Provinciale Zwam* Courant
Middelburgsche, Vlissingsche,
Goesehe en Breskensche Courant
Oplaag 14.400 es.
•nVLOT ISElfl
VAfl BIN SAE
183ste JAARGANG NUMMER 256
MAANDAG 4 NOVEMBER 1940
waarin opgenomen de
Uitgave der Firma's F, van de Velde Jr. en G. W. den Boer
ABONNEMENTSPRIJS;
18 cent per week of f 2.30 per kwartaal.
Franco per post f2.50 per kwartos^
Afzonderlijke nummers 5 cent.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1-5 regels f1.50, Iedere regel meer
30 cent. Bij abonnement speciale prijs.
Kleine advertenties van 1 —5 regels f0.50.
Iedere regel meer 10 ct. (max. 8 regels).
POSTREKENING 359300 (MIDDELBURG).
Dit nummer bestaat uit vier bladen
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR P U B L I C I T E I T S W A A R D E. IlflGESTEtD DOOR DE V E REE NI GING „DE NED^RLANDSGHE DAG BL A DP E P. 5"
Cultuurvernieuwing.
In het ordeningsproces, dat, nog voordat
het oorlogsgeweld in Europa is verstomd,
voor ons continent ter hand is genomen,
neemt naast het economische ook het cul-
tureele een belangrijke plaats In. Voor het
oogenblik, nu er nog zooveel onzekerheden
zijn en de internationale cultureele uitwis
seling aan zoo tal van storingen en belem
meringen bloot staat, kan er op dit terrein
nog slechts sprake zijn van schuchtere ten-
denzen en moet men zich nog wel bepalen
tot het aangeven van eenige algemeene
richtlijnen. Maar in dezen met breeds toet
sen aangegeven ontwikkelingsgang valt
niettemin een bepaalde lijn te ontdekken,
welke wijst in de richting eener cultuur
vernieuwing in continentalen zin en vooral
op een verdieping en een bezinning op de
eigen cultuurwaarden.
In deze laatste richting moet het thans
worden gezocht, gelijk reeds gebleken is
uit de oprichting van den Nederlandschen
cultuurkring, uit het streven, om te delven
in de cultuurschatten, waaraan het eigen
volksleven zoo rijk is, waarbij met voldoe
ning kan worden vastgesteld, dat de be
zettingsoverheid dit streven, waar zij dit
kan, stimuleert en bereid is haar volledige
medewerking te verleenen bij de pogingen
tot verdieping van het nationale cultureele
besef. Zij erkent daarin de beteelcenis van
het vaderlandsche cultuurbezit en wanneer
de kansen, die hier worden geboden, ten
volle worden uitgebuit, kan daaruit voor
de toekomst een aanzienlijke winst worden
geboekt. Een volk, dat aan zijn eigen cul
tuurwaarden voorbij loopt, verdient den
naam „volk" niet meer en kan geen zelf
standigheidsrechten laten gelden.
Ligt hierin reeds een aanzienlijk terrein
van wrrkzaamheden bloot, waarop velen
een taak hebben te vervullen, daarnaast
stemt het tot voldoening, dat er voor zoo
ver zulks onder \de bestaande verhoudin
gen mogelijk is, een cultureele uitwisse
ling plaats heeft, naar gebleken is uit de
komst naar ons land van beroemde buiten-
landsche orkesten en opera-gezelschappen
en uit de vertegenwoordigingen die het
Nederlandsche cultuurleven met het bui
tenland zullen verbinden en reeds thans
verbinden.
Heeft dit alles voor Zeeland beteelcenis?
Op het eerste gezicht is hier moeilijk een
relatie te ontdekken.® Niettemin lean ge
wezen worden op Zeeuwsche aspecten.
De gevolmachtigde voor Zeeland van den
Rijkscommissaris, dr. Milnzer, heeft dezer
dagen 'n een interview, dat hij aan de
„Nieuwe Rotterdamsche Courant" toe
stond, deze Zeeuwsche aspecten belicht en
daarbij zijn zienswijze kenbaar gemaakt
over de perspectieven, welke zich met be
trekking 'ot de cultuurvernieuwing voor
Zeeland openen. Allereerst valt hier het
uiterlijke, het tastbare in het veld der be
schouwing, voor zoover er sprake zal
zijn, om de herbouw, van wat door het
oorlogsgeweld werd vernietigd, dienstbaar
te maken aan een cultureele opwalcing. Dr.
Milnzer heeft in dit verband de toekomst
van de Middelbui-gsche Abdij besproken,
die hij wil zien als het concentratiepunt
van wa' er in Zeeland zelve aan volkskunst
ver-borgen ligt.
Wat d" overige uiterlrjlcheden betreft,
sprak dr. Münzer van schouwburg- en
concertzaalplannen, van wat te bereiken
valt op het gebied van tentoonstellingen,
In 't kort over wat er gedaan kan worden,
om Middelburg ook wat dat betreft schoo
ner uit zijn asch te doen herrijzen en te
maken tot het bij uitstek cultureele cen
trum van Zeeland.
Het gaat hier echter over toekomst
plannen, die hoe mooi ook, geen bevredi
ging kunnen geven van de actueele be
hoeften.
Ts Zeeland cultuurarm Geenszins. Sprak
niet het uiterlijk aanzien van het oude
Middelburg van een hoog beschavingspeil!
Maar buitendien, men treft in Zeeland
en voor wie voor het eerst in dit gezegende
land vertoeft is dat een der meest opval
lende waarnemingen een innerlijke be
schaving van hooge ontwikkeling, een be
zonken gemoedsrust, een diep geworteld
geloof, een stoere gehechtheid aan traditie
en vormen, waar elders een vervlakking of
een kunstmatige verbinding aan het over
geleverde valt te onderkennen.
Zoo zijn hier reeds voorhanden de on
misbare elementen voor een cultuurvel-die
ping aanknooping bij datgene, wat aan
het volkskarakter vreemd is, is onnoodig
en bovendien nutteloos. De Zeeuw weet
wat hij wil en theorieën, die hem wezens
vreemd zijn, vinden bij hem geen ingang
h\j heeft zijn overtuiging, welke zeer
nauw aansluit bij de innerlijke beschaving,
die hem den eerenaam „ronde Zeeuw"
heeft doen verwerven. Hierdoor is het ter
rein reeds aanstonds afgebakend én slechts
die pogingen tot cultuurverdieping wil
men cultuurvernieuwing zullen resul
taat kunnen hebben, voorzoover zij corres-
pondeeren op deze eigenschappen van
hoofd en hart.
Maar ook hier is leiding en zoo men wil
ordening noodig- en op dat gebied valt er
zeker nog het een en ander te doen en
zeer veel te bereiken. Wat voor het gi-oote
Nederlandsche geheel van beteelcenis is,
kan ook op kleiner kring worden betrok
ken, Met name in Zeeland met zijn bijzon
dere geografische structuur -waarover
zoo aanstonds nog iets valt baanbrekend
werk te Verrichten. Wat in algemeen Ne-
derlandsch verband reeds in eersten aan
leg met steun van de bezettingsautoriteiten
kon worden verwezenlijkt, moet ook voor
Zeeland door zijn excentrische ligging
tastbaren vorm krijgen. Wij doelen hier op
de mogelijkheid van de stichting eener
cultureelen lering voor Zeeland, waarin de
Machten, die op algemeen cultureel ter
rein werken, kunnen worden s&amgebun-
deld. Reeds heeft het Zeeuwsch Genoot
schap der Wetenschappen op dit gebied
veel tot stand gebracht en het zou van een
tekort aan waardeering getuigen, zoo wij
haar werkzaamheden achteloos voorbij
gingen, maar voor de verwezenlijking der
algemeene doelstelling van cultuurverdie
ping is haar werkingssfeer ongetwijfeld
te beperkt Het gaat er tevens om. de
krachten, die in het volk zelf leven, mobiel
te maken. Wij zijn er van overtuigd, dat
zoodanig streven aanspraak zal kunnen
maken op den warmen steun van de be
zettende macht, in dit geval van den per
soon van den gevolmachtigde van den
Rijkscommissaris.
Zal Zeeland zich daarin afzonderen en
zoo de pogingen tot saambinding van
krachten in het algemeene Nederlandsche
verband verstoren? I-Iet zij verre. Niet ge
noeg kunnen deze pogingen, om de schei
dingen te overkoepelen en de cultureele
beleving te maken tot meer, dan het par
ticuliere domein eener bevoorrechte kaste,
worden bevorderd. Maar Zeeland ligt in een
uithoek. Bovendien biedt dit kleine eilan
denrijk groote en ten deele zelfs onoverko
melijke moeilijkheden voor de verwezenlij
king der pogingen tot cultureele verdie
ping. Het probleem dat hier moet worden
opgelost, is er ook een van economischen
aard. Er zal gelegenheid zijn, het in zijn
economische aspecten breeder te bezien,
doch in dit verband mag de aandacht er
op worden gevestigd, dat bet welslagen
der plannen mede afhankelijk is van de
verbindingen. Worden deze verwaarloosd,
dan blijft het plan, gelijk dat voorzit, om
Middelburg het knooppunt van het Zeeuw
sche cultureele leven te maken, een utopie.
Wat het cultureele leven betreft, voor
zoover daarbij sprake is van landelijk con
tact, neemt Zeeland een uitzonderings
positie in, nu de toegang tot dit gewest
verboden is. Daardoor is onze provincie
verstoken van veel, waarvan men elders
in den lande, zij het in beperkter vorm dan
vorige jaren, nog genieten kan. Zeeland
moet het, zoolang deze toestand voortduurt,
hebben van cultureele „selfsupporting" en
reeds daarin is een argument gelegen voor
een stichting, als waarop wij hierboven
doelden.
Hier liggen groote kansen voor de ver
dieping van het plaatselijk cultureele le
ven en liet komt gewenscht voor dat de
krachten, die daartoe voorhanden zijn, in
staat worden gesteld, zich op dit gebied ten
volle uit te leven, naar gelang dat in ver
band met plaatselijke omstandigheden mo
gelijk is.
Daarnaast verdient het overweging, de
uitzonderingsbepalingen, waaronder wij
leven, onder oogen te zien, opdat het cul
tureele contact met de rest van Nederland,
dat wij zóo noode missen, althans eeniger-
mate wordt hersteld.
In de afgeloopen maanden was de in
Zeeland vertoevende militaire bezetting
niet verstoken van cultureel genot. O.m.
werd Zeeland bezocht door de Dresdener
Philharmonic. In andere deelen des lands
heeft dit voortreffelijke orkest ook voor
Nederlandsche luisteraars geconcerteerd.
De vraag komt boven of ook in Zeeland een
zoodanig contact met het Duitsche muziek
leven niet mogelijk ware geweest. En de
wensch moge hierbij geuit worden, dat het
onder de zware uitzonderingsbepalingen
verkeerende Zeeland, ook dezen winter
voor het gemis aan cultureel contact wordt
schadeloos gesteld.
Want ook dat is een schrede op den weg
naar cultuurvernieuwing.
Verscherping lucht
oorlog boven Engeland
Het D.N.B. meldt uit Stockholm: Met
den aanvang van de maand November is,
naar uit Londen wordt gemeld, plotseling
een verscherping van den luchtoorlog bo
ven Engeland ingetreden. Sedert het aan
breken van den dag, zoo deelt het Britsche
ministerie voor de luchtvaart in zijn com
muniqué van Vrijdagavond mede, is de vij
and boven Engeland waargenomen. Het be
trof groote formaties van 20 tot 50 ma
chines, die den geheelen dag over de En-
gelsche kust vlogen. In Londen en in de
omgeving van de hoofdstad, evenals in de
graafschappen van Oost-Engeland, in tal
rijke streken van Zuid-Oost-Engeland en
in het graafschap Lincolnshire is het tot
het neerwerpen van bommen gekomen. Lon
den zelf had, naar verder wordt gemeld,
Vrijdag drie lange periodes van luchtalarm.
Na een luchtalarm, dat 13 uur duurde, werd
door den Britschen omroep medegedeeld,
dat Londen in dien nacht een van zijn
zwaai'ste bomaanvallen heeft beleefd. Reeds
sinds weken heeft de stad dergelijke aan
vallen niet meer gekend. In een andere ra
dio-uitzending werd de aanval der Duitsche
vliegers op Londen een directen.massa-aan
val genoemd. Wederom heeft men ononder
broken urenlang afweervuur boven Londen
gehoord. Het was zoo fel en aanhoudend
als sinds lang niet meer het geval was ge
weest, De lucht boven Londen was vaak als
31 dooden bij lucht
aanvallen op Nederland
38 ,ZWAAR- EN 68 LICHT
GEWONDEN.
Veel slachtoffers in Amsterdam.
Vrijdagavond laat hebben Engelsche vlie
gers wederom een aanval gedaan op Am
sterdam, waarbij nogmaals het Wilhelmina-
gasthuis het mikpunt was,
Het ziekenhuis kwam er dezen keer niet
zoo goed af als bij den vorigen aanval. Het
werd zwaar beschadigd en daarbij kwamen
verschillende personen om het leven. Ook
in de nabijliggende straten is de schade zeer
groot. In totaal zijn in de stad Amsterdam
bij dezen luchtaanval 24 dooden, 28 zwaar
en 38 licht gewonden te betreuren.
Ook in andere plaatsen van het land heb
ben Engelsche bommen dooden geëischt. In
totaal zijn buiten Amsterdam nog zeven
dooden, 8 zwaar en ongeveer 30 licht ge
wonden te vermelden. Ongeveer tien huizen
zijn zwaar beschadigd.
Distributie van
peulvruchten.
Eén rantsoen zal een halve
kilogram bedragen.
De secretaris-generaal, wnd. hoofd van
het departement van landbouw en vissche-
rjj deelt mede, dat met ingang van 4 No
vember 1940, tot en met 18 November d.a.
v., de verkoop en aflevering aan den con
sument voor alle soorten groene en grau
we erwten en spliterwten, capucijners, wit
te boonen, bruine boonen en andere soorten
gekleurde boonen, zijn verboden.
Op 19 November 1940 neemt de distribu
tie van peulvruchten een aanvang. Het
rantsoen zal bedrageivv /t kg voor nader
vast te stellen perloden en verstrekt wor
den op nader aan te wijzen bonnen van het
algemeen distributieboekje.
Aanvankelijk zullen slechts groene
erwten en spliterwten en wellicht ook
capucjjners beschikbaar worden ge
steld.
De detaillisten, die peulvruchten verkoo-
pen, kunnen zich in de week van 4 tot en
met 8 November a.s., op de voor hen aan
gewezen dagen tot de plaatselijke distribu
tiediensten wenden ter verkrijging van
voorschottoewijzingen.
Deze toewijzingen moeten zij onmiddel
lijk bij hun leveranciers inleveren, teneinde
gedurende den spertijd de daarop vermelde
hoeveelheden peulvruchten te ontvangen.
De grossiers moeten, zoodra zij de toe
wijzingen van hun afnemers in hun bezit
hebben, de peulvruchten bij de groot-gros
siers bestellen voor een aantal rantsoenen
overeenkomende met de door hen ontvan
gen toewijzingen. Zooals vermeld is 1 rant
soen i/2 leg.
De toewijzingen, welke de grossiers ont
vangen hebben, moeten zij niet naar den
groot-grossier doorzenden, doch tot nadere
aankondiging bewaren. Zij kunnen deze
derhalve voorloopig ook niet tegen verza-
meltoewijzingen bij de distributiediensten
inwisselen.
WELKE KOEKJES ZONDER
BON?
Naar de Telegraaf meldt, zullen verschil
lende soorten koekjes buiten de distributie
vallen, nl. bitterkoekjes, weespermoppen,
paleisbanket, amandelkoekjes, hazelnoot
koekjes en verschillende soorten, waarvan
de namen minder bekend zijn. De banket
bakkers zullen zich bovendien zeker gaan
toeleggen op het vei-vaardigen van koekjes
van zoo'n samenstelling, dat zij vrij van
bonnen zjjn.
Men hoeft ook niet bang te zijn, dat men
met Sint Nicolaas de traditioneele zoetig
heden zal moeten missen, want op de
bloe'mbonnen (8 stuks per persoon voor een
maand) kan men vier banketletters van
een pond elk krijgen, terwijl borstplaat en
marsepein vrjj zijn.
De banketbakkers kunnen echter voor
een broodbon of voor twee bloemlcaart-
bonnen slechts 140 gram speculaas geven.
Voorts kan men in vier weken tijds al
leen voor de bloembonnen (8 stuks per
persoon) acht maal twee ons koekjes, of 48
gebakjes, of een taart van tweeduizend en
vierhonderd gram krijgen.
door daglicht verlicht door den vuurschijn
van het afweergeschut. De explodeerende
bommen en honderden schijnwerpers. Pre
cies hetzelfde schouwspel, aldus de Brit
sche radio, heeft hen boven talrijke andere
steden van Engeland kunnen waarnemen.
Talrijke streken van Engeland, vooral het
Zuiden en Zuidoosten van het land, Liver-
dustriesteden, zijn aangevallen, welke aan
vallen door de Engelschen even veelomvat
tend als fel genoem dworden.
Allerzielen op hei militaire graf aan den Grebheberg
{Foto Pax-Holland)
Pleidooi voor de ver-
keersvoorziening op de
Zuid-Hollandsclie en
Zeeuwsche eilanden.
De vier gewestelijke comité's ter verbe
tering van de verkeersvoorziening op de
Zuid-Hollandscke en Zeeuwsche eilanden
hebben bij het wnd. hoofd van het departe
ment van Waterstaat een memorie inge
diend, waarin de gemeenschappelijke ziens
wijze dier streken, onder adhaesie van de
betrokken kamers van koophandel aan de
regeering wordt kenbaar gemaakt.
Dit gezamenlijke inzicht was reeds in
April van dit jaar onder leiding der Alg.
Ned. Verkeersfederatie tot stand gekomen;
de sindsdien ingetreden toestanden hebben
het wenschelijk doen schijnen om aan de
regeering ditmaal van de gezamenlijke
verlangens slechts de hoofdlijnen voor te
dragen, en de bijzonderheden te reservee
ren voor een nader tijdstip. Intusschen
wordt de verwachting uitgesproken dat de
achterstand van vele jaren die zich in dit
opzicht reeds had opeengehoopt, in de
oogen der overheid een grond zal vormen
om ook onder de gewijzigde omstandighe
den tot de thans door een communis opi
nio als de meest noodzakelijk beschouwde
voorzieningen over te gaan.
Onder de verbeteringen, van dezen fun-
damenteelen aard rekent de memorie in de
eerste plaats het verschaffen van betere
oeververbindingen, hoewel als beste oplos
sing uiteraard het type vaste brug be
schouwende, meenen requestranten voor
loopig in dezen zin geen aandrang te moe
ten uitoefenen, teneinde met des te meer
klem te kunnen vragen om grondige ver
betering der oeververbindingen te water.
Gestreefd wordt naar veerdiensten die uit
hoofde hunner capaciteit, snelheid, fre
quentie en tarieven in staat zullen zijn om
de betrokken eilanden in goede en recht-
streeksche aansluiting te brengen met 's
lands overige wegennet.
In nauwe aansluiting op deze voorzie
ning in de oeververbindingen wordt de
wenschelijkheid betoogd om ook de hoofd
en bijwegen op en om de eilanden bijtijds
in een toestand te brengen die berekend
zal zijn op "de eerlang te verwachten ver-
keersontplooiïng.
Gewezen wordt op de geheele ontoerei
kende gelegenheid tot openbaar personen-
en goederenvervoer tusschen de betrokken
eilanden en de hoofdplaatsen waarop het
economische en cultureele leven der bevol
king zich richt. De hieruit voortspruitende
nadeelen treffen zoowel de betrokken
eilanden zelf als ook de bedoelde brand
punten daarbuiten, in welken zin gewezen
wordt op de belangen van Rotterdam,
Dordrecht, Vlaardingen en Maassluis, als
mede van verscheidene plaatsen op den
vasten wal van Brabant en in de eilanden
groep Beveland-Walcheren. Bovendien
wordt betoogd dat het afgesnoerd houden
van economische gewichtige deelen des
rijks stellig een negatieven factor ople
vert bij het streven naar ontplooiing van
's lands gezamenlijke activiteiten.
Aangeraden wordt tot geleidelijkheid in
den overgang van het oudere op het nieu
were overigens wordt aanbevolen om de
uitvoering op te dragen aan den daartoe
meest geschikten en meest vertrouwen-
wekkenden ondernemer, onder vrijlating
evenwel van het particulier initiatief ten
aanzien van het goederenvervoer, en onder
tebaatneming van gewestelijke samenwer
king voor oriënteering en toezicht.
Met het kenbaar ma leen van deze door
de geheele streek gedeelde inzichten hopen
de genoemde gewestelijke comité's en ka
mer.'.: van koophandel te kunnen bevorde
ren, dat de "overheid thans, naar gelang
der voorhanden feitelijke mogelijkheden,
wel het noodige zal willen verrichten voor
de reeds zoo lang met ongeduld verbeide
verbeteringen in de verk eerstoestanden
met betrekicing tot de Zuid-Hollandsclie en
Zeeuwsche eilanden.
-\
Bon 65 voor eieren.
In aansluiting op hetgeen reeds met
betrekking tot de distributie van eieren is
gepubliceerd, wordt medegedeeld, dat ge
durende het tijdvak van 4 tot en met 10
November a.s. de met „65" genummerde
bon van het algemeen distributiebonboekje
recht geeft op het koopen van één ei,
De bonnen, welke 10 November a.s. nog
niet gebruikt zijn, blijven voorts nog tot
en met. 17 November a.s, geldig.
Bijna 1.4 mlllïoen radioluisteraars
in Nederland.
Het aantal radio-luisteraars, dat blijkens
aangifte een eigen ontvangtoestel bezit, be
droeg op 30 September j.l. 1.089.890. Het
aantal aangeslotenen op radio-distributie
inrichtingen bedroeg op dien datum 302.036,
zoodat een totaal aantal van 1.391.926 luis
teraars of plm. 157 op 1000 inwoners is ge
registreerd
De voorraden kaas»
EEN GROOTER GEDEELTE VRIJ
GEGEVEN.
Het rijksbureau voor de voedselvoorzie
ning. in oorlogstijd deelt het volgende
mede
In verband met de op 28 Augustus 1940
getroffen kaasregeling werd aan houders
van voorraden kaas, grooter dan 500 lc.g.,
de verplichting opgelegd, deze niet te ver
handelen of af te leveren dan met toe
stemming der Nederlandsche zuivelcen-
trale, afd. zuivel te 's-Gravenhage.
Inmiddels heeft genoemde centrale een
gedeelte van 15 met een minimum van
500 k.g., voor het verhandelen er afleve
ren vrijgegeven. Dit gedeelte wordt met
ingang van Maandag 4 November 1940,
met 10 tot 25 verhoogd, zoodat dan
nog 75 (verminderd met den indroog
op den totalen oorspronkelijken voorraad)
van den op 28 Augustus 1940 aanwezigen
voorraaad geblokkeerd blijft. Uiteraard mag
de aflevering uitsluitend geschieden tegen
toewijzingen op grond der bepalingen van
de kaasdistributiebeschikking 1940 1.
...ETITDCHKOMTI
5inf niÈÈlLAASÏ
