Verduisteren:^
UIT DE PROVINCIE
.Gevaarlijke Mist!
DE YERSEKSCHE MOSSELINDUSTRIE.
Gemengd Nieuws
VERPAKKINGSMOEILIJKHEDEN.
Mosselworst zonder bon.
van hedenavond 19.17 uur
tot morgenochtend 8.27 uur
D-! maan komt morgen te 9.17 op en gaat
te 22.02 onder.
Noord-Beveland
Kiezerslijst.
ARNEMUIDEN. De kiezerslijst voor
deze gemeente voor het jaar 1941 werd
vastgesteld met 1326 kiezers.
Zuid-Beveland
BUREAU WEDEROPBOUW
ZUID-BEVELAND.
De Algemeen Gemachtigde voor den
wederopbouw heeft tot hoofd van het
bureau wederopbouw Zuid-Beveland be
noemd de heer G. H. i<rendzen te Amster
dam.
Deze is reeds in functie en heeft zijn
bureel ten gemeentehuize van Yerseke.
Vier vertrekken op de bovenverdieping
van het gemeentehuis worden voor dit bu
reau in orde gebracht.
Tot ambtenaar bij dit bureau is heden
benoemd de heer J. Cysouw, sub-agent bij
het distributiebureau te Yerseke.
De aanstelling van eenige teekenaars en
opzichters kan ook zeer spoedig venvacht
worden.
Stierenkeuring.
YERSEKE. Donderdagmiddag had al
hier de stierenkeuring plaats. Alle voor
gebrachte dieren, in totaal 6 stuks werden
goedgekeurd.
OP VANGST NAAR MOSSELZAAD.
YERSEKE. Verschillende mosselkwee
kers gaan den laatsten tijd op vangst naar
mosselenzaad in de buurt van Domburg en
omgeving.
Wij vernamen dat vélen echter verlan
gend uitzien om naar de wadden te mogen
vertrekken waar elk jaar door onze schip
pers veel mosselenzaad wordt gehaaid.
Verschillende moeilijkheden schijnen hier
voor echter nog te bestaan. Het is echter
te hopen dat deze reis in de toekomst zai
kunnen doorgaan, daar ze onontbeerlijk is
voor het voortbestaan van onze mosselcul
tuur. De voorraden mosselen zijn in de
laatste maanden zoo enorm gedaald door
\de geweldige afzet, dat dringend behoefte
den geweldigen afzet, dat dringend be
hoefte is aan een flinke kwantum zaad.
BESPREKINGEN INZAKE
ONTEIGENING EN WEDEROPBOUW.
YERSEKE. Gistermiddag bracht de heer
dr. ir. Z. IJ. van der Meer, algemeen se
cretaris van den algemeen gemachtigde
voor den wederopbouw met eenige autori
teiten van de departementen van binnen-
landsche zaken en financiën een bezoek
aan deze gemeente teneinde besprekingen
te voeren en de situatie in oogenschouw
te nemen betreffende de onteigening voor
en den wederopbouw van de gemeente en
de eventueele financieele regeling hiervan.
LEZING OVER DE OMZETBELASTING.
KAPELLE. In het lokaal Obadja trad
op de heer C. J. Huissoon, rechtskundig
adviseur te Kapelle om te spreken over
de omzetbelasting.
Spr. deed het genoegen om zooveel ne
ringdoenden en belangstellenden welkom
te mogen heeten. Op duidelijke en bevatte-
lrjke wijze gaf de Heer Huissoon in zijn
inleiding antwoord op de vraag: Hoe
werkt de nieuw omzetbelasting. Het is
geen wonder dat voor velen talrijke vragen
op komen. De oude wet van 1933 is nu
buiten wei-king gesteld. Spr. behandelde
hoeveel betaald moest worden door fabri
kant, groot- e:i kleinhandelaar, hoe de
winkelier, bakker, slager enz. er voor ko
men te staan; wanneer men als grossier
in aanmerking komt, het tijdstip van be
taling enz.
Vooral in deze tijden komt het er op
aan, meer nog dan voorheen, dat de boek
houding volkomen in orde is. Verschillende
vragers werden door spr. op duidelijke
en zakelijke wijze beantwoord tot genoegen
van de vragers.
De heer H. Le Clerq was dan ook wel
de tolk van allen door spr. te danken voor
doze uiteenzetting.
Zeeuwsch-Vlaanderen
Proefveld van voederbieten.
ZUIDZANDE. Naar wij vernemen ligt
het in de bedoeling van de plaatselijke
afdeeling van de Z.L.M. om dit jaar een
rassen-proefveld van voederbieten aan te
leggen. Dit zal geschieden op het land
van den heer D. A. Risseeuw-van Prooyen.
Er zullen 5 verschillende rassen worden
uitgezaaid.
BERU«JUTE RU vVfELPlüiF
AANGEHOUDEN.
De politie te Utrecht heeft een 37-jari-
gen boerenknecht u - Zeist gearresteerd,
die door vele politiecorpsen in ons land
werd gezocht. Niet minder dan achttien
rnaal stond deze man gesignaleerd in het
Algemeen Politieblad voor verschillende
diefstallen, van oplichting en verduistering
van rijwielen. Hy maakte er zijn gewoonte
van om bij verschillende rijwielhandelaren
fietsen te huren, waarna hij „vergat" het
gehuurde terug te bezorgen, zoodat hij de
fietsen dan maar van de hand deed.
Teneinde zyn identiteit zoolang mogelijk
te verbergen, bediende hij zich van ver
schillende stamkaarten, welke hij hier en
daar opkocht en ze dan voorzag van zijn
foto. Zrjn misdrijven had hy in verschil
lende plaatsen van ons land gepleegd. Zoo
werd zijn aanhouding o.m. verzocht door
de politie van Alkmaar, Zwolle, Tilburg,
Den Bosch, Breda, Zandvoort, Velp, Zeist,
Beverwijk en Amersfoort,
Yerseke, waar vrijwel de geheele oèster-
cultuur en -handel is geconcentreerd, is
tevens een belangrijke mosselplaats.
Nadat verleden jaar het electrische ge
maal van het waterschap „De breede wa
tering bewesten Yerseke" was geopend,
waardoor deYerseksche Moer afwatert in
het kanaal door Zuid-Beveland, werd de
uitwateringssluis op den Yersekendam ge
sloten.
Daardoor bezit Yerseke thans de mees
te en beste mosselverwaterplaatsen en
trekt het de mosselcultuur en -handel
steeds meer tot zich.
In dit artikel willen wij echter meer
uw speciale aandacht vragen voor de
mosselindustrie, die zich door de moeilijke
tijdsomstandigheden den laatsten tijd in
diverse takken enorm ontwikkelt.
De> mosselindustrie kwam in den vorigen
oorlog het eerst tot bloei. Duitschland
vroeg geweldige hoeveelheden van deze
producten. In Yerseke verrezen in korten
tijd een zeer groot aantal mosselkokerijen,
-pellerijen, -inleggerijen, enz. Er was toen
volop werk en er werd flink geld ver
diend. Door de ongéregelde en ongebonden
uitbreiding dezer industrie deden zich ech
ter allerlei bezwaren gelden. Alle moge
lijke en onmogelijke ruimten werden voor
deze industrie gebruikt. De kom van het
dorp werd verontreinigd door stank en
afval. De kwaliteit van het product en de
hygiënische bereiding lieten vaak te wen-
schen over, mede door het onvoldoende
toezicht.
Kort na den oorlog verliep de industrie
byna even vlug als zij verrezen was.
Slechts een enkel bedryf hield de eer van
Zeelands roem op en bleef mossels in
het zuur in potjes produceeren.
Inmiddels was een gemeentelijke veror
dening ontstaan, waardoor het onmogelijk
werd gemaakt mosselbedrijven binnen de
kom der gemeente op te. richten.
Aangezien ook tijdens den huidigen
oorlog een geweldige opleving der mossel
industrie werd verwacht, nam het ge
meentebestuur tijdig afdoende maatrege
len om de zaken in goede banen te leiden.
In den Burenpolder, buiten de bebouw
de kom, dicht bij de haven en bij de plaats
waar de gx-oote nieuwe haven is ontwor
pen, werd een terrein' voor deze industrie
bestemd. De gemeente zorgde voor aanleg
van waterleiding, gas (de gemeente heeft
een eigen gasbedrijf), afvoer en wegver-
betering en geeft thans de gronden uit
aan belanghebbenden, die er een gretig
gebruik van maken.
Enkele maanden geleden stelde de raad
een- verordening vast op de mosselindus
trie.
Daarin wordt o.a. bepaald dat gebouwen,
waarin de mosselindustrie wordt uitge
oefend, aparte lokalen moeten hebben of
behoorlijk gescheiden afdeelingen voor
stoomen of koken, pellen, inleggen, rei
nigen van emballage, handen wasschen
en toilet
Er worden strenge eïsehen gesteld om
trent de constructie van vloeren en werk
tafels en omtrent zindelijkheid, licht en
ventilatie.
Het gebnxik van. leidingwater wordt
verplichtend voorgeschreven.
Lyders aan bepaalde ziekten of hun
huisgenootep mogen niet in de gebouwen
worden toegelaten.
Ook zyn voorschriften gegeven omtrent
de te dfagen kleeding, het wasschen der
handen, enz.
Het gemeentebestuur is echter nog een
stap verder gegaan. Het heeft een gemeen
telijk certificaat van deugdelijkheid ont
worpen en stelt dit thans beschikbaar aan
die bedrijven die geheel aan de eischen der
veroi'dening voldoen en ook overigens zich
aan de gemeentelijke contröle, die nog
verder gaat, onderwerpen.
Bedoeld certificaat is uitgevoerd in
groen en oranje en vertoont o.a. het ge
meentewapen met daaromheen de woorden
„Yerseke's streven is goede waar te ge
ven, contrólemerk der gemeente Yerseke
voor zuivere samenstelling en hygiënische
bereiding".
Het doel van een en ander is niet alleen
om een waarborg te geven aan de af
nemers maar ook om door een vervolma
king dezer industrie haar voortbestaan na
den oorlog te verzekeren.
Dit uiterst voedzame, gezonde en niet
dure product moet er in. Er in komen en
er in blyven. De vraag uit Nederland
neemt den laatsten tijd gelukkig geregeld
toe.
Het is te wenschen dat Nederland dit
Zeeuwsche product steeds meer gaat en
b 1 y f t consumeeren. Daartoe draagt
Yerseke ongetwijfeld het zijne bij.
Steeds meer wordt echter de verpakking
een probleem. De goede bliksoorten zijn
vrijwel verbruikt en het ersatz-blik is,
omdat het niet roestvrij is, ongeschikt.
De jampotjes met blikken sluiting zullen
dus langzamerhand moeten verwynen. Een
glazen schroefsluiting schijnt onmogelijk,
terwyl ook een flaconsluiting ernstige
moeilijkheden oplevert. Bovendien zijn de
glasproducten, die in zulke enorme hoe
veelheden benoodigd zyn, ook steeds moei
lijker voldoende en tijdig te krygen. Velen
maken nu de mosselen niet in het zuur in
flesschen in, maar in het zout in vaatjes.
Overwogen wordt verpakking in ander
materiaal, b.v. vetvrij carton. Al met al
blijven de veipakkingsmoeilijkheden groot
en is een afdoende oplossing voor de toe
komst nog niet gevonden.
Bij diverse overheidsinstanties is dit
probleem reeds besproken en de noodzake
lijkheid van de oplossing hiervan, niet
alleen voor Yerseke maar ook voor de con
sumenten, erkend.
Wie vindt hier een goede oplossing en
welke fabrikant is bereid en in staat dit
product in massa te leveren?
Het nieuwste product van de mossel
industrie is de mosselworst. Na vele proef
nemingen wordt thans een worstsoort
vervaardigd, die, licht gerookt, drie a vier
weken houdbaar is. De kleur is iets don
kerder dan van leverworst. Ook dit is
evenals de worst in het zuur een uiterst
voedzaam product. In Zeeland en even
eens in andere provincies wordt het pro
duct reeds aan de consumenten afgele
verd. De productie hiervan verkeert ech
ter nog maar in een beginstadium. Er
zijn nog vele perspectieven, vooral nu het
vleeschrantsoen zeer beperkt is en de
meeste vischsoorten in het geheel niet te
verkrijgen zijn.
Yerseke werkt hard in de mosselindus
trie. Een tiental bedrijven met ruim 300
man personeel werkt op volle capaciteit
om aan de steeds toenemende vraag te
voldoen.
Nederlanders, eet mosselen, eet meer
mosselen, in het zuur, in het zout, als
worst (zonder bon), het is om het even.
Yerseke levert U, eiwit en vitaminen ge
concentreerd!
SHIRLEY TEMPLE TERUG NAAR
DE FILM.
'Zij bezit reeds 3 millloen dollar.
United Press meldt uit Hollywood:
Shirley Temple, thans 11 jaar oud, vindt
de school maar zij zelf zegt „te ver
velend" en is daarom naar de film terug
gekeerd, natuurlijk met een mooi contract
van 100.000 dollar voor een jaar. Haar
schoolgangen hebben nog geen acht maan
den geduurd. Reeds in October begonnen
de onderhandelingen over een nieuw film
contract en eind December kwam zij met
de M°tro Goldwyn tot overeenstemming.
De kleine Shirley zat in een enorme
fauteuil en schikte haar hoed recht als
een groote dame, toen haar beide advo
caten het contract onderteekenden. Dit
contract bevat eenige ongewone clausu
les. Zoo moet Shirley's naam in de aan
kondiging van de film even groot gedrukt
worden als die van haar partner Mikey
Rooney, die nog bij een kortgeleden ge
houden referendum de populairste filmster
genoemd werd'. Voorts behoeft Shirley geen
lid te worden van de acteursvereeniging,
daar zy hiervoor nog te jong is. Ze mag
niet meer dan achtmaal per jaar voor de
radio spreken en de filmmaatschappij moet
voor vader en moeder Tmple een „behoor
lijk" huis beschikbaar stellen.
Hieronder kan men van alles verstaan.
Toen Shirley nog voor de Foxfilm speelde,
werd zij in een eigen landhuis onderge
bracht, waar zij een woonkamer met rose
olifanten aan den muur, een slaapkamer
en een luxe-keuken kreeg. Haar ouders
woonden niet slechter en men zegt dat de
nieuwe werkgevers de familie Temple nog
veel beter zullen onderbrengen. Shirley is
haar werkzaamheden reeds den 15den
Februari begonnen met een inkomen van
2500 dollar in de week en veertig gegaran
deerde werkweken, zoodat zij in ieder ge
val 100.000 dollar zal verdienen. Noodig
heeft zij dit geld niet bepaald, want toen
haar oude contract 12 Mei 1940 afliep, had
zij naar schatting drie millioen dollar ver
diend, walarvan de helft is belegd in vei
lige papieren. De 20th Century Fox be
taalde haar jaarlijks 400.000 dollar en ken
de haar bij het einde van den con tract tijd
een bonus van 300,000 dollar toe. Shirley's
moeder dacht destijds, dat de kleine meid
niet meer voor de film zou spelen, als geen
geschikte rol voor haar gevonden werd,
want haar laatste film „De blauwe vogel"
was geen succes.
Al vindt Shirley de school ook verve
lend, zij zal toch de lessen in de studio-
school moeten volgen, want dat is wette
lijk voorgeschreven.
TWEE GOEDERENTREINEN OP
ELKAAR GEREDEN.
Gisternacht is te Nunspcet een goede
rentrein, komende uit de richting Zwolle
en getrokken door twee locomotieven, in
volle vaart ingereden op een goederen
trein, waarmede gerangeex-d werd- De ge
volgen van de botsing waren ernstig. Ver
schillende wagons werden in elkaar ge
drukt. Er ontstond voorts brand in een
wagen met hooi, welke brand op enkele
andere wagens oversloeg. De brandweer
kon het vuur blusschen voor het ernstiger
onheil had aangericht. Het verkeer op
beide lynen is gestremd. Een der machi
nisten werd aan het hoofd gewond. Het
opruimingswerk is met kracht ter hand
genomen.
EEN BRUTALE LOOPJONGEN.
Dezer dagen heeft de Haagsche politie
een 18-jarigen loopjongen kunnen ont
maskeren, die op allerlei slinksche manie
ren aan geld wist te- komen.
Hij ging hierbij als volgt te werk.
Bij een schoenmaker in dienst, moest hij
dikwijls schoenen wegbrengen en toen hy
onlangs in de van Diepenburchstraat was,
zag hij drie dames een huis verlaten. Een
van haar had een fototoestel bij zich en
dit was aanleiding voor hem om aan het
genoemde huis aan te bellen. Toen men
hem open deed, zei hij, dat hij zoojuist een
rolfilm had gekocht voor de dame, die
juist dit huis had verlaten, doch deze had
hem niet kunnen betalen, daar ze geen
geld bij zich had. Eerst geloofde men dit
vexiiaaltje van den jongen niet, doch daar
hij een vrij nauwkeurige beschiijving van
de dames kon geven, gaf men hem ten
slotte het gevraagde geld, n.l. 95 cent
Eenige dagen later bevond hij zich in
de Bronovolaan en liet hier een zijner
fietsbanden leeg loopen. Vervolgens sprak
hij een dame aan, die hij met een mee
warige stem vertelde, dat hij uit Rot
terdam kwam, nu een lekken band had,
doch geen geld om hem te laten repa-
reeren en zich geen raad wist. Of ze hem
nu niet een paar kwartjes kon geven. De
dame liep er in en gaf eveneens het ge
vraagde. Hetzelfde smoesje verkondigde hij
aan een dienstbode op dezelfde laan en
hier wist hij een gulden rijker te worden.
Maandag j.l. reed hy op het Bezuiden-
hout, toen hy weer een dame een woning
zag verlaten. Even later belde hij hier aan
en een oude dame deed open. „Ik heb
straks koffie zonder bon verkocht aan
uw dochter, doch deze had geen geld
om te betalen. Mag ik 1.50 van u ont
vangen?", aldus luidde hier het ver
zinsel. Deze oude dame vertrouwde het
zaakje echter niet en stuurde den!' knaap
weg. Later vertelde zij het voorval aan
haar zoon en deze vond hierin aanleiding
aangifte aan een politiebureau te doen.
Nu wilde het toeval, dat de brutale
loopjongen wegens een verkeersovertreding
was meegenomen naar hetzelfde bureau.
Bovendien was er ook juist aangifte ge
daan door den opgelichten bewoner uit de
Diepenburchstraat. De loopjongen werd
door beiden herkend en zal nu nog wel
langer op het politiebureau verblijf moe
ten houden.
PRIJSOPDRIJVERS ACHTERHAALD.
De inspectie voor de prrjsbeheersching
te 's-Gravenhage heeft in de week van
17 tot en met 22 Februari j.l. twintig
gevallen van prijsopdrijving tuchtrechte
lijk bestraft.
De boeten, die In al deze gevallen werden
opgelegd, varieerden tusschen 10 en
4000. Bovendien werden nog bijkomende
straffen opgelegd, n.l. tweemaal verbeurd
verklaring van goederen, tweemaal slui
ting van de betrokken zaak voor den tijd
van een maand, terwijl zesmaal werd over
gegaan tot openbaarmaking van de tucht-
beschikking.
Het zal vooral de huisvrouwen onder
onze lezers belang inboezemen, dat de
meeste dezer prijsovei'tredingen betrekking
hadden op het te duur" verkoopen van ar-
tikelen voor het dagelijksche levensonder
houd.
Zoo kunnen onder meer worden genoemd
verkoop tegen ongeoorloofde prijzen van
brood, koffie, vleesch, handschoenen,
schoenen, rijwielbanden enz., terwijl niet
minder dan vijf veroordeelingen plaats
vonden wegens prijsopdrijving van roode
kool.
GOEDE VANGST TE MARUM.
Een reiziger-oplichter.
De vorige week kregen verschillende za-
kenmenschen in Marum, Leek en Niebert
(provincie Groningen) bezoek van een keu-
rig gekleeden man, die opgaf reiziger in
bakkersartikelen te zijn. Volgens zyn zeg
gen werkte hij voor een firma te Amers
foort en was hij ook daar woonachtig. La
ter bleek, dat hy geen vaste woonplaats had
en dat hij de te Groningen geboren 40-jarige
A. B. was.
Onder zeer aannemelijke voorwendsels
b.v. dat hij een creditnota moest betalen,
wist hij van verschillende lieden bedragen
los te krygen. Hij zou natuurlijk dit geld
zeer spoedig terugbetalen, wat echter nim
mer geschiedde.
De marechaussee te Marum heeft een
onderzoek ingesteld en B. in een café te
Nuis gearresteerd. Hij is naar Groningen
overgebracht en ter beschikking van den
officier van justitie gesteld.
KLEPTOMAAN STAL DAMESTASCH.
Een dame uit Rotterdam afkomstig, was
Woensdagavond op visite in de Fahren-
heitstraat. Zij beging echter de onvoorzich.
tigheid haar rijwiel met een tasch erop
onbehe'erd buiten te laten staan. Een poos
je later verliet zij het perceel en zag juist,
dat een man de tasch van het rijwiel nam
en er van door ging. De verloofde van de
dams achtervolgde den dief en hij kon hem
in de Nachtegaallaan grijpen. Er ontstond
een vechtpartij, doch de man kon aan eeni
ge politieagenten worden overgeleverd. Het
bleek te zijn een 53-jarige bewoner uit
de Markenschestraat, die zich in het ver
leden reeds meermalen aan dergelijke dief
stallen heeft schxxldig gemaakt. In ver
band met het feit echter, dat.de man aan
kleptomanie lijdt en deswege reeds vex*-
pleegd is geweest in verschillende inrich
tingen, is hij na vex'hoor op vrije voeten
gesteld.
DISTRIBUTIEBONNEN GESTOLEN.
In het centrale distributiekantoor in de
Viietstraat te 's-Gi'avenhage, waar de oude
distributiebescheiden wox-den vex'nietigd,
werden den laatsten tijd meennalen dis-
txlbutiebonnen vermist. Men koesterde wel
iswaar verdenking tegen iemand, maar
om zekerheid te hebben stelde gisteroch
tend in de vroegte een controleur zich ver
dekt in het lokaal op, waar deze bonnen
zyn opgeslagen.
Al spoedig had hij succes, want tegen
8 uur verscheen een tijdelijk werkman, de
22-jarige J. C. van R., die een der "zakken
opensneed en er een partij boterbonnen
naar later bleek 100 stuks uit nam. Op
I Bescherm Uwkeet in dit venijnige
Wat de pers zegt.
DE LEER LIN GE NS CHAAL.
De N.R.Crt. bespreekt de maatregel
door prof. di*. J. van Dam. in zijn radio
rede van j.l. Zondag aangekondigd: de ver
laging van de leex-lingenschaal. Een maat
regel, die in alle onderwijskringen met
vreugde zal worden begroet.
De huidige leerlingenschaal is een uit
vloeisel van den drang naar bezuiniging,
zoo constateert het blad, verdwijnt voor
een goed deel in het perspectief door
wachtgeldregelingen en andere voorzie
ningen welke door deze sclxaalverhooging
noodzakelijk waren geworden.
De door den secretaris-generaal van het
departement van opvoeding, wetenschap
en cultuur aangekondigde maatregel nader
besprekend, schrijft het blad:
De nu geldende leerlingenschaal Is? tof eil
met 10 één leerkracht van 4180 twee leer
krachten van 81 tot 130 drie leerkrachten
van 131 tot 185 vier leerkrachten van 186 tot
235 vijf leerkrachten van 236 tot en met 2S6
1.1. zes leerkrachten. Daarboven voor elke vijf
tig leerlingen een onderwijzer. Houdt men er
nu rekening mede, dat in een normale school
de hoogere klassen minder bezet zijn dan de
lagere, dan komt men tot vooral lagere klassen
met in de vijftig, soms bijna zestig leerlingen.
Daarin kan onmogelijk door der. bekwaamsten
onderwijzer, die beschikt over de krachtigste
natuur, behoorlijk onderwijs, waarbij met het
individu rekening wordt gehouden, gegeven
worden. Hij kan ze drillen, iets leeren. wat
kennis aanbrengen, maar hij moet niet van
opvoeden spreken. En hij kan niet letten op
persoonlijke belangen van het kind.
De door den secretaris-generaal van het
nieuwe departement aangekondigde leerlingen-
schaal zegt tot 35 leerlingen de éénmans-
school, tot 75 de tweemansschool. Daarna komt
er voor iedere 45 kinderen een leerkracht bij,
zoodat de zesmansschool nu al gevormd katx
worden bij 211 kinderen.
Een aanmerkelijke verbeteringHier ligt
het klassegemiddelde van de zesmansschool
tusschen 35 en 43 bij de verdwijnende rege
ling tusschen 40 en 48. Paedagogisch gespro
ken krijgen we de onderste tree. waar'oeneden
geen goed onderwijs te geven is, weer onder
de voeten.
En als gevolg hiervan heeft het departement
berekend, dat ruim tweeduizend jonge men
sehen een aanstelling kunnen bekomen. Daar
over moet men ook niet te licht denken on
derwijzers komen niet uit gegoede kringen, 7.9
hebben vaak alleen maar kunnen studeeren
met groote offers der ouders. Veel licht zal
hierdoor komen in talrijke gezinnen.
Eén wensch mogen wij wel uitspreken? dat
in de komende tijden deze leerlingenschaal
voor jaren zal gehandhaafd worden, zeker niet
verhoogd worden. De school heeft rust noodig,
ook in structuur. En wat aan geld wellicht
gewonnen zou kunnen worden bij een weder
om verhoogde leerlingenschaal, wordt verlo
ren aan volkskracht. Het eerste is terug te
bekomen, het laatste voor een bepaalde gene
ratie niet
Het nieuwe departement doet zijn nieuwett
naam door dezen maatregel eer aan. Hij wijst
van „onderwijs" naar „opvoeding".
DE VRIJHEID VAN BENOEMING.
Ook de Nederlander bespreekt
in een hoofdartikel de radiorede van prof.
van Dam. Het blad spreekt o.m. den wensch
uit, dat het plan om een ruimere plaats te
geven aan het onderwijs in het Neder-
landsch niet zal leiden tot een beknotting
van andere deelen van het ondex-wijspro-
gram. Voor de maatregelen met betrek
king tot de lichamelijke oefening, de ver
lenging van de Kweekschool-opleiding, d®
uitbreiding van het onderwijzerscorps, als
mede het spellingsvraagstuk toont het blad
waardeering, terwijl het constateert dat de
korting op de salarissen van de in commu-
nauteit levende religieuze onderwijzers door
velen als billijk zal worden aangevoeld.
Tenslotte maakt het blad eenige opmer
kingen over het. benoemingsvraagstuk.
Prof. Van Dam heeft zelf wel gevoeld, dat
hij een gevaarlijk terrein betreedt, wanneer
hü in de vrijheid van benoeming
van hoogleeraren, leeraren en onderwijzers zou
wenschen in te grijpen. Niet ten onrechte
merkte hij op. dat zijn activiteit op dit punt
„door vele Nederlanders met cenlg wantrou
wen (zal worden) ontvangen". Hier strekt da
secretaris-generaal do hand uit naar de vrij
heid van het bijzonder onderwijs, welke ons
volk dierbaar is. Met groote overtuiging is er
voor deze vrijheid in den boezem van ons volk
gestreden. Wij durven te zeggen, dat zü sedert
deel uitmaakt van het Nederlnndsche geestes-
bezit. De vrijheid van onderwijs is nadrukke
lijk in de Grondwet vastgelegd. Deze bepaalt*
dat het geven van onderwijs vrij is, behoudens
bet toezicht der Overheid, en bovendien, voor
zoover het algemeen vormend lager en middel
baar onderwijs betreft, behoudens het onder
zoek naar de bekwaamheid en de zedelükheid
van den onderwijzer, een en ander bjj de wet
te regelen. Deze zaak is bij. de samenstelling
van de Grondwet van zóó fundamenteel belang
geacht, dat voor het geval van subsidieering
van scholen nog eens nadrukkelijk de vrijheid
van richting van het onderwijs is gestipuleerd
en voorzoover het lager onderwijs betreft, nog
maals van de eerbiediging van de vrijheid van
aanstelling van de onderwijzers wordt gespro
ken. En dat is begrijpelijk vrijheid van be
noeming is een essentieele voorwaarde voor da
vrijheid van onderwijs.
Nu blükt. dat Prof. Van Dam niet de benoe
ming van onderwijzers aan den Staat wiL trek
ken, maar wel een goedkeurirtgsrecht op benoe
mingen denkt in te voeren. Principieel maakt
dit echter geen verschil. Wij zouden er dan
ook bij den secretaris-generaal met ernst op
willen aandringen dezen weg niet in te slaan.
De motiveering. welke Prof. Van Dam geeft
voor zijn denkbeeld, lijkt, ons het zij ten
overvloede opgemerkt allerminst klemmend.
Hij noemt ,.de tegenwoordige situatie van ons
land. de onrust onder ouderen en jongeren en
het feit. dat ook dc jeugd zich meer dan vroe
ger voor de politiek interesseert". De onrust,
waarover de secretaris-generaal sprak, zou door
zün ingrijpen eer worden vergroot dan vermin
derd. Als hij ons volk kent en weet hoezeer
het aan zijn vrijheden hecht, zal hü dat weten.
En het gevaar, dat de jeugd zich voor de poli
tiek interesseert, lijkt ons altijd nog aanmer-
kelük geringer dan het andere, dat de politiek
zich voor de jeugd interesseert. Het schijnt
ons de taak van den leider van het departe
ment daartegen met kracht te waken. Wü doen
daartoe een ernstig beroep op hem.
dit oogenblik sprong: de controleur uit zijn
schuilhoek en greep den verbluften dief.
De politie werd gewaarschuwd, die den
man arresteerde. Het onderzoek wordt nog
voortgezet.
VARKEN IN BESLAG GENOMEN.
Te Deventer is een slager betrapt, toen
hij een frauduleus geslacht varken van 117
k.g. vervoerde. Het varken bleek gekocht
te zijn van een landbouwer uit de gemeente
Diepenveen.