Msuperol
j
KORTE PREDICATIE
Voor de Huisvrouw
Bevelan'se brieven
Zeeuwsche Kroniek
Poor de leiigd
Wanneer de lente begint op de heidevelden.
Recepten voor schapenvleesch.
PASCHEN.
Paulus spreekt ergens over de kracht
der opstanding van Christus. Men zou
kunnen vragenwaar ter wereld die
kracht toch wel is.
Ik heb eens een riviertje [onkelend
door een bergland zien stroomen. Toen
stond daar halverwege een fabriek, met
een afvoerbuis naar het water toe. Daar
kwam een roode stroom uit. Van be~
zijden kwam die roode stroom in de
rivier en kleurde het water rood. Het
riviertje deed of die buis er niet was
en stroomde lustig en woelig verder.
Maar het kon er niets aan doen,*het
water was rood en bleef rood. Ik heb
mij toen geërgerd over die fabriek en
die buis. M$ar nu wil ik mij erover
verblijden. Want dat is nu de kracht
Zijner opstanding.
De wereld gaat langs het open graf.
Eeuwen lang. En daar stroomt stille
kracht uit. De wereld doet of dat graf
er niet was. Maar ze kan er niets aan
doen, ze is gekleurdEn die kleur is
de verbazende liefde Gods. Want vóór
het graf stond een kruis: Gods eigen
lieve zoon vermoord, het ergste wat
God aan te doen is. Toen toonde God,
en daar was dat alles om begonnen, dat
Hij dit allerergste zelfs vergeeft. Dat is
de opstanding. Daarvan is het ledige
graf de uiterlijke verschijningsvorm. Het
allerergste, het alleranti-goddelijkste, is
overwonnen door de liefde van God.
Daar is niets meer aan te doen. Daar
is niets meer tegen te doen. Dat graf,
dit getuigenisis er geweest en voortaan
is de wereld daardoor geverfd, rood, de
liefde Gods, de sterke, stille matelooze
liefde Gods.
Als dit kon, kan alles. Dan kan
voortaan alles. En laat de wereld nu
triaar wild of rustig verder stroomen
naar het einde, naar de eeuwige zee.
Die zee is van denzelfden God die den
stroom vergeven heeft. Zoo is het eind
heerlijkheid.
ER ZIJN WEER RAAPSTELEN
1. Voor stamppot met een nieuwen
smaak.
2. Kort koken in één pan met een
bodempje water.
Wanneer we in het komende voorjaar
naar versche bladgroenten gaan uitzien,
omdat de stevige koolsoorten ons in de win-
terstemming houden, waaruit we zoo gaar
ne zouden vluchten, dan komen juist op het
goede oogenblik in de maand Maart -net
haar enkele „zomersche dagen" de jonge
raapstelen op de markt.
De raapsteel is een bladgroente, die door
onze tuinders wordt gekweekt door het
zaad van de kleine witte Meiraap in het
voorjaar dicht opeen te zaaien zij behoort
tot de familie der Kruisbloemigen. Op
„jeugdigen leeftijd", wanneer de raap zich
nog niet, maar het blad zich wèl ontwik
keld heeft, trekken de groentenkweekers
de jonge plantjes uit den grond en binden
deze in bossen bij elkaar. Zóó worden zij,
dikwijls onder den naam van „keelen" in
den handel gebracht.
#r-> ook. vgo\ ufoaden.
OOOOJ MCTcStlÉN «t
i.ltvOIOI» GEKÖ.NG.
Hier volgt een recept, om deze groente
op smakelijke wijze in een stamppot te ver
werken
RAAPSTELEN MET AARDAPPELEN
(4 personen)
(recept van Martine Wittop Koning).
4 bosjes raapstelen, 1% kg aardappelen,
i/2 1. melk, 80 gr. boter of vet, 10 gr. zout.
Maak de raapstelen schoon, snijd ze in
fijne stukjes, wasch ze tot het afdruipende
water geheel helder is en breng ze aan de
kook met een bodempje kokend water en
wat zout. Leg er de liefst niet geschilde,
maar goed geboende en gepittè, inparten
gesneden aardappelen op en laat die mee
koken, tot groente en aardappelen beide
gaar zijn en de pan bijna droog is (onge
veer te uur). Giet er de melk bij, laat die
aan de kook komen en stamp dan groente,
aardappelen en de boter of het vet door
elkaar.
Indien men dit gerecht vollediger wil
maken, kan men, inplaats van vleesch ge
bruik maken van 200 gr. witte boonen. Deze
boonen kookt men in een andere pan gaar
of men gebruikt een rest koude boonen. Ze
worden losjes door den stamppot geroerd,
wanneer deze gereed is.
Die zurge voe de soort.
Corre 5 een taksje van d'aege 'etrokke
en zonder 't te weten, twint a ze over
van oalles lag te dienken eest oal de
blaeren en toen rontom de pelle der of
'epeuterd. Anêens zag ze een paer mieren
over d'r schoene lóope. Ze trok d'r voeten
terug en gieng overènde zitte. Vlak voor
d'r was een mieren-'óop. Ze roerden der is
in mee d'r stokjes en lei een paer 'ondera
mieren bloot en evenvee' eiers. Toen gieng
ze zitte kieke.
Dae' was gin geluud te 'óoren. 't Scheen
da' iedere miere uut z'n eigen wist, wat a
ten te doen Ieder pakten een brood en
gieng dae mee an 't sleepen, zö 'ard k
ten mae póotere kust; over kluutjes, soms
aehteruut, berg op- berg of en dan inééns
de grond in. In tied van een menute was
ter niks mi' te zién. „Wat löope die bêes-
tjes toch voe d'r leven", docht Cor, „en
wat scherme ze voe d'r kinders. Voe die
d'r veiligheid zurge ze nog êerder as voe
d'r eigen. Waer 'k dat toch is 'eleze, dat
de zucht tot zelfbehoud de sterkste drang
op één nae is, en de zurge voe 't voort-
bestaen van de soort nummer één?"4
Ze was wee achterover gae ligge, mee
d'r öogen toe. Oalder-'aude gedachten
kwammo in d'r op en spronge van 't êene
op 't andere. Ze 'oorden af en toe ménsen
verbiegae over den achterweg!; ze kenden
z'oal an d'r stemme, kon ze de woorden
nie verstae.
Dae' kwamme wee' een paer vrouwen,
mae noe kon ze 'êel 't esprek a van een
ènde volge, wan' die êene was allêene an
't woord, mee een stemme zo schel: en
toen 'k het an den dokter 'evroge, mae'
di? zei: „wees mae niks ongerust
Corre bleef luustere toetdat 't uut was
en toen sloeg ze d'r 'anden tegaere en
bleef een 'êel stuitje ligge lache.
Om ja dat noe te laete begriepen, mö'
'k een jaer of vuuftiene terug gae. Toen
was Koatje van Kees nog een jonk misje,
nie stik lilluk, mae ze stieng der op 'êel
't durp voe bekend, dè ze nie was net as
een aar. Ze kon wer uut waeter en
vier bluve en op 't land werke en 't 'uus-
ouwen een bitje ten zuugsten an de kant
góoie, mae: dae waere der toch oltied
een paer op de keur. Ze weunden bie d'r
ouwers tuus een drie kwartie buten 't
durp. An dezelfde wegt, mae méér nae 't
durp toe, stieng een klein 'oefje en dae
ze een zeune van zö wat dezelfde oudte
en mee net zövee, of beter gezeid: net
zö weineg, oordêel. Een reus van een
kaerel, sterk as een paerd, maer een
sul: ie zou gin vliege kwaed 'edaan
Noe die 'uusouwens gin omgank mee
mekaere; ze zeie vanselft goeiendag, ze
mekare tegenkwamme en mieke een
praatje over 't weer, mae dae was 't mee
afgeloope. Mae Koatje, zö onverstandeg
ze dan was, die docht iedere kêer as
ze Kees zag: ,,dè' 's toch een schóne vent;
die ei toch een niltke, die ei toch een rik,
die zie toch lekker röod". As ze nae 't
durp om een booschap most, dan kwam ze
der vanselft oltied verbie; soms zag ze 'n
en soms ok nie.
Op een Zaeterdagaevend stieng- ze wee
gereed om nae 't durp te gaen, mee d'r
klepkurfje an d'r erm en de perreplu in
d'r 'and, d'r moeder zei: „mae misje, bè'
je noe toch zot om een perreplu mee te
nemen? 't Is 't prachtegste weer van de
waereld". Mae daer 'ielp niks an: de per
replu most mee. „Ut vertrouwe 't niks", zei
Koatje, „dae kan best anêens een onweers-
vlaege komme en ik pas een schöone
musse op". Goed en wel onderwegt, scheen
ze toch toet een ander inzicht te kommen,
wan', bie oefje van Keest stapten ze on-
strant het 'of op, riep „ui-la" an de deure
en toen z'n moeder nae voren kwam,
vróog ze: „zou 'k asjeblief m'n perreplu
'ier nie is magge zette, wan', toen 'k
van 'uus kwam zag de locht mae ver
anderlik, mae noe is 't toch zukk'en móoien
wêer eworre en dan mö 'k een 'eelen
aevend die perreplu meesleepe". „Bel jaet
misje, waerom nie", zei die vrouwe, „geef
jie die perreplu maer 'ier; dan kom je 'r
trek wee maer om 't temissen nie te
laete wordt". „Nêe-e, dae zè' 'k wë' voe
zurrege", beloofden Koatje.
En dae;.-.ee was dat spilletje an de gank
en dat 'ieuw ze vol. Zö 'ard kon 't van
den 'emel nie regene: Koatje gieng zonder
perreplu van 'uus. Bie 't 'oefje draaiden ze
den 'ofdam in en: „zou asjeblieft is gin
perreplu magge gebruke, bure, wan' ik
docht 't wé deur-'eldere zou, mae noe gaet
't nog 'arder regene".
Dat was natuurlik gauw genoegt bekend
op 't durp en ze beguste Kees dae mee
te plaegen en te zeggen, wat ten doe.e
most. „Bin jie een vent, om dat misje 's
aevens allêene naer 'uus te laete gaen?
Dat kom' volstrek' nie te pas". En de vol
gende Zaeterdag sokkelden Kees mee, toet
bie ulder 'eksje. Epraat ze onderwegt nie
vee. Ie liep an de kant deur 't gos en toen
a ze een paer menuten 'egaen zei ten:
„ik trappe i neen gat" en een ende vadder
nog ééns: „noe trappe 'k kwee in een
gat." Toen k 't 'uusje in 't zicht kwam
gaf 'n een zucht: „noe bin me 'r naebie"
en bie 't 'eksje zei den tevree.e: „noe bin
me der".
Koatje die iedere kêer maer is 'elache.
Die liep zö te geniéte da' ze over praten
glad nie docht, 't Was allêene jammer, dè,'
ze gin méns tegen kwamme.
Kees bleef getrouw meelöope en mee
't praten gieng dat gauw genoeg beter,
was dan meestentieds Koatje an 't
woord.
Nae een paer jaer rocht z'n moeder uut
den tied en zeie de ménsen wee, wat k
ten te doen „noe mö je mae trouwe,
!óor Kees: je ollebei jen oudte en je
lóope lank genoegt". Mae noe kwamme
ze twiddes, wan' Koatje ze k vóór 'ewist
om Kees dat an z'n verstand te briengen.
En noe, vuuftien jaer laeter, weunden ze
nog oltied op 't zelfde 'oefje, mee d'r 'uus-
ouwen van acht kinders, gin één zonder
mankement. Den dokter waster een 'êel
jaer over de vloer. Voe iedere kleinegheid
'aelden ze 'n; 't gieng toch van den ermen.
De dokter en de mêester waere 't beste
mee dat 'uusouwen. Gin êen van de guus
kust 'öoger komme as de derde klasse en
't kleine Keesje mocht ginêens op de ge
wone schole, mae most nae die voe buten-
gewoon onderwies.
De ménsen wee tegen Kees en Koatje
'ezeid, wat ze der van dochte en dat
was: ,,'k glóove nóóit, dk' Keesje z'n ver
stand eit". Mae toen was moeder Koatje
is in d'r êere 'etrapt. Den dokter most
dadelik komme: „en wat zei jie der van
dokter, en noe zegge ze oallemaele dae
onze Kees z'n verstand nie eit." Den
dokter zuchtten en glimlachten, ollebei
glieke, mae' dae was toch mêer mede-
lic.en as ongeduld in z'n öogen toen ten
ten antwoord gaf: „wees mae nie ongerust
in Keesje, 'Óor; k ten twelf jaer is, zk den
wiesder weze as jie en je man te gaere".
Toen was Koatje glad op-'elucht en ze ver
telden het tegen een ieder die k 't mae
'óore wou, zö gróos as een bémes.
H. C. H.
REIMERSWAAL.
V.
Ondergang.
De Reimerswalers, eenmaal rijk en wel
varend, waren nu behoeftig en arm ge
worden. Zij gingen met de schuit naar
Goes ter markt om het hoognoodige te
kunnen koopen. De Goesenaars hadden
vroeger Reimerswaal benijd om haar wel
vaart. Nu deze stad tot ondergang ge
doemd was, meenden zij haar plaats te
kunnen innemen. In 1651 hadden zij hun
nieuwe haven geopend. Toch wisten zij
ook wat ellende was. In 1654 was hun
stad zoodanig door een brand geteisterd,
dat het drievierde-deel er van in de asch
werd gelegd. De vroegere naijver was nog
niet door medelijden met de ongelukkige
stad vervangen. Integendeel. Het was bg
hen of Carthago moest verwoest worden.
Als de Reimerswalers naar de Goesche
markt kwamen, werd hun niet toegestaan
dadelijk te koopen. Zij moesten wachten
tot het laatste uur van den markttijd. Het
meeste en het beste was toen reeds ver
kocht. Het overschot was nog goed ge
noeg voor hen. Toen zij hierover zeer te
recht klaagden, greep koning Filips in en
verbood aan de Goesenaars hun tegen
werking.
De vloeden van 1561 en van 1562 deden
de onvoldoende zeeweringen van Reimers
waal bezwijken. Daar de stad reeds meer
dan 30 jaar lang meestal uit eigen mid
delen alles had betaald om het water
buiten haar muren te kunnen houden, 't
geen haar echter niet is gelukt, had zij
veel schulden gemaakt. Wie nog eenigs-
zins bemiddeld was, wilde de stad ver
laten. Dit werd echter door de overheid
verboden op straffe van 200 carolus gul
dens.
In 1564 deed de stad een dringend ver
zoek om hulp aan de Staten van Zeeland,
dat werd afgewezen en nog. wel met de
troostelooze bijvoeging, dat zij zich zelve
maar moest zien te helpen. Toch bleef
de stad nog een afgevaardigde zenden naar
de dagvaart of statenvergadering. Zoo ver
klaarde P. Levendale namens Reimers
waal zich in 1570 tegen de invoering van
den lOdeh penning (10% omzetbelasting)
door Alva.
De oorlog kwam om .den ondergang der
stad te bespoedigen.. Van 1572 tot 1574
werd niet alleen op Walcheren maar ook
op de Zeeuwsche wateren gestreden om
Middelburg tot overgave te dwingen. De
Spanjaarden hadden te Reimerswaal 500
Walen gelegd. Vele bewoners vluchtten
nu naar het naburige Tholen. De Water
geuzen, geheel Zeeland door zwalkende,
besloten die bezetting te verdrijven en
vielen de stad aan. De meeste inwoners
sloten zich op in hunne huizen en lieten
de verdediging over aan de Walen. Niet
tegenstaande dezen dapper streden, waren
zij genoodzaakt de stad na een beleg van
6 dagen over te geven. Een kroniek
schrijver uit dien tijd zegt o.a.: „Doen
is aen dese stede gerooft en geplundert
zoo in metaal, clocken, .geschut, sput,
Schepen, schuiten, etc.; in somma, dat er
niets gelaten en werdt, dan dat hun niet
en dipnde ofte 't geen sij niet en conden
gecrijgen."
Opdat de stad niet meer door den vij
and zou bezet worden, staken de Geuzen
haar in brand (1 December 1573).
Van de onmacht van Reimerswaal wilde
Goes gebruik maken om de uitoefening
van de hooge justitie over Zuid-Beveland,
welke aan Middelburg toekwam, tot zich
te trekken. Toen zij zich dan ook als zoo
danig te Reimerswaal wilde doen gelden,
werd door deze stad haar pensionaris
Emanuel Oliphant naar Middelburg ge
zonden om zich over de aanmatiging van
Goes te beklagen en hare hulp aangeboden
om verder optreden van Goes te beletten.
Op 29 Januari 1574 werd op de Ooster-
Schelde tusschen Iersekedam en Reimers
waal een zeeslag geleverd tusschen de
Geuzen onder Lodewijk Boisot en de Span
jaarden onder Glimes. De laatsten moes
ten het onderspit delven. "Jasper Legnse
van Zoutelande, overgesprongen op het
admiraalschip, wist ongemerkt de vlag
naar beneden te halen. Nu kwam voor het
berooide Reimerswaal een korte periode
van rust en enkele oud-Reimerswalers
vestigden zich weer in hun vaderstad. De
armoede werd echter zóó groot, dat het
stadsbestuur geen geldmiddelen bezat om
zich door bekwame personen in de ver
gadering der Staten van Zeeland te doen
vertegenwoordigen. Daarom deed in 1574
de stad vrijwillig afstand van den rang
van „goede" of stemhebbende stad. Wat
nog overgebleven was van de archieven,
privileges en andere documenten werd naar
Middelburg overgebracht. -
In 1592 vroeg de regeering der berooi
de stad eerst aan Veere, later aan Zierik-
zee om medewerking teneinde van de
Staten van Zeeland financieele hulp te
krijgen, doch te vergeefs.
Op een nacht in het jaar 1596 kwam
een vrijbuitersbende met schepen van uit
Antwerpen, dat toen Spaansch was, Ih
Reimerswaal. De burgers werden gedwon
gen alles af te staan wat eenige waarde
had, zoo zij het leven niet wilde verliezen.
Nu bleef er slechts een arme visschers-
bevolking meer over. Toch was er nog
een baljuw, een burgemeester en eenige
schepenen.
In 1604 richtte de regeering nogmaals
een smeekschrift aan de Staten van Zee
land om bijstand. Deze stelden een onder
zoek in naar de middelen, waardoor de
stad 'zou kunnen geholpen worden. Verder
dan het onderhoek kwam men niet. De
zoo noodige hulp bleef weer achterwege.
Toen de winter van dat jaar voor de
deur stond en hiermee minder of geen
verdienste, besloten de Reimerswalers
voorloopig zich zelf te helpen. Het zink
en het lood van de daken van leegstaande
huizen, schoorsteenmantels, de fundamen
ten van kerk en toren werden verkocht.
De balken werden uit de vloeren gehaald
om als brandstof te gebruiken.
Op 12 en 13 September 1631 had op
het Slaak een zeestrgd plaats, die door
den Zeeuwschen vice-admlraal Marinus
Hollaer op de Spanjaarden schitterend
werd gewonnen. Een paar duizend gevan
genen werden naar Reimerswaal gebracht
als hun ballingsoord. De arme visschers
hadden hiervan zooveel overlast, dat zij
allen hun schamele huismeubels in. hun i
schuiten laadden en de Schelde overstaken
naar Tholen. Meer dan een eeuw bleven
zij hier zooveel mogelijk bg elkaar wonen
om zich ten laatste met de Thoolsche be-
Een duel tussen korhanen.
We hebben kort geleden gezien hoe in de
polder de kemphanen omstreeks twintig
Maart met hun vechtpartijen beginnen. En
we zagen' toen, dat dat eigenlijk maar vrg
onschuldige vechtpartijen zgn, waarbg wel
eens een paar veren in het rond kunnen
stuiven, maar waar toch maar hoogstzel
den bloed bij vloeit Maar wanneer we in
deze tijd eens vroeg naar de heidevelden
trekken, dan zullen we zien, dat er ook vo
gels zijn, waar de mannetjes elkaar op een
heel wat hardhandiger wijze bevechten.
Ook hier geldt weer het parool: vroeg uit
de veren en tegen zonsopgang op de heide
zgn. De vorige dag heb je al zo eens ter
loops bij een jachtopziener geïnformeerd,
waar je de korhoenders zou kunnen zien,
want zo heten die vogels, en met die ken
nis gewapend trek je er nu op uit. De
plaats, die je is aangewezen heb je goed in
jé geheugen geprent, en daar in de buurt
stel je je thans een beetje verdekt op,
liefst achter een heuveltje of iets derge
lijks. Wanneer je toevallig een oud tentje
hebt of zoiets kimt lenen, dan kun je er
nog veel dichter bijkomen, want voor die
tentjes zijn de korhoenders nu niet zo bang.
Goed, laten we dus afspreken dat we te
gen zonsopgang in een- tentje zitten. Het
is wel een beetje nauw,'maar dat went wel.
Het is ook een beetje koud, maar daaraan
zij wij sinds onze kemphanenexpeditie wel
gewend. En nu is het wachten maar weer
op de dingen die komen zullen.
Bij de korhoenders.
Gewoonlijk behoef je niet lang te wach
ten, want de korhoenders zijn al vroeg uit
de veren, om het eens een beetje gek te
zeggen. Stel je voor dat vogels eens wer
kelijk uit de veren kwamen, wat zou dat
een griezelig gezicht zgn, zoiets als een le
vende geplukte kip. Maar daar hebben wij
het nu niet over. De eerste korhaan is voor
ons tentje neergestreken. Je kunt het hem
wel aanzien dat hij familie is van de kip,
maar hrj is heel wat mooier. Het is een vrij
grote vogel, zo groot als een flinke haan
en heel donker van kleur. Mooi metaal-
blauw zgn zijn veren, er zit- wat wit en
vrij veel rood aan zijn kop, en wanneer hg
zich omdraait, zie je de merkwaardigste
vogelstaart die je in Nederland kunt zien.
Een liervormige staart is dat, dus een hal
ve cirkel met twee naar buiten gebogen uit
einden, en de kleur van die eigenaardige
staart is zuiver wit! Daardoor valt de kor
haan reeds van verre op. Er komen nu ook
al wijfjes op de proppen. Die zien er heel
wat eenvoudiger uit, want in de eerste
plaats missen zij die mooie witte staart en
bovendien zgn zrj maar heel gewoon bruin
getekend, zo ongeveer in de kleur van een
Barnevelder kip. Zij zijn ook wat kleiner
van stuk dan de mannetjes.
Meedogenloze vechtersbazen.
Om die hanen is onze tocht in de eerste
plaats begonnen. Want nauwelijks hebben
wij de tijd gehad om ze goed waar te ne
men of daar begint de verbitterde strijd
tussen de forse vogels. Die strgd is heel
wat heviger dan bij den kemphaan, en dat Is
wel te begrijpen ook. In de eerste plaats
zijn de korhanen heel wat groter en hebben
dus meer kracht; maar daar komt nog bij,
dat het hier werkelijk alleen gaat om de
wijfjes, want de overwinnaar gaat er met
de meeste bruine wgfjes vandoor en daar
een korhaan meer dan één vrouw heeft en
er niet zo heel veel wgfjes zijn, zuilen de
verliezers, dé mannetjes dus die van de
vechtplaats verjaagd worden, zonder wgf je
moeten leven dit jaar. Om te beginnen gaan
de mannen elkaar eens flink uitschelden,
zeker om wat driftig te worden, zodat zij
straks beter kunnen vechten. Met wijduit-
staande vleugels staan zij tegenover elkaar,
en een heel vreemd geluid brengen zij
daarbij voort. Het „bolderen" der korhanen
heet dat officieel en het is een lawaai van
jewelste! Er zijn allerlei geluiden in te
onderscheiden, want soms sissen de hanen
als slangen die een kwade bui hebben, dan
weer is het een gegrom als van een waak
hond of een hoog, luid geroep, dat vrg ver
klinkt en dat soms iets lijkt op het gekef
van een meerkoet. Zes, zeven verschillende
geluiden zijn aan het bolderen van de kor
hanen te herkennen, en wanneer ze dat eén
tijdje gedaan hebben dan stormen zij op
elkander af. Ook hier wordt weer flink met
de snavel en ook met de poten gevochten,
maar er is wel verschil met de vechtwijze
der kemphanen. Die doen dat nog een
beetje elegant, maar daar is bij de korha
nen geen sprake van. Die rammeien er maar
op los, en al moet je niet denken dat je,
wanneer je één morgen naar ze gaat kijken
al direct ernstig gewonde hanen te zien
zult krijgen, zo erg is het gewoonlijk niet,
toch kunnen er wel eens zulke houwen met
die harde, scherpe snavels worden gegeven,
dat er een paar verschrikt afdeinzen en op
de vlucht slaan.
Het is een zeer boeiend schouwspel, dat
vechten der korhanen en daar die vogels
lang niet zoo zeldzaam zijn als over het
algemeen wordt aangenomen, is het heusch
niet zo heel moeilijk om dat vechten eens
te zien. En het is ook geen kwestie van een
enkele dag, want nog tot half April is het
overal te bewonderen. Tenmiste, overal
waar heidevelden zijn, en dat is dus in alle
provincies van Nederland, behalve in
Noord- en Zuid-Holland en in Zeeland.
Voorjaarssymptomen op de heide.
En wanneer je dan toch op de heide bent,
dan is het wel de moeite waard er eens op
te letten, wat er zoal van het voorjaar hier
te zien is. Over het algemeen zal je dat nog
al tegenvallen, vooral wanneer je het voor
jaar al in de polder en in de bossen hebt
zien naderen. Want de heidevelden zijn, af
gezien dan van het vechten der korhanen,
niet erg rijk gezegend met voorjaarssymp
tomen. Er zijn natuurlijk wel, in de kleine
heibosjes, struiken en bomen te vinden die
al groene blaadjes vertonen, maar dat is
niet iets speciaals van de hei. En wat er
wei speciaal is, de heideplanten zelf, die
doen nog niets, want eer die gaan bloeien,
nu dat weet je wel, dat draait wel naar het
najaar.
Van de vogels valt verder ook niet zo heel
veel te vermelden. Ja, wulpen, die roepen al
en leeuweriken, grasmussen en heggemus-
sen zul je ook wel ontmoeten. Maar om de
vogels van de heidevelden op hun mooist
te zien en vooral om eens kennis te maken
met de kokmeeuwen en de andere broeders,
komen wij over over een week of zes hier
nog eens terug. Ga er nu maar eens heen
voor de korhanen alleen, want die zgn het
werkèlijk wel waard.
(Nadruk verboden)
Het voorlichtingsbureau van den voe
dingsraad schrijft
Wie zelf slacht moet het vleesch niet
onmiddellijk na het slachten verwerken,
maar het eerst eenige dagen laten be
sterven. Gebruikt men het te vroeg, dan
heeft het een sterken smaak.
De vraag komt naar voren, of het
vleesch geconserveerd kan worden. Dit is
zeer zeker het geval. Het is dan noodig
het vleesch goed te laten besterven en
het schaap eerst den dag na het slachten
verder te verwerken.
Schapenvleesch kan gesteriliseerd wor
den. Ook kunnen kleinere stukken na goed
gebraden- te zgn, zoodat ze volkomen gaar
zijn, zonder jus onder 't vet in goed
schoongemaakte aardewerk- of emailvaten
bewaard worden. Het vet van het braden
giet men er op, daar dit echter vleesch-
vezels bevat, sluit men na afkoeling alles
pog extra af met een laagje zuiver ge
smolten vet. Er treedt echter toch na
eenigen tijd bederf op en daarom moet
men het vleesch binnen een paar weken
gebruikt worden.
Wil men het langer goed houden, dan
kan het gezouten en onder pekel bewaard
worden, maar na 6 weken moet het op
gebruikt zgn.
Om de pekel te maken, lost men 150 gr.1
zout in 1 liter kokend water op. De ge
heel afgekoelde pekel wordt over het
vleesch gegoten.
Na een week controleert men of de pekel
nog sterk genoeg is; een ei moet er op
blijven drgven. Zinkt het ei, dan make
men een verzadigde zoutoplossing en gie-
te hiervan na afkoelen zooveel bij het
vleesch. dat het ei drijft. Men moet weke
lijks de pekel' op sterkte controleeren.
Het vleesch moet in de pekel bewaard
blijven en niet na eenigen tijd uit het
volking .te vermengen.
Spoedig daarna vertrokken ook de
Spaansche krijgsgevangenen, zoodat na
1633 Reimerswaal letterlijk een doode stad
was. Geen levend wezen vertoefde er meer.
In 1634 kwamen op last der Staten
werklieden om af te breken wat nog eenige
waarde had, ten einde aan de schuld-
eischers iets te kunnen betalen. Ook de
straatsteenen werden uitgebroken. Alles
bracht bij verkoop op 90 pond 3 sch. of
540,90.
Voor goed werd Reimerswaal prijs ge
geven aan den ouden vijand, die hier had
gezegevierd.
(Slot volgt).
R. B. J. d. M.
zout genomen en gedroogd worden, het
wordt daarvoor te hard en te draderig.
Gezouten schapenvleesch leent zich uit
stekend voor het gebruik bij stamppots
Nu volgen eenige recepten voor de be
reiding van schapenvleesch.
In de recepten kan men in de plaats
van de foelie, peperkorrels, laurierblad
ook gemengde vleeschkruiden nemen. Deze
zijn in busjes in den handel.
Schapenbout.
1 k.g. schapenbout, vet, 1 ui, 1 thee
lepel gemalen foelie, een paar laurier
bladen kruidnagelen, peperkorrels, 2 d.l.
azijn, 2 d.l. water.
Het vleesch wasschen, inwrijven met
foelie en in het mengsel van water, azijn
en kruiden leggen. Het vleesch er nin-
stens 24 uud in laten liggen, het zoo noodig
nu en dan keeren. Na het marineeren het
vleesch drogen, met-zout inwrijven en in
het vet bruin bakken. Een weinig van de
marinade toevoegen en het vleesch gaar
stoven. Het vleesch op een verwarmde
schaal opdienen.
In plaats van in de marinade kan men
het vleesch in karnemelk zonder kruiden
leggen.
Schapenlever.
De lever in vingerdikke plakken snijden,
inwrijven met een mengsel van peper, zout
en gemalen foelie. De plakken door wat
bloem wentelen en in de koekepan bruin
en gaar bakken.
Hoofdkaas of zult van schapenvleesch.
Vleesch van pooten, kop, buik, nieren,
hart, longen enz., azijn, gelatine, peper
korrels, laurierblad, peterselie, selderij en
zout.
Het gewassehen vleesch in wat kokend
water gaar koken met zout en de kruiden.
Het vleesch van het been nemen en in
kleine stukjes snijden of hakken. De over
gehouden bouillon zeven en meten. Op
te liter bouillon 2 eetlepels azjjn en 4
blaadjes geweekte flink uitgeknepen ge
latine nemen. Als de gelatine in den hee-
ten bouillon opgelost is, het vleesch en
de fijngehakte peterselie toevoegen en on
der nu en dan roeren laten staan tot het
begint te stijven. De massa in met koud
water omgespoelde vormen gieten en ge
heel stijf laten worden. Legt men er een
passend stukje perkamentpapier op en
giet hierop wat azijn, dan is deze hoofd
kaas 6S weken te bewaren.
In plakjes gesneden bij de boterham of
bij aardappelpuree en groente is dit zeer
smakelijk.
