Derde blad. PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT Dinsdag 31 December 1940
Kroniek van den dag
Kroniek van het jaar. II!.
Het tweede halfjaar van 1940 heeft
zich, wat de buitenlandsche politiek be
treft, gekenmerkt door een groote diploma
tieke activiteit. Daarnaast vertoonde de
oorlog eenige hoogtepunten, waaromtrent
we thans eerst in het kort iets willen sa
menvatten.
Toen de Britten zich uit Frankrijk had
den teruggetrokken, was het wachten
op den Dultschen inval in Engeland. Deze
aanval bleef uit, hetgeen ook al weer niet
verwonderlijk was. Immers de eerste zorg
van de Duitschers moest zijn, het. verwor
ven terrein te zuiveren en de overwinning
op het vasteland van Europa te consolidee-
ren. De wapenstilstand in het bosch van
Compiègne, waar Hitier zelf de voorwaar
den aan de Fransche onderhandelaars over
handigde was het voorloopig sluitstuk van
den oorlog in Frankrijk en op het weste
lijk deel van het Europeesche vasteland.
De uitgeweken Franschen organiseerden
vanuit Engeland hun verzet onder leiding
van generaal de Gaulle en in de opeen
volgende maanden heeft deze generaal door
zijn optreden meermalen de aandacht op
zich gevestigd. De aanvallen op Oran, op
Dakar en op Lambarene hebben in Frank
rijk uit den aard der zaak groote veront
waardiging gewekt. De verwachting, dat
groote deelen van het Fransche koloniale
gebied zich niet zouden vereenigen met de
politiek van de nieuwe Fransche regeering,
werd niet bewaarheid. Voor de Britten, die
daarmede min of meer rekening hadden
gehouden, was dit ongetwijfeld een groote
teleurstelling en de overeenkomst tusschen
Fransch Indo-China en Japan, die gezien
mocht worden als een voortvloeisel van
de capitulatie, was een geduchte tegenslag
voor de Engelschen, die daardoor hun oog
merken in het Verre Oosten zagen door-
kriiist.
De Engelschen hebben zich weliswaar
teruggetrokken van het Europeesche vaste
land, maar niettemin poogden zij op aller
lei wjjzen hun invloed tot gelding te bren
gen. Daartoe ontketenden zij bombarde
menten in het Duitsohe Rijk en in de be
zette gebieden en als tegenprestatie heb
ben de Duitschers daarop den vergeldings
oorlog tegen het Britsche oiland geprocla
meerd. Ruim zes maanden lang duren iu
reeds deze aanvallen en tal van steden in
Engeland hebben er de ruineuze gevolgen
van ondervonden. De groote industriecentra^
werden herhaaldelijk bestookt en ook Lon-'
den en de belangrijke havensteden werden
zwaar geteisterd.
In de Middellandsche Zee ontwikkelde
zich de strijd tusschen het Britsche Rijk
en Italië, om *e beheersching van de
groote verbindingswegen. Deze strijd vond
zijn hoogtepunt in Oost-Afrika, waar de
Italianen er in slaagden, hun tegenstan
ders uit Somaliland en uit de woestijn
tusschen Egypte en Libye te verdrijven.
De Italianen hadden in dezen strijd een
hunner meest kundige vertegenwoordigers
te verliezen, in den persoon van maar
schalk Balbo; Graziani bereidde een groot
offensief voor tegen de stellingen der Brit
ten in Egypte. De Italiaansche troepen
overschreden daartoe de Egyptische grens
en van toen aan was de positie van Egypte
op den voorgrond gekomen. Beide par
tijen hadden gepoogd, Egypte aan hun zijde
té krjjgen en ongetwijfeld hadden de
Engelschen door hun verdrag met Kairo
de beste papieren. Maar hoe fel dit diplo
matieke offensief was, bleek wel uit de
geheimzinnige sterfgevallen in hooge Egyp
tische regeeringskringen, waar-voor men
den Britschen geheimen dienst wel aan
sprakelijk heeft willen stellen.
Begin December hebben de Engelschen
onder aanvoering van generaal "Vavell een
tegenoffensief ontketend, dat eindigde met
de bezetting van Sidi el Barani en met
de belegering van de Libysche haven
Bardia.
Een nieuwe fase in den oorlog werd in
geluid door de Jtaliaanschi oorlogsverkla-
ring aan Griekenland. De Italianen, die
aanvankelijk vrij ver In Griekenland door
drongen stuitten daar op krachtig verzet
van de Grieken, die steun ontving van de
Britsche luchtmacht. De strijd om Grieken
land is op het oogenblik yrij ondoorzich
tig, alleen kan men er van verzekerd zijn,
dat er in Albanië met groote verbetenheid
wordt gevochten.
In het achter ons liggende halfjaar
heeft zich Ook de diplomatiek terrein het
een en ander afgespeeld. De diplomatieke
activiteit richtte zich in hoofdzaak op de
ordening in het Balkanbekken, waar de
eerste aanwijzing van een nieuwe richting
werd verkregen door het aftreden van
koning Carol van Roemenië ten behoeve
van zijn zoon Michael. In dit aftreden
gaf de koning toe aan de eischen van de
op de as ingestelde richtingen in het Roe-
meensche politiek leven en daarmede werd
tevens een ontwikkeling in beweging gezet,
welke zou uitloopen op een inschakeling
van een groot deel van het Balkanbekken
in de politiek van de spilstaten.
Tevoren hadden Italië en Duitschland
reeds hun beslissenden invloed doen gelden,
met betrekking tot de territoriale aan
spraken van de Balkanstaten onderling,
nadat Rusland in den loop van het jaar
zijn aanspraken Op de Boekowina en de
Dobroedsja had weten te verwezenlijken.
De uitspraak inzake de geschillen tusschen
Roemenië en Hongarije waartoe Italië en
Duitschland als arbiters optraden maakte
een einde aan een uiterst verwarden toe
stand en zjj schonk tevens bevrediging van
de sinds de vredesverdragen door Honga
rije gekoesterde verlangens. Tegelijk bond
deze uitspraak de Balkanstaten aan de
spil, waarmede een einde werd gemaakt
aan de Britsche -invloeden in dit deel van
Europa.
De plannen tot organisatie van de Euro
peesche samenleving, welke Rome en Ber
lijn koesteren vonden hun voorloopige en
principieele bevestiging in het verdrag van
Berlijn,' tusschen Duitschland, Italië en
Japan. Voor de rest van het jaar heeft
dit verdrag goed beschouwd de politieke
ontwikkeling beheerscht. Met name waar
het ging om de reacties in de Vereenigde
Staten, waar zich, nu de verkiezingen een
verlenging van den ambtstermijn voor Roo
sevelt hebben opgeleverd, een streven open
baart, om den steun aan Engeland als de
voorpost van de Vereenigde Staten te
intensiveeren.'
't Jaar heeft haast zijn loop volbracht
't afscheid klinkt ons tegen.
Ziet, een nieuwe tijdkring 'wacht
met ellend' of zegen 1
Niet geklaagd,
niet gevraagd
naar den and'ren morgen
't antwoord blijft verborgen
Dagorder van Hitier
aan de Weermacht.
De. Fiihrer en opperste bevelhebber van
de Duitsche weermacht heeft bij de jaar
wisseling de volgende dagorder uitgevaar
digd.
Soldaten. In het oorlogsjaar 1940 heeft
de nationaal-socialistisehe weermacht van
het Grootduitsche rijk glorierijke overwin
ningen. van ondubbelzinnige grootte be
haald. Met een dapperheid zonder voor
beeld heeft zij den vijand te land, ter zee
en in de lucht verslagen. Alle opgaven, die
ik gedwongen u moest stellen, werden door
uwen heldenmoed en uw krijgsmanschap
opgelost. Gij hebt de strijdende krachten
van onze vijanden door de kracht der wa
pens overwonnen, de door u in bezit ge
nomen gebieden echter moreel veroverd
door uwe trotsche houding en voorbeeldige
discipline. Zoo is het dank zij uw groot
soldatendom gelukt in enkele maanden strijd
van wereldhistorische beteekenis aan den
vergeefschen heldenstrijd van de Duitsche
weermacht in den wereldoorlog thans het
succes te verleenen en de schande der on
derwei-ping van toen in het bosch van Com
piègne definitief uit te wisschen.
Ik dank u, mijne soldaten van het leger,
van de oorlogsmarine en van het lucht-
wapen als opperste bevelhebber voor uwe
onvergelijkelijke prestaties. Ik dank u
echter ook namens het geheele Duitsche
Volk. Wij herdenken de kameraden, die voor
de toekomst van ons volk in dezen strijd
hun leven moesten geven. Evenzoo her
denken wij de dappere soldaten van het
met ons verbonden fascistische Italië. Vol
gens den wil van de democratische oorlogs
ophitsers en hun joodsch-kapitalistische
lastgevers moet deze oorlog worden voort
gezet. De vertegenwoordigers van een ten
ondergaande wereld gelooven in 1941 mis
schien toch nog te kunnen bereiken, wat
hun in het verleden mislukte. Wij zijn be
reid. Bewapend zooals nog nooit tevoren
staan wij op den drempel van het nieuwe
jaar. Ik weet: Ieder van u zal zijn plicht
doen.
God zal echter diengene niet verlaten
die, bedreigd door een wereld, met een
dapper hart besloten is zichzelf te helpen.
Soldaten van de nationaal-socialistisehe
weermacht van het Grootduitsche rijk,
het jaar 1941 zal de voltooiing van de
grootste overwinning in onze geschiedenis
brengen.
Dat geldt niet slechts waar de Ameri-
kaansche belangen in het Verre Oosten
in het geding zijn en in het gedrang drei
gen te geraken, dat geldt tevens met
betrekking tot de ontwikkeling in Europa.
Nog is de beslissing niet oereikt. Enge
land, staat met den rug tegen een muur en
incasseert de mokerslagen van het Duit
sche luchtwapen. Washington ziet toe en
toont bereidheid, desnoods met voorbijzien
van neutraliteitsbepalingen, naar het
schijnt de hulp aan het Britsche Rijk tot
een zoo groot mogelijke hoogte op te voe
ren. Zoo eindigt dit veelbewogen jaar even
onzeker als het begon. Maar bet schijnt
toch wel aannemelijk, dat voor de komende
maanden de aandacht van de wereld meer
dan ooit gespannen zal zijn gericht op de
overzijde van den Oceaan.
Hoopt op God I Gij hebt Zijn trouw
altoos ondervonden,
ook in dagen vol van rouw,
ook in bange stonden.
Ja, hij gaf
steun en staf.
laaf'nis, rust en zegen
op uw pelgrimswegen.
De leges-berichten van gisteren.
HET DUITSCHE.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
In den nacht van 28 op 29 December
hebben gevechtsvliegtuigen de havenin
stallaties van Plymouth aangevallen. De
bommen veroorzaakten branden en ont
ploffingen.
In den loop van de gewapende verken
ning overdag werden verscheiden voor
den oorlog belangrijke doelen aan de
Oostkust van Engeland met bommen be
stookt. Bovendien kreeg een belangrijke
fabriek te Crewe bij een scheeraanval
verscheiden voltreffers.
Van een konvooi ten Oosten van Har
wich werd een vrachtschip van omstreeks
10.000 b.r.t. door bommen in brand ge
stoken. Ten Oosten van Southwold is een
mijnen legger getroffen. Bij een aanval op
een groot konvooi, 200 k.m. ten Noord
westen van Londonderry, kreeg een vracht
boot een zwaren voltreffer, zoodat het met
slagzjj bleef liggen en begon te zinken.
Artillerie van de marine heeft een vijan
delijk oorlogsschip onder vuur genomen,
toen het onder begunstiging van het weer
de Kanaalkust poogde te naderen.
In den afgeloopen nacht hebben vrij
sterke formaties gevechtsvliegtuigen Lon
den weer met bommen bestookt.
De vijand heeft Zondagnacht met enkele
vliegtuigen boven Duitsch en bezet gebied
bommen laten vallen, die zonder uitzonde
ring in het open veld of in zee terecht
kwamen.
De luchtdoelartillerie heeft twee vijande
lijke vliegtuigen neergeschoten.
HET ITALIAANSCHE.
Het Italiaansche hoofdkwartier publi
ceert legerbericht no. 206. Het luidt als
volgt
In het grensgebied van Cyrenaica wordt
de actie der artillerie rondom Bardia voort
gezet. Kleine gemechaniseerde Engelsche
afdeelingen, die trachtten onze versterkin
gen te naderen, werden afgeslagen. De
luchtmacht wierp bommen van klein kali
ber en richtte mitrailleurvuur op vijande
lijke gemechaniseerde afdeelingen tijdens
opeenvolgende offensieve acties. Talrijke
strijdmiddelen werden beschadigd en ver
nield.
In de zóne van Giaraboeb is een vijande
lijke aanval Afgeslagen. De Engelschen
hebben eenige van onze bases gebombar
deerd zonder schade te veroorzaken.
Aan het Grieksche front heeft de vijand
operaties van locaal karakter ondernomen,
doch is met zware verliezen afgeslagen. De
formatiesbommenwerpers en jagers van
twee eskaders deden opeenvolgende aanval
len op haveninstallaties, verdedigingsstel
lingen en troepen. Op de vijandelijke vloot-
basis van Trevesa werden door een stout
moedig uitgevoerden bomaanval branden en
zware schade aan materieel, haveninstalla
ties en aan een schip voor anker, veroor
zaakt.
Boven Valona heeft het luchtafweerge
schut van de marine op den morgen van
den 29sten December een bommenwerper
brandend omlaag gehaald. De jagers vingen
een vijandelijke formatie op en schoten
nog twee vliegtuigen neer.
Eenheden van de vloot hebben zonder te
worden gestoprd vijandelijke stellingen aan
de GriekschAlbaneesche kust met zicht-
Werpt uw zorgen nu op God,
moedig voortgetogen
Treft U soms een droevig lot,
't heil daagt uit den hoogen.
Hoopt en wacht l
Ied'ren nacht
zult gij zien verdwijnen
't licht zal heerlijk schijnen.
Kerknieuws
Ds. J. H. "Vaandrager.
Zondagmorgen is ds. J. H. Vaandrager,
oud-vlootpredikant te Den Helder, die is
benoemd tot tijdelijk predikant der Ned.
Herv. gemeente te Vreewijk, voor het werk
in de Strevelswijlc, door den predikant de
zer gemeente ds. C. M. Krijger, in de Vre-
deskerk tot zijn werk ingeleid.
Doopsgezinde Gemeente te Aardenburg.
In de Zondagmiddag gehouden leden
vergadering werden tot kerkeraadsleden
gekozen: in de vacature Simpelaar de
heer H. Hol-Hol; de heer J. Pieters-Hooger-
werf werd herkozen. De laatste werd
daarna door den Kerkeraad aangewezen
als voorzitter tijdens de predikantsvacature.
In dezelfde samenkomst nam ds. Mulder
op meer intieme wijze dan in de morgen
godsdienstoefening afscheid van zjjn Ge
meente. Hij sprak over verleden, heden
en toekomst der Gemeente en richtte zich
daarna met hartelijke woorden tot de leden
en verder meer in het bijzonder ook tot
de Kerkeraad en de oud-Kerkeraadsleden,
tot den heer Van de Hooft als ontvanger
en den heer Rabout als koster.
De heeren Pieters en Van der Hooft
spraken daarna woorden van waardeering
en dank, daarbij herinnerend aan wat on
der ds. Mulder's leiding is tot stand ge
komen.
DE ZONDAGSZIEKTE.
Ook in Zuid-Afrika weet men van de
„zondagsziekte", getuige het volgende ci
taat, dat het „Evangelisch Zondagsblad"
aan een Zuid-Afrikaansche kerkbode ont
leent
„Sondagsslekte is 'n krankheid wat net
voorkom bij kerklede. Ie. De verskrjnsele
verskil, maar die ziekte belemmer nie die
eetlus nie. 2. Dit hou nooit langer aan as
24 uur nie. 3. 'n Dokter word nooit geroep
nie. 4. Dit kom verbasend baie voor en eis
elk jaar öuisende slagtoffers. Die aanval
kom skielik elke Sondag geen verskijnsel
word Saterdagaand openbaar nie die pas-
jent slaap goed en voel gesond as hij wak
ker wordthij eet 'n stijwe brekfis (ont
bijt), maar omtrent kerktijd kom die aan
val en duur voort totdat die morrendiens
voorbij is. Dan voel die pasjent beter en eet
'n stijwe dinner. In die namiddag voel die
pasjent baie beter en hij is in staat om 'n
wandelng te maak en die Sunday Times te
lees hij eet een stijwe avondmaal, maar
i omtrent kerktijd krij hij weer een aanval
en blij thuis. Hij wordt Maandagmorre ver
fris wakker en hij is in staat om werktoe te
gaan en hij bespeur geen teekens van die
siekte vóór die volgende Sondag nie".
baar vernietigende uitwerking langdurig
beschoten.
In Oost-Afrika niets van .beteekenis.
In den nacht van 29 op 30 December zijn
vijandelijke vliegtuigen in twee opeenvol
gende golven over Napels gevlogen en heb
ben- vlugschriften benevens enkele bommen
boven de stad laten vallen. Woonhuizen
werden getroffen. Zeven dooden en enkele
gewonden vallen te betreuren.
Een onzer in den Atlantischen Oceaan
opereerende duikbooten heeft een Engel
schen bommenwerper neergeschoten.
Hei jaar 1941.
Chronologisch en
astronomisch.
Wjj leven in West-Europa onder de zgn.
Gregoriaansche Tijdrekeninghet jaar,
dat nu zijn intrede staat te doen, is het
1941e daarvan, hetwelk overeenkomt met
het 6654e der Juliaansche periode, en het
7449/7450e der Byzantjjnsche Aera.
Voor onzen Gregoriaanschen kalender ïs
het Gulden Getal4de Zonnecyclus 18;
de Epacta n en de Zondagsletter E.
Deze data houden verband met een negen
tienjarige tijdrekenkundige maancyclus,
een dito 28-jarige zonnecyclus, den ouder
dom van de maan op 1 Januari en den dag
der week voor een uitvoeriger omschrij
ving hiervan wende de weetgierige lezer
zich tot de leerboeken der chronologie.
De Feestdagen. Nieuwjaarsdag valt op
een Woensdag Septuagesima, d.w.z. de 3e
Zondag voor de Lente, op 9 Februari; Asch-
woensdag 26 FebruariPaschen 13 .'14
April Hemelvaartsdag 22 MeiPinkste
ren 1/2 Juni eerste Adventsdag 30 No
vember de twee Kerstdagen, 25/26 De
cember, vallen op Donderdag en Vrijdag en
de Oudejaarsdag op een Woensdag.
De vier Quatertempers vallen op 5
Maart4 Juni 17 September en 17 De
cember.
De Jaargetijden. De Lente vangt aan den
21en Maart om 0 uur 21 min. Middelbare
Greenwichtijd de Zomer op 21 Juni, 19 u-
34 min. M.G.T. de Herfst op 23 Septem
ber, 10 u. 33 min. en de Winter op 22
December 5 u- 45 min. M.T.G. Op de aan
gegeven datums en uren treedt de zon on
derscheidenlijk in de teekens: Aries (Ram);
Cancer (Kreeft) Libra (Weegschaal) en
Capricornus (Steenbok) van den Zodiac of
Dierenriem, waarbij evenwel opgemerkt
dient te worden dat, tengevolge van het
astronomische verschijnsel der precessie,
deze zgn. zodiacale teekens niet meer
overeenstemmen met de sterrenbeelden
van denzelfden naam.
De baan der aarde. In haar jaarlijkschen
loop om de zon staat de aarde den 3en
Januari het dichtst bij dit hemellichaam,
dat wil zeggen wat men dicht-bij wil noe
men, want het zijn er nog altijd een
147.000.000 kilometer Den 3en Juli staat
de aarde het verst van de zon verwijderd s
dan zgn er nog een 5-000.000 km bijgeko
men. Met winterkou en zomerwarmte heeft
dit niets te maken weliswaar staan wij
midden in den winter het „dichtst bij 't
vuur", maar de jaargetijden, zgn geen ge
volg van den grooteren of kleineren afstand
der aarde tot de zon, doch eerder van den
dagelijkschen duur der beschijning van de
aarde door de zon, en de, hiermee verband
houdende, hoogte die de zon. aan den hemel
trans bereikt. En deze laatste twee facto
ren zgn beide in Januari nog maar mini
maal, en Juni—Juli daarentegen maximaal.
Verduisteringen. Er vinden in 1941 twee
zons- en twee maansverduisteringen
plaats drie van de vier zgn echter voor
ons Europeanen niet zichtbaar, en met de
(zéér) gedeeltelijke maansverduistering,
van den 5en September, die theoretisch in
Nederland waar te nemen valt, is het in
de praktijk ook al niets gedaan, want de
maan is, eer zij goed en wel boven de
Oosterkim verrezen zal zijn, al uit de kern-
schaduw getreden. Het belangrijkste, zjj het
dan voor ons onzichtbare, verschijnsel is
niettemin de totale zonsverduistering van
den 21sten September de lijn der totaliteit
(d.i. de lijn die de plaatsen op aarde ver
bindt, waar de verduistering totaal is,
daar moeten de wetenschappelijke waarne
mers zijn) loopt ditmaal over Korla, in Si
berië, Hankau, Kalung en Guam.
De planeten. Venus komt begin Ja
nuari, als morgenster, nog twee uren vóór
de zon op in Februari raakt zij in de
morgenschemering en in Maart én April is
ze onzichtbaar voor ons (19 April boven-
conjunctie met de zon) in Mei maakt
Venus zich, als avondster, los uit de avond
schemering en dan blijft zij het heele jaar
aan den Westelijken hemeltrans zichtbaar
tot 11% uur na zonsondergang in No
vember en December neemt dit tot 3 f2 uur
toe (op 23 Nov. valt Venus' grootste Ooste
lijke elongatie, nl. 47° 16').
Mars komt 1 Januari 's nachts, of
eigenlijk 's morgens, om ongeveer 4.30
uur op dit wordt steeds eerder in den
nacht, tot hij in de tweede helft van Juni
te middernacht opkomt. In September
raakt de opkomst in de avondschemering,
midden October komt Mars op bij zons-
pndergang en gaat hij onder bij zonsop
komst (10 October staat Mars in opposi
tie tot de zon) aan het einde des jaars
gaat Mars des nachts 2 uur onder.
Jupiter enSaturnus staan,
aan het begin des jaars, nog broederlijk
bijeenhun groote conjunctie, reeds lang
ln 1940 aangevangen. Zjj gaan begin 1941
des nachts om half drie onder, medio Fe
bruari te middernachtdit vervroegt
steeds verder, AprilMei raken ze in de
avondschemering en gaan dan tegelijk met
de zon onder (9 Mei staat Saturaus, 19
Mei Jupiter in conjunctie met de zon).
Midden Juni komen ze zoo half drie 's
nachts op, eind Juli te middernacht en zoo
steeds vroeger, tot hun opkomst in No
vember in de avondschemering valt. Eind
November gaat Saturnus, eind December
Jupiter onder bg het aanbreken van de
ochtendschemering.
Tenslotte zijn er dan nog de binnen
planeet Mercurius en de buitenplaneten
Uranus, Neptunus en Pluto. In een dag
blad behoeven wij ons echter met de laatst
genoemde drie niet bezig te houden zij zijn
nl., onderscheidenlijk, van de 6e, Se en 14e
helderheid en derhalve voor het bloote oog
onzichtbaar.
Mercurius daarentegen is, onder
gunstige omstandigheden, met het onge
wapend oog wel waar te nemen.
Op 24 Maart, bg zijn grootste Westelijke
elongatie, komt hij drie kwartier voor de
zon op 6 Juni (gr. O.el.) gaat hjj 2 uur
na de zon onder24 Juli (gr. W.el.) komt
h\) Wz uur voor de zon op 4 October
(gr. O.el.) gaat hjj Uur na de zon
onder en, tenslotte,, den 13en November
(gr. W. el.) komt hij weer 2 uur voor de
zon op. Men kan op, of omtrent, de ge
noemde dagen, bjj vrije Ooster-, of Wester-
kim, en onbewolkte lucht, zijn geluk be
proeven.
I(Nadruk Verboden
