Krachtig kroerslierstel na flauwe stemming.
Tweede Blad
PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT
Zaterdag 14 September 1940
Kroniek van den dag.
DE AMERIKAANSCHE
TWEESLACHTIGHEID.
Financieel Economisch Overzicht
De Amerikaansche hoogleeraar in de
economie, professor Yale, heeft deze week
een boekje open gedaan over den econo-
mischen en financieelen toestand in de
Ver. Staten. „Het ziet er na een onge-
zonde leiding van zeven jaren uit, alsof ons
land pas een vernietigenden oorlog achter
zich heeft", zoo verklaarde hij. „De belas-
tingschroef kan niet verder worden aan
gedraaid en bronnen van inkomsten voor
een versterkte landsverdediging of voor een
oorlog zijn nauwelijks aanwezig".
Wij weten niet, of de spreker in zijn
rede de eigenlijke oorzaken van de kwaal
heeft aangewezen. Voor degenen, die met
eenige kennis van economische zaken, niet
alleen in conservatieven, maar ook in mo
dernen zin, zijn uitgerust, waren deze oor
zaken echter reeds jaren zichtbaar, zoodat
het scherpe oordeel van prof. Yale hen
niet heeft verwonderd.
Amerika viel evenals vrijwel alle der
mocratisch geregeerde landen ten prooi
aan een tweeslachtige economische struc
tuur. Principieel gold er het kapitalis
tische stelsel van den vrijhandel. In de
praktijk (men zie in dit verband ons hoofd
artikel) werd dat beginsel echter onthalsd
door een „ordeningspolitiek", welke haar
culminatie-punt vond in de befaamde New
Deal van president Roosevelt. De economi
sche crisis, welke in 1929 als een verterend
vuur om zich heen begon te grijpen,
bracht gelijk men weet Roosevelt op
het presidentieele gestoelte. Het Ameri
kaansche volk verwachtte wonderen van
hem en gaf hem via het parlement
volmachten voor een bijna dictatoriaal be
wind. Roosevelt heeft niet geschroomd van
die volmachten een ruim gebruik te ma
ken. Hij ging op een kolossale manier aan
het experimenteeren, greep den eenen dag
bier, den ander-en daar in het economische
leven in en vermenigvulde den schulden
last van den staat. In den beginne scheen
het, of de crisis daar inderdaad voor op
de vlucht zou slaan. Er kwam eenige op
leving en de verschrikkelijke werkloosheid
(een tiende deel van het Amerikaansche
volk kon geen arbeid meer vinden) nam
zienderoogen af. Edoch, dit verschijnsel
duurde maar kort. De opbloei was in we
zen volkomen fictief, en toen na een
paar jaar de conservatieve oppositie
tegen de New Deal de kans kreeg Roose
velt in de wielen te rijden, stortte heel zijn
experimenteel gebouw spoorslags ineen.
Men wil de schuld voor de débacle in
sommige kringen onvoorwaardelijk aan
deze tegenwerkende conservatieve krachten
(de geldmagnaten en industriebaronnen)
wijten. Zonder twijfel hebben zij veel
schuld. Maar de eigenlijke oorzaak van de
mislukking dient men toch te zoeken in de
omstandigheid, dat Roosevelt het probleem,
waarvoor hij stond, niet beheerschte. Hij
hinkte veel te veel op twee gedachten. Het
beginsel van den vrijen handel verwarde
hij met een democratisch begrip, weshalve
hij er niet toe kon komen, het over-
b^.-u ie gooien. Zoo waren zijn maatrege
len niets anders dan noodverordeningen,
die tijdelijk eenige verlichting van pijn,
echter geen genezing konden brengen. In
dien Roosevelt het probleem inderdaad juist
had gezien, zou hij het principe der ge
leide economie hebben aanvaard en een
volledig plan tot omschakeling en beheer-
sching van het geheele economische leven
hebben ontworpen. Door nu eens hier dan
weer elders in te grijpen, zonder zich re
kenschap te geven van de gevolgen daar
van voor het totaal, leverde Roosevelt
jnaak-werk, dat niets uithaalde.
Misschien mag men hem hierover in-
tusschen niet te hard vallen. Ook indien
zijn inzichten werkelijk universalistisch
waren geweest, zou hij vermoedelijk niet
de kans gekregen hebben tot een grootsch
opgezet stuks werks. De politieke, sociale en
economische structuur der Ver. Staten is
daar nog lang niet rijp voor. Zoolang het
wankele gebouw van Uncle Sam's fede
ratieven staat nog gestut kan worden, zal
men voortgaan van noodverordening naar
noodverordening te strompelen, hier een
gat stoppen en daar wat oplappen, kortom:
verder worstelen in de politiek van het
experiment. En ondertusschen kan men
dan zijn hart vasthouden over de narig
heid, die zal ontstaan, als het zaakje in
eenstort.
Nog steeds voorkeur voor aandeden, waarbij
de prijsstijgingen van invloed zijn.
Een goede tijd voor de Aku.
De beurs heeft in de afgeloopen week
nogal vxij sterke fluctuaties te zien ge
geven. Aanvankelijk heeft er een flauwe
stemming bestaan, die moest worden be
schouwd als een reactie op de vooraf
gaande koersstijging. Zooals gewoonlijk
het geval is na verheffing van het koers-
peil hoort men later weer' bedenkingen
daartegen aanvoeren en dan komen er al
gauw winstnemingen aan de markt. Zoo
nam de koersdaling in de eerste dagen
van de week onder den invloed van de
onzekere vooruitzichten vrij groote afme
tingen aan, doch Woensdag kwam daarin
plotseling verandering en kwamen er van
alle kanten kooporders in de markt.
De vrij algemeene opvatting ter .beurze
is, dat de kooplust op de aandeelenmarkt
zeer waarschijnlijk van tijd tot tijd zal
terugkeeren, omdat het publiek een merk
bare voorkeur voor aandeelen aan den dag
legt. Als reden daarvan wordt genoemd
de ervaring, dat ondanks de krachtige
maatregelen tegen prijsopdrijving, in be
paalde gevallen toch een verhooging van
de prijzen voor tal van goederen niet kan
worden voorkomen. Verschillende omstan
digheden werken er trouwens toe mee, dat
het prijspeil hier te lande een geleidelijke
stijging vertoont. Hiertoe kunnen ook
enkele overheidsmaatregelen worden gere
kend, zooals bijv. de verhooging van de
tarieven voor post en telefoon en vooral
de kortelings aangekondigde verhooging
van de omzetbelasting en het compensee-
rend invoerrecht. De verhooging is nogal
drastisch en bedraagt voor de gewone hef
fingen 50 daar deze worden gebracht
van 4 op 6 Voor weelde-artikelen
wordt de omzetbelasting verhoogd van 10
tot 12 Deze verhooging gaat in op
1 October.
Het is dus thans niet zoo zeer een di
recte vrees voor devaluatie of inflatie,
die koopers naar de aandeelenmarkt trekt,
dan wel de opvatting, dat men bij een
gelgk blijvend inkomen na verloop van
tijd minder voor behoeftebevrediging zal
kunnen besteden dan voorheen het geval
was, afgezien dan van de tijdelijke om
standigheid, dat verschillende goederen op
het oogenblik niet of niet in voldoende
mate ter beschikking staan. Men hoopt na
tuurlijk, dat na het einde van den oorlog
dit euvel binnen betrekkelijk korten tijd
verholpen zal zijn, maar er bestaat twijfel
of de prijzen dan weder tot het vroegere
niveau zullen kunnen worden terugge
bracht. Eerder bestaat de meening, dat
deze zich dan geleidelijk bij die in Duitsch-
land zullen aanpassen.
Intusschen wordt een koopbeweging,
zooals j.l. Woensdag aan den dag trad, tel
kens weer gevolgd door een terugslag,
waarbij men zich dan realiseert, dat het op
het oogenblik uiterst moeilijk is om zich
een oordeel te vormen over de situatie der
verschillende ondernemingen en over de
toekomstige dividendkansen. Want iemand,
die een deel van zijn inkomsten uit het
bezit van effecten trekt, dient er toch
wel in de eerste plaats rekening mede te
houden, hoeveel dit bezit hem op den
duur vermoedelijk zal opbrengen. Van be
paalde fondsen staat het op het oogenblik
reeds vast, dat daaruit voor den duur van
den oorlog geen inkomsten kunnen worden
genoten. Dit is bijv. het geval bij Ameri
kaansche waarden, omdat zooals bekend,
het betalingsverkeer met Amerika stil
staat, doordat het Nederlandsch tegoed
daar te lande is geblokkeerd. De zeker-
heid, dat over de dividenden van binnen-
landsche ondernemingen kan worden be
schikt, bestaat natuurlijk wel, doch hierbij
heeft men weer te overwegen, dat vele
maatschappijen ten tijde, dat de rekening
over 1940 zal moeten worden opgemaakt,
er wellicht de voorkeur aan zullen geven
een groot deel van de winst in het bedrijf
te houden, hetzij uit voorzichtigheidsover
wegingen, dan wel, omdat zij nieuw kapi
taal voor verbeteringen of vernieuwingen
zullen hebben te investeeren. Ook moet
nog rekening worden gehouden met de
mogelijkheid, dat te eeniger tijd bepaalde
grenzen zullen worden gesteld aan divi
dendbetalingen, zooals bijv. in.Duitschland
het geval is en zooals later, ook in Enge
land werd doorgevoerd.
Het mag evenwel niet worden ontkend,
dat voor bepaalde takken van bedrijf de
vooruitzichten voor na den oorlog als vrij
gunstig moeten worden beschouwd, zooals
De groote paarden- en veulenmarkt, welke te Wageningen werd gehouden,
ging gepaard met een keuring van de beste veulens. (Foto Pax Holland).
bijv. met de scheepvaart het geval is. Er Is
alle reden om aan te nemen, dat in die
periode een groote behoefte aan scheeps-
ruimte zal bestaan, die in verband met de
oovlogsvernietigingen, niet in voldoende
mate ter beschikking zal staan. Ook is het
waarschijnlijk te achten, dat verschillende
Nederlandsche reederijen belangrijke in
komsten in het buitenland hebben geac
cumuleerd, die te eeniger tijd weder ter
beschikking van aandeelhouders zullen ko
men. Verder zal zich na den oorlog onge
twijfeld veel vraag naar koloniale produc
ten voordoen en zoo kunnen bijv. de voor
uitzichten van de tabakscultuur voor dien
tijd als zeer gunstig worden beschouwd.
Daar staat evenwel tegenover, dat bij
eventueelen langeren duur van den oorlog,
de tabaksmaatschappijen de oogst van dit
jaar in Indië zouden moeten opslaan,
doordat do grootste afnemer, Duitschland,
de tabak dan niet zou kunnen betrekken.
Gewoonlijk begint men met de verschepin
gen in December of in Januari. Eindigt
de oorlogdus vóór dien tijd, dan is dit
voor de tabakscultuur als een gunstige
factor te beschouwen. Ook de scheepsbouw
gaat waarschijnlijk een goeden tijd tege
moet. Verschillende scheepswerven voor
den bouw van rivierbooten worden reeds
thans met orders voor Duitsche rekening
voorzien. Na den ooi-log zullen zich na
tuurlijk ook belangrijke orders voor zee
schepen voordoen. Tal van takken van in
dustrie ondervinden echter op het oogen
blik het groote nadeel van den stilstaan-
den export. Er dient natuurlijk te worden
afgewacht in welke mate die uitvoer na
den oorlog op korten termijn zal kunnen
worden heiwat.
Zeer bevredigend is de toestand in de
kunstzijdenijverheid. Weliswaar zal ook de
Aku het nadeel ondervinden, dat onder de
huidige omstandigheden niet voor den
export kan worden gewerkt, maar daar
tegenover staat, dat de binnenlandsclie
markt wegens het ontbreken van invoer
veel meer van het eigen product kan op
nemen dan vroeger het geval was. De Aku
heeft zoo juist haar jaarverslag gepubli
ceerd, waaruit blijkt, dat de financieele
resultaten over het afgeloopen jaar een
aanzienlijke stijging vertoonen vergeleken
met 1938. De totale winst bedraagt 9.55
millioen tegen vorig jaar 4.00 millioen.
Hieruit wordt een dividend van 4 be
taald, waarvan 2 direct, zoodat 2
voor later gereserveerd blijft. Er gaat
6.12 millioen op nieuwe rekening over,
terwijl het niet noodig, is om uit de winst
een zeker bedrag te bestemmen voor af
schrijving van de boekwaarde van het aan-
deelenbezit. Naar men weet, bezit de Aku
het geheele aandeelenkapitaal van de.
„Glanzstoff". Was men eenige jaren gele
den van meening, dat de boekwaarde
daarvan te hoog was, vergeleken met de
werkelijke waarde, thans is het tegenover
gestelde het geval, daar de Duitsche maat
schappij zeer goede winsten maakt en de
koers van de aandeelen- daardoor aanzien
lijk hooger kan worden aangeslagen. Toch
heeft de Aku kans gezien, om een niet on
belangrijk bedrag te bestemmen voor af
schrijving op de boekwaarde van het aan-
deelenbezit en wel op deze wijze, dat eigen
aandeelen van de Aku ter beurze werden
ingekocht, belangrijk beneden pari, waar
mede natuurlijk een boekwinst werd ge
maakt, die voor het genoemde doel werd
bestemd. Niettegenstaande de deelnemin
gen in het afgeloopen jaar werden uitge
breid, is de boekwaarde als gevolg van
deze afschrijvingen per saldo slechts weinig
hooger dan het vorige jaar. Hieraan kan
nog worden toegevoegd, dat ook de gang
van zaken bij de Amerikaansche maat
schappijen, waarbij de Aku belang heeft
door het bezit van aandeelen uiterst gun
stig is.
De voorkeur, die het publiek, zooals wij
hierboven reeds meldden, voor aandeelen
aan den dag legt, heeft er ook toe geleid,
dat de koersen van de Amerikaansche
shares niet onbelangrijk zijn gestegen bo
ven de New-Yorkselie pariteit. Men moet
bij de verschillen tusschen de New York-
sche en de Amsterdamsche koersen na
tuurlijk in de eerste plaats rekening hou
den met het feit, dat de dollar in den ef
fectenhandel tegen 2.50 wordt berekend,
terwijl de wisselkoers 1.88% is. Rekent
men de koers op deze basis om, dan krijgt
men de eigenlijke pariteit. Verder moet
dan nog rekening worden gehouden met
de na 10 Mei gedeclareerde dividenden, die
in de koersen zijn begrepen, omdat, zoo
als reeds opgemerkt, uitbetaling daarvan
op het oogenblik niet kan plaats vinden.
Ook indien men hiermede rekening houdt
krijgt men echter nog belangrijke verschil
len te zien. Ter beurze loopt het gerucht,
dat spoedig een maatregel zal worden ge
publiceerd, waarbij houders van Ameri
kaansche fondsen verplicht zullen worden
deze aan te melden. Een dergelijke aan
melding zou natuurlijk nog geen gedwon
gen afgifte beteekenen, maar toch moet
rekening worden gehouden met de moge
lijkheid, dat deze aankondiging een ongun
stige uitwerking op de koersen zal hebben,
zulks temeer omdat deze zich, zooals wij
hierboven reeds aantoonden, boven New
Yorksche pariteit bewegen.
De vraag naar Amerikaansche shares,
die den laatsten tijd aan den dag trad,
houdt natuurlijk ook verband met de gun
stige berichten over den gang van zaken
in Amerika, waar vooral de staalindustrie
sterk profiteert van de bewapenings or
ders.
Op de óbligatlemarkt bleef de stemming
in de afgeloopen week vrij lusteloos en ook
op de pandbriefmarkt heeft de koersstij
ging van de vorige week zich niet voort
gezet.
Hieronder volgt een overzicht van het
koersverloop in de afgeloopen week.
4 Nederland 1940 H 98%, 98, 9S 1/16.
5% Duitschland 1930 met verkl. 21,
Het Vlaamsehe lied herleeft.
Het A.N.P. had een onderhoud met
Willem de Meyer, algemeen secretaris en
propagandaleider van het Vlaamsch natio
naal zangverbod, over de „Volksche lieder
beweging".
Voor den wereldoorlog van 1914 aldus
de heer de Meyer, had de volksche lieder
beweging in de Vlaamsehe gouwen een
groot succes.
In tal van Vlaamsehe steden werden om
de week „liederenavonden" ingericht. Het
rijke repertoir der oude Nederlandsche
volksliederen werd door de scheppende
toonkunstenaars onophoudelijk aangevuld
en er werd gezongen over al het „lief en
leed" dat op de harten drukte. Sommige
muziekavonden stonden in het teeken van
populaire toondichters en we kregen Hulle-
broeck-, van Hoox- en Meulemans-avonden.
Zelfs de wereldoorlog in 19141918 zou
„Zingend Vlaanderen" niet tot zwijgen
brengen. Wel integendeel: aan het front
zongen de Vlaamsehe soldaten hun scherp
ste strijdliederen bij ieder onrecht dat hun
werd aangedaan en wanneer het heimwee
hun hart bezwaarde, klonk zachtjes het
bekende „mijn Vlaanderen heb ik harte
lijk lief".
1933. Het jaar van Vlaanderen's muzi
kale heropstanding. Willem de Meyer, on
derwijzer en muziekleeraar blaast tegen de
verbasteraars van Vlaanderen's muzikaal
wezen „ten aanval".
Er wordt een massa-afspraak gehouden.
Eens om het jaar zullen de zingende scha
ren uit al de gouwen naar een en de
zelfde stad afreizen en daar, onder de lei
ding van de nationale toondichters, hun
schoonste volksliederen in massa uit
voeren.
De Vlaamsehe nationale zangfeesten zijn
geboren. In 1934 komen voor het eerst
duizenden Vlamingen te Antwerpen samen.
Ze zingen over hun schoonste idealen en
hun voorbeeld bekeert in het land van
„Maas en Schelde" tienduizenden.
De kruistochten van Willem de Meyer
worden op breede schaal doorgevoerd. Met
het volksche zangeresje Wiesken Aerts
doorreist hij al de Vlaamsehe gewesten.
200 tot 250 maal per jaar weerklinkt
zijn oproep en worden de aanwezigen tot
een zingend koor omgetooverd. Van de
liederboekjes van het Vlaamsch nationaal
zangverbond worden per jaar 50.000 .ex,
verspreid.
In 1939 werd het 7e Vlaamsch nationaal
zangfeest te Brugge door ca. 25.000 zin
gende Vlamingen bijgewoond. Meer dan
3000 Noord-Nederlanders verbroederen al-
,daar met hun broeders uit het zuiden.
De Nederlandsche belangstelling door
deze Dietsche liederbeweging groeide door
de sterke overtuigingskracht die uitstraalt
van Willem de Meyer van jaar tot jaar.
In Vlaanderen wordt deze liederbewe
ging stelselmatig op breedere schaal geor
ganiseerd, nl
1. Door een vast en gemeenschappelijk
liederrepertorium van standaardliederen
voor de lagere en middelbare scholen aan te
bevelen.
2. Door het stichten van nieuwe en
leiden van bestaande koorgroepen die aan
sluiten bij het V.N.Z.
3. Doar propaganda- en concert-voor-
drachten.
4. Door radio-lezingen en de uitzending
van concert-voordrachten.
3. Door propaganda- en concert-voor
nooien, gewestelijke zangfeesten en studie
dagen over het volkslied.
6. Door de verspreiding van volkslie
derenbundels.
7. Door de opleiding van een schaar ge
schoolde propagandisten.
Honden- en kattenbrood.
Het rijksbureau voor de voedselvoorzie
ning in oorlogstijd maakt bekend, dat van
1 t/m 30 September 1940 op bon no. 5 van
de voederkaart voor honden beschikbaar
wordt gesteld voor
Groep 1, 10 kg. hondenbrood; groep 2,
IC kg. hondenbrood; groep 3, 8 kg. hon
denbrood; groep 4, 5 kg. hondenbrood;
groep 5, 4 kg. hondenb-ood; groep 6, 3 kg.
hondenbrood.
Op bon no. 5 van de voederkaart voor
katten wordt over dezelfde periode 1%
kg. kattenbrood beschikbaar gesteld.
Na 30 September 1940 is bon no. 5 van
bedoelde kaarten ongeldig; na dien datum
mag deze niet meer wor-en aangenomen.
Winkeliers en handelaren in honden
en kattenbrood kunnen de opplakvellen,
die zij voor opzending der bonnen noodig
hebben, bij den fabrikant of leverancier
aanvragen.
Afgifte van honden- of kattenbrood zon
der ontvangst van den letreffenden bon
is verboden.
Houders van meer dan een kat voor be
drijven, pakhuizen, fabrieken o.a-., dus niet
opgegeven onder de rubriek raskatten,
kunnen zich tot 18 September wenden tot
de sectie bijzondere diergroepen te Beek
bergen voor het bekomen van voederkaar-
ten. Daarna ingezonden aanvragen kun
nen niet in behandeling worden genomen.
Ook aan houders van honden, behoo-
rende tot de genoemde groepen, wordt me
degedeeld, dat na 18 September a.s. ont
vangen aanvragen niet meer in behande
ling zullen worden gen-mem
HET FOTOGRAFEEREN EN FILMEN
VAN INRICHTINGEN EN LEDEN VAN
DE DUITSCHE WEERMACHT.
Er wordt nogmaals de aandacht op ge
vestigd, dat het voor personen, die niet tot
de Duitsche weermacht behooren, verboden
is fotografieën of films te maken van in
richtingen en materiaal, alsmede van leden
der Duitsche weermacht, tenzij men in het
bezit is van een door den Duitschen weer-
machtsbevelhebber in Nederland afgegeven
vergunningsbewijs. Persohenopnamen van
leden der Duitsche weermacht, welke met
hun toestemming gemaakt zijn, worden
hierdoor niet getroffen
Aan den voet van de Trajanus-zuil ta Rome is oen rei>s»ohtige landkaart opgesteld,
waarop de bevolking der Itoliaansche hoofdstad de krijgsverrichtingen in de
Middellandsche Zee en Afrika kan volgen (Foto Weltbild)
19, 22%.
Aku 79%, 84%.
fed. Ford 337%, 345, 341.
Philips 151, 147,151.
Koninklijke 220, 210, 223%, 215, 222,217.
Shell 8%, 81/18, 8%.
Amsterdam Rubber 197, 186%, 194, 191.
H.V.A. 368, 354, 361.
N.I.S.U. 211, 207, 210.
Deli Batavia Mij. 140, 134, 140, 138.
Senembah 159%, 155, 163.
Ned. Scheepvaart Unie 128%, 127, 128.
Anaconda 21%, 20%, zl%.
Ruim 6600 vierkante rr-eter glss vragen
onderhoud en schoonmaak in den g-svel
van het nieuwe gebouw dor Rijksver
zekeringsbank te Amsterdam. Een
speciale installatie, uniek in Europa,
moest daarvoor gebouwd worden
(Foto Pax-Hollantf)
