Ordening van hel economische leven. Tweede Blad PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT Maandag 21 October 1940 Oud en nieuw ontmoeten elkaar. De stadsreinigingsdienst te Den Bosch heeft den roggebroodmotor voor zijn auto's gespannen (Foto Het Zuiden) Luchtbeschermingsbrandspuiten in actie bij de blussing van Zeeuwsche mosselen m de Haagsche wateren. De traditie de zware branden in het Londensche Havenkwartier aan de getrouw ligt in een der grachten van de Residentie een mosselen- Theem» (Foto Weltbild) schuit, waar men de mosselen gekookt en wel kan koopen (Foto Schimmelpenningh) BRIEVEN UIT VLAANDEREN Een centrum voor Daitsche en Vlaamsche letterkunde Kroniek van den dag Eden in Egypte. Er liggen rond de oude wereldzee tal Van onzekerheden. Velen zouden wel wenschen, dat er omtrent het uiteindelijke resultaat van de politieke, zoowel als van de militaire ontwikkeling in en om de Mid- dellandsche Zee eenige meerdere teekening viel te onderkennen. Maar tussehen Gibraltar en Suez zijn er vele raadsels. Een oogenblik heeft het wel geschenen, alsof het conflict zich scherper tegen Engeland zou toespitsen, maar eens te meer hebben de politieke commentatoren ongelijk moeten erkennen- In de eerste plaats heeft Spanje nog niet partij gekozen tegen de Britten, in Egypte worden nog geen aanstalten gemaakt om het juk van zich af te schudden en ook Turkije, hoe wel met uiterste waakzaamheid den loop der gebeurtenissen volgend, heeft' den tijd om in te gx-ijpen nog niet gekomen geacht. Nu kan men er op rekenen, dat er op de partijen, die bij den uitslag van den strijd bijzonder geïnteresseerd zijn, sterke pressie wordt uitgeoefend. Men moet er de buiten- landsche beschouwingen maar op nalezen, hoe men er naar streeft, de Arabische we reld aan zijn zijde te krijgen en hoe er avances worden gemaakt in de richting van Spanje, van Egypte en de Balkan- landen. Of daarbij nu uiteindelijk de be doeling voorzit aan deze landen een gou den toekomst te verzekeren, mag maar niet zonder meer worden aangenomen. Zoo is Spanje de brug naar Afrika en Egypte is wel onder Britsche voogdij, maar vooral ligt het gunstig ten aanzien van het Suez- kanaal, waarvan de beheersching niet slechts een Britsch, maar ook een Itali- aansch levensbelang is. Ook de belangen der Arabische wereld zullen wel niet ge heel zijn te scheiden van de petroleum- interessen der strijdende partijen, zoomin als ook de Balkanontwikkeling, waarvan wij nu getuige zijn vrij is van iedere baat zuchtige overweging. Overal valt het accent op den strijd tegen Engeland. Het imperium moet ver nietigd worden, om aan de andere imperia de plaats te verzekeren, waarop zij aan spraak meenen te hebben. Zoo dient ook het bezoek van den Brit- schen minister van oorlog, Anthony Eden, aan Egypte te worden opgevat. Egypte, zelfstandig land met eigen diplomatieke vertegenwoordigingen, is nochtans zeer nauw verbonden aan de Engelsche poli tiek. Hoezeer de regeering te Cairo zich daarmede vereenzelvigd heeft is wel geble ken, toen zij de diplomatieke betrekkingen met Italië verbrak. Van Italiaansche zijde heeft men den oorlog in Oost-Afrika steeds gekenschetst als een bevrijdingsoorlog. Daartoe zijn de troepen van Graziani ook Eg3rpte binnengerukt en in dat land treft de maarschalk thans voorbereidingen voor het groote offensief, dat een drieledig doel heeft de Britten uit Egypte en van het Suezkanaal te verdrijven, Egypte van het Britsche juk te bevrijden en de Ita liaansche beheersching van de kanaalpo sities en van het Oostelijk bekken der Middellandsche Zee te verzekeren. Het perspectief is voor Engeland en het imperium geenszins zonder gevaar en wanneer Eden nu' Caïro bezoekt, dan ge schiedt dit niet slechts om er troepen te inspecteeren, maar vooral om de stemming in Egypte te peilen en zoonoodig om de Egyptische politici ervan te overtuigen, hun houding van afwachten te laten va ren, zulks ook krachtens de afspraken tussehen Londen en Caïro. De landen die in het Nabije Oosten het dichtst bij het vuur zitten, toonen zich nog steeds gereser veerd en toch moet er Engeland veel aan gelegen zyn, in de houding dier landen eenige klaarheid te scheppen. Alles toch schijnt er op te wijzen, dat de aanval op de Britsche stellingen zorgvuldig wordt voorbereid en wanneer we de politieke situ atie zooals deze zich na de jongste ver schuivingen op de diplomatiek en militair- economisch terrein heeft afgeteekend, in haar geheel overzien, dan is het niet ge waagd, te veronderstellen, dat Italië in Egypte niet alleen zal behoeven op te tre den, maar dat ook hier sprake zal zijn van een gemeenschappelijk optreden der as- partners. De houding van Egypte is vrij zonder ling. Het heeft partij gekozen en toch ook weer geen .partij gekozen. Het heeft nog steeds niet gereageerd op de Italiaansche stappen, die, gelet op de Britseh-Egypti- sche verhoudingen, te Caïro toch op zijn minst als grensschending moeten worden beschouwd. Ongetwijfeld zal het mee van de mate der Duitsch-Italiaansche samen werking afhangen, in hoeverre Egypte zich tot een stellingname zal laten overhalen. Met andere woorden de politiek van Egypte zal afhankelijk worden gesteld van de ontwikkeling der Balkanverhoudingen. De petroleumstrijd is ingezet en in eersten aanleg heeft Duitschland het beste van het spel gekregen. De komst van Eden in Egypte is echter voor de as-mogendheden het sein op' hun hoede te zijn. Eden is een der meest invloedrijke leden van Churchill's kabinet, hy is bovendien een der knapste diplomaten, waarover Engeland de be schikking heeft. De Britsche minister heeft zijn reis ook uitgestrekt naar Tur kije en Griekenland. Na het jongste échec van de Britsche Balkan-politiek is dit een aangelegenheid van beteekenis, vooral waar juist in den laatsten tijd aan deze landen tal van opmerkelijke beschouwin gen zijn gewijd. Turkije is een van de Britsche troeven, en het moet voor Berlijn wel een groote teleurstelling zijn geweest, toen von Papen's zending naar Ankara, zoo weinig resultaten opleverde. Turkije aan Duitschlands zijde, zou voor het ver loop van den oorlog beslissende beteekenis gehad hebben. Nu is de Turlcsche politiek die zich uitdrukkelijk als pro-Britsch heeft gemanifesteerd een factor-, waardoor de oorlog wordt vertraagd. Saradjogloe, die reeds het vorig jaar een Russische liefdesverklaring van de hand wees, zorg de er mede voor, dat de Balkan speelbal werd van de concurrentie tussehen Moskou en Berlijn, maar tegelijk doorkruiste hij het project- der as-mogendheden tot uit schakeling van de Britsche petroleum- iriteressen. Want dit is een feit van betee kenis Turkije en. dus Engeland is de bewaker van de Dardanellen. Hoe. zal zich dit alles nu ontwikkelen?, Zuinig met materialen voor de bouwnijverheid Ongunstige voorraadposltle. De algemeen gemachtigde voor den we deropbouw heeft aan alle gemeentebestu ren een circulaire gezonden, welke bestemd is voor de gemeentelijke diensten van bouw- en woningtoezicht en waarin hij o.m. het volgende mededeelt De in den laatsten tijd steeds ongunsti ger wordende voorraad-positie van hout (vooral van heipalen en van gezaagd naaldhout), benevens die van ijzer- en staalproducten, verplicht den algemeen ge machtigde de noodzakelijkheid -van een uiterst zuinig gebruik van deze materialen voor de bouwnijverheid nog eens met klem onder de aandacht van de gemeentelijke diensten van bouw- en woningtoezicht te brengen. Bij de behandeling van de formulieren vcfor het aanvragen van goedkeuring voor de uitvoering van bouwwerken is gebleken, dat door particulieren, zoowel als door overheidsinstanties, veelal nog te weinig rekening wordt gehouden met de voorge schreven „maatregelen ter besparing op bouwmaterialen." De bij de gemeentelijke diensten ingele verde, meergenoemde formulieren dienen te worden gecontroleerd op materialenver- bruik. Voorts deelt de algemeen gemachtigde mede, dat hij, door tusschenkomst van de Ged. Staten, aan de desbetreffende ge meentebesturen in overweging heeft doen geven, het gemis van genoemde materialen in voorkomende gevallen als overmacht te beschouwen, en derhalve toch een bouw vergunning te verleenen, indien thans reeds bouwaanvragen aanhangig zijn gemaakt. Waar zoodanige bouwaanvragen nog niet aanhangig zijn gemaakt, zouden de ge meentebesturen nu reeds de bouwverorde ningen in overeenstemming kunnen bren gen met den feitelijken toestand en het bezigen van schaarsche materialen niet meer in de gemeentelijke bouwverordening dwingend voorschreven. VA JAAR GEVANGENISSTRAF EN 3000 BOETE. Wegens het luisteren naar een verboden zender. Het Duitsche Landgerecht heeft in een te 's-Gravenhage gehouden zitting den rector-magnificus van de Rotte r- damsche Handelshoogeschool prof. mr. C. W. de Vries, veroordeeld tot 18 maanden gevangenisstraf en 8000. boete wegens het luisteren naar een verboden zender. In het requisitoir legde de staatsanwalt er den nadruk op, dat het hier een bij zonder zwaar geval betreft van overtreding van de verordening van dén Rijkscommis saris inzake den radio-omroep. Beklaagde heeft in een toespraak voor 300 luisteraars van de handelshoogeschool, openlijk ver klaard, dat hij over den Oranjezender naar de verboden rede van Prinses Juliana op 31 Augustus 1940 geluisterd heeft. Een dergelijke houding is onverantwoordelijk, daar dit geschikt is om de toehoorders in ruimere kringen der bevolking tot der gelijke wetsovertredingen en in de gevange nis te brengen. Bijzonder ernstig weegt de overtreding van beklaagde, dat hij als jurist en professor de draagwijdte van de gepleegde overtreding ten volle bewust moet zijn geweest en omdat hij als rector een voorbeeld voor zijn leerlingen moet zijn. Voorts meende de staatsanwalt, dat hier een gevoelige straf op zijn plaats is met het oog op de gevolgen welke deze daad kan hebben, in het bijzonder voor het onrust verwekken onder de bevolking. De straf, meende de staatsanwalt, moet hoo- ger zijn dan die, welke zijn uitgesproken tegen kleinere overtreders, zoodat hy 2 jaar gevangenisstraf en 6000,boete eischte. De veroordeeling luidde 1% en 3000 boete. Wij zullen ons zeker niet aan voorspellin gen wagen, doch de feiten naast elkander leggend, valt er omtrent het perspectief van Eden's Balkan reis wel het een en an der vast te leggen. Roemenië heeft zich thans definitief aan de zijde van de as geplaatst en ook in Bulgax-ije valt er een toenemende sympa thie voor de as waar te nemen. Daarnaast, ook al heeft Spanje zich dan niet metter daad aan de zijde van Duitschland en Italië geschaard, heeft de benoeming van Suner tot minister van buitenlandsche za ken, terstond na zijn bezoek aan Berlijn en Rome, een welhaast symbolische .betee kenis. Voor de vex-houdingen in de Mid dellandsche Zee kunnen al deze gebeurte nissen slechts leiden tot de conclusie En geland wordt in het nauw gedreven. Reeds gaan er geruchten, dat Londen na' het verbreken der handelsbetrekkingen ook de diplomatieke banden met Boekarest zal verbreken. Bovendien verluidt^ dat Eden te Ankara de vier Bx-itsche ambassa deurs in de Balkanlanden tot een bespre king heeft uitgenoodigd. Ook eenige maan den geleden geschiedde zulks te Istanboel. Doch thans zal ongetwijfeld aandacht wor den geschonken aan de Turksch-Russische betrekkingeix. Hieromtrent tast men voor alsnog in het duister, maar waar ook Mos kou eenig belang heeft bij de Dardanellen- kwestie want daax-om gaat het thans voor een goed deel daar mag men van de Sovjets geen gedesinteresseerdheid ver wachten. En wanneer Molotof doet, of deze zaak hem niet aangaatwel, dan kan dit slechts een camouflage zijn. Het laat zich intusschen aanzien, dat over de Rus sische houding het nevelgordijn der ge heimzinnigheid binnen niet al te langen tijd zal worden weggetrokken. En dan mag men zich wellicht nog op een verrassing voorbereiden. Want zoo goed als Duitsch land, Italië, Japan en Engeland, heeft ook Rusland petroleumbelangen. Om de bescherming dier belangen gaat het. Daarvoor reisde Eden naar Caïro en Turkije. FRANSCH-SCHRIJVENDE BELGEN NIET UITGESLOTEN. De huidige wereldomwenteling, onvermij delijk gevolg van de wanorde welke' na den vorigen oorlog te Versailles werd gescha pen, is xxiet begonnen in Mei van dit jaar. Zij voltrok zich innerlijk, tot een zeer ver gevorderd stadium, op economisch en maat schappelijk gebied, vóór de ontlading naar buiten uit in den hooglaaienden oorlogs brand dezer dagen. Daaruit vloeit voort, dat eveneens in Vlaanderen en Wallonië de algeheele ineenstorting van het oude regiem niet zoozeer het gevolg is van den oorlog zelf, als van de innerlijke leegheid en voos heid, waaraan gansch het West-Europeesch stelsel ook zonder oorlog ten gronde ware gegaan. Een meer onmiddellijk gevolg van den oorlog is de diepgaande economische hervorming waarvan wij hier getuige zijn. Hoe gx-ondig de oude toestanden worden op geruimd hebben we dezer dagen vernomen van den heer Viktor Leemans, secretaris generaal van Economische Zaken te Brus sel. Aan vertegenwoordigers der pers en der nieuwe „warencentralen" heeft de heer Leemans een en ander over de economi sche ordening van het land uiteengezet. Met een nooit te voren gekende snelheid worden thans, aan het ministerie van Eco nomische Zaken te Brussel, beslissingen ge troffen, die van vèrdragenden invloed zijn op de economische struktuur van het land en die regelrecht indruischen tegen de oude mentaliteit. De ordening van het economi sche leven, waartegen men zich hier steeds met alle middelen heeft verzet, moet nu on- vexwacht en in snel tempo ingevoerd wor den. Op zich zelf ingestelde bedxijven of bedrijfsgroepen, syndikaten en coöperatie ven, zijn plotseling verplicht zich in te schakelen in een geordende volkshuishou ding, die niet meer gericht zal zijn op winst .voor de ondernemex's, maar op het gemeenschapsbelang, opdat ieder zijn deel ontvange en aan den laagst mogelijken pry's. In den aanvang van zijn uiteenzetting be sprak' de heer Leemans de programmati sche rede van den Duitschen Rijksminister van Economische Zaken, die onlangs de groote lijnen uitgestippeld heeft van dat gene wat voor Europa noodzakelijk is. Een begin van de nieuwe economische orde in Europa is de oprichting van dé clearing- centrale te Berlijn. Andere vooi'aanstaande vertegenwoordigers van het Rijk hebben de kleinere volkeren tot medewerking opge roepen en hun verzekerd, dat ze in de nieu we ordening niet alleen hun economische eigenaardigheid zouden kunnen bewaren, doch dat tevens zou uitgezien worden naar mogelijkheden om op grond van hun histo risch gegroeide economische struktuur hoogere resultaten te bereiken. Bij deze or dening komt het er vooral op aan, te weten in welken naam zij' geschiedt. Dat zal niet zijn uit naam van kapitalistische strevin gen of winstmakerij, niet ten gunste van deze of gene kartels of financieele groepen, maar uit naam van de welvaart van het volk en van de Europeesche volkerenfami- lie. Wie het welzijn van het volk als hoogste maatstaf neemt bij de ordening van het economische leven, wie het „verdienen" door „dienen" vervangt, wie in de moeilijke omstandigheden welke wy doormaken den .vasten wil heeft om alle te verwezenlijken winsten ter' beschikking te stellen van de duizenden volksgenooten die het onontbeer lijke missen, wie bij de ordeningsmaatrege len hard genoeg is en het bevoordeelen van belangengroepen onder het toezicht te stel len van het gemeenschapsbelang en van de hoogst mogelijke px-oductiviteit van het ge heel, die zal bij het ministerie van Econo mische Zaken steeds een goed gehoor vin den, aldus de heer Leemans. En zich meer in het bijzonder wendend tot de 2eidex-s van de wax-encentralen, ging hij voort „Indien U, Mijne Heeren, aldus de taak opvat die voor U is weggelegd krachtens art. 1 van het besluit houdende het organisch statuut van de wax-encentralen, dan zal daax-door niet alleen een best klimaat van samen werking tussehen ons ontstaan, doch dan schept U tevens de zedelijke atmosfeer die noodig is voor de vele onprettige maatrege len, welke U verplicht zijt te nemen. Naar mate wy het bewustzijn hebben, dat een zelfde bereidheid van dienst aan het volks geheel en aan de groote Europeesche ox-- dening ons verbindt, zal het toezicht, dat wij op Uw werk moeten uitoefenen, niet datgene zijn van een controleur, noch van een staat die overal zyn neus insteekt, maar van een kameraad die, op een an deren post staande, U een helpende hand reikt." Het vraagstuk der taalwet be sprekend, deelde de heer Leemans nog mede, dat uitsluitend ééntalige briefhoof den zullen worden gebruikt. De corx-espon- den tie met de betrokken ondernemingen zal in het Nedei'landsch geschieden voor zoover zij in het Vlaamsch gedeelte van het land gevestigd zijn en in het Fransch voor Wallonië. Voor het tweetalig Brussel wordt' de taal der correspondeex-ende firma gebruikt. Dit geschiedt, volgens het stand punt, dat de nijverheids- en handelsondex-- nemingen organisch behooren tot de volks groep waar zy zich bevinden, en zij der halve verplicht zijn deze eenheid met het volk in hun geheele optreden naar voi'en te brengen. Te Brussel had onlangs de opening plaats van een „Centrum van Duitsch-Bel- gisch geestesleven", een instelling welke gevestigd is aan de Adolf-Maxlaan, in de ruime lokalen van een sinds Mei vexiaten Engelschen boekhandel, dicht bij de Noord- Statie. Deze voor den huidigen tijd zoo nuttige inrichting, waar belangstellenden de gelegeixheid geboden wordt dieper in te gaan tot het wezen der Duitsche cultuur, dankt haar ontstaan aan de vruchtbare sa menwerking tussehen Hauptmann Pichler en den heer Von Ballusek, leider van het Fransche Dechenne-agentschap te Brussel. In zijn openingsrede zei de heer Von Bal- lusiek een en ander over het doel der in stelling. Men kan er Duitsche en Vlaam sche boeken koopen, alsook. Fransche' wer ken van Belgische schrijvex's, doch de boe kenverkoop is niet het voornaamste oog merk. Hoofddoel is, meer verspreiding te geven aan het Duitsche boek en daarnaast ook aan de werken van Vlaamsche schrij vers en van Fransch schx-ijvende Belgen. Voorts zal men literaix-e avonden inrichten, waar Vlaamsche schrijvers, alsmede bij zonder daartoe bevoegde lieden, boeken zullen inleiden en bespreken. Op hun beurt zullen Duitsche schrijversaan het woord komen, zoodat een vrije gedachtenwisse- ling tussehen Belgische en Duitsche lettex-- kundigen zal kunnen ontstaan. Groenten- en fruitconserven- regeüng. Bij besluit van den secretaris-generaal van het departement van landbouw en vis- scherij is bepaald, dat ten aanzien van het bereiden, voox-handen en in voorraad heb* ben, verhandelen en ver-vreemden, afleveren en vervoeren van conserven van warmoeze- rijgewassen, landbouwerwten, fruit en zuid* vruchten beperkende regelen in den zin van artikel 9 van de Landbouwcrisiswet worden gesteld. De voor de uitvoering hiervan noodige bepalingen van den secrtaris-generaal wor den in de Nederlandsche staatscourant af gekondigd. Herstel van Belgische waterwegen. Uit Hasselt meldt Belgapress Waar het Albex-t-kanaal van Hasselt (de oude kanaal- arm inbegrepen) tot Antwerpen, weer be- vaax-baar is gemaakt, door het opruimen van alle achtergebleven wrakstukken en puin van opgeblazen bruggen zal eerlang niet alleen het vervoer der Limburgsche steenkolen, te water mogelijk zijn tot Ant- werpen, doch ook langs de vertakking der Zuid-Willemsvaart naar- Nederland. De Nederlandsche cokes- en gasfabrieken zullen in het a.s. winterseizoen weer ge bruik kunnen maken van de goedkoope en voor hen zoo voordeelige Limburgsche steenkolen met hun hoog percentage, soms tot 36 procent, aan vluchtige stoffen. Zooals men ziet is de doelstelling van de stichting breed van opzet. Volksverbon den Fransch schrijvende Belgen worden niet uitgesloten en ook niet de z.g. „indi vidualistische" Vlamingen. In dit vei'band merkt een Vlaamsch schrijver in „Volk en Staat" zeer juist op: „Vele jongeren hebben nog een onklare voox-stelling van de begrippen .volksver bonden" en „individualistisch". Het is niet omdat nu reeds meer dan een kwart-eeuw; de ondex-gang van het libex-alistisch indivi dualisme voorspeld en door de feiten be wezen 'wordt, dat een individualistisch dichter geen volksverbonden dichter zou kunnen zijn. Deze begrippen staan niet lijn recht tegenover elkaar. Wel volksverbon den tegenover volksvervreemd. Volles- vreemde schrijvers van naam in Vlaande- deren zyn me niet bekend en de volks vervreemden begonnen minstens met in het Fx-ansch te schrijven. Nu wox*dt echter dit woord „volksvex-bonden" in den mond van enkele beginnende letterkundigen als een gevaax-lijk wapen in de handen van argelooze kinderen. Met den achterdocht van den inkwxsitor gebruiken zij het als toovex-formule om de bokken van de scha pen te scheiden. Zij staan daar vervaarlijk maagdelijk van alle volksvreemde zonden, onkwetsbaar in hun eigen geestelijk wezen en productie, wijl zij er heelemaal nog geen hebben. Maar zij gebruiken het woord „volksverbonden" verkeerd. Want hun onstuimig absolutisme is vooral geankerd in een grondige onwetendheid. Wel, hoe zou men Karei van de Woestijne uit ons patrimonium moeten rukken, omdat hij geen strijdgedichten of dorpsverhalen schreef! Hij, die enkele kwaliteiten van ons ras, als bijvoorbeeld zyn zinnelijke vormgeving met weergalooze volmaaktheid heeft belichaamd? Beweenlijk is het feit, <"-t pas de overwinning der Duitsche wa penen de erkenning van de noodzakelijk heid der volksverbondenheid bracht by deze 'ong li, die niet beseffen, dat deze ideeën als reactie tegen het egocentrisme er reeds lang waren vóór 10 Mei, en niet enkel in Duitschland. Nadruk verb oden.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1940 | | pagina 5