Provinciate Zeeuwsche Courant
Middelburgsche, Vlissingsche,
Goesche en Breskensche Courant
EEM JAAR OORLOG»
Oplaag ruim 12.000 ex.
183ste JAARGANG NUMMER 202
MAANDAG 2 SEPTEMBER 1040
waarin opgenomen de
Uitgave dei Firma's F. van de Velde Jr. en G. W den Boer
ABONNEMENTSPRIJS:
18 cent pei week of f2.30 per kwartaal,
Franco per post f 2.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 5 cent,
APVERTENTBEPRBJ.Ss
Van 1—5 regels 11 ^>0, Iedere regel meer
30 cent. Bij abonnement speciale prijs.
Kleine advertenties van 1 -5 regels (0.50
iedere -egel meer 10 ct (max 8 regels).
POSTREKENING 359300 (MIDDELBURG)
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Europa aan een keerpunt der historie,
verklaart dr. Funk.
De opheldering In den Balkan.
Twee feiten beheerschen, afgezien van
de voortdurende Duitsehe luchtraids op
Engeland', de situatie van het oogenblik. Ir
de eerste plaats is daar de vlotte regeling
van het Balkan-vraagstuk en vervolgens
herdenken we in deze eerste dagen den
verjaardag van den oorlog. Er bestaat tus-
schen deze beide feiten verband. Immers,
het verloop van dezen oorlog heeft een
regeling der Balkanproblemen urgent ge
maakt.
Het verloop van dezen oorlog is verbijs
terend geweest. De stroom van gebeurte
nissen was zoo overweldigend, dat we ons
nauwelijks kunnen realiseeren, dat dit alles
de vrijwel volkomen ineenstorting van
het oude Europa zich binnen het tijds
bestek van twaalf maanden heeft kunnen
afspelen.
Toen Hitler in October 1938 tezamen met
Mussolini, Daladier en Chamberlain bijeen
kwam, om het Tsjecho-Slowaaksche pro
bleem te regelen, heeft men van tal van
zijden het resultaat dezer Miinchener be
sprekingen beoordeeld als het begin eener
algemeene bevrediging in Europa. Officieel
heeft men te Berlijn deze overeenkomst zoo
geïnterpreteerd en Neville Chamberlain
kwam met Hitler's vredesverklaring zege
vierend te Londen terug. Het verloop der
gebeurtenissen sinds October 1938 heeft
helaas maar al te duidelijk aangetoond,
hoezeer de leidende Europeesche staatslie
den te München langs elkander heen rede
neerden.
München was niet het einde van een on
verkwikkelijke periode. München was het
begin eener ontwikkeling, die door Daladier
en Chamberlain niet was voorzien, maar
die na de tot standkoming van dit accoord
niet meer te stuiten was. Chamberlain noch
Daladier hebben dé consequentie van het
MUnchener accoord doorschouwd, deze
consequentie nl. dat Engeland en Frank
rijk met de onderteekening van dit accoord
hun illusie prijsgaven, dat de Britsch
Fransche grens in Tsjecho-Slowakije, resp.
in Polen lag. Want gaven deze mogendhe
den niet spoedig aan Polen een garantie,
strekten zij hun garantie niet tevens uit
naar Roemenië. Inderdaad de Britsch
Fransche diplomatie was wel zeer kortzich
tig, toen zij meende, na München nog in
vloed te kunnen uitoefenen in Centraal en
Oost-Europa. In München hebben Daladier
en Chamberlain deze gebieden aan de
spil-staten overgegeven. En zij wisten dat
niet. Ziehier de tragiek van de historie, die
culmineerde in de oorlogsverklaring van
3 September, nadat Hitier het besluit had
genomen de Poolsclie kwestie met geweld
te liquideeren. De Poolsche staatslieden
maakten eenzelfde vergissing zij hecht
ten waarde aan de BritschFransche ga
rantie en zij putten daaruit den moed, om
tegen de wenschen van den machtigen buur
man in het Westen te protesteeren.
Er zijn in de afgeloopen twaalf maanden
talrijke wit- en blauwboeken verschenen,
waarin de oorlogvoerenden hun daden heb
ben getracht te rechtvaardigen, resp. de
schuld op den tegenstander af te wentelen.
Zoo heeft men reeds op den eersten dag de
„Schuldlüge" geconstrueerd, die in diep-
sten grond de aanleiding tot dit conflict
werd.
Al die wit- en blauwboeken hebben
Blechts betrekkelijke waarde, maar den
historicus zullen zjj belangrijke gegevens
kunnen verschaffen, om zijn gefundeerd
oordeel te vormen over de gebeurenissen,
die hebben geleid tot den rampspoed van
dezen oorlog. Zoo zal ook de historie over
de Poolsche episode uit dit drama het juis
te licht laten vallen.
Het is voldoende thans vast te stellen,
dat het Duitsehe oorlogsapparaat in deze
eerste oorlogsdagen zijn superioriteit op
ondubbelzinnige wijze heeft gedemonstreerd.
In slechts zeventien dagen werd de Pool
sche weerstand vernietigd. De strategie
der Polen bleek niet opgewassen tegen de
beweeglijkheid der Duitsehe legers en de
vindingrijkheid der Duitsehe legerleiding.
Bovendien, Duitschland zette de volledige
capaciteit in, om een snelle be
slissing te forceeren. En dit gelukte vol
komen. Daarbij. Polen werd door de garan
ten vrijwel aan zijn lot overgelaten. Het
moest alleen vechten en het resultaat was,
dat Polen door Duitschland en Rusland
werd opgedeeld. Een gouvernement-gene
raal is de jongste status van het in den
loop der geschiedenis reeds zoo zeer be
proefde Polen.
Dit oorlogsjaar heeft als intermezzo den
FinschRussischen oorlog gebracht. Rus
land, dat in het Baltische bekken de vrije
hand kreeg, maakte daarvan een zeer vlot
gebruik, maar vond het kleine Finland op
zijn weg. Het heeft weerstand geboden en
wederom wenkten de geallieerden Houdt
vol, wij zullen u helpen.
Maar de hulp bleef uit, toen Noorwegen
weigerde aan een geallieerd expeditleleger
doortocht te verleenen. Niet zoozeer, om
dat Noorwegen zich met den strijd van het
Finsche broedervolk niet verbonden wilde
voelen integendeelmaar omdat
Duitschland dreigde te zullen interveniee-
ren indien Noorwegen den geallieerden de
gelegenheid bood, Duitschland via Finland
in den rug aan te vallen.
Hier dus ook weer, het verkeerde begrip
van de geallieerden. Zij hadden zichzelf in
Oost-Europa uitgeschakeld. En Finland
werd er het slachtoffer van. Maar voor
Duitschland kwam het oogenblik in Scan
dinavië in te grjjpen, toen het volgens
Duitsehe zienswijze bewezen kon worden
geacht, dat Noorwegen met de geallieer
den onder één hoedje speelde.
Het Duitsehe Rijk heeft daarop de be
scherming over Denemarken en Noorwegen
op zich genomen. Denemarken heeft zich
bij dezen gang van zaken neergelegd, doch
Noorwegen verzette zich, gesteund als het
zich wist door de geallieerden. Doch ook
hier bleven Engeland en Frankrijk in ge
breke.
Toen trof een maand na de bezetting van
Denemarken, bet lot Nederland en België.
Zij werden tot de overgave gedwongen en
toen eerst kwam de Duitsehe oorlogsma
chine op volle toeren. Zij verpletterde ook
het Fransche leger, bekend als het beste
van Europa.De trotsche Maginot-defensie
stortte als een kaartenhuis in elkaar. De
ondergang van Frankrijk werd bovendien
nog verhaast, doordat in Italië het besluit
viel, aan de zijde van Duitschland tegen-
Frankrijk en Engeland ten oorlog te trek
ken. En voor de zooveelste maal in dezen
oorlog bleek, hoe Engeland zijn bondge-
nooten slechts zeer spaarzaam te hulp is
gekomen. Ook Frankrijk heeft dat moeten
ondervinden en het is niet zoo onbegrijpe
lijk, dat, nadat de nederlaag een feit was
geworden. De Fransche regeering die toen
te Vichy het bewind overnam zich zeer
bewust voor het continent uitsprak.
De Duitsehe minister van economische
zaken dr. Funk heeft te Weenen een
rede gehouden, waarin hij het verloop van
den oorlog aan een beschouwing heeft
onderworpen.
Dr. Funk betoogde o.m. dat dit ver
loop heeft aagetoond dat de Britsche be
rekening ditmaal geheel en al onjuist is
geweest.
Hij sprak daarbij over het wapen der
blokkade dat de Engelschen ook thans
weer hebben getracht toe te passen en
merkte dienaangaande op: „Over de gren
zen in het Noorden, Oosten en Zuiden
stroomden sterker dan ooit de goederen
naar Duitschland. Zjj vervingen voor een
aanzienlijk deel den overzeeschen aanvoer.
Bovendien heeft men in Engeland onze
deviezenmoeilijkheden en de daarmede
samenhangende schaarschteverschijnselen
zeer overschat en in dezelfde mate de
voorraden aan belangrijke grondstoffen en
levensmiddelen onderschat. Dat de Duit
sehe weermacht thans met de beste wape
nen en de grootste luchtvloot ter wereld
aan het Kanaal en den Atlantisehen Oce
aan staat, dat Duitschland „met zijn ge
brek aan grondstoffen" de grootsche mo
gelijkheden van den gemotoriseerden oorlog
ongeacht de geweldige slijtage tot de laat
ste consequentie kon uitputten, is de ver
dienste van het vierjaarsplan. Ons econo
mische leven is aldus dr. Funk, onder de
eischen van den oorlog niet ineengestort,
maar zelfs geweldig versterkt.
In dezen oorlog heeft Duitschland een
scheiding tusschen Engeland en het con
tinent weten door te voeren en reeds zijn
in beginsel de voorwaarden geschapen naar
een gesloten economische eenheid van dat
Europeesche continent, al schijnt het op
zjjn minst voorbarig, daarop reeds thans
vooruit te loopen, nu het laatste bolwerk
van het oude Europa nog niet is over
meesterd.
Hoe het zij, naar 't oogenblik staat deze
nieuwe eenheid er muurvast naar het
schijnt en niet ten onrechte merkte dr.
Funk op:
De Rijksmark is de meest stabiele en
veilige valuta geworden en een goed eind
op weg om het kwijnende pond sterling' in
Europa af te lossen. De sterlingstandaard,
tot stand gekomen door manipulaties in
de Londensche City, bestaat niet meer.
Op 21 Augustus heeft de Britsche regee-
ring den invoer van Engelsche bankbil
jetten verboden. Deze maatregel heeft, voor
Duitschland met zijn minimaal bezit aan
Engelsch bankpapier geen enkele beteeke-
nis. Voor Italië zal hetzelfde gelden. Groo-
ter zijn de gevolgen voor Noorwegen, De
nemarken, Nederland en België en vooral
voor Frankrijk. Het meest echter zal En
geland zelf de gevolgen ondervinden. Met
het terzijdestellen van het Engelsche bank
papier als internationaal betalingsmiddel
zoo concludeerd de Duitsehe minister, heeft
Engeland, nadat het reeds zeer. geleden
had door hét uiteenvallen van het' ster-
lingblok en door de deviezënmantregelen,
zichzelf een nieuw en beslissend, prestige
verlies toegebracht.
Dr. Funk heeft er de aandacht op geves
tigd, dat Duitschland op het ttórrein van
den buitenlandschen handel verwonderlijke
successen heeft behaald. Tegenover een
De strijd in Afrika, Inheemsche cavalerie uit Cyrenaïka bij het doorschrijden van een Wadi, een der kleine stroomen,
welke slechts na sterken regenval van eenige beteekenls zijn (Foto Weltbild)
stijgend Britsch invoeroverschot staat een
stijgend Duitsch uitvoeroverschot. De mi
nister constateerde, dat Engeland zich
voor het voeren van dezen oorlog volko
men uitput, terwijl daarentegen het Euro
peesche vasteland zich reeds bevindt in
een toestand, waarin aan opbouw ge
dacht en begonnen kan worden.
Het productie-apparaat herstelde zich
daar en Engeland ziet. zich thans geplaatst
tegenove. het waüeningspotentieel van
vrijwel geheel Europaj.,
Het is Inderdaad van groot belang, dat
Duitschland naar zijn oorlogvoering tegen
Engeland de geheele kuststrook van Narvik
tot aan de Spaansch-Portugeesche kust be-
heerscht. Daardoor is het ook in staat ge
weest, de luchtblokkade te proclameeren.
Deze beheersching is het Duitsehe doel
van den aanvang af geweest, waar er in
woord en geschrift steeds op werd gewe
zen, dat het Derde Rijk niet tegen Frank
rijk wilde strijden, doch slechts de reke
ning met Engeland beoogde te vereffenen.
Deze verklaring is belangrijk met het oog
op de beoordeeling der Europeesche situa
tie, zooals deze zich in den loop van dezen
oorlog heeft ontwikkeld.
De verwachting van Churchill, zoo heeft
dr. Funk gisteren betoogd, de Duitsehe
productie beslissend te verzwakken is ge
maakt tot de illusie van een wanhopige.
In dat verband wees hij op de handelsbe
trekkingen met zuid oost Europa.
Het Fransche imperialisme en de anti-
Europeesche politiek van Engeland heb
ben, aldus di'. Funk, de Europeesche vol
ken belet een politieke, cultureele en maat
schappelijke levensgemeenschap te vormen.
Na het zegevierende einde van dezen oor
log zal de weg vrij zijn voor de reorgani
satie van Europa volgens nationale en
continentale behoeften, waarnaar men zoo
-lang vergeefs getreefü heeft. Europa staat
aan een keerpunt der historie, dat echter
niet leidt naar den ondergang, doch naar
de wedergeboorte van het avondland. De
beide groote menschen, die het lot van
het vasteland in hun handen houden, de
Führer Adolf Hitler en de Duce Benito
Mussolini zullen de vraagstukken oplos
sen in den geest van de politieke en maat
schappelijke reorganisatie, die door de
nationaalsocialistische en fascistische revo
luties bevochten zjjn. Zjj zullen den volken
van Europa vrede, geluk en welvaart ge
ven." Tot zoover de Duitsehe minister van
economische zaken.
Het heeft de aandacht getrokken, dat dr.
Funk zeer bijzonder den nadruk heeft
gelegd op de betrekkingen met Zuid Oost
Europa. De Diplo lioudt zich bezig met
de zoo juist te Weenen gesloten overeen
komst en contstateert, dat de regeling van
het Roemeensche probleem een belangrijke
bijdrage is in den zin van de nieuwe Euro
peesche ordening. Een latent gevaar is
daarmede opgelost.
Om aan den eenen kant het onrecht der
onbekwame onvredestichters van Trianon
weer goed te maken, aldus Diplo, en aan
den anderen kant recht te doen wedervaren
aan de geboden van nationale rechtvaar
digheid, moest een oplossing gevonden
worden, die rekening hield met de voor
naamste problemen en elders vereffening
zocht voor onvermijdelijke hardheden. In
zoo verre behoort tot de essentieele ele
menten der nieuwe regenng niet alleen
de nieuwe grenslijn tusschen Roemenië en
Hongarije, maar ook de verdragsverplich
ting, die beide partijen voor de bescher
ming dér nationale minderheden plechtig
op zich genomen hebben. Dat hierbij ook
de Duitsehe volksgroep haar recht zal krij
gen, is een noodzakelijk element der paci
ficatie, dat in staat is tot dusverre inder
daad aanwezige ontstemmingen en onaan
genaamheden op te heffen.
Radiorede van Manoilescu.
De Roemeensche minister van buiten-
landsche zaken, Manoilescu, heeft Zater
dag in een radioredevoering uitdrukking
gegeven aan den „smart" van alle Roe
menen over de scheidsrechterlijke uit
spraak in Weenen. Hij noemde echter de
door de spil gegeven grensgarantie van. es
sentieel belang en voor Europa van de
grootste beteekenis. Deze garantie, die
zonder voorbehoud en alles" omvattend ge
geven is, is tegen niemand gericht, maar
dient slechts tot behoud van. den vrede
en de integriteit van Roemenië. In strijd
met andere garanties, welker waarde Roe
menië intusschen heeft leeren kennen, is
deze garantie van rechtstreeksche en uiterst
sterke doeltreffendheid, aangezien zij gege
ven is door twee machtige staten. Zij
vormt het kader, waarbinnen Roemenië
zjjn toekomst kan inrichten. Spr. kondigde
aan, dat Roemenië thans kan demobilisee-
ren en dat de Roemeensche „lijdensweg"
ten einde was. Roemenië, zoo zei hij ten
slotte, zal zich in het vervolg nauw aan
sluiten bij de spil ta steunen op haar ga
rantie.
Betoogingen te Boekarest.
In het centrum van Boekarest is gis
teren een groote betooging gehouden te
gen het aanvaarden van de arbitrage van
Weenen, waarom de Roemeensche regee
ring verzocht had. De politie greep in met
pantserwagens en bi andslangen en dreef de
menigte uiteen. Er zijn arrestaties ver
richt.
Het groote plein voor het koninklijk slot
was geheel afgezet. Fterke af deelingen gen
darmerie bewaken het slot. Patrouilles
trekken door de geheele stad.
De Roemeensche bladen publiceeren een
verklaring van den minister van binnen-
landsche zaken, volgens welke het tot dus
ver gedulde openbare „rouwbetoon" we
gens het afstaan van Roemeensche gebie
den terstond verboden wordt, omdat het
wegens dee'neming an onverantwoorde
lijke elementen dreigt te ontaarden. Over
tredingen van het gebod worden streng ge
straft, aldus me dt het D.N.B. uit Boe
karest.
WAT DE DUITSCHE LUCHTMACHT
PRESTEERDE.
Over de prestaties van de luchtmacht
schrijft het D.N.B.
In het eerste oorlogsjaar hebben Duit
sehe bommenwex-pers op rond 220 dagen
ruim 3500 vluchten gemaakt. Hierbij wer
den bjjna 5 millioen bommen uitgeworpen,
met een totaal gewicht van bijna 75000
ton. Meer dan 500 oorlogs- en koopvaardij
schepen met een totale tonnage van ruim
2 millioen ton werden door Duitsehe bom
menwerpers tot zinken gebracht. Bescha
digd werden bijna 700 oorlogs- en koop
vaardijschepen met een totale tonnage van
3.5 millioen ton.
In den loop van liet eerste oorlogsjaar
werden vernield 1050 Duitsehe vliegtui
gen in luchtgevechten of door afweerge
schut, 3100 vijandelijke vliegtuigen in
luchtgevechten en 8850 vijandelijke vlieg
tuigen door afweergeschut of op den be-
ganen grond, zoodat het totale aantal der
vliegtuigen die de tegenstanders van
Duitschland in dezen oorlog verloren heb
ben, de 7000 nadert. Boven Engeland wer
den door Duitsehe vliegers 155 versper
ringsballons neergehaald.
Het Duitsehe luchtdoelgeschut vernietig
de ruim 400 vijandelijke pantserwagens,
bracht 10 vijandelijke oorlogs- en koop
vaardijschepen tot zinken en bracht meer
dan 30 schepen ernstige schade toe. Twee
Doodslag onder Baarland.
Zondagavond keerden eenige jongens
komende van Kwadendamme, huiswaarts
naar Nissé. Onder Baarland kregen zij
een woordenwisseling met de gebroeders
Z. uit Baarland. Deze ruzie werd zoo he
vig, dat zy in een vechtpartij ontaardde
en er messen werden getrokken. De 24-
jarige P. Huige uit Nisse werd hierbij
zoo getroffen dat de ontboden geneesheer,
dr. Kole uit Hoedekenskerke, slechts den
dood kon constateeren.
De burgemeester van Baarland alsmede
de majoor van de Rijksveldwacht te Ove-
zande waren spoedig ter plaatse en leid
den het onderzoek.
De gebroeders Z. uit Baarland werden
in hechtenis genomen.
BOMMEN OP NEDERLAND.
DRIE ENGELSCHE MACHINES
NEERGESCHOTEN.
Vrijdagnacht zijn bommen gevallen in
Velp. Een seinhuis vlak bij het station,
werd getroffen. De arbeider-telegrafist M.
Meyer werd licht gewond. Het pension
„De drie Eiken", dat ook in de nabijheid
van het station staat, werd eveneens ge
troffen. Het huis werd door vier bommen
ernstig beschadigd. Hier kwamen geen
persoonlijke ongelukken voor. Van vele
huizen in den omtrek sprongen de ruiten
en sloegen de pannen van de daken. Er
zijn geen militaire objecten in de buurt.
Bij het overzetveer naar Giesbeek
(Gld.), achter het station van De Steeg,
is een Engelsche machine neergehaald. De
drie inzittenden werden gedood. Bij Lo-
bith is eveneens een Engelsche machine
neergehaald.
Aan den weg tusschen Zelhem en Halle
nabij Doetinchem is Vrijdagnacht eveneens
een Engelsch bombardementsvliegtuig
neergehaald, zoo meldde het A.N.P. Het
aantal slachtoffers is nog niet bekend,
doch men vermoedt dat vijf a zes perso
nen om het leven zijn gekomen.
Bommen bij Berkel en Rodenxys.
Zondagmiddag zijn in den Boezempolder
uit een Engelsch vliegtuig veertien bommen
neex'geworpen, welke in een weiland te
recht kwamen, waarbij twee koeien werden
gewond. Aan burgers werd overigens geen
schade aangericht.
De politie heeft de omgeving afgezet. In
den omtrek zijn geen militaire doelen.
ENGELSCH VERKENNINGSVLIEG
TUIG NEERGEHAALD.
Zaterdagnacht is, naar het A.N.P. meldt
een Engelsch verkenningsvliegtuig door
het luchtafweei'geschut op het eiland Ro
zenburg neei-gehaald'. Het toestel stortte
brandend neer. Een der inzittenden wist
zich met een parachute te redden en is
gevangen genomen. De andere is in het
toestel verbrand.
Duitsehe eskaders hebben reeds meer dan
300 vliegtuigen neergehaald, 7 Duitsehe
vliegers elk reeds meer dan 20 toestellen.
Tien Duitsehe vex'kenningsvliegei's hebben
aan het einde van dit eerste ooi'logsjaar
ieder reeds meer dan een millioen kilome
ters boven vijandelijk gebied gevlogen,
