Hawaii, een nieuwe staal in de Unie.
En eilandengroep van exotische schoonheid
maar ook van economische en strategische
beteekenis.
(Van onsen Amerikaanschen
correspondent)
Als deze brief Nederland bereikt, zal
het reeds vrywel vaststaan, of de Ver-
eenigde Staten over anderhalf jaar acht-
en-veertig of negen-en veertig staten zul
len tellen. Want op 5 November, dus op
denzelfden dag waarop elders in de Unie
de algemeene verkiezingen worden ge
houden, heeft er op Hawaii en de omlig
gende eilanden een volksstemming plaats
over de kwestie, of die archipel in 't ver
volg evenals tot nu toe een „territorium"
van de Vereenigde Staten zal blijven dan
wel als een nieuwe gelijkgerechtigde staat
tot de Unie zal toetreden.
Van Hawaii is velen Europeanen niet
heel veel méér bekend dan dat er melan
cholieke guitaar-muziek wordt gemaakt
-li dat de meisjes er met halssnoeren van
veelkleurige bloemen rondloopen. Er zijn
trouwens ook nog heel wat Amerikanen,
wier kennis omtrent Hawaii niet verder
gaat da,, dat. En inderdaad is de eilan
dengroep in menig opzicht een paradijs,
terecht vermaard om zijn onovertroffen
natuurschoon, zijn fantastische vulkani
sche gebergten, zijn tropische bloemen
weelde, zoowel als om dei. volmaakten
lichaamsbouw van zijn vriendelijke, mu
ziek- en dans-minnende bevolking. Dank
zij dat alles is Hawaii de laatste jaren
een drukbezocht centrum van Ameri-
kaansch toerisme geworden, natuurlijk
met het gevolg dat veel van zjjn primitie
ve schoonheid het veld heeft moeten rui
men voor het comfort en de luxe van een
modern ontspanningsoord.
Maar Hawaii heeft niet alleen toeristi
sche beteekenis; ook uit economisch en
militair oogpunt beschouwd is het een ge
bied, dat sedert zijn inlijving bij de V. St..
nu twee-en-veertig jaar geleden, hoe lan
ger hoe belangrijker is geworden. En
thans schijnt het oogenblik te zijn geko
men, waarop Washington die belangrijk
heid gaat erkennen door voor Hawaii een
zelfstandige plaats in den statenbond in
te ruimen.
Omtrent de geschiedenis van Hawaii
vóör zijn aansluiting bij de V. St. zijn
maar heel weinig feiten bekend. Toen de
eilanden in 1778 door Cook werden ont
dekt, werden zij elk door een eigen stam
hoofd geregeerd, maar kort daarna in
1791 wist een zekere Kamehameha ze
tot een koninkrijk onder zijn eigen heer
schappij aaneen te sluiten. In 1840 werd
Hawaii zelfs een constitutioneele monar
chie, maar daaraan werd een einde ge
maakt in 1893, toen een revolutie uit
brak en de laatste heerscheres van ko
ninklijke bloede een koningin met den
schoon-kllnkende naam Lilluokalani, werd
onttroond. Onmiddellijk daarna poogde de
regeering te Washington aansluiting van
den archipel bij de V. St. tot stand te
brengen, maar dat plan mislukte en op 4
Juli 1894 riepen de revolutionnairen in
Honoloeloe de republiek uit Het republi-
keinsche regime duurde precies drie-en-een-
half jaar. Toen Amrika namelijk in oorlog
met Spanje raakte, werd het voor Was
hington van zóóveel gewicht, over de ha
ven van Honoloeloe te kunnen beschikken,
dat de onderhandelingen werden heropend
en nu weldra tot een gunstig resultaat
leidden. Amerika nam van Hawaii de
staatsschuld ten bedrage van vier millioen
dollar over en de eilandengroep werd een
zoogenaamd „territorium" van de Ver
eenigde Staten, zooals ook Alaska er een
is.
Men zou een dergelijk „territorium" een
tusschenvorm tusschen een gelijkgerech
tigd lid van de Unie en een kolonie kun
nen noemen. Er is een door de bevolking
gekozen wetgevende macht, bstaande uit
Senaat met vijftien leden die vier jaar
in functie -blijven en een Huis van Afge
vaardigden met dertig leden die om de
twee jaar aftreden. Aan het hoofd van de
regeering staat echter een door Washing
ton benoemde gouverneur, die op zijn
beurt zij het ook met goedkeuring van
den territorialen Senaat de departe
mentshoofden benoemt. Hawaii is op een
eigenaardige manier bij het Congres in
Washington vertegenwoordigd: het heeft
er een afgevaardigde, die om de twee jaar
wordt gekozen en die wél zitting in het
parlement heeft en wél redevoeringen
mag houden, maar géén stemrecht heeft.
Dat systeem wordt thans door velen als
verouderd beschouwd, zy meenen dat men
den Hawaiiers, die htm vroegere zelfstan-
digheidsdroomen geheel hebben laten va
ren en reeds lang loyale Amerikaansche
burgers zyn geworden, de volledige toe
treding tot het staatsverband van de Ver
eenigde Staten niet langer mag ontzeg
gen.
Vroeger is er in sommige Amerikaan
sche kringen tegen die toetreding hevige
oppositie gevoerd .zy kwam voor een
groot deel van de zijde der suikerplanters,
die vreesden voor een al te sterke concur
rentie van Hawaii, als d„ archipel op ge
lijken voet met de continentale gebieden
der V. St. zou worden behandeld. Want
Hawaii produceert byna een millioen ton
rietsuiker per jaar, terwyi de totale riet
en beetwortelsuikerproductie van de con
tinentale V. St. nog geen twee-en-een-half-
millioen bedraagt. Als argument voerden
die tegenstanders aan, dat toetreding van
Hawaii als 49ste staat van de Unie niet
ln het belang van de Hawaiiers was, om
dat zy dan meer belasting zouden moeten
betalen, en dat er bovendien gevaar be
stond voor een toenemenden invloed van
het Japansche element op de eilanden,
als er geen door Washington benoemde
gouverneur meer zou rijn om het heft in
handen te houden.
Inderdaad is het aantal Japanners op
Hawaii in den loop dezer eeuw snel ge
groeid, zoodat er thans twee-en-een-half-
maal zooveel Japansche immigranten en
hun afstammelingen zyn als volbloed Ha
waiiers en Hawaiische halfbloeden samen.
De oorspronkeiyke bevolking van Hawaii,
die uit even zachtaardige als kunstvaar
dige Polynesiërs bestond, is sedert de
civilisatie van de eilanden snel aan 't uit
sterven. By de ontdekking van de eilan
den werd het aantal inboorlingen op on
geveer tweehonderdduizend geschatin
1915 waren daarvan nog tachtigduizend
over; en thans zyn er nog slechts 21.000
volbloed Hawaiiers, benevens 20.000
halfbloeden van gemengd Polynesisch en
Amerikaansch (d.w.z. Europeesch) ras en
20.000 van gemengd Polynesisch en Azi
atisch ra3. Daartegenover zijn er 155.000
inwoners van Japansche afstamming
op een totale bevolking van 415.000
zielen en deze hebben in het verleden
nogal eens geprobeerd, op den gang van
zaken ln den archipel méér invloed uit te
oefenen dan Washington aangenaam
vond; vooral by de hoe langer hoe scher
per wordende meeningsverschillen tus
schen de V. St. en Japan zou dat eventu
eel gevaariyke consequenties kunnen heb
ben. Maar alle argumenten van de Ameri
kaansche suikerplanters ten spijt, stelt
de regeering juist nu meer vertrouwen in
de loyaliteit der Hawaiiers van Japansche
bloede dan ooit tevoren en zoo heeft zij
haar fiat gegeven op de aanbeveling van
een gemengde Congres-commissie tot het
houden van een volksstemming.
Het zou trouwens slechte politiek zyn
geweest, als de Amerikaansche regeering
juist in dezen tijd van spanning en wrij
ving rondom den Stillen Oceaan haar
stiefkind Hawaii den rug zou hebben
teruggekeerd. Het is voor haar thans meer
dan ooit van gewicht, de, goede betrek
kingen met de gemengde eilandbevolking
nog hechter te maken. Hawaii en dat is
niet alleen het eiland van dien naam, maar
een archipel van tweehonderd eilanden,
waartoe, hoe onjuist het geografisch ook
moge zyn, zelfs het vierduizend kilometer
ver weg liggende Wake en de Midway-
eilanden worden gerekend Hawaii is
sedert eenige jaren een hoogst belangrijke
voorpost van de Amerikaansche marine
geworden. Al gedurende meer dan een
jaar wordt door tweeduizend man dag-
in-dag-uit gewerkt aan de uitvoering van
een nieuw defensie-programma voor den
archipel en toen de afkoeling tusschen Ja
pan en Amerika deze maand nog sterker
werd, is dat aantal arbeiders onmiddel-
lyk tot zevenduizend uitgebreid. Zy bou
wen daar midden in den oceaan zes nieu
we militaire vliegtuigbases en elk daar
van wordt zoo grootsch opgezet, dat de
naam nederzettingen er beter voor zou
passen dan vliegvelden. Iedere basis wordt
namelijk uitgerust met alle middelen, die
een nederzetting noodig heeft om in tijd
van nood in haar bestaan te kunnen voor
zien en een belegering met succes te kun
nen doorstaan. Pearl Harbor, de groote
marinebasis van Hawaii, wordt voorzien
van een bomvrij ondergi'ondsch benzine
reservoir van fantastische afmetingen.
Met de constructie gaat een bedrag van
meer dan zestig millioen dollar gemoeid.
Onder deze omstandigheden is het
slechts in Amerika's voordeel, zich te
genover Hawaii zoo vriendsohappeiyk mo
gelijk te betoonen en de regeering kon dat
niet beter doen dan door alle bezwaren
uit den weg te ruimen, die nog bestonden
tegen toelating van de eilandengroep als
gelijkgerechtigd lid van de Unie. Men kan
er dan ook absoluut zeker van zijn, dat
het Congres spoedig de noodige maatre
gelen zal nemen om den wensch van de
bevolking, die het plebisciet van 5 No
vember kenbaar zal maken, in vervulling
te laten gaan.
KNAAPJE ERNSTIG GEWOND DOOR
BRAND DOOR BENZINE.
Zaterdagmorgen was W. R., een zoon
van een garagehouder te Nederhorst den
Berg, bezig benzine over te pompen op
het terrein van de zuivelfabriek van den
heer B. Fermeman, toen plotseling een
knal weerklonk. De benzine had vlam ge
vat, waardoor ook het huis ,ran den heer
F. in brand geraakte, doch spoedig kon
het hevige vuur gebluscht worden. Een
5-jarig jongetje, J. Vossepoel, dat echter
in de buurt vertoefde liep zeer ernstige
brandwonden op. Nadat een dokter de
eerste hulp had verleend, is het knaapje
in hopeloozen toestand naar een zieken
huis te Hilversum overgebracht.
Rarfnnrcramnia
Dinsdag 17 Dccembor 1910.
nTLVERSDM I. 415 M. NED. PROGH. KBO.
8.00 Bcr. ANP. 8.15 Wij beginnen den dag.
8.30 Gram. 10.00 Koorconc. (opn.). 10.30 9oncert-
gebouw-orkest (grpl.). 11.30 Godsdienstig half
uur. 13.00 Gram. 12.15 Gerard Lebon en zijn
orkest (12.451.00 Nieuws- en economische ber.
ANP. 1.00—1.15 Gram.). 1.45 Piano (opn.). 2.00
Voor de vrouw. 8.00 Zang mot piano. 8.10 Plano.
3.30 Gram. 3.40 Verv. van 3.00. 3.60 Gram. 4.00
KRO-symphonie-orkest. 4.45 Gram. 500 Cyclus.
5.15 Nieuws-, economische- en bouvsber. ANP.
5.30 Gram. 5.35 Reportage. 6.00 KRO-symphonie-
ork. en solist 6.45 Actueele reportage of gram.
7.00—7.15 Vragen van den dag en ber. ANP en
sluiting.
HILVERSUM II. 801.5 M. AVRO.
8.00 Ber. ANP, gram. 9.00 Concertgebouw
orkest en solisten (opn.). 10.00 Morgenwijding.
10.15 Gram. 10.30 Voor de vrouw. 10.35 Orgelspel.
11.00 Huishoudelijke wenken. 11.20 Philh. kwar
tet. 12.00 Gram. 13.45 Nieuws- en econom. ber.
ANP. 1.00 Cyclus. 1.05 Omroepork. 1.50 Piano.
2.16 Omroepork. en solist 3.00 Reportage. 3.15
Cabaret 4.15 Kamermuziek (opn.). 5.00 VPRO
Jcugdultz. 5.15 Nieuws- en economische- en
boursber. ANP. 5.30 AVRO-Amusementsorkest
(5.50—5.55 Toespraak). 6.15 ..Winterhulp", toe
spraak. 6.35 Gram. 6.45—700 Actucclo reportage
of gram. en sluiting.
KOOTWIJK. 1875 M. VARA.
7.00 Ber. Duitsch. 7.16 Gram. (7.30—7.45 Bcr.
Engelsch. Om 8.00 Ber. ANP. 9.00—9.15 Ber.
Dultsch. 11.30—11.45 Ber. Engelsch.) 12.00 Bcr.
12.15 Gram. 12.30 Ber. Dultsch. 12.45 Nleuws-
en economische ber. ANP. 1.00 Orgelspel. 1.30
Ber. Engelsch. 1.45 Grom. (2.00—2.15 Berichten
Dultsch. 2.80—2.45 Ber. Engelsch). 8.30 Ber. En
gelsch). 3.45 Derde en vierde acte opera „Aïda"
(gr.pl.). 6.00 Ber. Duitsch. 5.15 Nieuws-, econo
mische- en boursber. ANP. 5.30 RVU Cyclus.
6-00 Orgelspel. 6.80 Ber. Engelsch. 6.45 Gram.
7.00—7.15 Vragen van den dag en her. ANP en
sluiting.
SPORT
VOETBAL
WEDSTRIJD UITSLAGEN.
Ie klasse.
Afd. 1: D.W.S.—D.F.C. 1—2; 't Gooi—
Hermes D.V.S. 11; SpartaStormvogels
3—2; D.H.C.—Feyenoord 2—1.
Afd. II: D.O.S.—Xerxes 4—1.
Afd. IH: Hengelo—N.E.C. 3—2; En
schedeHeracles 01QuickEnsche-
desche Bojs 30;.
Afd. TV: L.O.N.G.A.—Willem TL 0—9;
M.V.V.Juliana 31; EindhovenP.S.V.
3—2; B.V.V.—Roermond 2—4.
Afd. V: LeeuwardenSneek 1—0.
2e klasse D.
VlissingenMiddelburg 2R.B.C.
Hero 1—1.
De stand is nu
Vlissingen 9 7 2 0 29—13 16
R.C.S. 11 7 1 3 37—22 15
R.B.C. 8 6 1 1 26—13 13
T.S.C. 8 6 1 1 26—18 13
Goes 8 4 13 18—15 0
Middelburg 10 3 2 5 22—22 8
Hero 8 3 1 4 17—24 7
De Zeeuwen 9 3 0 6 18—27 6
De Baronie 8 2 0 6 1923 4
Alliance 6 114 812 3
Zeelandia 9 0 0 9 1648 0
Se klasse.
Alle 3e klasse-wedstrijden in Zeeland zijn
ook nu weer afgelast.
VLISSINGEN—MIDDELBURG 2—1.
In een aantrekkelykèn wedstryd heeft
Vlissingen een kleine, maar verdiende
overwinning behaald. Vlissingen was het
meest in den aanval en de voorhoede werd
steeds opnieuw opgestuwd, maar voor doel
gekomen was er steeds een Middelburg
speler, die de aanvallen weer onschade-
ïyk wist te maken. Vlissingen hield1 het
spel veel te kort om tegen de hechte
Middelburg-verdediging iets te kunnen
uitrichten. De Middelburg-aanvallen wa
ren daarentegen veel gevaarlyker, doordat
er lange passen gegeven werden en de
geheele Vlissingen achterhoede werd over
speeld. De balcontróle was in dezen wed
strijd zeer slecht, maar dat was aan het
harde veld te wijten, waardoor de bal
soms de gekste sprongen maakte en men
de spelers in de vreemdste standen zag
staan.
De Vlissimgen voorhoede speelde een
vlotten wedstryd, waarbij vooral van de
Kasteele gevaariyke momenten in de Mid
delburg achterhoede wist te brengen. Ook
Beckers en Peeman speelden ene goeden
wedstrijd, hoewel de laatste niet voldoende
doorzette, zoodat hij nogal eens een kans
liet ontglippen. Linksbinnen Wielemaker
speelde een goeden wedstrijd. Alleen is
het jammer, dat deze speler vergeet, dat
wie voetbalt, een duwtje moet kunnen
verdragen, er er daarom maar niet wille
keurig raak getrapt en geduwd mag
worden. Ons inziens trad de scheidsrechter
hier veel te .wak tegen op.
De Middelburg voorhoede speelde een
pracht wedstrijd en wist van de weinige
kansen, die zy kreeg, keeper Harting het
vuur na aan de schenen te leggen, deze
had soms alle moeite om zijn doel schoon
te houden.
Midvoor Hesseling en linksbuiten A,
Jongepier waren hier de uitblinkers. Van
den rechtsbuiten zagen wij niet veel, daar
er r.iet veel op dezen vleugel gespeeld
werd. De beide middenlinies verstonden
haar taak en steunden goed hun voorhoe
den. Vooral bij Vlissingen was dit het ge
val, daar zy meer aanvallend speelde dan
Middelburg. Alleen rechtshalf Burgerhof
biyft wel eens iets te veel achter. By
Middelburg viel vooral de spil, van de
Voorde, op; deze speler gaf prachtig zyn
ballen aan en gooide het spel steeds weer
open. Jammer, dat hy na de rust linksbin
nen ging spelen.
De achterhoede was het sterkste deel
van Vlissingen, waarby vooral het kalme
optreden van rechtsback Burgerhof in het
oog viel. Ook keeper Harting verdedigde
zyn doel weer naar behooren. Alleen bij
het eenige Middelburg doelpunt maakte
hij een fout. Wanneer hy goed opgesteld
had gestaan, zou hy dezen bal gemakke-
lyk hebben kunnen keeren.
De Middelburg verdediging was ook hier
het sterkste deel van het elftal, en zooals
gezegd, werd de Vlissingen voorhoede niet
veel kans gegeven te schieten. Vooral
rechtsback De Beer was zeer vasthoudend.
Keeper Moens kreeg veel moeilijk werk,
hetgeen hem weer uitstekend afging. Aan
geen der doelpunten heeft hy eenige
schuld.
Over het spelverloop het volgende
De eerste aanvallen zijn voor Vlissin
gen. Er wordt flinke druk op het Middel
burg doel uitgeoefend. By een dezer aan
valler. maakt een der Middelburgers
hands in het beruchte gebied. Van de
Schaaf schiet onhoudbaar in (10).
Na dit doelpunt golft het spel meer op
en neer. De aanvallen van Vlissingen zyn
iets talrijker. Er ontstaan nu aan beide
zyden gevaarlijke momenten voor het doel.
De Middelburg aanvallen blyven gevaar
lijker dan van Vlissingen. En het is dan ook
Middelburg, dat scoort, wanneer Hesseling
een flinke pass geeft naar den linksvleu
gel. De linksbuiten aarzelt niet maar
schiet van de lijn op het doel en de bal
verdwynt in het net (11), een prachtig
doelpunt.
Np de rust is het weer Vlissingen, welke
den toon aangeeft. Behoudens een kleine
Middelburg opflikkering wordt de strijd op
de Mi^ddburg helft uitgevochten. Maar
dank zjj het schitterende verdedigen van
Middelburg, bracht Vlissingen het niet
i erder dan één doelpunt.
Rechtshalf Burgerhof plaatst een bal
prachtig naar Van de Kasteele, die rich
vrij loopt en onhoudbaar van dichtbij in-
schle' (21). Hierna doet Middelburg al
les om den gciykmaker te scoren. Er
moet nu by Vlissingen alle zeilen worden
bygezet, waardoor het spel ontaardt en
linksbinnen Wielemaker de perken te bui
ten gaat, hetgeen den scheidsrechter blyk-
baar ontg: at.
Het gelukt niet meer nog te doelpunten.
ATHLETIEK
Jaarvergadering A.V. '85.
Gistermorgen hield de athletiekvereeni-
ging A.V. '35 te Vlissingen haar jaariyk-
sche vergadering in de bovenzaal van den
heer Laporte.
Zeer veel leden gaven van hun belang-
Gemengd Nieuws
FRAUDE MET VLEESCH.
De Amsterdamsche politie heeft Vry-
dag een goeden dag gehad in den strijd
tegen de frauduleuze slagers.
In den loop van den dag werden by
verschillende poeliers 210 kippen in be
slag genomen. Deze poeliers hadden wel
vergunning te slachten, doch zy mochten
niet aan het publiek verkoopen. De ge
slachte kippen moesten bij het koelhuis
worden ingeleverd.
De poeliers hielden zich niet aan deze
bepaling en verkochten toch aan het pu
bliek.
In de avoi.duren deed de recherche een
inval in een perceel aan de derde Ooster
parkstraat. De bewoners waren bezig drie
schapen te slachten. Zij zyn op heeterdaad
betrapt.
DIEFSTAL VAN VERDOOVENDE
MIDDELEN ONTDEKT.
Het was de Haagsche politie ter oore
gekomen, dat getracht zou worden mor
phine te verhandelen. Vrydagmorgen kon
in dit verband op het emplacement van het
station Staatsspoor worden aangehouden
een 32-ja: gc voormalige wachtmeester
van het Nederlandsche leger. Hij droeg een
actentasch by zich, waarin zich 480 am
pullen morphine bevonden, die hij voor een
rijksdaalder per ampulle te koop had aan
geboden. Toen de man op den kooper
stond te wachten, werd hy aangehouden.
De voormalige wachtmeester werd sinds
eenige maanden verpleegd in het militaire
hospitaal te Den Haag, waar hy kans had
gezien een groote hoeveelheid verdoovende
geneesmiddelen te ontvreemden. De re
cherche stelde onmiddellyk een onderzoek
in in L.jii kast in het hospitaal en daar
werden aangetroffen, drie doozen cocaïne-
tabletten, 25 morphinetablctten, 43 opium
tabletten en een aantal tuben en tabletten
andere verdoovende geneesmiddelen. De
politie heeft daardoor de hand weten te
leggen op alle ontvreemde verdoovende
middplen.
DOOR KIPKAR OVERREDEN EN
OMGEKOMEN.
De 14-jarige werkman Stadhouders uit
Made kwam dezer dagen onder een kipkar
terecht, met het gevolg dat zijn beide
beenen zoodanig werden verbrijzeld, dat
hij naar het Ignatiusgesticht te Breda
moest worden overgebracht.
Gisteren is hij aan de bekomen verwon
dingen overleden.
DOODELIJK ONGEVAL.
Zaterdagmiddag is op den Loosduinschen
weg te Den Haag de 9-jarige jongen J. G.
S., toen hij daar onoplettend op zijn fiets
reed, door een passeerenden auto aange
reden. De geneeskundige dienst bracht den
jongen naar het ziekenhuis aan den Zuid-
wal, doch by aankomst aldaar bleek hij
reeds te zyn overleden.
GESTOLEN CHÈQUE GEÏND.
Op het politiebureau in de Warmoes-
straat te Amsterdam bevonden zich gis
teren drie jongens, één 16 jaar en de beide
anderen 20 jaar oud, die zich schuldig ge
maakt hebben aan het innen van een
postchèque, welke niet him rechtmatig
bezit was.
Het onderzoek had uitgewezen, dat be
gin November een chèque haar bestem
ming niet bereikt had. Deze was aan de
woning van den geadresseerde afgegeven
aan een loodgietersknecht, die de enve
loppe in zyn zak gestoken had. By vast
stelling van den inhoud was de verleiding
te groot. De jongen gaf de chèque niet aan
den rechtmatigen eigenaar af, doch be
hield haar. Zy werd op het girokantoor
ingewisseld en met twee vrienden werd de
opbrengst, een bedrag van 180 gedeeld.
Een klacht by het girokantoor, dat de
chèque aan derden, onbevoegden was uit
betaald, bracht de oneerlykheid aan het
licht. Na een uitvoerig onderzoek werden
tenslotte deze drie ax'restaties verricht.
stelling blyk. Nu het sporten voorloopig
gestaakt is, daar er geen zaal beschikbaar
is, was deze vergadering een goede gele
genheid om weer eens met elkaar in con
tact te komen. Dat de clubgeest nog goed
is, was aan het vlotte verloop van de ver
gadering en het vertrouwen in het bestuur,
dat met een kleine verandering geheel
herkozen werd, te merken.
De verschillende verslagen, o.a. van den
secretaris, penningmeester en spurt-re
dactie werden met algemeene stemmen
goedgekeurd.
De penningmeester wees ér op, dat zelfs
in deze tijden nu er geen contributies
meer binnen kwamen, er toch nog een be
vredigend saldo in de kas aanwezig was.
Er zal met het oog op het aanstaande
seizoen alles in het werk worden gesteld
om toch nog een zaal te krygen, om de
successen, welke de vereeniging in het af-
geloopen jaar mocht boeken, door de
indoor-training te kunnen behouden en
voort te zetten.
Over het wedstrijdprogramma voor 1941
kon nog riets vastgesteld worden, daar
men nog onzeker is van de toekomst in
de athletiek. Het district Zeeland van de
K.N.A.U. zal na Kerstmis een veldloop te
Middelburg organiseeren. Er werd opge
wekt om aan dezen wedstryd zooveel mo
gelijk deel te nemen.
Nadat er in de rondvraag nog eenige
discussie ontstond over de aanstaande
trainingsmogelykheden ging A.V. '35 in
prettige stemming uiteen met een tot
weerziens in de sportzaal.
ZWEMMEN
Anni Kapel] verbetert Jopie Waalberg's
wereldrecord op de 400 meter schoolslag.
Te Dusseldorff heeft Anni Kapell een
succesvolle poging gedaan op het wereld
record op de 400 meter schoolslag. Zij
slaagde er in het record te brengen op 6
min. 13,2 sec. Zooals men zich nog herin
nert, wist Jopie Waalberg op 12 Novem
ber j.l. te Amsterdam dit record, dat op
naam van de Braziliaansche Maria Lenk,
te verbeteren tot 6 min- 13,7 sec. De Duit-
sche zwemster bleef dus 0,5 sec. onder het
wereldrecord van Jopie Waalberg.
Anni Kapell kwam door deze fraaie
prestatie eveneens iu het bezit van het
Europeesch record, dat ook op naam van
Jopie Waalberg met denzelfdeu tijd stond.
Voor de Huisvrouw
DOELMATIGE VOEDING IN DEZEN
TIJD.
door
MARTINE WITTOP KONING.
Samenstelling van het middagmaal.
Na de bespreking van ontbijt en twaalf
uurtje komt thans het warme maal aan
de beurt, onze dagelijksche hoofdmaaltijd.
Zoowel uit een oogpunt van voedings
waarde als van volume is die naam vol
komen juist. Stellen we de hoeveelheid
calorieën in het dagrantsoen op 2400, dan
komt ongeveer de helft daarvan voor reke-
ning van den warmen maaltyd, terwijl de
andere helft verdeeld pleegt te worden,
tusschen ontbijt en twaalfuurtje, gewoon-
lyk zaó, dat het ontbyt op ongeveer 500
calorieën wordt geschat en de middag
boterham op 700
Wat de afzonderlijke voedingsstoffen be
treft, mogen we aannemen, dat ook déAr-
van ongeveer de helft van de dagelijksche
hoeveelheid moet worden geleverd door
het middagmaal; van de koolhydraten en
van het yzer kan het iets minder dan de
helft zyn, omdat deze beide stoffen reeds
in ruime mate worden - aangebracht door
het bruine brood van de twee koude maal-
tyden; van vitamine C daarentegen moet
het middagmaal ons méér dan de helft
van het dagrantsoen leveren en dat
kan ook gemakkelijk, want èn van de
aardappelen èn van de groenten mogen
we, mits ze doelmatig zyn bereid, de ge-
wenschte aanvulling zeker verwachten.
Voor wie zich reeds het gebruik van de
voedingstabel heeft aangewend*), laat ik
hier even de nonnen volgen voor het
middagmaal van een volwassene, die niet
te zwaren arbeid verricht,
calorieën eiwit vet koolhydraten kalk
Sg. g. g.
1100 k 1200 40 35 160 0.375
phosphor ijzer Vit. A vit B, vit. C
g. mg. I.E. I.E. I.E.
0.50 6 1500 200 30
Verder wil ik u in dit korte bestek niet
met getallen bezig houden: waar ze in 't
vervolg van onze uiteenzetting den grond
slag moeten vormen van de keus der ge
rechten, heb ik de berekeningen van te
voren gemaakt, zoodat de lezeressen met
goed vertrouwen de menu's kunnen aan
vaarden, ook zonder de cyfers te zien.
Hoe bepalen we nu onze keus
Uit den opzet van het totaal onzer dage
lijksche voeding, zooals die in het eerste
artikel van deze serie werd gegeven, volgt,
dat een belangryke plaats zal moeten wor
den gegeven aan aardappelen en aan
groente.
Van de groente kunnen, we veilig aan
nemen, dat per persoon gerekend mag
worden op een dagelyksche portie van 250
gr. (i/2 pond). Dat wil zeggen zóó ge
wogen, als de portie op het bord verschijnt:
is onze keus gevallen op een sterk slin
kende groente (een bladgroente b.v.), dan
moet de hoeveelheid by inkoop bijna het
dubbeel zijn geweest (van spinazie, stoof-
sla, posteleinsnijbiet, raapstelen, an-
dyvie 400 500 gr. van witlof, Chinee-
sche kool, savoye-, roode- en wittekool 300
a 350 g.; van boerenkool mits zóó
schoongemaakt, dat, behalve de allerdikste
stronk, alle nerven en stengels worden
meegesnipperd 350 gr.; van wortelen,
koolraap, biet, selderijknol, schorseneeren
en ook van zuurkool ongeveer 250 gr.).
De groote waarde van de groente ont-
leenen we aan haar gehalte aan mineralen
en aan vitamines; deze stoffen zyn over
de verschillende groenten in groote varia
tie verspreid en het is dus gewenscht, dat
we gedurende de week onze groentekeus
zooveel mogelyk afwisselen, om aan alle
waardevolle bestanddeelen een beurt te
geven.
Naast het gehalte aan mineralen en vi
tamines vraagt zeker ook in verschillende
gevallen het eiwit onze aandacht; de hoe
veelheid daarvan is in den regel ruimer
dan men pleegt te vermoeden. Zoo ver
zorgt 'n portie van 500 gr. spinazie (rauw
gewogen) ons met 11,5 gr. eiwit, een portie
boerenkool van 350 gr-, met 17,5 gr. eiwit 'n
portie savoyekool met 9,5 gr. hoeveel
heden, die in vergelijking tot het veel
duurdere vleesch, dat per 100 gr. ons 17
20 gr. eiwit verschaft, zeker niet gering
zijn te noemen.
't Spreekt vanzelf, dat deze schatting
alleen dan juist is, wanneer tijdens de be
reiding zoo min mogelyk van de groente
verloren gaat en o.a. in geen geval kook
nat wordt afgegoten (zie hierover nr. 3
uit deze serie).
Een vast gewicht voor de aardappelen
die per persoon in het middagmaal ge
bruikt moeten worden, is niet goed moge
lyk; immers, de hoeveelheid zal sterk af
hangen van den eetlust en deze staat weer
in nauw verband met den aard en de
hoeveelheid van den verrichten dagelyk-
schen arbeid. Wie met zwaren spierarbeid
de kost verdient, zal het in zijn middag
maal niet zelden brengen tot k 1 kg.;
wie echter op zittend werk is aangewezen,
gebruikt aanmerkelijk minder en kan zich
zelfs langzamerhand wennen aan een aard-
appelverbruik, dat ver onder de ge-
wenschte hoeveelheid blijft
In vele gezinnen heerscht in dit opzicht
nog de meening overblyfsel van voe
dingsbegrippen uit een vorig tydperk
dat aardappelen slechts zouden „vullen"
zonder te „voeden"; bygevolg beperkt zich
daar zeer ten onrechte 't gebruik tot een
paar aardappelen per dag. In afwijking
daarvan zouden we voor het midden
standsgezin de portie aardappelen liefst
stellen op 350 k 400 gr. per persoon en
daaraan de voorwaarde verbinden, dat de
aardappelen in de schil op tafel worden
gebracht Alleen dan mogen we ervan
verwachten, dat ze de zeer voordeelige l
aanvulling vormen van wat in het dag
rantsoen nog mocht ontbreken aan yzer,
aan kalk en aan vitamines (vooral "van
de vitamines B en C), terwyl de hoeveel
heid eiwit (van zeer goede soort 1), die
in 400 gr. aardappelen wordt opgenomen,
ongeveer gelyk staat met die van \'z ons
vleesch.
Op verschillende wyzen Iaat zich de door
aardappelen en groente gevormde kern
van ons middagmaal nu verder aanvullen;
welke mogelykheden daarvoor bestaan, be
spreken. we een volgenden leeer.
p) Van onze tabel is in tusschen
een tweede herziene en aangevulde
druk verschenen, die kan worden aange
vraagd by het secretariaat van „Helpt
Nu". (Mevr. B. J. van den Berg-Falkc-
na. De Bruynestraat 54, Den Haag.}]