AMERIKA'S ZAKENLEVEN IN OORLOGSTIJD. Tweede Blad PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT Dinsdag 15 October 1940 AMERIKAANSCHE BRIEF. De ontwikkeling stelt alle voorspellingen in 't ongelijk. De jacht op fazanten is opengesteld en de jager kan zijn hart ophalen aan deze voor de dagen van den naderenden winter geëigende sport Een fazant j*017)* onder schot (Foto Pax-Holland) Kroniek van den dag Duitschland beschermt Roemenië. Terwijl te Berlijn besprekingen gaande zijn tusschen den Italiaanschen minister Riccardi en zijn Duitschen collega Funk - over de economische ordening van het nieuwe Europa en de voormalige Roe- meensche minister Maiioilescu te Rome on derhandelingen voert over de regeling der RoemeenschItaliaansche betrekkingen, houdt de groote wereld zich bezig met twee belangrijke vraagstukken. Reeds eenigen tijd valt er in de beschouwingen van de wereldpers een opmerkelijke be langstelling waar te nemen voor de toe komstige houding van de Vereenigde Sta ten ten aanzien van den Europeeschen oorlog, terwijl aan den anderen kant de Balkan-politiek de gemoederen bezig houdt. Wat Amerika betreft, Washington be reidt zich voor op de ontvangst van den nieuwen bewoner van het Witte Huis. Nog enkele weken, en het Amerikaansche elec toraat zal zich uitspreken voor de herkie zing van Roosevelt of voor de verkiezing van Wilkey. In hoeverre deze verkiezing ook kan worden uitgelegd als een uit- 1 spraak voor of tegen deelname aan den oorlog, kan op het oogenblik moeilijk wor den beoordeeld. Juist in den laatsten tijd is duidelijker geworden, dat de Vereenigde Staten uitnemende belangen hebben bij den uitslag van den oorlog. Wij hebben daarop reeds meermalen den nadruk ge legd. De belangen van Amerika worden geenszins bepaald door den uitslag der ver kiezingen. Engeland is, ongeacht dit ver kiezingsresultaat, een voorpost van de Vereenigde Staten en ook Wilkey heeft dienaangaande niet geschroomd, zijn standpunt zeer nauwkeurig te omlijnen. De Amerikaansche reacties op het Driemo- gendheden verdrag hebben te zien gege ven, dat Amerika niét van plan is de za ken in het Verre Oosten op hun beloop te laten. En noodzakelijkerwijs geldt dit ook, zij het wellicht in een ietwat minder geprononceerde mate, vóór de verwikke lingen in Europa. De omstandigheid, dat men in Berlijn de jongste redevoering van Roosevelt op op vallende wyze heeft genegeerd, kan zeker worden beschouwd als een aanwijzing, dat men ook in Duitschland de toekomstige po litiek van het Witte Huis, zoo niet met bezorgdheid, dan toch met de grootst mo gelijke reserve beschouwt. Het feit ook, dat de ambassadeurs te Rome en Bei-lijn naar Washington zijn ontboden, kan, on geacht de argumenten, welke daarvoor worden aangevoerd, niet als onbeteeke- nend worden beoordeeld,, terwijl daarnaast de uitspraak van Roosevelt, dat van hem geen verdere bemiddelingspogingen zijn te verwachten niet slechts als een zachte wenk aan Engeland, maar tegelijk kan worden opgevat als een aanwijzing, dat in de Nieuwe Wereld' de overtuiging veld wint, dat deze oorlog tot het bittere einde Zal moeten worden uitgevochten. Naarmate de toekomstige Europeesche situatie zich scherper begint af te teeke nen, mag men met te meer belangstelling de volledige afbakening van de Ameri kaansche politiek tegemoet zien. En er komt teekening in de Europee sche situatie. Daarnaar gaat voor het oogenblik de grootste belangstelling uit, nu Duitschland zijn hand beschermend over Roemenië en daarmede over de petro- leumvelden in het Balkanbekken heeft uitgestrekt. Hiermede is toch een ontwik keling afgesloten, welke in de diploma tieke beschouwingen der laatste jaren meer dan eens werd besproken. Deze ont wikkeling werd door velen als onvermij delijk beschouwd. Doch vooral had men destijds het oog op de Duitsche bedoelingen en thans blijkt .opnieuw, hoezeer men de beteekenis van de as, de beteekenis van de Duitsch-Italiaansche broederschap heeft onderschat. Wij zullen later deze ontwik keling ongetwijfeld nauwkeuriger kunnen beoordeelen. Nu gaat het er slechts om, te constateeren, dat de beide asmogend- heden de handen ineen hebben geslagen, om de door hen voorgestane ordening van het nieuwe Europa te voltooien. Reeds na de beslissing van Weenen was het duide lijk, dat met deze uitspraak de taak van de twee van de spil niet geëindigd was. Het volgde reeds uit de dynamische instel ling van de aspolitiek, dat Weenen nog maar een begin was en dat van toen af de spilinvloed in het Balkanbekken op nog sprekender wijze tot gelding zou korqen. Als zoodanig kwam het bericht over Duit sche troepenverplaatsingen naar Roemenië niet onverwacht.. Eenerzijds lag aan de Duitsche maatregelen het streven ten grondslag aan de ordening van het Bal kanbekken een inslag te geven, overeen komstig de Duitsche Lebensraumopvattin- gen, anderzijds beoogde Berlijn het ge- heele Donaubekken vrijte maken van Britsche invloeden. Nu zou het voorbarig zijn, uit de terug trekking van de Britsche legatie uit Roe menië te concludeeren, dat de Engelschen zich bij dezen gang van zaken zullen neer leggen. Integendeel schijnt deze Britsche maatregel er op te wijzen, dat Londen de consequenties uit de gebeurtenissen wenscht te trekken en bereid is ook op den Balkan den strijd aan te binden. Of deze bereidheid geheel van harte is kan betwijfeld worden, veeleer kan de opvat ting plaats hebben, dat Engeland voor de noodzakelijke consequentie wordt geplaatst den handschoen in den Balkan te moeten opnemen. Want niet slechts, dat de petro- leumstrijd scherp is gesteld, ook de op ont wikkeling van den strijd in de Middelland- sche Zee kan de Duitsche bescherming van Roemenië van veel beteekenenden invloed zijn. En zoo ligt het voor de hand, dat de bezordgheid over Zuidoost-Europa, die na de beslissing van Weenen ietwat scheen te zijn afgenomen, op bedenkelijke wijze is vergroot. Door de Duitsche maatregelen is liet gevaar van uitbreiding van het con flict naar het Balkanbekken niet denk beeldig. De maatregel heeft verduidelijkt, dat er op de petroleumvelden meer be langhebbenden zijn, dan uitsluitend Italië en Duitschland. Het zal van de reacties van al deze belanghebbenden eh van de inter pretaties der aangrenzende landen afhan gen, hoe de toestand zich in den eèrstvol- genden tijd zal ontwikkelen. Onwillekeurig !(Van onzen correspondent). De eerste twaalf maanden van den oor log in Europa hebben een ontzaglijken in vloed gehad op het Amerikaansche zaken leven. Er valt bijna geen gebied van han del of industrie te bedenken, waarop die invloed hetzij direct of indirect niet duidelijk merkbaar is. Duitschland's bezet ting van Polen, Noordwest- en West- Europa, de wederzijdsche blokkade, der oorlogvoerende partijen, de verstoring van het grootste deel der handelsbetrekkingen van Latgnsch-Amerika met het Europee sche continent, de aanzienlijke Engelsche wapenbestellingen in de Vereenigde Staten en de milliarden dollars die thans worden uitgegeven aan de verwezenlijking van Amerika's eigen herbewapeningsprogram ma, dat alles zijn factoren, die aanmerke lijke wijzigingen in het Amerikaansche zakenleven hebben veroorzaakt. En de meeste van die wijzigingen zijn voor den Yankee-zakenman als evenzoo veel verras singen gekomen. Want negen op de tien voorspellingen, die we sedert verleden jaar September uit den mond van handels experts hebben vernomen, zijn -verre van in vervulling te gaan door de ont wikkeling der dingen belachelijk gemaakt. De eerste en voornaamste van die voor spellingen was, dat de oorlog, zoodra deze in zijn volle furie zou losbarsten, een fu- nesten invloed zou hebben op Amerika's uitvoer en dat het heele zakenleven daar onder zou lijden. Deze voorspelling ging in vervullingvoor een paar weken. On middellijk daarna begon de export weer te stijgen en nu, een jaar later, is het export totaal niet lager, maar hoöger dan vóór den oorlog en die stijging is geenszins al leen aan den uitvoer van oorlogsmateriaal te danken de oorzaken van het gunstige effect der schijnbaar voor Amerika zoo öngunstige gebeurtenissen zijn veel inge wikkelder van aard, zooals we hieronder zullen zien. AFZETGEBIED IN EUROPA VERMINDERD. Het Europeesche afzetgebied is voor Amerika door den oorlog natuurlijk ontzag lijk gereduceerd. De uitschakeling van Polen beteekende voor Amerika's handels balans een schade van elf millioen dollar per jaarde bezetting van Denemarken en Noorwegen kostte Amerika 27 millioen dollar aan uitvoerhandel. Sedert April is het handelsverkeer met alle vier de Scan dinavische landen (die na het uitbreken van den oorlog juist betere afnemers waren geworden dan ooit tevoren) vrijwel tot het nulpunt gedaald en in de zes maanden vóór de bezetting van Noorwegen hadden die vier landen voor 120 millioen dollar aan goederen uit de Vereenigde Staten betrokken en er voor 50 millioen van hun eigen producten heen gezonden. Het uitvallen van de Nederlandsche en Belgische afzetgebieden beteekende een nieuwe slag voor den Amerikaanschen export. Nederland vooral heeft tot en met 1939 een voorname plaats onder de buiten- landsche markten voor Amerikaansche producten ingenomen. Het was op vijf na de grootste afnemer van die producten (overtroffen alleen in de volgorde der exportcijfers door Engeland, Canada, Japan, Frankrijk en Duitschland) en be teekende voor den Amerikaanschen han del veel meer dan bijv. de Sovjet-Unie, Italië of heel Engelsch-Indië met zijn 352 millioen inwoners. Nederland betrok verle den jaar voor 97 millioen dollar handels-, waar uit de Ver. Staten en België voor 65 millioen, tegenover een uitvoer naar Ame rika van resp. 29 en 63 millioen dollar. Nederland en België samen importeerden verleden jaar meer dan 30 van al het uitgevoerde Amerikaansche graan, 25 VERDACHTE VAN MOORD TE OSS AANGEHOUDEN. Op verzoek van den - burgemeester van Oss heeft de Eindhovensche recherche al daar een man aangehouden, verdacht van den Zaterdag te Oss gepleegden moord. De man is ter beschikking van de Ossche po litie gesteld. Alle voorloopig gearresteerden zijn op vrije voeten gesteld met uitzondering van den als vermoedelijken dader aangehouden van E. Uit getuigenverhooren zou zijn gebleken, dat van E .den doodelijken steek moet heb ben toegebracht. Van E. blijft ontkennen. Hg zal niettemin ,ter beschikking van den officier van justitie te 's-Hertogenbosch worden gesteld. Het schijnt, dat Ten Brok eerst bij liet huis van van E. is geweest en dat daar ruzie is ontstaan. Van E. zou toen in huis een wapen zijn gaan zoeken. Ten Brok is daarop ook naar huis gegaan en keerde ook met een wapen terug. Bij de tweede ontmoeting had de steekpartij plaats. denkt men daarbij aan de Pact van Drie. Immers, ook de belangen van Rusland zijn in het geding en hoewel in het driehoeks verdrag uitdrukkelijk is vastgelegd, dat de afspraken tusschen Rome, Berlijn en Tokio de belangen van de Sovjets niet bedreigen, zoo mag men toch met belang stelling afwachten, hoe Moskou zal rea- geeren. De berichten dienaangaande zijn nog te vaag, om er bepaalde conclusies aan te verbinden. Moskou volhardt nog steeds in een sphynxachtige politiek en het behoeft dan ook geen verwondering te baren, dat de betrokkenen thans alle moeite doen den zwijgenden Sovjet op hun hand te krggen. Zal dat niet een vergeef- sche moeite zijn?/ van den totalen maïs-export, 15 van den tabaksexport, 20 van de rozijnen, 17 van de pruimen en 6 van de auto mobielen. De intrede van Italië in den oorlog èn de nederlaag van Frankrijk veroorzaakten een nieuwe paniek onder de Amerikaan- overwegend belang, de handel met dat land sche zakenlieden. Italië was niet van zoo was al sedert geruimen tijd aan het ver minderen geweestmaar Frankrijk had in 1939 niet minder dan voor 182 millioen dol lar Amerikaansche producten gekocht d.i. 6 van den totalen uitvoer der Ver. Staten en 3 van de ingevoerde goe deren geleverd. Een dergelijke opeenvol ging van tegenslagen moest bij den opper- vlakkigen beschouwer wel tot het hevigste pessimisme leiden. Maar de UITWERKING VAN DIE SCHOKKEN was heel anders. De maand Mei, waarin het handelsverkeer met Nederland en Bel gië werd onderbroken, is volgens de jong ste statistieken van het ministerie van handel niet alleen de beste Mei-maand in de Amerikaansche export-geschiedenis van de laatste twintig jaar geweest, maar bo vendien de gunstigste Mei-maand van die geheele periode wat het saldo van de han delsbalans betrof En de maand Juni, waarin Frankrijk en Italië hun plaats kre gen op de lijst der voor den Amerikaan- schen handel verloren klanten, deed voor dat record nauwelijks onder De verklaring hiervan is, dat vroeger tot de voornaamste leveranciers van Zuid- en Middel-Amerika behoorende landen in Europa door den oorlog hun contact met dat gebied in belangrijke mate hebben zien verminderen ten gunste van de Vereenigde Staten. Nederland en België alleen lever den voor meer dan honderd millioen dollar per jaar aan de Latijnsche volkeren van het Westelijk halfrond, een bedrag dat door de leveranties der groote Europeesche mogendheden nog vele malen werd over troffen. EnJapan, dat zich anders geen gelegenheid laat ontgaan om nieuwe mark ten te winnen, is thans zoo volop in beslag genomen door zijn streven naar een econo mische organisatie der bezette deelen van China, dat het de kansen in Latijnsch Amerika slechts in beperkte mate kan benutten. Zoo zijn de Vereenigde Staten hier dus bijna zonder concurrentie en zij maken van die .gelegenheid een ijverig en handig gebruik. De loop der gebeurtenissen heeft boven dien geleid tot een uitbreiding der handels betrekkingen tusschen Amerika eenerzijds en Nederland's, België's en Frankrijk's overzeesche gebieden anderzijds. En ook Engeland moet voor tal van producten, die het vroeger kocht in de nu tot de Duitsche invloedssfeer behoorende landen (en trou wens ook in de nog neutrale landen, van waar het transport te gévaarlijk is ge worden), bij de Vereenigde Staten aan kloppen. De Amerikaansche uitvoer naar Enge land is trouwens om meer redenen dan deze laatste sedert verleden jaar Septem ber voortdurend gestegen. Behalve steeds toenemende hoeveelheden oorlogsmateriaal levert Amerika nog tal van goederen, waarvan de productie in Engeland zelf ten gevolge van den oorlog is gedaald. Daar komt nog bij dat, sedert de Middellandsche Zee oorlogsterrein is geworden, Engeland het vervoer van Indische, Levantijnsche en Egyptische producten over die zee in vele gevallen als te riskant beschouwt en daar om die producten nu liever uit Amerika betrekt. Aan deze oorzaak is het o.a. toe te schrijven, dat de Britsche regeering voornemens is, haar behoefte aan de in oorlogstijd zoo belangrijke katoen (die zg vroeger bijna uitsluitend van elders betrok en waaraan de Ver. Staten dit jaar een groot overschot hebben), voortaan meer in Amerika te dekken. Al die factoren hebben bijgedragen tot het verbluffende resultaat, dat spreekt uit de cgfers, die het ministerie van handel 'dezer dagen ter beschikking van de pers heeft gesteld. Die cijfers vertellen in dui delijke taal, dat het export-totaal van- de Ver. Staten in de voor jaarsperiode van 1940 zegge en schrijve een-en-vgftig procent lxooger was dan in dezelfde periode van het vorige jaar, terwijl het import-totaal 23 hooger was. Alleen in April, de maand waarin president Roosevelt het volgens de neutraliteitswet voor Amerikaansche sche pen verboden gebied uitbreidde met de Oostzee en het Noordelijk gedeelte van de Noordzee, bedroeg Amerika's export ruim 93 millioen méér dan in April 1939 en in Mei, toen ook de rest van de Noordzee zoowel als het Kanaal nog bij die verboden zóne werden gevoegd, ging de stijging on verminderd voort. En deze toeneming van den uitvoer gold alle werelddeelen, dus óók Europa EIGEN BEWAPENING. Amerika's eigen maatregelen op bewa- peningsgebied hebben ook reeds hun sti- muleerenden invloed op handel en industrie merkbaar gemaakt. Afgezien van de reus achtige bestellingen, die bg de particuliere wapen-, vliegtuig- en motoren-fabrieken zijn geplaatst, wordt er hard gewerkt aan den bouw van meer dan vgftig regeerings- munitiefabrieken (waarvoor een bedrag van 569 millioen dollar beschikbaar is gesteld) en ongeveer vijftien regeerings-vliegtuig- fabrielcen. Zoodra die munitie-fabrieken gereed zijn en verscheidene ervan zullen al over enkele maanden produc'eeren zal Amerika's productie van kogels, granaten, enz. tegenover het vorige jaar met duizend procent zijn verhoogd. Het Congres heeft dit jaar een bewapeningsbudget goedge keurd van in totaal 13.5 milliard dollaj- (dus meer dap tweemaal zooveel als he Het normaal loon voor de bietenrooiers. De ongunstige weersomstandigheden welke het regelmatig voortwerken bij den bietenoogst belemmeren en in het bij zonder de voor het rooien van bieten slechte conditie van den grond, gepaard aan het feit, dat de bieten heb ben tot gevolg, dat in de meeste stre ken het bietenrooien aanmerkelijk minder vlot gaat en meer krachtsinspanning en tijd van de arbeiders vraagt dan normaal. Nu het bietenrooien in aangenomen werk per eenheid van oppervlakte ge schiedt, is dit oorzaak, dat de bieten rooiers, tegen de oorspronkelijke ver wachting in, vrij algemeen niet aan het loon komen, dat zij zouden verdiend heb ben, indien zij door genoemde omstandig heden niet gehandicapt zouden zijn. Nu de vele verkeersbelemmeringen het vrijwel onmogelijk maken om met de werkgevers ter plaatse deze kwestie te bespreken, richt het centraal secretariaat voor land- en tuinbouw, gevormd uit de centrale landbouworganisaties en de land arbeidersbonden, zich langs dezen weg tot de werkgevers met het verzoek hun mede werking te verleenen om de ongewenschte gevolgen van de onvoorziene omstandig heden op te heffen. Deze medewerking kan bestaan in een soepele toepassing van de loontarieven, die als regel eenige spe ling toelaten, zoodanig, dat de bietenrooiers toch een- behoorlijk dagloon maken en in feite het gebruikelijke loon ontvangen. Amerikaansche oorlogsbudget van 1918 en het spreekt vanzelf, dat handel en in dustrie het vloeibaar worden van een der- gelijk fantastisch groot bedrag duidelijk merken. De bedrijvigheid in den scheeps bouw, waar thans de grondslagen worden gelegd voor de verdubbeling van de oor- logsvoot, is reeds aanzienlijk toegenomen en ook met den bouw van kazernes voor het nieuwe conscriptie-leger is. al begon nen, met het gevolg dat het bouwbedrijf dezen herfst een record van tien jaar heeft gebroken en gedurende de eerstvolgende maanden waarschijnlijk een nog aanmerke lijk betere prestatie zal vertoonen. De in- dustrieele productie per hoofd, die in 1932 was gezonken tot slechts 65 van het cijfer voor 1919, is de laatste maanden dan ook met snelle sprongen gestegen tot 140% van datzelfde cijfer. En de winst van Ame rika's industrieele ondernemingen, ge schat op grond van de resultaten der eerste acht maanden, zal dit jaar tenminste zoo hoog zijn als in 1938 en twintig procent hooger dan verleden jaar. Algemeen wordt aangenomen, dat de stijging van de industrieele productie en de gestadige uitbreiding van de werkgele genheid tevens tot een toenemende con sumptie van landbouwproducten zal leiden. Als dat juist is, zal de heele economische structuur van de Ver. Staten voor den ver deren duur van den oorlog sterker zijn dan hg sedert het. crisisjaar 1932 is geweest. Wat er In Amerika zal gebeuren als er vrede wordt gesloten en de wereld gaat demobiliseeren, is echter een an dere vraag, een vraag waarop zelfs de beste economen op het oogenblik geen antwoord weten te geven. Het Rotterdamsche bedrijfsleven wenscht zoo spoedig mogelijk een uitspraak. Inzake de schadeloosstelling voor de getroffenen. De Kamer van Koophandel en Fabrieken te Rotterdam heeft een brief gezonden aan het waarnemend hoofd van het departe ment van financiën, waarin wordt opge merkt dat het bedrijfsleven in Rotterdam met klimmend ongeduld een duidelijke uit spraak inzake de door den oorlog veroor zaakte schade, zij het desnoods slechts in beginsel, tegemoet ziet. Ook de meest vol ledige schadeloosstelling in de toekomst kan niet beletten, dat thans van dag tot dag schade wordt geleden door stilstand van ondernemingen, beperktheid in de be schikbare kapitalen, vermindeling van credietwaardigheid en dergelijke gevolgen van de vernietiging van talrijke waarde volle activa. Niet alleen de ondernemers, doch ook breede scharen van de in hun za ken werkzamen, lijden onder dezen gang van zaken. Toekenning van recht op volledige scha deloosstelling zou den druk van deze om standigheden ongetwijfeld sterk verlichten. Dit klemt te meer, omdat het alsnog uit blijven- van een zoodanige verzekering de mogelijkheid inhoudt, dat haar waarde voor de betrokkenen minder zal zijn dan met een vroegere beslissing het geval zou zijn geweest. In den gedwongen wachttijd moe ten kansen worden verzuimd, welke niet wederkeeren. Degenen, die het geluk had den in hun zaken te worden gespaard, heb ben die kansen kunnen benutten en zullen daarop allicht kunnen voortbouwen. De voortduring van den oorlogstoestand is voorts oorzaak, dat de bewegingsvrijheid voor menigen man van zaken steeds verder wordt beperkt. Hoe later hij recht op schadeloosstelling verkrijgt, des te minder nut zal hij veelal van zulk een toezegging kunnen trekken. Onze Kamer weet en zij is daarvoor erkentelijk dat mede met uw steun veel is gedaan om de getroffenen nog zoo goed mogelijk te steunen, doch deze voorloopige hulp is en blijft noodzakelijk beneden dat gene, waarop zij naar het algemeen gevoe len aanspraak mogen maken, zoo wordt verder in dezen brief gezegd. Het zou zeker misplaatst zijn uit deze beschouwing de slotsom te trekken, dat van overheidswege langzaam zou zijn ge werkt. Doch aan degenen, die moeten wachten, hebben de sedert de Mei-dagen verioopen vijf maanden begrijpelijkerwijs veel langer toegeschenen dan aan de orga nen der overheid, die niet geheel of ten deele werkloos aan den kant behoefden te staan en dat dan ook allerminst hebben gedaan. Er komt noodzakelijk een oogenblik, waarop bij de afweging van deze weder zijdsche omstandigheden, de nood van de wachtenden sterker aanspreekt dan de er kenning van de moeilijkheden voor de in hun belang werkenden. Indien onze Kamer de stemming juist aanvoelt, is dat tijdstip in de publieke opinie daar. De Kamer dringt aan op een zoo spoe dig mogelijke uitspraak. In de hoofdstad had Zondag de ontmoeting plaats tusschen D.W.S. en K.F.C. 1 voor. de competitie van den N.V.B. Een spelmoment voor het doel van D.W.S. (Foto Pax Holland.)

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1940 | | pagina 5