'K-M
WW
h
'h
h iihj iip
n
mi
Jj
p®jj®p
ll
ÜJ
n IÉIP
§P
§jf
u
ÜP
8
8
IÜP
ii§
ill
ui
m
Spanje, geteisterd door burgeroorlog, in
opbouw
l $£5ïï:^**
»»!s#g.jöfcsïi;~;t1ïS3
q* Mi» v 4:. *4* ;-*i
Droeve resten der universiteitsklinieken in Madrid's universiteitsstadwa,
deus den burgeroorlog het felst is gestreden.
(Foto F. Rombach).
MADRID, ANDERHALF JAAR NA DEN
BURGEROORLOG.
(Bijzondere correspondentie.)
In een reeka oude, doch in nog zeer
goeden staat verkeerende Junkers Ju-52
van de „Iberia", de Spaansche luchtvaart
maatschappij, vliegen wij van Barcelona
naar de Spaansche hoofdstad. Het is een
vrij eentonige reis, die U gedurende drie
uren over het heuvel- en bergachtige, on-
vruchtbrre land van Noord-Oost-Spanje
voert.. Het meest „opwindend" is het ovor-
vliegen van Tortosa, aan de Ebro-delta, en
van Teruel, in de omgeving van welke
plaatsen de burgeroorlog op z'n hevigst
woedde. Na een kleine drie uur eindigt
het heuvelland vrij plotseling, ge aan
schouwt malsche groene weiden en enkele
minuten later reeds daalt de machine op
de hoogvlakte aan den Zuidvoet van het
Guadarrama-gebergte, waarop Madrid is
gelegen.
Voorloopig is er van een groote stad
nog geen spoor te bekennen. Het nieuwe,
in modernen, zakelgken stijl gebouwde
stationsgebouw der „Iberia" ligt midden
in de eenzaamheid. Doch het verblijf in de
luchthaven der Spaansche hoofdstad duurt
niet lang: spoedig brengt men U in een
fraaie autobus van Amerikaansch fabri
kaat naar het niet minder dan 16 K.M.
Noordelijker gelegen Madrid, de hoogst
gelegen hoofdstad van Europa (580
690 M.), wier ontwikkeling een zuiver
politiek karakter vertoont.
Hoewel Madrid 200.000 inwoners min
der dan Barcelona heeft, heeft deze stad
toch méér nog dan laatstgenoemde het
aanzien van een wereldstad. De
prachtige, breede boulevards, het enorme
stedelijke park „El Retiro", de tientallen
tram- en autobuslijnen, de honderden taxi's
en de ondergrondsche spoorweg welke
vervoermiddelen op het oogenblik de eenige
dingen in Spanje zijn, die uitermate goed
koop zijn kenmerken de Spaansche
hoofdstad in ieder opzicht als „metropolis".
Zoo op het eerste gezicht is er van den
burgeroorlog weinig te bemerken. Met uit
zondering van een groot huizenfront, waar
achter niets dan de open lucht gaapt op
de „Puerto del Solo", het voornaamste
plein der stad, biedt Madrid den aanblik
van iedere groote stad, waar ook ter we
reld.
En zoo constateei-t ge met verrassing,
dat de 15 verdiepingen tellende wolken
krabber van het telefoonbedrijf, die tijdens
den burgeroorlog zoovele dramatische uren
beleefde, weer geheel intact is. Ook de
overige gebouwen op de Gran Via, het
Amerikaansch-aandoende centrum der stad,
blijken óf niet geleden te hebben, öf weer
te zijn opgebouwd. In ieder geval kunt
ge U moeilijk voorstellen, dat deze stad
meer dan twee jaa.r lang door de Nationa
listen werd belegerd, alvorens zij zich moest
overgeven.
Maar dan
Een bekend landgenoot neemt mij mee
naar den buitenkant der stad. Voor een
paar dubbeltjes brengt een taxi U naar de
zoogenaamde Universiteitswijk. Daar is
het, dat het hart U bijna stil staat. Want
de verwoesting, die men hier aanschouwt,
is bijna niet ts beschrijven!
Men stelle zich voor: een groot spoor
weg-station (het uit den oorlog welbe
kende Noorder-station), een enorme, op
een hoogte gelegen kazerne, een paar
kerken, talrijke oude en nieuwere huizen
blokken en nog wat meer aan den buiten
kant, meer in het vrije veld, een uitge
strekt complex van hyper-moderne, nog
niet gereed zijnde universiteitsgebouwen;
alles tezamen een stad van middelmatige
grootte.
Twee jaar achtereen hebben hier dage
lijks de kanonnen gebulderd en de machine
geweren geknetterd. Duizenden handgra
naten zijn geworpen en honderdduizenden
geweerschoten gelost. Het resultaat tart
alle beschrijving; de verwoesting is zoo
groot, dat van wederopbouw eenvoudig geen
sprake kan zijn.
De grandioze universiteitsstad, voor den
bouw waarvan de Madrilleensche bevolking
jarenlang extra-belastingen heeft betaald
en die de trots van het geheele land zou
worden, is nog vóór de voltooiing van het
grootste gedeelte met den aardbodem gelijk
gemaakt.
Ge wandelt door over de puinhoopen van
wat eens de pas in de gebruik genomen
universiteitsklinieken waren en Uw bege
leider waarschuwt U, dat ge niet moet
schrikken, indien wellicht ergens uit de
steenmassa een lichaamsdeel van een ge
sneuvelden soldaat mocht stekenGe
loopt door de loopgraven en men duidt U
op het gevaar der vele landmijnen, die
nog in den bodem zitten en die 'reeds het
leven van verschillende nieuwsgierigen
hebben gekost.
Ge rijdt een paar kilometer met de
auto verder en staat dan voor de bouw
vallen van wat eens het „Casa de Ve
lasquez", het tehuis der Fransche studenten,
was. Thans is het een steenwoestenq zon
der weerga
Ge laat den blik over de omgeving
wijden en denkt terug aan de lange maan
den, dat deze bloed-doordrenkte bodem het
slagveld en het graf van duizenden Spaan
sche burgers1 beteekendeNu schijnt
een stralende zon over de heuvels, waar
over toen de Nationalisten kwamen aan
gerukt om hun hoofdstad aan onwaardige
handen te ontworstelen. 1-Iet zou zoo'n
vriendelijk landschap kunnen zijn, als die
vreeselijke puinhoopen en ruïnes niet aan
dood en verderf herinnerden
Men spreekt met den gezant van een
neutrale mogendheid en verneemt, dat er
in het plaatsje Belchite nog steeds 21
Nederlanders, die tijdens den Burgeroorlog
in de Internationale Brigade hebben mee
gevochten, gevangen zitten. Daar de plaats
zelf volkomen is verwoest, houden onze
landgenooten verblijf in een oud klooster.
Ze werken in een steengroeve en worden,
ofschoon zij politieke tegenstanders zijn
of althans waren door de Spaansche
regeering goed behandeld.
Ten onrechte worden deze Nederlanders
nog vast gehouden. Zij worden, volgens de
aanklachten, die tegen hen loopen, be
schouwd als deliquenten tegen het gemeene
recht. Men beschuldigt hen van moord,
diefstal, e.d., hetgeen evenwel niet juist is,
daar zij uitsluitend aan den oorlog hebben
deelgenomen. De Spaansche regeering ziet
dan ook wel in, dat zg eigenlijk „krijgs
gevangenen" zijn en daarom wordt er ge
werkt aan een revisie der instructie, waar
door deze mannen in vrijheid kunnen wor
den gesteld.
„Wat zijn Uws inziens de moeilijkheden,
waarmede men hier met den wederopbouw
te kampen heeft?" vraag ik mijn gastheer.
En hij antwoordt
„In de eerste plaats het gebrek aan
bouwmaterialen, speciaal hout. Natuur
steen is er genoeg, maar het hoognoodige
Bet Casa de Velasquezhet voormalig tehuis der Fransche studenten in de uni-
vr 'tr:lsvnjk van Madrid, is than3 nog slechts een bouwval.
(Foto F. Rombach)
De Britsche convooien.
By voorkeur over den Atlanttschen
Oceaan.
Ondanks alle pocherijen van de Brit
sche propaganda over de beweerde heer
schappij ter zee varen de Britsche convooi
en, naar Stefani uit Tanger meldt, die uit
Gibraltar vertrekken niet meer over de
Middellandsche Zee, maar kiezen zij routes
over den Atlantischen Oceaan, zelfs, wan
neer zij zich begeven naar havens aan den
Indischen Oceaan of de Roode Zee. Sinds
ongeveer twee maanden ziet men, dat het
Engelsche zeeverkeer bij voorkeur vol
trokken wordt onder beveiliging van ster
ke escortes oorlogsschepen en soms zelfs
van vliegtuigmoederschepen. De convooien
begeven zich naar het Zuiden van den At
lantischen Oceaan en ontmoeten daar an
dere convooien, die van het Zuiden naar
het Noorden op weg zijn.
De vorige week vëitrokken twee groote
convooien van ongeveer vijftig schepen elk
uit Gibraltar naar het Zuiden van den At
lantischen Oceaan, terwijl tyree andere
convooien vandaar in Gibraltar aankwa
men.
Berichten uit Algeciras en La Linea
geven aan, dat deze convooien bestemd
zijn voor havens in Zuid-Afrika en Indië
en soms zelfs aan de Roode Zee. Dit be
wijst, dat Engeland, verre van meester ter
zee te zijn, er van afziet risico te loopen,
zelfs op de Middellandsche Zee, waarvan
het beweert de sleutels in handen te heb
ben. Slechts zelden treedt de activiteit
van de marine van Gibraltar aan den dag
in pogingen tot overvallen om zich mees
ter te "maken van een of ander koopvaar
dijschip.
De Fransche politiek van
samenwerking.
Een artikel van de Temps.
De Temps wijdt een hoofdartikel aan
de politiek der .samenwerking, naar uit
Vichy wordt gemeld. Het blad schrijft:
Indien de formule der samenwerking
op het eerste gezicht bepaalde lieden al
kon verrassen, die nog in goed vertrouwen
voorstellingen koesterden, welke voor de
geweldige omwenteling der revolutie
heerschten, ten slotte is men toch tot het
inzicht moeten komen, dat op het gebied
der Fransch-Duitsche betrekkingen actie
ve samenwerking de eenige waarheid van
het huidige uur is. Frankrijk kan geen an
dere politiek volgen dan die, welke door
de gebiedende noodzaak van de omstan
digheden is gedicteerd. Het zou onjuist
zijn te meenen, dat Frankrijk, na de wa
pens neergelegd en de wapenstilstands
voorwaarden onderteekend te hebben, geen
andere offers meer behoeft te brengen.
Wapenstilstand beteekent niet vrede: Thans
moet by het Fransche volk de wil tot
samenwerking op alle gebieden aanwezig
zijn en wel zoodanig, dat het eerlijk tot de
politieke en economische reorganisatie van
Europa en de wereld bg draagt.
hout ontbreekt. Vandaar, dat men hier
in Madrid bgvoorbeeld sedert het einde
van den oorlog pas tweehonderd arbeiders
woningen heeft kunnen bouwen. Het gevolg
daai-van is, dat nog velen op hoogst primi-
tieve wgze in hun verwoeste woningen
moeten blqven wonen. Voorts is er gebrek
aan geschoolde arbeidskrachten. Velen zijn
gesneuveld en vele politieke tegenstanders
zitten nog in de gevangenissen. Voor deze
laatste groep heeft men speciale recht
banken opgericht, zoodat deze gevangenen
na het uitzitten van hun straf geleidelijk
weer in het arbeidsproces kunnen worden
ingeschakeld.
Naast het gebrek aan deviezen en de
ooi-log tusschen de as-machten en Enge
land moet als belangrijke factor voor
Spanje het gebrek aan kunstmest worden
genoemd. Hierdoor blijft dé bodemproductie
belangrqk bij andere jaren ten achter. Dat
is ook de oorzaak van het graangebrek
en van het feit, dat de kwaliteit van sinaas
appelen en olijven sterk is achteruitge
gaan."
Het binnenlandsche luchtvei-keer in
Spanje, waarvoor de luchtvaartmaatschap-
pq „Iberia" is opgericht, wordt op verzoek
van generaal Franco sedert den zomer
van 1937 verzorgd door de „Deutsche
Lufthansa". In exploitatie zgn thans de
lijnen: BarcelonaValenciaMadrid, Bar
celona—Madrid—Sevilla—Tetuan, Barce
lonaPalma de Mallorca, MadridLissa
bon en Sevilla—Las Palmas (Canarische
eilanden)
Tijdens den burgeroorlog vloog de Luft
hansa in „wit" Spanje, terwyi de „Air
France" enkele hjnen in het „roode" ge
deelte des lands exploiteerde. De tegen
woordige situatie is slechts een overgangs
toestand, hetgeen de Lufthansa-vertegen-
woordiger te Madrid, de heer Lindenberg,
my nadrukkelglc verzekert: „Wij denken er
niet aan, ons hier blijvend vast te zetten;
wij vertegenwoordigen slechts de belangen
der Iberia, zoolang de Spaansche oorlogs-
vliegers nog niet „umgeschult" zyn voor
het civiele luchtvex-keer. U zult begrijpen,
dat zulks nog vrg lang duurt daar men
in het burgerlgk luchtverkeer, in tegen
stelling met de oorlogsvliegerg, niet de
minste risico's mag nemen. Langzamerhand
trekken wij ons echter terug en komen de
Spaansche piloten op de bestaande
lijnen."
En men vertelt mij dan nog, dat het
luchtverkeer in Spanje uitermate populair
is, daar de vliegdiensten steeds stipt op
tgd worden uitgevoerd. Spoorreizigers
moeten op de langere afstanden steeds met
belangryke vertragingen rekenen, daar de
spoorwegen zeer ïyden onder gebrek aan
materiaal dat tydens den burgeroorlog ver
loren is gegaan.
De cyfers van het aantal vervoerde lucht-
passagiers zien er niet slecht uit
1937 (4 maanden): 2600
1938 20300
1939 43000
En de vooruitzichten voor dit jaar zgn
wéér veel gunstiger!
(Nadruk verboden. Copyright
Fred Rombach)..
Grootscheepsche benzlne-
zwendel ontmaskerd.
De Rotterdam sche recherche is een
grootsch opgezette zwendel in machtigin
gen voor aankoop van benzine en benzine-
distributieb'ons op het spoor gekomen. Be
halve menschen uit den autohandel is hier-
bg ook een ambtenaar van de rgksver-
keerspolitie te Rotterdam betrokken. Vol
gens een voorloopige raming konden niet
minder dan 20.000 liter benzine door val-
sche machtigingen worden bemachtigd.
Het was de politie reeds langen tgd be
kend, dat, vooral in de omgeving van
mai-ktplaatsen te Rotterdam een drukke
handel werd gedreven in benzinedistribu-
tiebohs. Door een toeval kwam haar ter
oore, dat op zekeren dag ten name van
een expeditiefirma in het Westeiyk stads
deel een z.g, benzinemachtiging door de
ryksverkeersinspectie was afgegeven, die
echter gefingeerd was uitgeschreven.
De machtiging, waarvan hierboven spra
ke is, moest door de politie worden op
gezocht bij den dist2-ibutiedienst. Het bleek
een machtiging te zgn voor een hoeveel
heid van 1500 liter benzine. De politie
speurde nog even verder en er kwam een
gelijksoortig papier te voorschyn, waar
mede het niet in oi-de bleek te zijn. Het
ging hier om een hoeveelheid van 2400
liter, uitgeschreven ten name van een an
der expeditiebedrijf in Rotterdam. Bij de
expeditiefirma in het Westelgk stadsdeel
werd eens geïnformeerd en hier heerschte
de grootste verbazing toen de politie me-
ded'eeling deed van het feit, dat het met
deze machtiging niet in orde was.
De laatstgevonden machtiging leidde de
politie naar Ovex-schie. Het onderzoek wees
uit, dat de monteur niet als schuldig kon
worden aangemerkt.
De politie ging daarop over tot arres
tatie van den 39-jarigen directeur van een
autoslooperij aldaar, W. G. H. J. H. Een
onderzoek in de familiepapieren wees uit,
dat de directeur een neef had, de 54-
jarige W. J. H., die werkzaam was op
het bureau van de rijksverkeersinspectie
te Rotterdam. Hij ontkende. Toen hy aan
den iyve gefouilleerd werd, kwam een
papiertje te vooi'schy'n, waarop naam en
adres stonden vermeld van de expeditie
firma in het Westen, alsmede namen en
adressen van twee andere dergeiyke be
drijven.
De recherche toog daarop naar het bu
reau van de ryksverkeersinspectie, waar
men de boeken ging nasnuffelen. Het
kwam uit, dat in totaal op eenzelfde ex
peditiebedrijf waren uitgegeven drie mach
tigingen resp. ter grootte van 2400, 2100
en 2000 liter benzine. De machtigingsboe-
ken, waaruit deze machtigingen waren ge
scheurd, werden aan een onderzoek on
derworpen en toen deed de politie een
interessanteontdekking.
De rijksverkeersinspectie pleegt namelijk
van de uitgegeven machtigingen doorslagen
in hef boek te bewaren en ook deze door
slagen waren in verschillende gevallen
spoorloos verdwenen.
.Gewapend met de nummers van overige
ontbrekende doorslagen, werd een bezoek
.gebracht aan den distributiedienst, waar
men gemakkelijk kon nazien, bg welke
machtigingen deze doorslagen hadden be
hoord.
Zoo bleken in totaal op een zuivelfabriek
te Rotterdam vier machtigingen te zijn
uitgeschreven, elk ter waarde van 3000
liter benzine.
De politie kwam hiermede aan een to
taal van circa 20.000 liter benzine. Hier
mede had de recherche genoeg materiaal
in handen om over te gaan tot het in be
slag nemen vair alle machtigingsboeken by
de ryksverkeersinspectie.
Stuk voor stuk worden deze thans op
het hoofdbureau van politie onderzocht en
het is te verwachten, dat nog meer inte
ressante dingen aan liet licht zullen ko
men.'
De directeur van de autoslooperij ver
klaarde, dat hij de machtigingen inderdaad
van een familielid dat hy niet nader
wenschte aan te duiden, had ontvangen.
Het was niet moeilgk, deze verklaring
te combineeren met de aanwezigheid van
den neef op het bureau van de ryksver
keersinspectie. Deze kon terzake van
valschheid in geschrifte worden gearres
teerd.
Zoo kwam de politie terecht by het be
ginpunt van deze uitgebreide zaak, den
verkoop van benzinebonnen. Proces-ver
baal kon toen worden gemaakt tegen
den 44-jarigen autohandelaar N. A. E„
tegen den 31-jarigen autohandelaar F. W.
V., wonende te Hillegersberg, en tegen den
34-jarigen chauffeur W„ eveneens wonen
de te Hillegei'sberg, die allen bonnen van
den directeur H. hadden gebracht.
Deze bonnen zijn in vex-schillende hoe
veelheden van hand tot hand gegaan. H.
rekende per bon het bedrag van 0,25,
hetgeen hem een zoet winstje opleverde
en dit bedrag liep na verschillende trans
acties op tot 0,60 en 0,80 per bon. Dit
beteekent dat dus de benzine 1,en
meer per liter kostte.
ZWEEDSCH SCHIP VERGAAN.
Het Zweedsche s.s. „Veronica", groot
1300 ton, is volgens een mededeeling, ont
vangen door het Zweedsche miixisterie van
buitenlandsche zaken, verongelukt. De ka
pitein rapporteert, dat een ontploffing,
die waarschgniyk door een torpedo is ver
oorzaakt, het schip ten Westen van Ier
land tot zinken heeft gebracht.
ENGELSCH SCHIP GESTRAND.
Vier leden der bemanning omgekomen.
Volgens een Reuterbericht uit Durban
(Natal) is het Britsche s.s. „Ovington
Court" (6095 b.r.t.) 150 meter uit de kust
gestrand. De reddingboot, waarin zich xlf
leden van de bemanning bevonden, sloeg
om en vier man verdronken. Het schip,
dat gebroken is, wordt door de golven ge
heel uit elkander geslagen.
GROOTE FABRIEKSBRAND TE
STOCKHOLM.
Door een grooten brand is een karton
en emballagefabriek in de havenwijk van
Stockholm verwoest. Reeds thans wordt
de schade op ruim een half millioen groon
geschat. De oorzaak is nog niet bekend.
Dammen
Redacteur: J. A. VAN DIXHOORN.
Het volgende fraaie miniatuurtje van den
bekenden Walcherschen problemist Kaan
bieden we onzen lezers ditmaal ter oplos
sing aan.
Auteur: C. K. KAAN, Koudekerke.
46 47 48 49 50
Cyferstand: Zwart 7 schgven op 5, 14,
20, 24, 32, 37 en 43.
Wit 7 schgven op 15, 23, 35, 39 en 4648.
Als steeds: Wit begint en wint.
Oplossingen worden gaarne ingewacht
vóór of op 11 Dec. a.s. by de Redactie der
Prov. Zeeuwsche Crt. onder motto Dam-
rubriek.
Party No. S3.
De volgende fraaie party is uit den wed
strijd om deix Meestertitel 1938 en werd
20 November te Dordrecht gespeeld tus
schen de heeren P. H. Idzerda te Rotter
dam met wit en W. Boogaard te Middel
burg met zwart.
Wit: P. H. Idzerda, Rotterdam.
Zwart: W. Boogaard, Middelburg.
1. 32—28 18—23; 2. 34—29" 23X32; 3.
37X28 1924. Bekend opexxingsspel. 4.
4137 1722. Een veelvuldig toegepaste
variant, die een snelle ontwikkeling van
den rechtervleugel beteekent. 5. 28X17
11X22; 6. 46—41 7—11; 7. 37—32 1—7;
8. 41—37 1117; 9. 31—26 7—11; 10.
3731 27; 11. 4034Brengt thans
ook den korten vleugel tot ontwikkeling.
111419. 12. 3430 Dwingt
daardoor zwart tot vereenvoudiging over
te gaan. 1220—25. 13. 29X20 25x14.
14. 30—25 19—24. 15. 32—28 13—18. 16.
45—40 14—20. 17. 25X14 9x20. 18. 40—34
4—9. 19. 34—30 18—23! 20. 28X19 24x13.
21. 38—32 20-T-25. 22. 32—28 25X34. 23.
39X3Ó 10—14. 24. 42—38 14—19. 25.
3024-E.en goede uitruil, daar het
stuk op 24 een belemmering beteekent
voor het zwarte spel. 2519X30. 26:
35X24 5—10. 27. 4440 10—14. 28. 40—34
12—18. 29. 5045 7—12. 30. 43—39 22—27.
Brengt thans eveneens een voorpost in het
spel om over dezen vleugel een aanval
op touw te zetten. 31. 31X22 18X27. 32.
45—40 17—21. 33. 26X17 12X21. Dreigt
nu 27—31 en 21X23. 34. 28—23 8—12.
35. 48—43 11—17. 36. 34—29 6—11, 37.
38—32 27X38. 38. 43X32 21—26. 39. 40—34
17—21. 40. 23—19 14x23. 41. 29X7 11X2.
Nu wordt 4742 of 4641 verhinderd
wegens 13—19, 21—27 en 26X46 of 48,
42. 34—29 9—14. 43. 39—34 14—20. 44.
33—28 -21—27. 45. 32X21 16X27. De nu
ontstane stand plaatsen we op diagram.
Zwart: W. Boogaard, Middelburg.
Kt
46 47 48 49 50
Wit: P. H. Idzerda, Rotterdam.
(Wordt vervolgd.)
OPLOSSING PROBLEEM SCHUITEMA.
Dit in onze rubriek van 6 Nov. j.l. aan
geboden probleem had den volgenden stand:
Zwart 8 schgven op 1115, 22, 23 en 36.
Wit 8 schijven op 3284, 38, 39, 41, 43
en 44.
De oplossing verloopt aldus: 3329 36X
47 dam; 29x16 47x49; 32—27 49X21;
16X20 15X24 en 39—34. Een goede con
structie met een verborgen ontleding en
een reinere slotstand als resultaat.
Goede oplossingen ontvingen we van de
heeren J. G. te Vlisslngen, W. B. en A.
M. v. H., beiden te Middelburg, A. C. en
H M. S., beiden te Goes en J. N. de V.
te Dordrecht.
YLEESCHWAREN AAN DE
DISTRIBUTIE ONTTROKKEN.
De politie te Deventer heeft twee Deven-
tenaren, een Amsterdammer en een Rottr-
dammer, aangehouden op het oogenblik,
dat zij bezig waren eenige duizenden blik
ken met vieeschwaren te verhandelen, in
ontvangst te nemen en voor vervoer per
auto gereed te maken. De vieeschwaren
waren aan de distributie onttrokken en
opgeslagen in een pakhuis.
