schrikken. Uw manier is van een roe
rende bescheidenheid. De meeste men-
schen merken daarom niets van U. Wij
zijn geneigd te zeggen: kon het nu
niet anders? met een beetje meer zicht
baarheid? Maar met welk een teede-e
zorg zijt Ge bezig de wereld te over
tuigen. Gij verschuilt U in woorden van
heel gewone, oninteressante menschjes.
Gij werkt door een heel gewone, zon
dige kerk en een nog gewonere zen
ding. door centen- en dubbeltjeswerk.
Maar ziet of voelt dan wel iemand
dat werken van U? Ja, Goddank, dat
wel! Want soms kijkt iemand van zijn
leven op, omdat hij een vreemde wind
vlaag voelde en een wonderbaar licht
zag. En hij zegt met zijn heele wezen:
God....
Zoo heeft de Heilige Geest er velen
stillekens overtuigd. F.
EEN GEZONDE TOEGIFT.
Degenen onder de huisvrouwen, die ge
wend waren geregeld een nagerecht klaar
te maken, zullen in dezen tijd moeite heb
ben, aan haar oude gewoonte vast te hou
den.
Dit beteekent niet direct, dat men nu te
kort zal komen, want een warme maaltijd
die ruim voorzien i3 van aardappelen en
groente (onder ruim verstaan we: gemid
deld 2 kg. aardappelen en 1 kg. groente
voor vier personen) met daarbij eenig
vleesch, visch, ei of kaas, zal in veel
gevallen beter van asmenstelling zijn
d.w.z. meer bevatten van de voor 'n goede
gezondheid noodige bestanddeelen dan
een maaltijd' met „iets toe". Dat „iets toe"
bestaat, en vooral bestond, namelijk maar
al te vaak uit meelkost.
Het is thans vrywel onmogelijk derge
lijke kostjes ook nu geregeld klaar te
maken. Uit voedingsoogpunt valt dit wer
kelijk niet te betreuren over smaak
valt aiiet te twisten.
Zeker is, dat een appeltje toe eveneens
goed smaakt en gezonder is. De tijd hier
voor raakt echter zoo langzamerhand
voorby, maar nu vraagt de rabarber weer
onze aandacht. Willen we deze eens op
een nieuwe manier opdpoen, dan kunnen
we onderstaand recept volgen.
RABARBERMOES MET YOGHURT.
(Nagerecht voor vier personen.)
1 kleine bos rabarber;
liter yoghurt:
ong. vyf eetlepels suiker (of vyf eetl.
glucosestroop)
2 blaadjes gelatine of 10 gram aard
appelmeel (1 afgestr. eetlepel).
Snyd van de rabarber de ondereinden
en de bladeren af. Wasch de stelen en snijd
ze in stukken (niet schillen dus). Breng
deze met aanhangend water aan den kook
en laat ze ongeveer 10 min. zachtjes door
koken. Klop intusschen de yoghurt glad,
onder toevoeging .van een eetlepel suiker
of de glucosestroop. Vermeng de tot moes
gekookte rabarber met die geweekte gela
tine of het aangemengde aardappelmeel
en voeg er. als het moes eenigszins afge
koeld is, de suiker of de glucosestroop
aan toe.
Presenteer de yoghurt bij het rabarber-
moes.
N.B. Dikwijls voegt men aan rabarber
wat dubbelkoolzure soda (z.g. zuiverings
zout) toe; daar dit nadeelig is voor het
behoud van het vitaminegehalte, is dit
onder alle omstandigheden te ontraden.
Injlaats van suiker of glucosestroop kan
voor het zoeten van de yoghurt gesuiker
de, geconsendeerde melk worden gebruikt
(2 eetl. per 1-).
ALIDA REIDING.
Zoolang de jonge groente nog te duur is,
om er voor het geheele gezin een flinke
portie van te koopen, kunnen wy er nu en
dan gebruik van maken, om er, tezamen
met wintergroenten, een rauwe sla of een
smakelijke soep mee te bereiden.
Voor het binden van groentesoep wordt
dikwijls ryst of vermicelli gebruikt. Heb
ben wjj deze niet meer voldoende ter be
schikking, dan kunnen wy echter ten
minste even goed gebruik maken van
welkom vreemdeling.
In verband mee m'n schrieven van vlie
weke, is dat meschien wè' op z'n pas om
'ier ter spraeke te briengen, dat er in
Ellesdiek en Bossele, op 't durp zelft,
gin één 'erreberge is; wè' één bie 't stas-
sion van Bossele en één op de kaaie. Of-
dö' die in de Koekkoek der nog is, dat
zou 'k nie durreve zegge: dat weet ik
nie'
En dan mos je vroeger op Ellesdiek
komme, mee neusse Mart! Vier 'erreber-
regen mee dansmeziek. En overoal vol.
Waer dat an lag, snap ik ok nie,
maer: op Ellesdiek konne ze oal vee'
beter danse as op de omliggende durpen;
voeroal walse. En zienge man, dat jon
ge volk, k 't van d' êene 'erreberrege nae'
den aren trok, erm en erm, op een lange
reeke. En uitgae', guus van tien, twelf
jaer soms; dat zag je toen bie óns ok
nog nie. Ze bin dae' trouwens toch 'êele-
gans vee' ruzeluter. Je zou zegge: k dat
noe toch zukke liefhebbers bin, 'oe komt
dat dan, dó,' oal de gelegent-'eden dae'
wig bin? En op Bossele idem van 't zelf
de.
Een reden mö' dae' voe' weze, dat
spreekt. Het bin twi gemêenten, daer k
vee' verschil tussen is, wat ligge ze nest
mekare.
Ellesdiek is meer op de zêe-è in-'esteld,
daer je goeie diekwerkérs of polderjon-
gers, 'oe k je ze noeme wilt en Bossele,
nou, dat weet een ieder 'oeke beste
grond dat dae' is.
Dae' bin k duzende mudden petaten,
van oal de durpen uut de rondte, in Bos
sele verscheept, om der de schien an te
geven, dó.' ze daer 'egroeid waere: dat
zei genoegt.
Die twi gemêenten bie oalle verschil,
één diengen êender: ze ieder een ver-
êenegiengsgebouw. Op Ellesdiek is dat het
'uus, daer a vroeger de notarus in weun-
den en op Bossele' de gemeentewoning.
Oalle verêenegen kunne dae' op d'r tied
d'r vergaderiengen en bie-êenkomsten in
'ouwe. Noe ik a 'edocht: zou we die twi
diengen nie mee mekare in verband stae?
Me kenne toch oallemaele óns eigen
fout, Toen k Lena, as kind van vier
jaer, 'ezeid wier: „je mag nie an de
scheele van de regenbak komme", sloeg
ze oalle tiene d'r viengers in de natte
verreve: „voe wat zou ik dae' nie' an
magge komme?" En dee' dien dominie
nóg zövee góed in de gemêente, ie kreeg
nie' gedae', dat de 'erreberrege 'eslote
wier. Die a nie lingst voren dust kom
me, gieng achter deur. 't Is net as mee de
kleine guus: verbie-e, dat 'elp' nie, con
trarie: 't is nog van de pad or. Eén van
de êeste voorschriften, wat den om-
gank mee guus angaet, is dan ok, dat
zó.' een ieder wè' wete, da' je zó weineg
meugelik mö' zitte verbie-e, maer as ze
wat doe-e, dat a je nie anstaet, dan geef
je ze wat anders te knusselen of te spe
len of te werken.
Ik wille dae' noe nie mee zegge, dat
op die twi genoemde durpen mee voor
dacht vergaderzalen 'esticht bin, om de
'erreberregen kapot te maeken. In gêen
geval. Ik achte het alleeneg meugelik, da.'
het êene een gevolg zou kunne wcze van
't are, omdó.' je dae' noe toevalleg twi van
die gevallen nessen mekare kun' zie-e. En
de ménsen, die op een dergelieke gang
van zaken invloed uut kunnen oefene,
magge wel is góed overwegt, of dó.' zó 'n
toestand te verkiezen is. Een durp, daer k
gin êen toerist of trekker of fietser, alia,
oal de ménsen, die k voe' zaken of plezier
op de pad bin, kan schule of ruste of een
glas drienken bekomme, dat kan toch den
eis nie weze. Ik kan dat temissen m'n
eigen nie indienke. Een gastvryen indruk
zó. zó 'n gemêente toch op gin êen vrem-
delienk kunne maeke. En vremdeliengen-
verkêer bevordere, doet het in gêen ge-
tELECTRISCHE
GASAANSTEKER
Calandpleio 3 Den Haag
TELEFOON 180826
aardappelen. In blokjes gesneden zullen
deze de soep binden, maar als ze niet wor
den fijngeroerd, het gerecht toch niet te
dik maken. Zoowel rauwe als gekookte
aardappelen kunnen we gebruiken de
rauwe moeten vanzelfsprekend langer
meekoken.
Willen we de soep niet te voedzaam
hebben en toch aardappelen als bindmid
del gebruiken, dan moeten deze, inplaats
van in blokjes gesneden, geraspt worden
toegevoegd. (Per liter nemen wij bijv. 400
gram aardappelen in blokjes gesneden of
200 gram geraspte aardappelen).
In zoo'n groentesoep met aardappelen
kan vleesch wel gemist worden, tenminste
als we er om de voedingswaarde te
verhoogen melk aan toevoegen. -In-
plaats van melk kan zoo noodig ook* ge
bruikt worden gemaakt van taptemelk of
een overeenkomende hoeveelheid tapte-
melkpoeder. Wat de soort groente betreft
deze kan met den tijd van het jaar
wisselen het behoeft heusch niet altijd
worteltjes, bloemkool, peterselie, selderie,
te z(jn.
We laten een recept volgen
GROENTESOEP voor vier "personen
1 liter water, 2% dl (2jA kopje) melk
250 g. (i/2 pondi) verschillende groenten,
alsspinazie, spruitjes, wortel, prei3
middelmatige groote aardappelen (ong.
200 g) 20 g. boter (een afgestreken eet
lepel) 2 bouillonblokjes, wat kervel, zout
en desgewenscht aroma.
Snyd de spinazie fyn, snipper de wortel
en de pred en snyd de spruitjes in tweeën
of in vieren. Smoor de groente v(jf minu
ten in de boter. Voeg het water toe en
rasp de met een harden borstel afge-
boende aardappelen op een grove rasp.
Doe ze in de pan als het water aan den
kook is voeg ook de bouillonblokjes toe.
Laat de soep 20 minuten zachtjes koken.
Maak ze tenslotte af door toevoeging van
de kokende melk, de fijngesneden kervel
en zoo noodig wat zout en aroma.
ZUIDZANDE.
n.
Strijd tusschen Zuidzande en Nieuwvllet
om een eigen kerk te krijgen.
Daar het dorp Zuidzande na de herbe
dijking in 1617 zich langzamerhand uit
breidde, werd er behoefte gevoeld aan een
eigen kerk. Omdat Zuidzande kerkelijk bij
Cadzand behoorde, moesten de bewoners
daar dus naar de kerk gaan. De kortste
verbinding was de Mariaweg, ongeveer 4
km. lang. Oostburg lag wel wat dichter
bij, maar tusschen Zuidzande en Oostburg
was een vrij diep vaarwater.
In den zomer, als het in langen tijd niet
geregend had. was de Mariaweg goed be
gaanbaar, maar in het najaar en des win
ters was het ondoenlijk. Te paard ging het
bezwaarlijk en een wagen bleef soms in de
modder steken. Er was nog een andere weg
naar. Cadzand, doch die was anderhalf uur
gaans lang en vaak beslijkt.
Zoo kon een groot deel der bewoners van
Zuidzande, vooral vrouwen en bejaarde
mannen, niet ter kerk gaan. Het gevolg
daarvan zou zyn, dat de bevolking van den
godsdienst vervreemde of zooals men des
tijds schreef, dat „de profetie ophoudt en
het volk goddeloos wordt".
In het vorige hoofdstuk schreven wij,
dat de St. Baafsabdy te Gent en het O.L.V.
klooster te Doornik verplicht waren den
godsdienst te steunen, omdat genoemde
kloosters jaarlijks de tienden van ruim
2400 gemeten lands genoten. Nu waren die
kloosters wel Roomsch en was de gods
dienst der Zuidzandenaars Protestantsch,
maar dat ontsloeg de eerste niet van haar
verplichting.
Dat Zuidzande naar een eigen kerk met
predikant verlangde, is te begrijpen. Het
was vooral de kerkeraad van Cadzand, die
zich in 1656 er voorspande. Door genoemd
college werd opgesteld een „deductie en
instructie dienende tot bevordering van
den opbouw der kerk te Zuidzande".
Het oude Roomsche kerkje stond er nog,
doch daar het eerst 37 jaar lang door het
zeewater was omspoeld en het daarna nog
ruim 35 jaar ongebruikt was blijven staan,
was het zoodanig vervallen, dat het feite
lijk niet meer hersteld kon worden.
Aan de kapittelen van St. Baaf, wien
het 94 deel der tienden toekwam, werd
door den kerkeraad van Cadzand ge
vraagd om te Zuidzande een nieuwe kerk
te bouwen. Er werd gewezen op den slech
ten toestand van den Mariaweg. Doordat
het dorp Zuidzande zich begon uit te brei
den was er groote behoefte aan een eigen
kerk, met een predikant en een school
meester, die tevens ook koster was. De
nieuwe kerk zou op dezelfde plaats kun
nen komen, waar de vervallen kapel stond.
Doch eerst zou om het kerkhof een gracht
dienen gegraven te worden. De daaruit ko
mende aarde kon gebruikt worden tot het
ophoogen van het terrein. De hooge gees
telijke heeren te Gent waren daartoe dade
lijk bereid en met het eerste werk, nl. het
graven der gracht werd begonnen. De
gracht was nog niét geheel klaar of op
zekeren dag, nl. 5 Juli 1658, kwam een
bericht uit Gent, dat het werk moest ge
staakt worden.
De bewoners van het naburige Nieuw-
vliet wilden ook een nieuwe kerk met
pastorie, predikant en koster hebben, daar
zy ook tienden betaalden aan St. Baaf. Zfy
dienden eveneens een verzoek in, tevens
met de mededeeling, dat er te Zuidzande
geen kerk noodig was, omdat volgens hen
de kerk op zoodanige plaats te Nieuwvliet
gebouwd zou kunnen worden, dat de Zuid
zandenaars er ook gebruik van 2ouden
kunnen maken. In Nieuwvliet sloeg men
dadelijk de handen aan het werk door
reeds kerkdiensten te houden. Dit werd
gedaan in de oude kapel van St. Pieter of
in een groote kamer van een boerenwo
ning. Een proponent of candidaat, Willem
Hansselaar geheeten, had er gepredikt.
Dit laatste was op last van de classis
Walcheren, welke zeer ijverde voor een
Hervormde kerk te Nieuwvliet, omdat er
aldaar êen zeer groote Doopsgezinde ge
meente was met eigen kerk, die de nog in
de minderheid zi.Lnde Hervormden dreigde
te verdringen of over te halen zich bij haar
aan te sluiten. Eenige personen uit Nieuw
vliet, geassisteerd door den genoemden
proponent rtansselaar, waren reeds naar
Den Haag gereisd om hunne belangen bij
de Generale Staten te bepleiten.
De kapittelen van St. Baaf te Gent en
die van O.L.V. te Doornik oordeelden, dat
er te Zuidzande meer behoefte was aan
een kerk dan te Nieuwvliet. Daarom wilden
zij te Zuidzande geheel helpen en aan
Nieuwvliet dadelijk 100 pnd vl. 4200)
geven en verder niets meer.
Het bezoek van de afgevaardigden uit
Nieuwvliet aan Den Haag heeft blijkbaar
niet direct de gewenschte gevolgen gehad;
want de Generale Staten oordeelden, dat
de kerk te Zuidzande meer noodig was dan
te Nieuwvliet, omdat het aantal Hervorm
den er veel grooter was. Zij zeiden, dat
Nieuwvliet maar patiëntie of geduld moest
hebben.
Te Nieuwvliet was men zeer ontevreden.
De ambachtsheer riep boos: „Zijn de Sta
ten Hoogmogenden (zoo was hun titel),
zy zijn, bij God, geen alvermogenden". Hy
wist de geestelijke heeren te Gent en te
Doornik te bepraten, zelf was hy ook
Roomsch, en genoemde heeren, alles zoo
voordeelig mogefijk voor zich willende re
gelen en toch zoogenaamd aan hun ver
plichtingen willende voldoen, boden nu
Zuidzande en Nieuwvliet elk 800 pond
vlaamsch of 5600 gulden aan en verder
nooit meer iets meer te geven.
Hoe mooi hun gebaar ook leek, met die
som gelds kon noch te Zuidzande, noch te
Nieuwvliet een nieuwe kerk met pastorie
en het onderhoud van een predikant be
taald worden. Beide plaatsen namen het
voorstel dan ook niet aan. Vooral Zuid
zande was boos, daar haar reeds een nieu
we kerk beloofd was. Nieuwvliet zou zich
er voorloopig by neerleggen, omdat Zuid
zande toch ook geen kerk kreeg. Maar
Zuidzande liet het er niet by zitten. Uit
voerig betoogde zij, waarom zij meer recht
op een nieuwe kerk had dan Nieuwvliet.
(Wordt vervolgd).
R. B. J. d. M.
Op een stralende Meimorgen zijn we een
heel eind het bos ingetrokken. Doodstil is
het hier. Alleen een enkele vogel, die
een liedje zingt, een eekhoorn, die snel
tussen de takken wegschiet naar zijn nest,
dat daar wel ergens in een hoge beuk zal
liggen en de wind die door de jonge bla
deren speelt.
Het wordt al aardig warm in het bos;
en vooral wanneer je op het zonnige, zan
dige bospad komt, waar geen zuchtje
wind kan doordringen, heb je best in de
gaten, dat we zo langzamerhand in de
richting van de zomer gaan. Maar over
de zomer willen we het deze keer niet
hebben; daar vinden we altijd nog wel eens
een dagje voor. We zijn uitgetrokken om
het leven van de dieren te gaan bekijken.
Want nu we vorige week de byen hebben
leren kennen, is natuurlijk bij jullie de
wens opgekomen, ook eens wat van an
dere inseeten te weten. Een goede wens
overigens, want in tegenstelling tot de
liefhebberystudie van vogels en planten
wordt er aan de insecten-studie over het
algemeen nog maar weinig gedaan. Jam
mer genoeg; want wanneer je je er even
hebt ingewerkt, is er ook aan deze dieren
heel veel te zien; en vooral wanneer je
een beetje belangstelling hebt voor het be
studeren der verschillende soorten, heb je
aan de insecten heel wat meer werk dan
aan de vogels en planten. Want insecten
zijn er wat! Ga alleen maar eens even de
grote groepen na: vlinders, vliegen, (want
ook daarvan zijn er een paar honderd soor
ten) en verder nog libellen, hommels, bijen,
kevers en torren, enmieren. Aan die
mieren zullen we vandaag eens een uurtje
wijden.
De rode bosmier en haar verde
digingsmiddelen.
Daar ligt, onder een oude eik, een mie
rennest. Je ziet nog niets? Kijk maar, het
is die bruine hoop dennenaalden. Dat is
het nest van de rode bosmier; en dit is
nu nog niet eens een heel groot nest, al
is het bijna een meter hoog. Er zijn er
wel, die meer dan twee meter hoog worden
en dan een omtrek hebben van een tien
meter. Maar die soorten komen niet in ons
land voor, die moet je in de tropen zoe
ken.
Dit is dus de rode bosmier. Raak de die
ren niet aan, want zij kunnen gemeen ste
ken. Dat hebben zij gemeen met de bijen
en muggen; en al die vloeistoffen die de
insecten in het wondje spuiten als ze
kwaad in de zin hebben, komen eigenlijk
op hetzelfde neer. Het is allemaal mieren-
zuur. Maar de mieren zelf en in het
bizonder deze rode bosmieren zijn in
dat spuiten van mierenzuur wel bizonder
sterk.
Daar lopen er een stel over de bosgrond.
Wat vreemd, dat ze zo keurig in een rijtje
lopen! Tja, dat is al een van de vele eigen
aardigheden van deze dieren; zy bouwen
wegen, vaste wegen waarlangs zij zich al
tijd weer naar hun voedselplaatsen bege
ven. Dat bouwen gaat heel eenvoudig in
z(jn werk. want er gebeurt niets anders
dan dat heel netjes alle takken en
strootjes, die op een bepaalde lyn op de
Redacteur J. M. MULLUS.
Onderstaande stelling ontstond in een
partij tusschen J. M. MulliéH. Strooband,
uit den voorwedstrrjd voor het kampioen
schap van Zeeland.
ZwartH. Strooband.
Stelling na 31Ta4xe4
abcdefgh
WitJ. M. Mullié.
grond liggen, worden weggehaald door de
mieren zelf met hun stevige, harde kaken,
waar ze van alles mee kunnen versjouwen.
De mieren zorgen voor winter
voorraad.
Laten we maar eens met dat bouwen
van een weg beginnen. In het begin lag er
ergens een dood dier, een vogeltje bijvoor
beeld. De mieren zijn vleeseters als het er
op aan komt; en verder eten ze zowat alles
wat maar voor hun kaken komt. Een van
de mieren uit het nest vond dat dode vo
geltje het eerst, keerde onmiddellijk naar
het nest terug en bewerkte alle mieren,
die hij tegenkwam, met de grote sprieten
die op zijn kop staan. Wat er precies ge
beurt wanneer een mier een andere mier
met zijn sprieten bewerkt, is niet bekend;
maar over het algemeen vatten we, wat er
dan gebeurt, samen onder de naam: de
taal der mieren. Want het schijnt, dat zo
aan de andere mieren wordt duidelijk ge
maakt, dat er wat te halen is. Alle mieren,
die zo zijn aangeraakt, begeven zich na
melijk direct naar de plaats waar de eer
ste vandaan is gekomen; wanneer blijkt
dat de vondst inderdaad de moeite waard
is, wordt gauw een weg daarheen aange
legd. En dan wordt er verder de hele dag
gesleept met allerlei stukjes, die van de
prooi worden afgehaald en door de kaken
van de mieren naar het hol worden over
gebracht. Want die bruine hoop denne
naalden ziet er van binnen ingewikkld uit.
Er zitten allerlei kleine kamertjes in, waar.
in de eieren en de poppen van de mieren
worden opgekweekt, en er is een groot
aantal voorraadschuren, waarin het ge
vonden voedsel zo lang mogelijk wordt
bewaard, als het kan tot aan de winter,
want dan blijft een rechtgeaarde mier in
zijn hol en eet van de voorraad die hij in
de zomer bij elkaar sleepte.
Een staat met een goede arbeids
verdeling.
Je kunt zulk een mierenweg heel ge
makkelijk zelf door de mieren laten aan
leggen, wanneer je een stukje suiker, of
nog beter, een paar druppels honing niet
al te ver van het nest op de grond gooit.
Want vooral op zoetigheid zijn de mieren
verzot; en eer je het weet, trekken zij met
honderden tegelijk op je honing af.
We deden eigenlijk beter te praten van
een mierenstaat, want inderdaad: heeft het
daar meer van weg. In de eerste plaats
zijn er verschillende koninginnen, die we
hier vrouwtjes noemen, en die niets an
ders doen dan eieren leggen, dus net als
de byen. Dan is er een groot aantal werk-
mieren; maar hun taak is veel beter ver
deeld dan bij de bijen. Er zijn werkmieren,
die hun leven lang niets, anders doen dan
de jonge mieren verzorgen, andere slepen
de hele dag met poppen en eieren, die af
en toe eens in de zon moeten worden ge
legd, weer andere zijn belast met het na
gaan van den voedselvoorraad; en er zijn
er zelfs die soldaat zijn. Maar over die
baantjes kunnen we het beter een volgen
de keer eens hebben.
(Nadruk verboden).
De grootst* aalscholverkoloni* van ons
la. d bevindt xlch te Wanneperveen.
Op de nesten, hoog in de boomen, is
het heel den dag een drukte van belang
De partij verliep nu verder als volgt
3 1Lb7-c8 de looper voert op b7
niets uit, en daarom is deze zet hier toch
wel logisch. Na afloop der partij, meende
zwart, dat wit nu als volgt in het voordeel
had kunnen komen 32. Te8f Kg7. 33. La4
Ld7. 34. Tb8: Tb8:. 35. Tdl Le8. 36. Kfl of
g3 of h3, nl. een „luchtgat" voor den Ko
ning. 36Tb2!. 37. Td8 Ta2. 38. Lb3
Tb2. 39. Ldl Kf8. 40. Lf3 Ke7 etc. en het
is nog niet duidelijk hoe wit zal winnen.
Na 32. La4 Ld7. 33. Td4 Le8 had wit nog
de beste kansen.
32. Te4-b4? Deze zet is absoluut af te
keuren. Wit wilde er echter mee bereiken,
dat er een toren geruild zou worden, wat
meestal aan te bevelen is in dergelijke
eindspelen, en bovendien was er kans de
dubbel pion op de c-lijn op te lossen. Maar
het nadeel van de zet is, dat wit in de ver
dediging gedrongen wordt, ondanks zijn
pion meer, en dat is in toren-eindspelen
van veel meer beteekenis.
3 2Tb8xb4 33. c3xb4 Ta8-b8
34. Tcl-bl Lc8-f5 dryft de toren naar
een veld waar hij niet door den looper kan
worden gedekt.
35. Tbl-b2 Kg8-f8 ook kon direqfc 35.
a6-a5 bjjv. 36. ba5: Le6 37. a6 Lb3:
38. a7 Ta8 39. Tb3: Ta7: en in plaats van
de tekstzet leek 35Le6 beter.
36. Lb3-c4 Lf5-c8 op 36ao zou
nu 37. b5 volgen.
37. Kgl-fl a6-a5 38. b4-b5 c6xb5
„(38La6? 39. ba6:!).
39. Tb2xb5 Tb8-a8 40.Tb5-b6? met het
oog op de dreiging van 40La6,
maar daartegen was Kei veel sterker,
hoewel dan 40a4 ook niet prettig
zou zijn.
40Kf8-e7 direct 40a4
kon ook goed.
41. Kfl-e2 a5-a4 42.Tb6-bl a4-a3
43. Tbl-al Ta8-a5 44. Ke2-d3 Ta5xc5
45. Talxa3 L c8-e6 dit eindspel ziet er
reeds remise-achtig uit. Na ruil der loo-
pers is het eindspel practisch voor wit niet
meer te winnen.
46. Ta3-a7f Ke7-f6 47. Lc4xe6 weer niet
de beste zet. Beter leek 47. Ta6, waarna
of algeheele afruil der stukken kan volgen,
met kansen voor wit, of ruil van den loo
per, maar tevens verbrokkeling der zwarte
plonnenstelling.
Bijv. 47. Ta6 Tc4: 48. Te6:f Ke6: 49.
Kc4: of 47Ke5 48. Le6: fe6: etc.
47Kf6xe6 48. e3-e4 Tc5-g5
49. g2-g3 Tg5-h5 50. h2-h4 Th5-b5
51. Kd3-e3 f7-f5 52. Ta7-a6t direct 52.
h4-h5 leek ook niet kwaad.
52Ke6-f7 53. h4-h5 g6xh5
54. Ta6xh6 f5xe4 55. Ke3xe4 Tb5-a5
Er volgde nu nog 56. Kf3 Kg7 57. Tb6
Tc5 58. Kf4 Kf7 59. f3 Ta5 60. Th6 Tb5
61. Ke4 Tb4f 62. Ke3 Tb5 63. f4 Ta5 64.
Kf3 Tb5 65. Kg2 Kg7 66. Tc6 Tbl! belet
de opmarsch van den witten koning op da
h-lijn. Na nog enkele zetten besloot rr
tot remise.
