Provinciale Zeeuwsche Courant
Middelburgsche, Vlissingsche,
Goesche en Breskensche Courant
Het bestuur van het N.V.V. van zijn functies
ontheven.
De grondslagen van het nieuwe Europa.
Oudheidkundige vondsten te Middelburg.
183ste JAARGANG NUMMER 161
DINSDAG 16 JULI 1940
waarin opgenomen de
Uitgave der Firma's F. van de Velde Jr. en G. W. den Boer
ABONNEMENTSPRIJS;
18 cent per week of f2.30 per kwartaal
Franco per post f 2.50 per kwartaal
•Afzonderlijke nummers 5 cent.
ADVERTENTIEPRIJS;
Van' 1-5 regels f 1.50, Iedere regel meer
30 cerit. Bij abonnement speciale, prijs.
Kleine advertenties van 1—5 regels f0.50,
iedere regel meer 10 ct. (max. 8 regels).
POSTREKENING 359300 (MIDDELBURG).
Dit nummer bestaat uit twee bladen
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR PUBLICITEITSWAARDE. I Iff G ESTELD D O O R Pt VEREE NI GIN G „D E' NE D^RL AND SC G B L AP PERS"
De heer H. J. Woudenberg (N.S.B.) tot
bewindvoerder benoemd.
De rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied heeft een reeks van
maatregelen uitgevaardigd, welke de or
ganisatie en de leiding van de Nederland
sche vakverbonden betreffen.
De vakverbonden zijn in Nederland op
toonaangevende wijze' bij de ontwikkeling
van het 'sociale leven'betrokken, het ter
rein van hun werkzaamheden raakt on
middellijk. èn op .verstrekkende wijze de
levensverhoudingen van eiken arbeider af
zonderlijk. Dat geldt voor alles voor de
bepaling van de-loon- en arbeidsvoorwaar--
den, voor- de werkloosheidsverzekering als
mede verschillend^ gebieden van de sociale
verzekeringen,,
De arbeid op sociaal gebied ligt den
Rijkscommissaris, zooals zijn maatregelen
op het gebied der werkverruiming, van
den -wederopbouw en van de werkloos
heidsbestrijding bewijzen, bijzonder na
aan het hart.
De voortzetting van dezen arbeid
in het - belang van den Nederlandschen
arbeider veronderstelt een samenwerking
in onderling begrijpen tusschen den Rijks
commissaris en de op sociaal gebied
werkzame Nederlandsche instanties.
De naar ledenaantal gvootste vakorgani
satie in Nederland, het Nederlandsche
Verbond van Vakvereenigingen te Am
sterdam, biedt in haar top geen waarborg
voor een samenwerking op dezen grond
slag. De leiding van dit verbond gaat bij
haar werkzaamheid van beginselen uit,
die met de jarenlang gehuldigde politieke,
op klassenstrijd gerichte, doelstelling van
het Verbond en met zyn tot het-begin van
den oorlog onderhouden nauwe verbinding
met het internationale marxisme over
eenstemmen. Deze algemeene houding, die
met de nationaal-socialistische opvattin
gen niet in overeenstemming t„ brengen is,
sluit een positieve samenwerking met de
betrokken instanties van den Rijkscom
missaris uit.
De Rijkscommissaris heeft daarom met
ingang van heden aan het bestuur van
het Nederlandsche Verbond van Vakver
eenigingen iedere verdére werkzaamheid
verboden en in zijn plaats een nieuw be
stuur in den vorm van een bewindvoerder
aangesteld. Tot bewindvoerder is benoemd
de heer H. J. Woudenberg te Amsterdam..
Het nieuwe bestuur heeft het recht
alle maatregelen te treffen, welke op or
ganisatorisch, personeel of financieel ge
bied bij. het N.V.V.of zijn aangesloten
vakvereenigingen in het belang der leden
in het belang van de waarborging, van
hun rechten noodzakelijk zijn. Het bestuur
door den bewindvoerder heeft heden zijn
arbeid aangevangen.
Het doel van deze maatregelen bestaat
niet daarin, de rechten en aanspraken, die
de Nederlandsche arbeider tegenover de
vakorganisaties heeft verworven en waar
voor hij jaren lang zijn bijdragen heeft ge
stort, prijs te geven of de sociale voor
zieningen der vakorganisaties af te bre
ken. Deze moeten, zooals de Rijkscommis
saris uitdrukkelijk heeft bevolen, in vol
len omvang behouden en bovendien zoo
veel mogelijk- uitgebreid of verbeterd
worden. Op dezen grond is ook afgezien
van een opheffing van de socialistische
organisaties.
Terzijdestelling van de rivaliteiten der groote
mogendheden en een geleide economie.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Berlijn
Megerle, de diplomatieke medewerker
van de Börsenzeitung publiceerde gisteren
in een artikel de lijnen voor een weder
opbouw van Europa.
Megerle gaat uit van het feit, dat
Duitschland niet alleen komt als overwin
naar van het systeem van Versailles, doch
ook als een rijk, dat Europa veel te bie
den heeft.
Het brengt Europa vrede, veiligheid en
bescherming tegen aan het gebied vreem
de inbreuken van buiten, tegen verwikke
lingen in Europa zelf en tegen de econo
mische worging van buiten.
Het brengt de terzijdestelling van de
rivaliteiten der groote mogendheden, waar
onder Europa en niet in het minst de
kleine- en middel-kleine staten de laatste
eeuwen geleden hebben.
Met Frankrijk is het belangrijkste kris
tallisatiepunt van bondgenootschappen,
coalitie-oorlogen en een politiek uitspelen
van den een tegen den ander verdwenen.
Met Frankrijk is ook de laatste vastelands
degen en het bruggenhoofd van Engeland
in Europa verdwenen. Het bondgenootschap
van de spilmogendheden en de duidelijke
duurzame afbakening van de belangenge-
bieden tusschen het Rijk en de Sovjet-
Unie vergrootten de mogelijkheid, aldus de
schrijver, om de politieke reorganisatie van
Europa buiten de rivaliteiten van de groo
te mogendheden ten uitvoer te leggen.
De kleine landen behoeven geen partij te
kiezen, trawanten te zijn van afzonderlijke
groepen of tusschen de partijen door te'
laveeren en zich door bedrieglijke mili
taire inspanningen in hun eigen nadeel
strategisch belangrijk te maken. Tevens
kunnen zij er zeker van zijn, dat het Rijk
van hén niet venvacht, zooals de geallieer
den na den wereldoorlog, dat zij borgen of
medeplichtigen van den overwinnaar wor
den en zich, zooals in den Volkenbond on
der het voonvendsel van de collectieve vei
ligheid, met den overwinnaar gelijkstellen
tot nadeel van de ovenvonnenen.
NIEUWE ECONOMISCHE
DENKBEELDEN.
Vervolgens schrijft Megerle over de nieu
we economische en sociale ordening in
Europa. Duitschland stelt Europa nieuwe
economische denkbeelden en een beproefd
economisch systeem ter beschikking. Dit
beteelcent Zekere afzetgebieden, rechtvaar
dige prijzen, stabiele valuta, een bestand
zijn tegen crisis en voor iedereen bereik
bare, van de kapitalistische overmacht vrij
zijnde, handelsmethoden.
Aan dit gemeenschappelijke economische
leven lean iedere staat hetzij klein of
groot, arm of rylc aan kapitaal, agrarisch
of industrieel, op grondslag vair rechtsge
lijkheid deelnemen, omdat dit systeem be
rust op de basis van den arbeid, prestatie
en productie en niet op het toevallige be
zit van goud en ka,pitaal. De nieuwe eco
nomische denkbeelden raken ook de nieuwe
sociale denkbeelden, die het nationaal-so
cialistische Duitschland het nieuwe Europa
eveneens ter beschikking stelt. Duitschland
beoogt niet, andere volken zijn sociale
orde of zijn wereldbeschouwing op te drin
gen. Het is er echter -van overtuigd, dat
zijn nieuw-gewonnen sociale waarden naar
den inhoud van meer dan nationale betee-
kenis zijn en de uitdrukking zijn v,an de
eischen van de twintigste eeuw. Het is
voor Europa ook van beslissende betee-
kenis, dat zyn nieuwe ordening geschiedt
onder de eigenlijke leiding van het beste en
meest beproefde organisatievolk. Hoewel
by het einde van den wereldoorlog over
winnaar, overwonnene en neutralen door
een golf van pessimisme en negatie wer
den meegesleurd, kunnen de overwinnaars
van dezen oorlog voor Europa een hoop
voller beeld ontwerpen.
SNEL OPKOMENDE WEL
STAND.
Het nieuwe Europa van de eensgezinde
samenwerking van allen, het Europa zon
der werkloosheid, zonder economische- en
valutacrisis, liet Europa van plannen en
arbeidsverdeeling, dat de modernste tech
nische productie-apparaten en een gemeen
schappelijk uitgevoerd, geheel Europeesch
verkeerssysteem ter beschikking staat, zal
na het ovenvinnen van economische en na
tionalistische hinderpalen zyn beveiligde
basis en een snel opkomenden welstand'
vinden. Het biedt aan de Europeesche vol
ken, en niet in het minst aan de kleine,
de grootste mogelijkheden voor hun tech
nische, economische en verkeersmogelyk-
heden. Of de volken van Europt hiervan
een nuttig gebruik zullen maken, ligt voor
het grootste gedeelte aan hen zelf. In
ieder geval heeft de jeugd van Europa een
groote kans voor zich.
De oorzaken van de Belgische
nederlaag.
Het Belgische gezantschap te Washing
ton heeft een verklaring gepubliceerd,
waarin wordt geconstateerd, dat België
niet door verraad het onderspit heeft ge
dolven, maar ten eerste door de betere
strijdkrachten en de bete2-e militaire tac
tiele aan Duitschen kant en ten tweede
door het volkomen gebrek aan bescher
ming door het luchtwapen der Engel-
schen. De Belgen, zoo constateert de ver
klaring verder, hebben gestreden zonder
hulp der geallieerden, die zich naar Duin
kerken terugtrokken, zoodat een verdere
strijd alleen maar nutteloos bloedvergieten
zou zyn.geweest en de Belgische koning
derhalve den strijd staakte.
Aanpakken. De Opbouwdienst is Maandag zijn arbeid begonnen. Werkers komen zich melden bij een
wijkleider op den Coolsingel te Rotterdam
In de puinhoopen zijn enkele verrassende
ontdekkingen gedaan.
De gemeente-archivaris van Middelburg
schrijft ons
Zes weken van controle op de puinhoo
pen van de voormalige bouwkundige glorie
onzer stad hebben eenige verrassende ont
dekkingen opgeleverd, waarvan ik hier
thans gaarne voorloopig verslag' doe. Zij
betreffen de oudste kerk van Middelburg,
de vroegmiddeleeuwsche huizen aan de
zuidzijde van de Markt, en den achtergevel
der voormalige vleeschhal.
Toen de muurresten der huizen van Wal
en Kapoenstraat waren verwijderd, werd
mijn aandacht plotseling opgewekt door
een zwaar brok muurwerk, dat aan deze
bewerking was ontsnapt. Nadere beschou
wing ervan bracht een nog merkwaardiger
vondst aan het licht in het brok bevonden
zich verschillende stukken tufsteen Daar
dit het oudste bouwmateriaal is, in deze
streken in1 gebruik, was aan het belang
dezer ontdekking niet te twijfelen. De
vraag was slechts, van welk ouder gebouw
deze tufresten afkomstig 'waren, en van
welk later gebouw het muurbrok het over
blijfsel was.
Wat de eerste betreft, werd een oogen-
blïk gedacht aan de mogelijkheid, dat zy
afkomstig waren van de grafelijke burcht,
die volgens dr. Leyden (vlg. mijn mede-
déeling in deze courant van 22 Juni 1.1.),
öf hier öf op de -Burg gestaan zou heb
ben. Doch daar voor deze plek weinig
grond schijnt te zijn en het twijfelachtig
mag worden genoemd, of dit materiaal
reeds zóó vroeg de burcht dateert uit
de 9e eeuw werd gebezigd, moest de
veronderstelling, dat wij hier restanten van
Middelbui-g's oudste gebouw en oorsprong
der stad voor ons zagen, worden losge
laten. Wanneer men bedenkt, dat ook el
ders in het abdijcomplex tufsteenresten zijn
aangetroffen, die afkomstig moéten zijn
geweest van de oude kapel, die ter plaatse
der latere Kporkerk heeft gestaan (zie art.
ds. Dommisse in Archief Zeeuwsch Gen.
1904 p. 137), dan ligt de conclusie voor de
hand, dat zij van dit of ander bouwwerk,
tot de Abdij behoorend, afkomstig zijn.
Omtrent de tweede vraag bestaat meer
zekerheid. Een overlevering sprak van „de
oude kerk aan den Wal", zonder omtrent
de preciese ligging uitsluitsel te geven.
Lantsheer Nagtglas (Zelandia Ulustrata I
p.-269) maken melding van het feit, dat de
zgn. Nieuwe kerk „vroeger veel grooter
geweest moet zyn en uitgebouwd aan de
zyde van den Wal". Hun beroep op de
oudste afbeeldingen, o.a. de bekende kaart
van Jacob van Deventer van c. 1550, vond
bij den overigens uiterst betrouwbaren ds.
Dommisse slechts weinig aandacht (Ar
chief 1904 p. 118). Had liy het hier be
sproken muurbrok achter de huizen dei-
Wal ook maar vermoed, dan had zijn oor
deel ongetwijfeld, anders geluid. Er is wel
geen twijfel mogelijk aan de conclusie, dat
wjj hier een fragment voor ons hebben dei-
oude kerk,- die volgens Dommisse in 1590
is afgebroken. Daar de- plattegrond heel
anders loopt en de afstand vermoedelijk
ook te groot is, zal hier echter niet aan
een uitbouw der Nieuwe Kerk, doch aan
een oudere' en zelfstandige parochiekerk
moeten word.en gedacht. Mogelijk heeft
hierby ook behoord een kolom met kapi
teel, die zich- vóór de ramp achter de wo
ning van den koster bevond de merk
waardige dwarse stand van de beide laat
ste steunbeeren der Nieuwe Kerk zou uit
liet verloop van den plattegrond dezer oude
kerk gereedelijk kunnen worden verklaard.
Ten slotte vermeld ik nog, dat in de tal
rijke keldez-gewelven onder déze kerk een
kapiteel is gevonden, dat op het eerste
gezicht veel overeenkomst vertoont met de
bekende gewelfdragers onder de Staten
zaal.
Bij de vermelding der verloren gegane
monumenten is er de opmerkzaamheid op
gevestigd, dat het fragment van een go
tisch huis, waarin tot voor kort de firma
Albert Heijn was gevestigd, de laatste rest
was van een 'middeleeuwsch verstei-kt
woonhuis met spietorens enz. Ook Hooge-
lande en de Gouden Burgt. eveneens voor
maals in de Lange Delft, waren van dien
aard. Aan de zuidzijde van de Markt
vond men vroeger dergelijke huizen het
schilderij op de gang van het stadhuis te
genover de burgemeesterskamer bood
daarvan een duidelijk beeld met name
het huis Domburch (ter plaatse
van den tapijtwinkel der firma Boas-
son) en de Zoutkeet op den hoek van
den Mosterdgang-, waren de versterkte
woonsteden van adellijke middeleeuwsche
families. Terwijl over het laatste weinig
bekend is, zijn wij omtrent Domburch vrij
volledig ingelicht. De bouwtijd is onbekend
doch kan, gezien het gebezigde materiaal,
dat nog rijkelijk aanwezig bleek te zijn, lil.
groote en zelfs reuzen moppen (waarbij
knapen van 35 cm. lengte), op de 13e
eeuw worden gesteld. Waar in een stuk
van 1295 de markt het hart en middelpunt
der gansche stad. wordt genoemd, ontmoet
deze dateering wel geen bezwaar. Het ge
slacht van Domburch, dat daarin zijn zetel
had, speelde ih de Middeleeuwen in onze
stad een groote rol een der laatste leden,
heer Jacob, die in het begin der 16e eeuw
burgemeester was, heeft door wanbeheer
echter een zeer slechten naam nagelaten.
Later kwam het huis in handen van het
geslacht Van der Hooge, doch daarna
ging het achteruit in 1591 wordt ver
meld, dat er herberg in werd gehouden en
de kelders afzonderlijk werden verhuurd
In 1833 is het afgebroken.
Ook de Zoutkeet een paar huizen verder
vertoonde, zooals men op de bekende kaart
van Goliath bij Smallegange heel goed kan
zien, het type van een adelshuis met to
rentjes. Ook hier bleven na dc afbraak de
oude muren in stand. In den oostelijken
wand is nu, bij de volledige ontmanteling,
een aardig gothisch nisje, waarin spoor
van muurschildering, te voorschijn geko
men,
e a
Zooals men weet, werd in 1513 en vol
gende jaren aan het in 1452 gebouwde en
in 1512 vernieuwde stadhuis de vleeschhal
aangebouwd, waarby Rombout Keldermans
het steenhouwwerk verzorgde. De beneden
ruimte werd voor vleeschhal, de boven-
ruimte tot lakenhal bestemd. Later kwam
hier de artilleriekamer, en omstreeks 1640
werd er eén deel van afgescheiden voor
weeskamer (laatstelijk secretarie) en
„landrecht" d.w.z. bestuur der stads-
ambachten (laatstelyk secretariskamer)
toen werd de hoogte tevens veranderd door
het aanbrengen van een balkenplafond.
Ook de eindmuur onderging toen, zooals
DE VARKENSSTAPEL
WORDT GEHALVEERD.
Na de distributie via de Nederland
sche Veehouderijcentrale van varkens over
de slagers, zal naar het Vad. verneemt
binnenkort volgen distributie van varkens-
vleesch over de consumenten. Of deze dis
tributie zal geschieden met behulp van
bons dan wel door het instellen van dagen
zonder varkensvleesch, is nog* niet bekend.
„Met liet oog n.l. op het tekort aan
krachtvoer voor de varkensmesterij zal de
varkensstapel van rond iya millioen dieren
tot rond de helft moeten worden terugge
bracht.
Vóór den winter wil de Veehouderijcen
trale reeds rond 250.000 varkens extra aan-
koopen om ze in te vriezen, als voorraad.
De distributie van varkens over de
slagers en de concentratie van de slach
tingen op een beperkt aantal slachtplaat
sen is gisteren ingegaan voor groote dee-
len van Noord- en Zuid-Holland en
Utrecht.
Maandag 22 dezer zal zy plaats linden
voor de Noordelijke provincies en Gelder
land, 29 dezer voor Brabant, Limburg en
Zeeland.
Ten slotte wordt vernomen, dat niet alleen
keuken- en groentenafval zal worden ver
zameld om te dienen als veevoeder, maar
ook afval en bloed uit het slagersbedrijf.
Daaruit is voortreffelijk veevoeder te ma
ken, vooral rijk aan eiwit.
Gedeeltelijke demobilisatie in
Fransch Noord-Afrika.
Uit Rabat wordt gemeld, dat de opper
bevelhebber van de Fransche strijdkrach
ten in Noord-Afrika instructies heeft ge
geven tot gedeeltelijke demobilisatie in
Tunis, Algiers, Oran en Marokko. De man
schappen, die uit Frankrijk afkomstig zijn
en bij de koloniale troepen waren inge
deeld, zullen gedemobiliseerd en naar het
vaderland teruggezonden worden, zoodra
er transportmogelijkheden zijn. Op het
oogenblik is er geen enkele mogelijkheid
van transport.
Geen Fransche en Engelsche
films meer.
Naar de Tel. uit bioscoopkringen ver
neemt, wordt weldra een nieuwe regeling
verwacht betreffende de vertooning van
buitenlandsche films in Nederlandsche bi
oscooptheaters. Het zou in de bedoeling
liggen om binnenkort geen Engelsche
en Fransche films meer in de theaters
te laten draaien, doch zich in hoofdzaak
te beperken tot Amerikaansclie en Duit
sche films en wat deze eerste betreft
hoofdzakelijk die, welke ook in de Duit
sche theaters vertoond worden.
nu is gebleken, verandering, die nog werd
verergerd toen in 1780 de aanbouw aan de
Noordstraat tot stand kwam en de voor
malige. conciërgewoning werd gebouwd.
Nu deze door de ramp van den 17en Mei
ten deele is verdwenen, en ook aan den
binnenkant een en ander is bloolgekomen,
is het gebleken dat zoowel in de vleesch
hal als op de verdieping vensters zijn ge
weest, waarvan de natuursteenen omlijs-
ting nog goeddeels is bewaard'. Bij de a.s.
restauratie van ons gothisch stadhuis zul
len deze vensters, vry gemaakt van de
latere belemmeringen, in hun oorspronlte-
lijken toestand in den dan weder eindgevel
géwordén muur, glorieus kunnen herleven.
