HET HERBOUWPLAN VAN MIDDELBURG
Tweede blad
PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT
Zaterdag 18 Januari 1941
Streven naar een moderne stad bewust achtenoege gelaten.
RINGVORMING WORDT GEACCENTUEERD.
In de afgeloopen maanden Is er heel wat geredetwist over
het toekomstig uiterlijk van de Zeeuwsche hoofdstad. Er zijn
tal van zwaarwegende argumenten aangevoerd ter onder
steuning van bepaalde meeningen, meeningen, die op'cardi-
nale punten zeer veel van elkander afweken. Ook in ons blad
werd over het Middelburgsche herbouwprobleem een discus
sie geopend, en al deze beschouwingen hebben het inzicht in
de te behandelen materie ongetwijfeld verdiept. In Middel
burg staat men voor een wederopbouwprobleem van zeer
bijzonder allooi. Een stad met karakter, een stad met de
prachtigste stalen van gothische en barokke bouwkunst werd
in een korte spanne tijds in een puinhoop veranderd, waarvan
slechts enkele spaarzame resten de herinnering aan een
groot verleden wakker hielden. Moest dit alles nu als defini
tief voorbij worden beschouwd, of moest gestreefd worden
naar een zoo natuurgetrouw mogelijke copie van wat ver
ging Moest gebroken worden met het verleden en moest
Middelburg herrijzen als een moderne stad Daarover heb
ben velen in de afgeloopen maanden den degen gekruist.
Slechts zij, die belast waren met het samenstellen van een
opbouwplan voor de hoofdstad, deden er het zwijgen toe.
Zij hebben alleen maar gedacht aan de opdracht, die zij
hadden uit te voeren. Zij hebben haar uitgevoerd en al kun
nen wij onzen lezers thans weliswaar geen kaart van het toe
komstige Middelburg voorleggen, zij, die deze prachtige
stad hebben gekend, voor zij door den brand van 17 Mei
werd vernietigd, zullen zich aan de hand van de hierna vol
gende uitvoerige toelichting een beeld kunnen vormen van
het toekomstige Middelburg, dat in zeer veel de goede her
innering aan het oude Middelburg levendig zal kunnen hou
den. Zij, die thans geregeld, velen dagelijks, de schrijning
van deze ontzettende verwoesting ondergaan en vaak als
eigen lijden zullen ervaren, zij zullen uit deze toelichting op
het officleele plan, dat op een enkel ondergeschikt onderdeel
na binnenkort staat te worden goedgekeurd, de voldoening
kunnen putten, dat de ontwerpers van dit herbouwp'an met
groote piëteit te werk zijn gegaan en de synthese hebben
gevonden tusschen wat in Middelburg nimmer kan worden
gemist en wat in overeenstemming moet worden geacht met
de eischen van dezen tijd. Hier hebben eerbied voor het
groote verleden en het zakelijke inzicht elkander op geluk
kige wijze in een aanvaardbare harmonie gevonden. Middel
burg zal herrijzen en het zal Middelburg blijven, Middel
burg, zooals wij het allen hebben leeren liefhebben, de
schoonste parel aan de kroon van Zeeland.
Wat verwoest werd.
Middelburg is door de ramp van 17 Mei
1940 zeer zwaar getroffen. Veel is hier ver
nietigd, dat in den waren zin des woords
onherstelbaar is. Historische gebouwen,
uitingen van waardevolle cultuur en archi
tectuur uit vroegere eeuwen zijn in Mid
delburg verloren gegaan. Het spreekt dan
ook vanzelf, dat het buitengewoon moeilijk
is geweest om een plan voor den herbouw
samen te stellen, dat bevrediging kan
schenken en dat een zoo gelukkig mogelijke
oplossing brengt in de leegte, welke in de
oude Zeeuwsche stad is ontstaan. Vrijwel
het geheele stadscentrum, de Groote Markt,
een groot deel van de Lange Delft, de Lan
ge en Korte Burg, een deel van de Lange
Noordstraat, de Pottenmarkt, de Gort
straat, Gravenstraat, Zusterstraat, zijn ver
woest. Bovendien zijn aan de Balans, St.
Pieterstraat, Dam en Rouaansche kade ver
schillende reeksen huizen vernield. En daar
naast zijn ook tal van verspreide perceelen
min of meer zwaar getroffen.
Maar bovendien heeft Middelburg de
fraaiste van zfln monumenten in vlammen
zien opgaan. Van het stadhuis staan nog de
gevels, van de Abdij is slechts een klein
gedeelte behouden. Van de fraaie Provin
ciale Bibliotheek in de Lange Delft staat
nog Blechts de voorgevel overeind, het
Oost-Indisch Huis is verdwenen, de St. Jo
ris op de Balans kreeg bij een storm den
genadeslag. Vele oude patriciërshuizen op
de Rouaansche kade verbrandden geheel.
Het winkelcentrum is grootendeels ver
woest
Het Gemeentebestuur heeft onmiddellijk
vol ijver den bouw van noodwinkels ter
hand genomen. De bouw van een 30-tal
permanente arbeiderswoningen en een 25-
tal middenstandswoningen is reeds zoover
gevorderd, dat deze binnenkort betrokken
kunnen worden. Er wordt al het mogelijke
gedaan om de bevolking weer de gelegen
heid te geven, haar bestaan binnen de stad
harer inwoning te doen hervinden.
In het afgeloopen najaar is het puin groo
tendeels weggeruimd, voorts zijn door den
Algemeen Gemachtigde voor den Weder
opbouw ruim 600 perceelen onteigend, zoo
dat thans tot de uitvoering van het her
bouwplan kan worden overgegaan.
Men is druk bezig aan het uitzetten van
de nieuwe straten, waarna de herverkave
ling aan de orde zal komen.
Het nieuwe stadsplan.
Hoe heeft men zich nu dit stadsplan Mid
delburg gedacht?
Het karakteristieke van Middelburg is
een gevolg van de ontwikkeling der stad,
welke in den loop der historie herhaaldelijk
perioden van opkomst en verval heeft be-
D® Mjden van hoogsten bloei de
oae en 18de eeuw hebben wel zeer htm
stempel op de stad gedrukt en een menge-
g ^an gothiek en barok doen ontstaan,
Midde!burg zoo aantrekkelijk was.
vmJL g heeft nog een Saaf behouden
vorm van een echte stad. Deze vorm ia in
het verleden merkwaardig bruikbaar ge
bleken en dus ook in het nieuwe stadsplan
bewaard. Voor het behoud van dezen histo-
rischen vorm pleiten nog andere overwegin
gen. Zoo zullen de twee belangrijkste
grootendeels verwoeste monumenten, die
het stadsbeeld beheerschen, nl. het Stadhuis
en de Abdij, gerestaureerd worden.
Eenige andere karakteristieke monumen
ten zijn gelukkig gespaard gebleven, b.v.
de Oostkerk en het Militair Hospitaal, ver
der eenige typeerende straten, zooals de
Lange Viele, de Lange Noordstraat en groo
tendeels de Dam.
Zoo is gestreefd naar een herbouw
plan, dat met de grootst mogelijke
piëteit en bescheidenheid aansluit aan
hetgeen gespaard is gebleven of gerest-
taureerd zal worden en is bewust het
streven naar een moderne stad achter
wege gelaten. Dit beteekent niet, dat
het verwoeste zuiver zal worden ge
ïmiteerd, Immers een dergelijke imita
tie zon nooit geslaagd z\jn. Wel zal men
trachten met behond van de nog waar
devolle elementen uit vroeger perioden
een voor hedendaagsch gebruik doel
matige stad te ontwerpen.
Deze waardevolle elementen zijn de vol
gende:
I De ringvormige plattegrond. De ring
Lange DelftLange NoordstraatWage-
naarstraatSt. Pieterstraat zal volkomen
behouden bljjven. Slechts zal de Lange
Delft hier en daar worden verbreed en ge
bracht worden op minimaal 12 m. en maxi
maal 18 m., terwijl door een kleine ver
legging van de uitmonding op de Markt
het gezicht op het Stadhuis markanter zal
worden.
De oude binnenring, loopende over de
Wal door het steegje achter het Gymna
sium en de Bogardstraat is gedeeltelijk
verwoest. Een nieuwe binnenring is ont
worpen op de plaats, waar vroeger tus
schen de Wal en de Lange Delft een
gracht heeft geloopenn.
IL Het tweede element, nauw verbonden
met den ringvorm, is het vloelende, doch
gesloten stadsbeeld. Het^straatbeeld sluit
zich voortdurend, door de weinig gefor
ceerde, maar toch gespannen buiging der
straatwanden.
HL Het belangrijkste gegeven is de
schaal, de verhouding tusschen grootte en
breedte, ruimte en afsluiting. Breede rech
te straten, groote doorbraken zijn in Mid
delburg niet geoorloofd. Ter ontlasting
van hoofdstraten en de Markt, zjjn kleine
achterstraatjes en binnenpleintjes ontwor
pen, waarlangs klein vrachtverkeer zal
worden geleid en waar auto's geparkeerd
zullen kunnen worden.
Deze elementen, gebogen of geknikte
straten, hun bescheiden afmetingen, de
ringvormige gordelstraten bepalen het
rhythme van het plan, dat zich tegen mo
numentaliteit verzet
Het verkeer.
De ligging van Middelburg op een
eiland brengt de afwezigheid van
groote verkeersstroomen me#e. Wan
neer in de toekomst de afsnijding
SloedamVlissingen gereed zal zijn,
zal Middelburg slechts het eilandver-
keer behouden èn het verkeer van
Middelburg met het overig deel van
Nederland.
EILAND VERKEER.
Het eilandverkeer is tengevolge van het
markt- en toeristenverkeer, aan groote
schommelingen onderhevig. De zes richtin
gen, in welke van Middelburg uit het ver
keer zich beweegt, zijn Vlissingen, Nieuw-
land, St. Laurens, Koudekerke, Grijps-
kerke en Veere.
In het stadsplan is uitgegaan van den
in het Streekplan voor Walcheren ont
worpen randweg om de stad, die zal aan
vangen aan de Zuid-Oostzijde bij een te
bouwen hooge brug over den spoorweg en
het kdnaal, vervolgens Noordelijk en Wes
telijk om de stad. om tenslotte aan de
Zuid-Westzijde op den weg naar Vlissingen
uit te komen.
Hiertoe zijn de volgende verbindingen
ontworpen
1. Uit Goes komende gaat de weg via
de nieuwe hooge brug over het kanaal, dan
over de Dam Noordzijde door de Gist-
straat, welke op den duur tot 10 m. zal
worden verbreed, vervolgens door de Lange
Delft, waar ter verbreeding de smake-
looze 19de eeuwsche bebouwing om de
oude Gasthuiskerk zal worden afgebroken,
naar de Markt. Bij de uitmonding van de
Giststraat in de St. Pieterstraat is een
kleine verbreeding ontworpen, waartoe
eenige hoekpanden zullen moeten verdwij
nen, zoodat een betere verbinding Gist
straatLange Delft zal worden verkregen.
2. Van het Str.tinn vla de Stationsstraat
naar de KoningchmT, die in de toekomst
in de as van de Stationsstraat is gedacht,
dan door de verbreede Se geerstraat, waar
van de rooilijn een eind naar het Westen
zal v/orden verlegd, r.aar de Lange Delft
en vervolgens naar de Markt.
3. Uit de richting St. Laurens, hoofdtoe-
voerweg van Walcheren, is bij de voorbe
reiding van het Streekplan een nieuwe ver
keersweg noodig gebleken ter vervanging
van den bestaanden voor doorgaand ver
keer vrijweY ongeschikt geworden Nóord-
weg. Aangenomen is, dat deze weg ten
Westen van den Noordweg zal komen. In
de stad begint deze verbinding bjj de
Lange Noordstraat achter het nieuwe Raad-
huiscomplex.gaat dan in Noord-Westelijke
richting, met een doorbraak van den Pen-
ninghoeksingel met den Langen Jan in de
as van de straatverder door de Vol-
derfjstraat waar de weg op den Raad
huistoren gericht is en tenslotte over
den Singel aansluitend aan den nieuwen
weg naar St. Laurens.
4. Het verkeer van Vlissingen naar het
station zal zooals thans over den Vlissing-
schen Singel en den Blauwendijk blijven
gaan. Het verkeer van Vlissingen en kou
dekerke blijft den ouden weg over de
Langeviele Buitenbrug, de Zandstraat en
de Lange Viele volgen.
Een plan,' om de Lange Viele Buitenbrug
te verleggen en een doorbraak te maken
bijhet Militair Hospitaal," zal evenals de
voorgenomen verbreeding van de Lange
Viele tot 10 M., buiten hét plan om ver
wezenlijkt moeten worden.
De Lange Viele, de Lange Delft en
het eerste gedeelte van de Lange
Noordstraat zullen dus de voornaam
ste verkeerswegen blijven. Ook de
Lange en Korte Burg blijven belang
rijk voor het plaatselijk verkeer. Van
uit de nieuwe straat, In den voormali-
gen St. Joristuin, zal men een prach
tig gezicht op de Abdij brijgen, ter
wijl bij de Groenmarkt de blik eener-
zjjds door de Abdij, anderzijds door het
daar geprojecteerde hotel wordt ge
vangen. De knik tusschen de Lange en
de Korte Burg zal voor het verkeer
geen bezwaar zijn. De uitmonding van
de Lange Burg op de Markt zal iets
worden verlegd, om ten behoeve van
het verkeer voldoenden afstand te
verkrijgen van de uitmonding van de
Lange Delft.
Het gebouw, dat op de plaats van
de St. Joris zal verschijnen, zal men
zoo plaatsen, dat het verkeer hoofd
zakelijk door de Sfc. Pieterstraat zal
gaan, waardoor de rust om het Abdjj-
complex behouden blijft, zonder dat
het te doodsch wordt.
int een verkeersoogpunt is het nieuwe
stratennet aanzienlijk beter en overzichte
lijk. Overal worden eenvoudige, ongeveer
rechthoekige kruisingen van niet meer dan
4 wegen verkregen.
Bijzondere pleinen en
gebouwen.
1. Markt en Stadhuis.
Bij dit zeer moeilijke ontwerp moesten
architectonische richtlijnen in acht genomen
worden, welke tot het volgende ontwerp
hebben geleid.
Het hoofdverkeer is gedacht in het ver
lengde van de Lange Delft en de Lange
Viele, waardoor eenerzijds het gedwongen
rijden om een verkeersplein wordt verme
den, en anderzijds de verbinding langs de
café's en restaurants langs de Z.W. en Z.O.
zijde door minder verkeer doorsneden wordt,
waardoor het woelige marktwezen zich
beter kan ontwikkelen.
Het stadhuis komt in het thans ontwor
pen plan in zijn volle glorie naar voren. Er
is naar gestreefd, het gebouw zooveel mo
gelijk niet van voren, maar overhoeks te
zien, waardoor de schaduw- en reliefwer-
king het mooiste tot uitdrukking komt.
Daarom is de Markt scheef voor het Stad
huis gelegd en Is een doorzicht gemaakt
van het plein ten zuiden van de Potten
markt. De N.O. wand van het Marktplein
zal zoo loopen, dat de Gothische zijgevel
van de Lange Delft uit zichtbaar wordt.
Een knikje zal gemaakt worden, waar het
Marktplein in het eigenlijke Stadhuisplein
zal overgaan.
Om de markt liggen verschillende open
ruimten. Op het genoemde pleintje ten Zui
den van de Pottenmarkt kunnen de bode
auto's en bussen een plaats vinden. Bij deze
pleintjes zullen tevens garagebedrijven ge
vestigd worden. Hierdoor ontstaat een
levendige bedrijvigheid in het Stadscentrum
en de straten er omheen. Autobussen dienen
op het Stationsplein geparkeerd te worden
en zullen op de Markt slechts een halte
langs een der trottoirs mogen hebben. De
tram naar Vlissingen zal niet meer tot de
Markt worden doorgetrokken.
Van het Stadhuis zal het Gothische ge
deelte herbouwd worden. Hierbij aanslui
tend zullen nieuwe administratiegebouwen
verrijzen, en daarachter een binnenplaats,
die, lager gelegen dan de Noordstraat, aan
de Noordzijde wordt omsloten door een an
der Gemeentelijk gebouw, en westelijk door
een keermuurtje langs den nieuwen weg
naar St. Laurens. Ook hier zal een gebouw
voor een der Gemeentediensten verrijzen.
Het voorplein daarvan en het genoemde
binnenplaatsje zullen gescheiden worden
door de Engelsche Kerk.
2. De Abdij.
Hier is er naar gestreefd tot uitdrukking
te brengen, dat dit complex van binnen uit
is gegroeid. Dit is gedaan door pleinen en
groote entrées te vermijden. De stad vleit
zich als het ware aan tegen dit groote com-
plèx, hier door een verbreede straat, ginds
door een klein pleintje.
In het stadsplan \'oegt zich om de
Abdij een openheid, waardoor de sterk
afwisselende buitengevels zooveel mo
gelijk tot hun recht komen. De onmid
dellijke omgeving is vooral rustig
gehouden en daarom zyn er behalve
een hotel sleehts woningen en kantoren
geprojecteerd.
Op de Groenmarkt zullen verschillende
deelen van het Abdijcomplex door een laag
muurtje verbonden worden, om het „plein"-
idee te vermijden, terwijl toch de noodige
ruimte om de Abdijgebouwen ontstaat. Aan
de zijde van de St. Pieterstraat is het com
plex vrijgelegd.
3. Bjjzondere Gebouwen.
De BIC Kérk gelegen aan de Lange
Noordstraat tegenover den nieuwen uitvals
weg naar St. Laurens zal een weinig
gedraaid worden t.o.v. de rooilijn en zal
daarbij een voorpleintje krijgen, opdat het
publiek uit de Kerk niet direct op den rij
weg komt. Ook is tegenover den nieuwen
weg naar St. Laurens langs de Kerk een
nieuwe verbinding naar de Groenmarkt ont
worpen. In hoofdzaak zal echter het van
den weg naar St. Laurens komende verkeer
naar de Markt geleid worden.
Voorts zullen herbouwd worden de Pro
vinciale Bibliotheek, die dus het dominee-
rende gebouw in de Lange Delft zal blijven,
verder de Nieuwe Kerk, de Koorkerk^ de
R.H.B.S. (hei-bouw is reeds in vollen gang),
de Abdijtoren en tgebouwen, het R.K. Zus
terhuis en de school aan de Haringplaats,
de beide laatste echter op andere plaatsen.
Vermoedelijk zullen de Vrijzinnig Her
vormde en de Waalsche Kerk niet her
bouwd worden, terwijl het Oost-Indisch
Huis, de Botermarkt, de voormalige Bank
van Leening in de St. Janstraat en de Ge
meenteschool in de Lange Delft zeker niet
herbouwd zullen worden. Op de plaats van
de St. Joris zal vermoedelijk een kantoor
gebouw verrijzen. Ter vervanging van het
Diaconiëhofje in de Lombardstraat zal bij
de binnenste stadsring gelegenheid zijn tot
het bouwen van eenige woningen voor
ouden van dagen.
De bebouwing,
Het spreekt vanzelf, dat ook aandacht
geschonken is aan het karakter van de
perceelen, welke in de geprojecteerde stra
ten gebouwd zullen worden.
Zoo zijn de winkels zooveel mogelijk daar
gedacht, waar vroeger ook het winkelcen
trum was, n.l. de Lange Delft en de Lange
Burg. De café's en restaurants zijn langs
de Zuidzijde van de Markt gedacht met
breede trottoirs, waar tafeltjes en stoelen
kunnen worden geplaatst, terwijl voor ho
tels eveneens op de Markt en op de ver-
groote Groenmarkt een plaats is ingeruimd.
In verband met het parkeeren van autcfs
zullen de hotels slechts in straten van 12
M. breedte of meer mogen verrijzen.
Aan de Oostzijde van de stad en rondom
het Abdijcomplex is een rustige, waardige
bebouwing ontworpen, zoodat hier in het
algemeen geen winkels zullen worden toe
gelaten.
In de Zusterstraat zullen kleine bedrijf
jes en werkplaatsen gebouwd worden, zoo
dat deze straat als ambachtelijk centrum
in het herbouwde Middelburg terugkeert.
Groote 'garagebedrijven zijn ontworpen
an de Rouaansche kade, bij de nieuwe
Oostelijke stadsentrée, en ten Zuiden van
Zusterstraat, in het centrum van de
stad.
Voorts zijn eenige binnenterreinen ge
dacht o.a. tusschen de Zusterstraat en de
Lang- Delft, verder één tusschen de voor
malige Wil en de Lange Delft dit zal
tevens een speelplaats voor schoolkinde
ren zijn en tenslotte nog a recreatie
terrein ten Oosten van de Lange Noord
straat. Déze laatste twee vormen een on
derdeel van den z.g. „openbaren stads
tuin", den groenen binnenring, die van een
5 m. breede rijbaan zal worden voorzien, en
waardoor ele gebouwen aan de hoofd
straten een achteruitgang zullen krijgen.
Teneinde al deze bestemmingen te waar
borgen zullen verschalende bebouwings-
Kroniek van den dag
Cordell Hull's verklaringen.
Wij hebben reeds een samenvatting ge
geven van de verklaringen van den Ame-
rikaanschen minister van buitenlandsche
Zaken, Cordell Huil, waarin hij een toe
lichting heeft gegeven op het informeele
praatje van president Roosevelt en op
diens verklaringen bij de indiening van zjja
begrooting in het Congres. De meeningen
in de Vereenigde Staten zijn nog verdeeld
en uit de eerste berichten over de debatten
is wel duidelijk geworden, dat men het met
name in republikeinsche kringen geenszins
.volledig^ met den president eens is. Zelfs
sprak een der afgevaardigden van mislei
ding en van bedrog en men kan er op re
kenen, dat er gedurende de komende dagen
nog harde neten zullen worden gekraakt
over het beleid van Roosevelt. Dat hij
aan zijn Anglophiele politiek een scherper
accent zou géven, na afloop der verkiezin
gen was te verwachten en zijn verklarin
gen konden op grond daarvan dan ook geen
verwondering wekken. Het is overigens
min of meer bevreemdend, dat men in be
paalde Amerikaansche kringen dit blijk
baar niet heeft doorzien. En toch viel er
niet op te rekenen, dat Roosevelt, die zich
voor zijn herkiezing reeds in vrij krasse
bewoordingenten gunste van Engeland
had uitgelaten, al viel er in zijn verklarin
gen een zekere gereserveerdheid waar te
nemen, nu het Amerikaansche kiezers
corps zijn politiek heeft bekrachtigd, thans
van koers zou veranderen. Het was te ver
wachten, dat deze politiek zich zou rich
ten op een nog krachtiger hulp ten gunste
van Engeland. Maar in tal van kring. i in
de Vereenigde Staten begint men rich
thans te bezinnen op de mogelijke se
quenties. Zulks temeer, nu Cordell full
een toelichting op de redevoeringen van
Roosevelt heeft gegeven, welke een vrij
wat scherpere formuleering beteekent van
de opvattingen van het officieele Was
hington.
De Amerikaansche staatssecretaris heeft
getracht een rechtvaardiging te geven voor
zijn politiek en de Diplo heeft deze poging
thans gekoppeld aan het politieke ver
leden van Huil. De tegenwoordige staats
secretaris verdedigde in 1920 bij zijn komst
in het Congres de ratificatie van het
Versailles-verdrag. Deze politiek, zoo doet
de Diplo thans uitkomen, is hij trouw ge
bleven en zijn verklaringen baseeren zich
op de overwegingen, welke besloten waren
in dit vergeldingsverdrag.
Uit den aard der zaak richt zich de Duit-
sche verontwaardiging over wat zich aan
het einde van den vorigen oorlog heeft
afgespeeld in de eerste plaats op de Ver,
Staten, dat er in beginsel toe heeft mede
gewerkt, dat de op insügatie van Wilson,
gestichte Volkenbond de kapstok kon wor
den voor de vergeldingspolitiek der over
winnaars.
Twee dingen vallen uit dit alles te con-
cludeeren. In de eerste plaats wel, dat de
Vereenigde Staten zich vrijwel in hun
politiek beleid hebben vereenzelvigd met
de Britsche opvattingen. Zoozeer, dat de
leidende staatslieden niet slechts pleiten
voor een vérgaande hulpverleening aan
het Britsche rijk, maar vooral ook doordat
zij betoogen dat het Britsche Rijk als be-
Heerscher der zeeën een beveiliging be
teekent voor de positie van de Vereenigde
Staten. Want, zoo heeft Huil het mede ge
steld een overwinning van Duitschland
brengt het gevaar van een Duitsche over-
heersching van de zeeën naar het Weste
lijk halfrond. Deze stelling, terecht of ten
onrechte, zij wordt in Duitschland be
schouwd als het noodlottige gevolg van
een verkeerd gerichte propaganda ten
bate van de uitsluitend Britsche belangen,
met uitschakeling van de mogelijkheid en
wenschelijkheid van andere en meer op
het algemeen belang gerichte opvattingen
bepaalt thans de politiek van de Ver
eenigde Staten. En naarmate de ontwik
keling voortgaat, wordt Washington meer
in het Britsche kielzog meegesleept, gelijk
uit de jongste officieele verklaringen wel
valt af te leiden.
De tweede conclusie is, dat de kloof tus
schen Duitschland en de Vereenigde Staten,
dat wil dus zeggen tusschen de spilopvat-
tingen en die van het Witte Huis, steeds
breeder en dieper wordt. Zulks valt ook
op te maken uit den toon der Duitsche
commentaren. Zij waren nog niet zoo heel
lang geleden gericht op een herstel der
goede verstandhouding en officieel heeft
men in de Wilhelmstrasse de wenschelijk
heid daarvan nadrukkelijk onderstreept.
Sinds echter in officieuzen kring scherp
commentaar werd gegeven op de door
Roosevelt en zijn naaste medewerkers af
gelegde verklaringen, heeft ook de Duit
sche pers haar terughoudendheid meer en
meer laten varen. Dit te constateeren
stemt tot bezorgdheid. Want daaruit valt
af te lelden, dat er van eenige toenade
ring tusschen Berlijn en Washington geen
sprake zal zijn. Het zal nu van de prak
tijk van de door Roosevelt verdedigde en
door Huil onderstreepte politiek afhangen
of deze klove zich zal verbreeden en ook
of z\j de betrekkingen tusschen de as en het
Witte Huis tot een uiterste consequentie
zal leiden. Dit is goed beschouwd het pro
bleem, dat de situatie van het oogenblik
beheerscht. Mogelijk, dat het optreden van
den ambassadeur Phillips 'm Rome daarin
iets ten goede kan wijzigen. Maar de
woorden van Huil geven daarop vooralsnog
weinig hoop.
voorachriften vastgelegd moeten worden.
Behalve aan de voorgevelrooiltfn, zal ook
aandacht aan de achtergevelrc rilijn be
steed worden, om voldoende licht en lucht
aan de achterzijde te waarborgen.
Teneinde een waarborg voor een goede
uitvoering van deze plannen te verwezen
lijken is de Stichting „Herbouw Middel
burg" in het leven geroepen, waarbij de
technische cn architectonische leiding aan
ir. P. Verhagen te Rotterdam en de admini
stratieve leiding aan rar. A. J. van der
Weel te Middelburg is opgedragen; terwijl
de technische uitvoering van het straten
plan rechtstreeks door den Dienst van den
Algemeen Gemachtigde voor den Weder
opbouw zal worden geleid.