Provinciale Zieuwsche Oourant
Middelburgsche, Vlissingsche,
Goesche en Breskenscke Courant
jf Oplaag 15,000 ex. J
DONDERDAG 28 NOVEMBER 1940
183ste JAARGANG NUMMER 277
waarin opgenomen de
Uitgave der Firma's F. van de Velde Jr. en G. W. den Boer
ABONNEMENTSPRIJS g
18 cent per wreek oi f 2.30 per kwartsaL
Franco per post f 2.50 per kwartaal
Afzonderlijke nummers 5 cent.
ADVERTENTIEPRIJS;
Vaa 1 —5 regels f 1.50, tedere regeS meer
30 eent Bij abonnement speciale pdjs.
Kleine advertenties van 1 —5 regels 10.50!,
iedere regel meer 10 ct. (max. 8 regels).
POSTREKENING 359300 (MIDDELBURG*,
DU nummer bestaat uit vier bladen
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR PUBLICITEITSWA ARDE, INGESTELD DOOR D E V E R E E N I G I N G - „D E NEDERLANDSCHE D AGB L ADPE R S"
WINTERHULP - EEN EEREZAAK.
Morgen en overmorgen zal een beroep
Worden gedaan op het Nederlandsche volk
ten bate van de winterhulp. De laatste
weken is de aandacht van het publiek op
velerlei wyze op dezen nieuwen vorm van
liefdadigheid gevestigd.
In aanmoedigenden zin, helaas ook in
negatieven zin.
Het schijnt noodzakelijk het belang van
de thans ingezette actie nog eens aan onze
lezers voor te leggen, want het misver
stand, dat in tal van kringen heerscht,
blijkt zoo hardnekkig, dat het velen een
onbegonnen werk toeschijnt, te trachten
aan deze misverstanden een einde te ma
ken. Wanneer wy daartoe thans toch nog
een poging wagen, dan geschiedt zulks uit
de overtuiging, dat ons volk door zich te
onttrekken, de nationale zaak schaadt. Het
treft daarmede geen buitenstaanders, maar
zich zelf. Deze winterhulp is een Neder
landsche zaak en dus een eerezaak, welk
ons allen, hoe wij ook over allerlei mogen
denken, zeer na aan het hart moet gaan.
Een Nederlandsche zaak.
Daarom gaat het thans in de eerste
plaats. Ons volk staat op het gebied van
de liefdadigheid zeker niet in het achterste
gelid. Wanneer wij hier den diaconalen ar
beid uitschakelen, dan is zulks in overeen
stemming met de bedoelingen, van het
winterhulp-werk, dat zich uitsluitend wil
bepalen tot de algemeene, buitenkerkelijke
liefdadigheid. Dit is reeds een erkenning
van bet vele en belangrijke werk, dat door
of vanwege de onderscheiden kerkgenoot
schappen, wordt ondernomen, tot leniging
van de nooden der minder bedeelden. Dit
werk kan ongestoord voortgaan, het moet
ook voortgaan, omdat wij den diaconalen
arbeid niet kunnen missen.
Maar Winterhulp heeft zich op een an
der plan geplaatst, het wil de bestaande
hulpacties overkoepelen en zoo aan de
liefdadigheid een - nieuwe basis geven,
waarop zij haar werkzaamheden kan ont
plooien, zonder dat het gevaar bestaat,
dat de onderschelden groepen langs el
kaar heenwerken, waardoor aan de uit
eindelijke bedoelingen schade wordt toe
gebracht.
Deze gedachte is geenszins nieuw, zjj is
evenmin van buitenlandschen oorsprong, zjj
is in Nederland gevoed, lang voordat men
elders dit denkbeeld practisch had ver
wezenlijkt. Wat in het buitenland, met
name in Duitschland op het gebied van
winterhulp is bereikt, wil voor ons slechts
beteekenen, dat daar het tastbare bewijs
van de juistheid der Nederlandsche denk
beelden is geleverd.
Ligt het niet op onzen weg, daaraan
onze vólle aandacht en onze warme belang
stelling te schenken? En dus de pogingen
te ondersteunen, welke worden aangewend
om ook hier dit Nederlandsche denkbeeld
op Nederlandsche wijze te verwezenlijken.
Voor ons is dat een eerezaak.
Het is goed, dat we open kaart spelen.
Verstoppertje is struisvogelpolitiek en
wanneer de menschen, die „anders" wel
wat voor „het goede doel" over zouden
hebben, er nu om bepaalde redenen niet
aan doen, laden zij een groote verantwoor
delijkheid op zich.
De gemiddelde Nederlander loopt niet
spoedig warm en dat kan in vele gevallen
zijn goede zijde hebben. Zijn spreekwoorde
lijke nuchterheid dwingt hem tot behoed
zaamheid en overleg, maar dat wil niet
zeggen, dat hij ontoegankelijk is voor
nieuwe denkbeelden, waarvan hg de op
rechtheid en de bruikbaarheid heeft inge
zien. De gemiddelde Nederlander heeft eer
bied voor tradities, maar dat wil al weer
niet zeggen, dat hij voor het nieuwe niet
open zou staan.
Maar in 1940 heeft zich een ander be
paald on-Nederlandèch verschijnsel aange
diend in den vorm der verdachtmaking,
welke zich ook heeft meester gemaakt
Van de winterhulp-actie.
De omstandigheid, dat velen in de ver
onderstelling leven, dat het winterhulp-
denkbeeld ons van Duitsche zyde is opge
drongen, heeft velen, naar het schgnt, kop
schuw gemaakt.
Het is een dwaasheid gesteld al, dat
de bezettende overheid ons een soort win-
terhulpverplich jn opgelegd
dat men zi en gaat af
wenden. Wamii rechts in
formeert wat »t algemeen
van een soort kan men
er in negen va en op reke
nen, dat het e den t Tegen
Winterhulp als m we niets,
jnaar
Dit „maar" |ke overwe
ging, want mei it men geen
vreemde, geen loch uitslui
tend de zaak v derlandsche
volk.
De versnippi d is saam-
gesmolten tot één algemeene liefdadig
heidsactie. En het Nederlandsche volk, dat
zich op dit terrein zoo vaalt van zy'n beste
zijde heeft doen kennen, voele zich ook nu
moreel verplicht de winterhulpcollecte tot
een groot succes te makeii. Niet ten ge
rieve van de organisatoren, die daartoe
werden aangesteld, maar ten bate van die
leden onzer volksgemeenschap, die het in
dezen tijd zoo bijzonder moeilijk en zwaar
hebben.
Het Nederlandsche volk wete zich in zyn
geheel de organisator van de winterhulp
actie. Wanneer het volk ook- ons
Zeeuwsche volk zich achter deze actie
stelt, zal zg zeker slagen. Morgen en over
morgen kunnen we toonen, dat we pit heb
ben en eergevoel.
t> 9 0
Hier zit een verderstrekkend doel voor,
dan uitsluitend dat der inzameling van gel
den, Met de in winterhulp overkoepelde
liefdadigheidszin van ons volk wordt ook
een idëel doel "nagestreefd. Want hierin
kunnen wij ons inderdaad als een geslo
ten gemeenschap gaan voelen niet een
volk van groepen en groepjes, maar een
volk dat zich als eenheid geplaatst ziet
voor de taak den nood der minder bedeel
den te lenigen. Doch een eerste voorwaar
de is vertrouwen. Vertrouwen kan men
zich niet laten aanmeten als een gelegen-
heidscostuum, vertrouwen is een levens
houding, ontsproten aan een Innerlijke ge
steldheid. Vertrouwen kan men niet in een
bepaalde formule onderbrengen, het is een
sprong in het onbekende.
Maar deze sprong is waard gewaagd te
worden, wanneer in oprechtheid en eerlyk-
heid den raad daartoe gegeven wordt.
Daarom is het van zoo groot gewicht,
dat de burgemeesters als plaatselyke direc
teuren van Winterhulp optreden. Want zy
kunnen geacht worden, het vertrouwen der
bevolking te genieten.
Hun advies willen wij thans met nadruk
onderstreepen. Waag den sprong.
Het gaat om een eerezaak. Want, het is
een zaak van en voor ons eigen, Nederland
sche volk.
POLITIEKE ARRESTANTEN IN
ROEMENIE DOODGESCHOTEN.
Uit Boekarest (Roemenië) meldt het
D.N.B. In den nacht van Dinsdag op
Woensdag zijn de in de militaire gevangenis
Jilavy ondergebrachte politieke arrestanten,
in totaal 64, door een groep legionnairs
doodgeschoten.
Onder deze doodgeschoten personen be
vinden zich de vroegere ministerpresident
en minister van oorlog, generaal Arges-
cianu, die er voor verantwoordelijk ge
steld wordt, dat na den dood van Cali-
nescu meer dan duizend voor het groot
ste deel onschuldige legionnairs zijn ver
moord, de vroegere minister van open
bare veiligheid en prefect van politie te
Boekarest, generaal Marinescu, die voor
ex-koning Carol een eigen spionnage- en
inlichtingendienst heeft georganiseerd, de
generaal der gendarmerie Bengliu en
twee andere majoors der gendarmerie, die
het bevel hebben gegeven voor het ver
moorden van Codreanu en dertien andere
legionnairs, veertien gendarmes en een
aantal andere persoonlijkheden van het
Carol-regiem.
Het vonnis over deze 64 menschen, is
voltrokken, voordat het graf van Codreanu,
dat bedekt is door een zware betonnen
plaat, geopend werd.
Het staat nog niet vast wie het bevel
heeft gegeven.
Gisterochtend vroeg zyn andere per-
soonlijkheden van het oude regiem ge
arresteerd, waaronder de laatste minister
president van het Carolregiem, Gigurtu,
de vroegere ministerpresident en leider
van da financieele marlet Argetoianu en
generaal Hasievici, de laatste chef van
het militaire kabinet van koning Carol.
Naar van bevoegde zyde verluidt, ge
schiedde hun arrestatie met het doel, hen
te beschermen voor de bijzondere maat
regelen, die, gezien de groote opwinding
der legionnairs over de beestachtige wijze
van vermoording van Codreanu, wiens graf
Woensdag blootgesteld werd, mogeigk
worden geacht.
Roemeensche regeering
veroordeeld de moorden.
Het Roemeensche minister-presidium
heeft een officieel communiqué uitgegeven,
dat als volgt luidt
In den afgeloopen nacht is een groep
legionnairs, die bezig waren met de op
graving van Codreanu en de anderen, die
in de militaire gevangenis van Jllava ver
moord waren, de gevangenis binnengedron
gen en heeft enkele der daar aanwezige
politieke arrestanten doodgeschoten. Deze
legionnairs hebben de doodgeschoten per
sonen schuldig geacht aan den moord op
Codreanu en de anderen.
Generaal Antonescu en Horia Sima keu
ren deze daad af. Generaal Antonescu en
In openbare», dienst
werkzame Joden
ontslagen.
Uit 's-Gravenhage meldt het A.N.P.: Ter
verzekering van de openbare veiligheid,
rust en orde in de bezette Nederlandsche
gebieden heeft 't bevoegde bureau van den
Rijkscommissaris het noodig geoordeeld,
tegen de Joden, die een openbaar ambt
bekleeden of in openbaren dienst werk
zaam zyn, wegens de tegen de bezettings
mogendheid gerichte actie van het Joden
dom maatregelen te nemen. Op grond van
een rondschryven is derhalve bepaald, dat
zulke Joden uit hun ambt of uit hun werk
kring dienen te worden ontslagen. Hun aan
spraken op uitkeeringen op grond van hun
werkkring of op andere tegenprestaties
van materieelen aard bigven daarbij onaan
getast.
Sluiting van hoogescholen.
Met miskenning van het doel van dezen
maatregel hebben de studenten te Delft
en Leiden voor de Joden partg getrokken
en het bezoeken der colleges voor den tijd
van 48 uur gestaakt. Als algemeene waar
schuwing heeft de commissaris-generaal
voor bestuur en justitie zich genoodzaakt
gezien, de Technische Hoogeschool te Delft
en de Universiteit te Leiden alsmede de
daaraan verbonden instituten voor de stu-
denten van alle jaarklassen onmiddellijk
tot nader order te sluiten.
DE ZEDELIJKE EN
MATERIEELE BELANGEN VAN
HET GEZIN.
Nationaal comité opgericht.
Naar wy vernemen is kortelings in het
leven geroepen een comité, dat zich ten
doel stelt de studie en de behartiging van
de zedelyke en- materieele belangen van
het gezin in Neder1 ~x}*l
Het comité stelt 3,ch op het standpunt
van de christelyke beginselen in het ech-
telyke leven, de huwelijkswetgeving en de
opvoeding. Het zal zich op de hoogte hou
den van de omstandigheden, waarin het
gezinsleven in Nederland verkeert en, waar
noodig, niet alleen een beroep doen op de
medewerking der betreffende autoriteiten,
om de belangen van het gezinsleven te be
schermen, maar zich ook wenden tot de
publieke opinie, ten einde een gunstige
mentaliteit ten opzichte van huwelyk en
huisgezin aan te kweeken en te bevorde
ren.
Het comité, dat voorloopig is samen
gesteld uit de heeren: dr. J. P. Chr. de Boer,
D. L. Daalder, dr. H. Hijmans, dr. W. C.
Meiss en dr. Fr. Twaalfhoven, is voor
gesteld aan den secretaris-generaal, wnd.
hoofd van het departement van sociale za
ken.
ENGELSCHE BOMMEN.
Er vallen over den nacht van Dinsdag op
Woensdag geen ernstige aanvallen van
Engelsche vliegers te vermelden. Een man
is zwaar gewond, eenig huizen zy'n licht
beschadigd.
Zij, die arbeid in Duitschland
weigeren, zullen niet
verhongeren.
De Nederlandsche vereeniging voor ar
menzorg en weldadigheid heeft, naar de
N.R.Ct. meldt, aan haar leden een brief
gezonden, waarin zij mededeeling doet van
het feit, dat van overheidswege geen be
zwaar bestaat, dat particuliere en kerke-
ïgke instellingen by volstrekte noodzake-
lijkheid er voor zorg dragen, dat door
steunverleening in natura de gezinnen van
de arbeiders, die passenden arbeid in
Duitschland weigeren of neerleggen er te
gen gevrijwaard worden, dat zy verhonge
ren. Bigkens een brief van het departement
van binnenlandsche zaken, is deze moge-
lykheid van steunverleening in natura ook
voor de burgerlijke organen van Armen
zorg geopend, gelyk van de zy'de van deze
vereeniging was verzocht.
de legionnaire beweging staan op het
standpunt der gerechtigheid en wettigheid.
De daders worden streng gestraft.
Nog meer functlonnarissen dood
geschoten.
Behalve reeds gemelde terechtstellingen
in den nacht van 26 op 27 November in
de militaire gevangenis van Jiliva by
Boekarest, zgn in den loop van den dag
nog meer gewezen functionnarissen door
legionnairs doodgeschoten, doch hierom
trent ontbreken nog nadere bgzonderheden.
Bekend is slechts, dat zich onder hen de
vroegere secretaris-generaal van de natio
nale boerenparty, Madgeanu, bevindt, die,
zg het ook niet onder de Carol-dictatuur,
herhaaldelijk minister was, doch als buiten
gewoon sterk links georiënteerd was,
Nieuwe
secretarissen-generaal.
Prof. dr. J. van Dam en
dr. T. Goedewaagen.
De Rykscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied heeft tot secretaris
generaal van het departement van opvoe
ding, wetenschap en cultuurbescherming
prof. dr. J. van Dam te Amsterdam en tot
secretaris-generaal van het departement
van volksvoorlichting en kunsten dr. T.
Goedewaagen te 's-Gravenhage. benoemd.
De beide nieuwbenoemde secretarissen-
generaal zijn gisteren door den Rijkscom
missaris voor het bezette Nederlandsche
gebied beëedigd. In een korte toespraak
wees de Rijkscommissaris op de redenen
voor de instelling van de nieuwe departe
menten alsmede op de taak, welke zy zul
len hebben te vervullen.
PROF. DR. J. VAN DAM.
Dr. Jan van Dam werd 3 October 1896
te Amsterdam geboren. Hg studeerde, na
de H.B.S. aldaar te hebben doorloopen en
het staatsexamen te hebben afgelegd, aan
de Amsterdamsche universiteit in de Ne
derlandsche en Duitsche letteren en werd
in 1923 tot doctor in de Duitsche taal- en
letterkunde bevorderd. Intusschen was hg
reeds van 1920'22 lector in de Neder
landsche taal en letterkunde aan de uni
versiteit te Bonn en in laatstgenoemd jaar
werd hij als leeraar aan de openbare han
delsschool te Amsterdam en assistent voor
het Duitsche taalonderwys aan de Am-
sterdamsche universiteit verbonden, wel
ke functie dr. Van Dam bleef vervullen
tot 1925, toen hij tot lector in de Duitsche
taal en letterkunde aan deze universiteit
"werd benoemd.
Prof. dr. J. van Dam,
In 1929 werd dr. Van Dam "benoemd tot
hoogleeraar voor het Gotisch en de oudere
Duitsche taal en letterkunde aan de Am
sterdamsche universiteit, welk hoog
leraarschap hij bleef bekleeden tot 1936,
toen hij aan dezelfde universiteit werd be
last met dat voor de oud-Germaansche
philologie, benevens de oudere Duitsche
taal- en letterkunde. Vele werken zijn van
zyn hand verschenen.
DR. T. GOEDEWAAGEN.
Dr. T. Goedewaagen werd 15 Maart
1895 te Amsterdam geboren, bezocht de
gymnasia te Utrecht en te Hilversum,
studeerde vervolgens te Utrecht klassieke
letteren en wijsbegeerte, waarin hij in 1923
met lof promoveerde.
Dr. T. Goedewaagen
In 1925 werd dr. Goedewaagen privaat
docent in de geschiedenis der philosophie
na Kant, aan de universiteit te Utrecht.
Van zijn hand verschenen verschillende
wei-ken over philosophie.
Dr, Goedewaagen was eenige jaren re-
EEN JAPANSCH PROTEST.
Tegen antl-japansch optreden in
Nederlandsch-Indië.
- Uit Tokio meldt Domei. De minister van
buitenlandsche zaken Matsoeolia zal, naar
wordt vernacht, binnenkort een krachtig
protest indienen bij den Nederlandschen ge
zant, generaal J. C. Pabst, tegen het her-
haalde anti-Japansche optreden in Neder
landsch-Indië en formeele verontschuldi
gingen, schadevergoeding en een garantie
%roor de toekomst eischen.
Kort geleden hebben zich drie ernstigé
gevallen voorgedaan
1. De Japansche eigenaar van een yzer-
fabriek te Batavia op 11 November aan
gevallen en mishandeld door een Neder
landsche politiebeambte,
2. Op 23 November is de Japansche vlag,
die by' een kapperszaak te Bandoeng uit
hing, verbrand.
3. Denzelfden dag werd de kanselier van
het Japansche consulaat-generaal te Ba
taria, Ariyoshi, by het passeeren van de
ambtswoning van den gouverneur-generaal
van Nederlandsch-Indië door een schild
wacht aangeroepen en met geweld naar
het politiebureau opgebracht. Hy werd
echter spoedig op vrije voeten gesteld, om
dat niet alleen de beschuldiging van het'
illegaal fotografeeren van het paleis van
den gouverneur volkomen ongegrond bleek
te zijn, zooals hy zelf met nadruk had ver
klaard, doch het i'otografeeren ook wette--
lijk was toegestaan, waaruit de onnoodige
onderdi-uliking door de Nederlandsche
autoriteiten blijkt. Er wordt verder nog
melding gemaakt van enkele minder be
langrijke gevallen, o.a. geweldpleging door
Nederlandsche soldaten.
Nieuwe credieten voor
Amerikaansche bewapening.
De minister van marine Knox heeft
medegedeeld, naar het D.N.B. uit Was
hington meldt, dat Roosevelt eer. crediet
van vijftig millioen dollar voor de on
middellijke uitbreiding van een aantal
vliegtuig- en vlootsteunpunten in de on
langs door Engeland afgestane gebieden
heeft goedgekeurd.
Voorts deelde Knox mede, dat nog onge
veer 32.000 reserve-officieren en manschap
pen der marine zich gereed moeten houden
om terstond te kunnen opkomen.
BRITSCHE SCHEPEN TOT ZINKEN
GEBRACHT,
Voorts meldt het D.N.B. uit Stockholm,
dat het Britsche koopvaardyschip „Port
Brisbane" volgens een bericht uit Londen
naar de Australische minister van marine
Gughes, heeft medegedeeld, vyf dagen ge
leden op den Indischen Oceaan door een
Duitschen oorlogsbodem tot zinken is ge
bracht. Een Australisch oorlogsschip is in
een Australische haven aangekomen met 27
overlevenden. De „Port Brisbane" was 8700
b.r.t. groot.
Uit Londen meldt ReuterOfficieel
wordt medegedeeld, dat de vyand twee
kleine oorlogsvaartuigen, de „Kingston
Alalita" en de „Reed", tot zinken heeft
gebracht.
dactie-secretaris van het „Tgdschrift
voor wijsbegeerte" en van de „Annalen
der critische philosophie".
Eenige jaren geleden werd hg lid van
het Bolland-genootschap. Hij trad op als
spreker voor volksuniversiteiten, voor de
A.V.R.O. en voor tal van wijsgeerige ver-
eenigingen.
In 1939 werd hg verbonden aan het
weekblad „De Waag", eerst als leider der
Waagkringen, daarna als redacteur ten
t' '.slotte als hoofdredacteur.
Nadat reeds vele jaren in „Nieuw Ne
derland" publicaties van zyn hand waren
verscheaen, benoemde de leider der N.S.
B. hem op 1 Augustus 1940 tot hoofd van
afd. XIV (perszaken) van het hoofdkwar
tier, in verband waarmede hy al zijn
functies by „De Waag" neerlegde.
Gedurende de .laatste jaren publiceerde!
hy tal van politieke bydragen in verschil
lende bladen en tgdschriften.
Kort na den oorlog trad dr. Goedewaa
gen op als voorzitter van den Raad van
Voorlichting der Nederlandsche pers, het
lichaam dat ten doel heeft üe geheele Ne
derlandsche pers in een „perskamer" te
ordenen.'
