Tweede blad PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT
Zaterdag 28 December 1340
Een telefooncentrale in een gala-zaal. - lemidden van ae kostbare entourage in een der Fransche paleizen is een centrale
opqericht en In dienst qesteld voor de telefonische communicatie tusschen de verschillende onderdeelen van de Duitsche
weermacht (Foto Scherl-Holland)
Kroniek van den dag
Kroniek van het jaar. I.
Kroniek van het jaar. Het oorlogsjaar
1940 spoedt ten einde. De Kerstklanken,
voorzoover zy in het internationaal poli
tieke leven hebben weerklonken, zijn reeds
weer verstomd. Zij hebben geen stof ge-
geen tot overdenken, hoogstens heeft men
met verbijstering kunnen constateeren,
hoever de geest, welke uit vele kerstbood
schappen sprak, verwijderd was van den
zin van het Kerstwonüer. Ook wanneer
daarin sprake was van den vrede.
Kroniek van het jaar. De gedachten
gaan terug naar wat er in het afgeloopen
jaar is gebeurd. Dat is een telkenjare te-
rugkeerend verschijnsel en ieder jaar zet
ten velen er zich op den oudejaarsavond
toe, alle gebeurtenissen van het heenspoe-
dende jaar de revue te laten passeeren.
Dat is te gemakkelijker, naarmate deze
gebeurtenissen verder van ons verwijderd
waren, naarmate wij onbewogener het
wereldgebeuren hebben gevolgd. Dit jaar
is dat alles anders. Wij zelf zijn meege
sleurd in de kolking van het wreede
wereldgebeuren en bij alles, wat wij op
den oudejarsavond willen overdenken en
in onze herinnering terugroepen, zal
steeds iets van ons zelf, van eigen leven
en van eigen gevoelen naar boven komen.
En dat juist maakt het „gedenken"
moeilijk. Liever zouden velen van ons dit
jonge verleden maar afsluiten, er niet
nreer over spreken. Beteekent dit een
vlucht? Misschien wel, want immers er
ligt in het gebeuren van 1940 een massa
„eigen schuld" begraven en onbewust hui
veren we er voor terug, thans de rekening
op te maken. Want by het overzien van
het jaar 1940 zullen we ons er van moe
ten- weerhouden, de schuldigen voor den
oorlog aan te wijzen, willen wij gevrij
waard blijven van de verwarring, waaraan
deze tijd met zijn geperfectionneerd pro
pagandistisch apparaat zoo rijk is.
Kroniek van het jaar. Een jaar, dat
aanving met een stilstand aan de fronten,
een afwachten en oen zoeken naar de
beste posities. Dit afwachten was als de
dreiging van verwoestend geweld, dat
ieder oogenblik kon losbarsten. Alleen op
de Finsche slagvelden woedde de strijd,
waar de Russen hun aanspraken op stra
tegische punten in het Baltische bekken
met geweld trachtten door te zetten. Dat
gebeuren, was een der meest tragische
episoden uit de geschiedenis van dit jaar.
Do reacties in de onderscheiden landen
hebben wel duidelijk gemaakt, hoe men
dit conflict heeft geïnterpreteerd. Wij
willen thans, omdat dit voor het verloop
der gebeurtenissen van zoo groot belang
is gebleken, op de houding wijzen welke de
geallieerden ten aanzien van het Finsch
Russische conflict hebben aangenomen.
Van Engeische zy'de heeft men zich be
reid verklaard, den Finnen met troepen en
materiaal ter zijde te staan. Of dit ge
schiedde uit overwegingen van sympathie
voor de Finsche zaak, zal aan de geschie
denis vooi'behouden blijven te beoordeelen.
Wij willen hier sechts wijzen op de re
acties in andere landen op deze Britsche
bereidverklaring. Van Duitsche zijde wer
den duidelijke waarschuwingen gegeven
aan het adres van de Scandinavische lan
den en het resultaat daarvan was, dat zoo
wel Noorwegen als Zweden zich op het
standpunt stelden, dat zij geen doortocht
zouden verleenen aan geallieerde troepen.
De houding der Scandinavische landen zal
later nog wel kunnen worden belicht. Be
langrijk was in verband hiermede de rede
voering van Churchill op 22 Januari, waar
in hij een scherpe aanval deed op de poli
tiek der neutrale regeeringen. Deze rede
voering heeft in de neutrale landen een
scherp commentaar uitgelokt. De Britsche
premier heeft daarin echter het probleem
aangesneden, dat reeds bij den aanvang
van het conflict in het centrum der be
schouwingen stond. De vraag, of, gelet op
het karakter van dezen strijd, van neutrali
teit in strikten zin des woords kon worden
gesproken, werd goed beschouwd door alle
oorlogvoerende partijen ontkennend beant
woord. Alleen Churchill heeft de kat de bel
aangebonden en het was wel opvallend, dat
de neutralen, wier houding hier in het ge
ding werd gebracht, allen hun recht op het
bepalen hunner politieke gedragslijn scherp
formuleerden. Ook in ons land bleef de
stelling van den Britschen premier niet on
weersproken, doch reeds werd het steeds
duidelijker, dat een politiek van neutrali
teit slechts kon worden gevoerd bij de gra
tie van de oorogvoerenderx. Dat hebben vele
landen in den loop van dit jaar moeten on- j
dervinden.
Hoe dit zy, het Finsche beroep op het
wereldgeweten bleef onbeantwoord, hoeveel
bewondering men in de onderscheiden lan- j
den ook voor den taaien moed der Finnen
aan den dag legde. Maar m- platonische
vriendschapsbetuigingen waren de Finnen
niet geholpen en in Februari moesten zjj
het zwaard strekken. Maar in de geschiede
nis zal de Finsche episode van dézen oorlog
voortleven als 'n voorbeeld van heldhaftig
heid. De gryze president Kallio heeft een
politiek van diep begrip voor de werkelijk
heid getuigend gevoerd en ook daarin heeft
dit kleine land getoond, dat ook in het
kleine grootheid kan gelegen zyn. Finland
heeft zijn wederopbouw ter hand genomen
en 't kan als zelfstandig land zijn lot in
eigen handen nemen, onder leiding van den
nieuwen president.
Een belangrijk moment uit de geschiede
nis van dit jaar was de reis van Sumner
Welles, den specialen afgezant van Roose
velt naar Europa, waar hij een onderzoek
instelde naar de mogelijkheden, om de
strijdende partijen tot een vergelijk te
brengen. Tegelijkertijd zond Roosevelt een
specialen ambassadeur, in den persoon van
Myron Taylor naar het Vaticaan, maar
beide missies zagen geen kans in Europa j
een vruchtbaren bodem te ontdekken voor
het uitzaaien van de beginselen van vrede
en rechtvaardigheid. Teleurgesteld is Tay
lor naar de Vereenigde Staten teruggekeerd
en ook Sumner Welles kon slechts een ne
gatief antwoord aan zijn opdrachtgever
overhandigen. Het was de laatste poging,
om een ge vaar ij ke uitbreiding van den
oorlog te voorkomen. Deze poging mis
lukte jammerlijk en van toen of was het
duidelijk, dat het noodlot van Europa niet
zou zijn af te wenden. Nog volhardde Mus
solini in zijn politiek van gewapende neu-
Ruwe
schrale huid
gk *on handen en gelaat,
i schrale lippen, gesprongen
a honden genezen snel met
fPUROLÏ
0ooi30-60cf.BliApolh.sn Drogisten
M.UHHARDT
Maatregelen
tot bescherming van
huurprijzen.
Geen hoogere huren dan op
9 Mei jl.
Het Verordeningenblad van gisteren be
vat een besluit van de secretarissen-gene
raal van de departementen van Binnenland-
sche Zaken, van Handel. Nijverheid en
Scheepvaart, van Financiën en van Justi
tie tot beheersching van huurprijzen (Huur-
prysbesluit 1940).
Artikel 1 bepaalt
1. Het is verboden voor een onroerende
zaak of gedeelte daarvan een huurprijs te
bedingen, te beloven, aan te nemen of te
betalen, welke hooger is dan in de navol
gende bepalingen is toegelaten.
2. Onder huurprijs ■wordt verstaan het geheel
van de door den huurder bij of ter zake van een
huurovereenkomst op zich genomen verplichtin
gen.
Artikel 2 bepaalt
1. De hoogste toelaatbare huuprijs voor
een onroerende zaak is die, waarvoor het
huurobject op 9 Mei 1940 verhuurd was.
2. Indien het huurobject op 9 Mei 1940
niet, doch tusschen 1 Januari 1935 en 9
Mei 1940 wel verhuurd is geweest, is de
huurprijs, waarvoor het laatstelijk in dat
tijdvak verhuurd is geweest, de hoogst
toelaatbare huurprijs.
3. In de overige gevallen is de hoogst
toelaatbare huurprijs die, welke voor soort
gelijke huurobjecten op 9 Mei 1940 gebrui
kelijk en redelijk was. Dit geldt niet voor
nieuwbouw, welke na het in werking tre
den van dit besluit tot stand gekomen is.
Artikel 3 luidt
Ingeval de huurprijs als gevolg van persoonlij
ke verhoudingen tusschen huurder en verhuur
der op 9 Mei 1910 lager was dan den voor gelijk
soortige huurobjecten op dien dag gebruikelüken
huurprijs en een andere huurder, optreedt, vormt
de laatstgenoemde huurprijs den hoogst toelaat-
- baren huurprijs.
Artikel 4 bepaalt
Ingeval de verhuurder na 9 Mei 1940 verbete
ringen aan het gehuurde heeft aangebracht,
waardoor de huurwaarde is gestegen, wordt de
hoogst toelaatbaro huurprüs verhoogd met een
bedrag van tien ten honderd 's jaars van de kos
ten der verbetering, voor zoover deze kosten het
redelijke en gebruikelijke niet overschrijden.
Artikel 5 luidt
1. Indien een hoogere huurprijs dan de hoogst
toelaatbare ls overeengekomen, geldt tusschen
partijen do hoogst toelaatbare huurprijs.
2. Huurprijzen, welke voor het in werking tre
den van dit besluit betaald zijn, kunnen niet
teruggevorderd worden op grond, dat zij over
eenkomstig lid I niot verschuldigd waren.
Artikel 6 bepaalt
Het is verboden ter zake van of in ver
band met een huurovereenkomst van on
roerende zaken of gedeelten daarvan als
derde eenig voordeel te beloven, te bedin
gen, te betalen of aan te nemen.
2. Onder voordeel wordt niet begrepen de door
middel van borgtocht, pand of hypotheek ver
schafte zekerheid noch ook eexi redelijke vergoe
ding voor verrichte diensten, indien on voor zoo
ver deze op 9 Mei 1940 gebruikelijk was te
achten.
Artikel 7 luidt
Dit besluit wordt aangemerkt als een voor
schrift, gegeven krachtens artikel 3 van de
Prijsopdrijviugs- on Hamstorwet 1939.
Artikel S.
1. De secretarissen-generaal van de departe
menten van Binnenlandsche Zaken, van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart en van Financiën kun-,
nen nadere voorschriften geven ter uitvoering
van dit besluit, hiervan afwijken en ten aanzien
van nieuwbouw, als bedoeld in artikel 2, lid 3,
den hoogst toelaatbaren huurprijs bepalen.
2. De secretaris-generaal van het departement
van Binnenlandsche Zaken is bevoegd voor te
schrijven, dat in door hem aan te wijzen gemeen
ten of groepen van gemeenten, van verhuur van
onroerende zaken of gedeelten daarvan, welke
geheel of gedeeltelijk in die gemeenten zijn ge
legen, aangifte moet worden gedaan volgens
door hem te stellen regelen.
Artikel 9 bepaalt
Dit besluit vindt overeenkomstige toepassing,
indien tegen een vergoeding in eens of in ter
mijnen zakelijke genotsrechten voor vijftien jaar
of korter op onroerende zaken worden gevestigd.
Artikel 10 bepaalt
Dit besluit is niot toepasselijk op land in den
zin van het beslfiit no. 219/1940, houdende rege
len. met betrekking tot het vervreemden van
landbouwgronden.
Artikel 11 bepaalt
Dit besluit treedt in werking op den dag zij
ner afkondiging. 1-Iet is ook toepasselijk op huur
prijzen, welke voor het in werking treden daar
van overeengekomen werden.
2. Dit besluit wordt aangohaald onder den
titel „Huurprijsbesluit 1940".
traliteit volgens zijn eigen woorden
niet neutraal en niet oorlogvoerend,
naar liet contact, dat de leiders van
Duitschland en Italië voordat Italië zijn
beslissing nam, hadden, maakte duidelijk,
dat ook Italië zyn pogingen, om de verzoe
ning tot stand te brengen spoedig zou op
geven.
De eerste drie maanden van den oorlog
hadden de onzekerheid omtrent het lot van
Europa slechts vergroot. De Finnen hadden
weliswaar vrede gesloten op 12 Maart
waarbij zij de Karelische landengte en
Hangö afstonden, maar voor het overige
was er geen teekening in den strijd te on
derkennen, behalve dan, dat Hitier zijn
eischen aan Sumner Welles had overhan
digd, waarin de leiders van het Witte Huis
echter geen aanleiding konden vinden, een
vredesconferentie b'yeen te roepen.
Europa in afwachting van het groote
zomeroffensief kon er zich op voorbereiden,
dat dit offensief met vernietigende kracht
over het vasteland zou razen, zonder ook
maar iemand te sparen. De neutraliteit
scheen op het einde van de maand Maart
volslagen in den ban gedaan. En met zorg
moest men zich afvragen, wat onder deze
omstandigheden, wanneer de rechteloos
heid zou zegevieren, het lot zou zijn van
de kleine staten van Europa, die er tot nog
toe in waren geslaagd, buiten het conflict
te blijven.
Voorkoming van
opdrijving van
hypotheek-renten.
Verordeningenblad no. 42 bevat een be
sluit van de secretarissen-generaal van de
departementen van justitie en van finan
ciën ter voorkoming van opdrijving van
hypotheekrenten en over verlenging van
den geldigheidsduur van de Crisishypo-
theelcaflossingswet 1936.
De nieuwe verordening luidt
Art. 1.
(1) Leeni-ngen, tot waarborg waarvan
een hypotheek is verstrekt, kunnen van
het in werking treden van dit besluit af
geen hoogere rente dragen dan
1) die op 9 Mei 1940 voor de leening
volgens overeenkomst was vastgesteld,
indien de leening op dden dag reeds was
afgesloten en tot waarborg daarvan een
hypotheek was verstrekt;;
2) die op 9 Mei 1940:'.yoor soortgelijke
leeningen algemeen geldende was, in de
overige gevallen.
(2) De secretaris-generaal van het de
partement van financiën ls bevoegd voor
de toepassing van lid 1, onder 2. vast te
stellen, welke rentepercentages op 9 Mei
1940 algemeen geldend waren. Deze wor
den in de Nedei-landsche Staatscourant
bekend gemaakt.
(3) De secretai-is-generaal van het de
partement van financiën is bevoegd zoo
wel in het algemeen als voor een bepaald
geval uitzonderingen op het bepaalde in
lid 1 toe te staan.
Artikel 2.
(1) Voor zoover in overeenkomsten per
centages zijn of worden bedongen, welke
thans ten gevolge van het bepaalde in
artikel 1 niet meer rechtsgeldig kunnen
worden bedongen, komen daai-voor de vol
gens artikel 1 geoorloofde maximum per
centages in de plaats
2) Rente, welke over. den tijd tot en
met 31 Maart 1941 vóór het in werking
treden van dit besluit is betaald, kan niet
teruggevorderd worden met de motivee
ring, dat zij volgens lid 1 niet verschuldigd
was.
Artikel 3.
Ten aanzien van het vorderen en aan
nemen van bedragen, waarvan betaling
ten gevolge van liet bepaalde in artikel 1
niet meer rechtsgeldig bedongen kan wor
den, vindt artikel 12, eerste lid, onder a,
tweede en derde lid, alsmede de artikelen
15 tot en met 19 van de Prijsopdrijvings-
en Hamsterwet 1939 overeenkomstige toe
passing.
Artikel 4.
(1) De Crisis-h ypotheekaflossingswet
1936 blijft ook na 31 December 1940 van
kracht en vindt ook op de tusschen 8
Febiuaiï 1936 en 10 Mei 1940 afgesloten
overeenkomsten toepassing.
(2) Heeft ten gevolge van een tusschen
8 Februari 1936 en 10 Mei 1940 afgesloten
overeenkomst de gerechtelijke of onder-
handsche executoriale verkoop reeds vóór
den dag van het in werking treden van
dit besluit een aanvang genomen, dan kan
de schuldenaar uiterlyk binnen veertien
dagen na het in werking treden van dit
besluit een verzoek op den voet van ar
tikel 1 van de Crisis-h ypotheekaflossings
wet 1936 indienen, indien de executoriale
verkoop nog niet is geëindigd.
Wijziging in de Ziektewet.
Blijkens het yrydag verschenen ver
ordeningenblad no. 42 zyn enkele wijzi
gingen gebracht in de Ziektewet met de
bedoeling, de xxitvoex-ing dezer wet aan
te passen bij de Kinderbijslagwet.
DISTRIBUTIE
VAN GASGENERATOREN.
By beschikking van den secretaris-ge
neraal van het departement van handel,
nijverheid en scheepvaart zijn gasgene
ratoren, persgasinstallaties en dxmkvaten,
een en ander voor zoover dienende voor
de voortstuwing van motorrijtuigen, aan
gewezen als distributiegoederen in den
zin van artikel 4 van de distributiewet
1939.
De nieuwe
radioverordening
verschenen.
De zenders en distributie-
centrales gaan in eigendom van
het Rijk over.
Het Verordeningenblad van gisteren be
vatte een ver-ordening van den Rijkscom
missaris, houdende maatregelen op het ge
bied van den Nederlandschen radio-omroep.
Artikel 1 bepaalt
1. De oprichting en het in stand houden,
alsmede de exploitatie van de voor uitzen
ding van x-adio-uitzendingen vereischte
technische zendinrichtingen, 'geschiedt uit
sluitend door het Rijk (staatsbedrijf der
posterijen, telegrafie en telefonie). Dit
geldt ook voor het opx-ichten en het in
stand houden, alsmede voor de exploitatie
van van overheidswege goedgekeurde
radiodistributie-centrales.
2. Op de oprichting en het in stand houden,
alsmede op de exploitatie van omroepstudio's. is
het bepaalde in het vorige lid niet van toepas
sing.
Artikel 2 bepaalt
1. De radio-omroepzendei'S Lopik 1 en 2,
Jaarsveld, Huizen en de zender Bloemen-
daal, alsmede de goedgekeui-de radiodistri-
butiecentrales, gaan niet ingang van den
dag van afkondiging dezer verordening in
eigendom van het Rijk (staatsbedrijf der
posterijen, telegrafie en telefonie) over.
2. Aan het bedrijfs- en administratief
personeel, dat op voornoemd tijdstip bij de
betrokken zendinrichtingen en radiodistri-
butiecentrales is aangesteld en zijn eigen
lijke dagtaak vervult, zal worden aangebo
den in rijksdienst (staatsbedrijf der poste
rijen, telegrafie en telefonie) te treden.
3. De directeur-generaal van het staatsbedrijf
der posterijen, telegrafie en telefonie stelt, zoo
mogelijk in overeenstemming met den betrokke
ne, de schadevergoeding vast, welke in de ge
vallen, bedoeld in het eerste lid, den vroegeren
eigenaars, in de gevallen, bedoeld in het tweede
lid. aan de daarbedoelde personen, die niet in
rijksdienst overgaan, wordt toegekend.
Artikel 3 bepaalt
1. Vanaf 1 Januari 1941 heeft uitsluitend
degene, die de bevoegdheid heeft om een
radio-ontvangtoestel aan te brengen en te
gebruiken, het recht om radio-uitzendingen
te ontvangen.
2. Voor de toestemming, bedoeld in het eerste
lid, is vanaf 1 Januari 1941 een bedrag verschul
digd dit bedrag en de wijze van innen zal in
een uitvoeringsbesluit worde» gevogeld dit be
sluit kan strafbepalingen bevatten.
Artikel 4 bepaalt
Wettelijke bepalingen, voor zoover in strijd
met deze verordening, treden buiten werking.
Artikel 5 bepaalt
De directeur-generaal der posterijen, telegrafie
en telefonie is belast met de uitvoering dezer
verordening. De door hem te nemen maatregelen
behoeven de instemming van den secretaris
generaal van het departement van Volksvoorlich
ting en Kunsten, voor zoover deze voor het vol
brengen van de politieke en cultureele taak van -
den radio-omroep van beteekenis zijn.
Artikel 6 bepaalt
Deze verordening treedt in werking op den
dag harer afkondiging.
De organisatie van den
Opbouwdienst.
NIEUWE BEPALINGEN.
Blijkens een verordening van den Rijks
commissaris zyn eenige wijzigingen ge
bracht in de bestaande verordening van
den Opbouwdienst. Krachtens deze wy-
zigingen is het volgende bepaald:
Aan het hoofd van den Opbouwdienst
staat de commandant.
De commandant wordt door den Rijks
commissaris voor het bezette Nederland-
sche gebied benoemd en ontslagen. Hij
staat onder den secretaris-generaal vaxx
.het departement van algemeene zaken.
De jaarlijksche begrooting van den Op
bouwdienst wordt aan de hand van een
ontwerp van den commandant door den
secretaris-generaal van 'het departement
van financiën in overeensteming met den
secretaris-generaal van liet departement
van algemeene zaken vastgesteld.
De incidenten tusschen Thailand
er. indo-China.
De grensbotsingen tusschen Thailandsche
en Fransch-Indochineesche troepen zijn in
den vroegen ochtend van 24 December,
na betrekkelijk kalme dagen, weer opge
leefd, meldt Domei uit Hanoi. De Thai
landsche strijdkrachten begonnen de om
Savanalchet gelegerde Indo-Chineesche
troepen te beschieten.
Indo-Chineesche troepen vielen ter ver
gelding Thailandsche eenheden bij Kem-
mai-at aan. Er ontstond een hevige strijd,
die een tijdlang duurde. Bij deze botsin
gen zijn tachtig Thailandsche soldaten
gedood of gewond.
Omtrent de vijandelijkheden in de
streek van Naltonpang en in den sector
van Aranya deelt het Thailandsche opper
bevel mede, naar Domei uit Bangkok
meldt, dat de Thailandsche troepen on
geveer 200 man troepen 'van Fransch-
Indo-China op 24 December hebben ver-
di-even. Denzelfden dag hebben de Thai
landsche strijdkrachten het vuur op Indo-
Chineesche troepen geopend, die stellin
gen aan het bouwen waren. Volgens het
Thailandsche bericht zouden de Indo-Chi
neesche stellingen volkomen vernield zijru
Zware verliezen der Grieken.
Stefani meldt uit Belgrado Uit Salo-
niki wordt vernomen, dat daar voortdu
rend tx-ansporten van gewonden aankomen.
Alle dokters en verplegers zijn gerequi-
reerd. Volgens berichten van de grens
zouden de Grieksche verliezen de laatste
dagen reusachtig zijn.
Vrijstelling van invoerrechten
voor Duitsche goederen.
Het verordeningenblad van Vrijdag, be
vat een verordening waarbij wordt be
paald, dat Duitsche goederen als zoo
danig ten invoer aangegeven, van in
voerrechten worden vrijgesteld. Indien
bedoelde goedex-en echter belast zijn met
een specifiek invoerrecht, hetwelk ver
band houdt met den accijns op gedistil
leerd, houtgeest, suiker, bier, geslacht of
zout, wordt een door den secretaris-gene
raal van het departement van financiën
a'.ïs aequivalent van den accijns vast te
stellen bedx'ag geheven.
Door den secretaris-generaal van het
departement van handel, nijverheid en
scheepvaart worden Duitsche goederen
aangewezen, waarvoor bij invoer verre-
keningsbedragen vex-schuldigd zijn.
Het besluit treedt op 1 Januari 1941 in
werking.
Een bezienswaardigheid in het Aquarium
van Artis te Amsterdam. De zee-paling
krijgt zijn dagelijksch maal, dat hem
door den oppasser wordt toegereikt
(Foto Pax-Holland)