Provinciale Zeeuwsche Courant
Middelburgsche, Vlissingsche,
Goesche en Breskensche Courant
BOTER, 0LSEM EN VETTEN OP DE B0Ü
Rond 8(16 boerderijen zijn geheel of
gedeeltelijk vernietigd.
183ste JAARGANG NUMMER 160
MAANDAG 15 JULI 1940
waarin opgenomen de
Uitgave der Firma's F. van de Velde Jr. en G. W. den Boer
ABONNEMENTSPRIJS;
18 cent per week of f2.30 per kwartaa'
Franco per post f 2.50 per kwartaal-
Afzonderlijke
ADVERTENTIEPRIJS;
Van 1—5 regels f 1.50, iedere regel meer
30 cent. Bij abonnement speciale prijs.
Kleine advertenties van 1—5 regels f0.50,
iedere regel meer 10 ct. (max. 8 regels).
POSTREKENING 359300 (MIDDELBURG),
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Een half pond per persoon per week
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van'hét departement van landbouw
en visscherij maakt bekend, dat het nood
zakelijk is gebleken' over. te gaan tot de
distributie van 'margarine,' spijsvetten,
spijsoliënen boter, met uitzondering van
schapen- en geitenboter. Voorafgaand aan
de definitieve regeling zal van heden, 15
tot en met 28 Juli a.s. een voorloopige
distributie plaats vinden.Gedurende deze
twee weken zullen de met „67" en „68"
genummerde 'bonnen van het algemeen
distributiebónboekje elk recht" geven op
het koopen van 250- gram boter, óf mar
garine öf vet, naai* keuze van den kooper.
Het koopen van spijsoliën' voor consump
tiedoeleinden zal gedurende deze twee
weken verboden zijn. Bovendien zal met
ingang van 15 Juli af geen room, op welke
wijze ook vervaardigd en voor welke doel
einden ook "bestemd, 'mógen worden be
trokken, tenzij op dokters attest, waarvoor
nog een nadere regeling zal volgen.
De detaillisten', die gedurende het tijd
vak van 15 tot en met 28 Juli a.s. boter,
margarine óf vet verkoopen of afleveren,
dienen de bij hen ingeleverde bonnen te
plakken op opplakvellen, welke verkrijg
baar zijn bij de plaatselijke distributie-
diensten. Op een opplakvel mogen slechts
bonnen, die alle hetzelfde nummer dragen
worden geplakt. Gedurende de week van
15 tot en met 21 Juli zijn de detaillisten
vrij in den aankoop van boter, margarine
en vet. Te beginnen met de tweede week,
dus met ingang van Maandag 22 Juli a.s.,
zullen de detaillisten echter uitsluitend
hun voorraad kunnen aanvullen met toe-
wijzigingen, welke zijtegen inlevering van
de door hen ingenomen bonnen bij de
plaatselijke distributiediensten kunnen
verkrijgen. Deze inlevering kan geschie
den op de voor hun vastgestelde inleve-
ringsdageh; welke zullen vallen in het
tijdvak van 15 Juli tot en met 5 Augus
tus a.s. Iedei'e detaillist, wiens, codenum
mer begint friet' een 1, kan eiken Maandag
bonnen inleveren, iedere detaillist, wiens
codenummer met 2 begint elke Dinsdag,
enz.
De distributiediensten reiken op grond
van het aantal ingeleverde bonnen aan de
detaillisten een aantal toewijzingen uit
(in coupures van 2%, 10, 25 en 100 kilo
gram) voor een overeenkomstige hoeveel
heid boter, margarine en vet, in verhou
ding naar keuze van den aanvrager. Aan
den detaillist is de verplichting opgelegd
op de achterzijde van de toewijzing ter
stond zijn naam en volledig adres als
„kooper" in te vullen. Eerst daarna zal
hij de toewijzing kunnen gebruiken voor
het bestellen van een nieuwen voorraad
bjj grossier of fabrikant. De detaillist is
verplicht de hoeveelheid boter, margarine
en vet te bewaren op het adres, dat hij
zelf op, de toewijzing heeft ingevuld. De
opgeslagen hoeveelheden mogen dit adres
slechts verlaten in geval van rechtstreek-
sche aflevering aan den consument. Ver
voer naar een andere opslagplaats is dus,
behoudens toestemming van het centraal
distributiekantoor, niet toégestaan.
De grossiers kunnen de door hen van de
detaillisten ontvangen toewijzingen bij den
plaatselijken distributiedienst inleveren
ter verkrijging van een „verzameltoewjj-
zing". Met deze „verzameltoewijzing"
kunnen zij op hun beurt boter, margarine
of vet van hun leveranciers betrekken.
Overeenkomstige regelingen, zooals die
bjj de distributie van andere goederen
Volgende week
distributie van rijst,
gort enz.
Verkoop tijdelijk stopgezet.
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van het departement van landbouw
en visscherij, maakt bekend, dat op 22 Juli
a.s. een begin zal worden gemaakt met
de distributie van alle soorten rijst, ge
broken rijst, rijstemeel, havermout, ha
vervlokken, grutten, gort, maizena, gries-
meel, marcaroni, spaghetti, vermicelli en
puddingpoeders.
Om te bevorderen, dat bij den aanvang
van de eerste periode de winkeliers over
voldoende voorraden zullen beschikken, is
het noodzakelijk den verkoop en de af
levering van de genoemde goederen aan
den verbruiker stop te zetten van heden
tot en met 21 Jüli a.s.
De toewijzingen voor de detaillisten en
Instellingen, zooals hotels en restaurants,
zullen zooveel mogelijk in den loop van
deze week worden uitgereikt. Er zullen
vier soorten toewijzingen worden verstrekt
en wel een voor de groep van' rijst, gebro
ken rijst, en rijstemeel, eeu voor de groep
van houvermo.ut, havervlokken, grutten
en gort, een voor de groep van maizena,
griesmeel en puddingpoeders en een voor
de groep, van macaroni, spaghetti en ver
micelli. Een toewijzing kan gebruikt wor
den voor een of meer artikelen, welke be-
hooren tot de op de toewijzing vermelde
groep, naar keuze van den detaillist.
De industrieën, welke een der genoemde
artikelen verwerken, zullen voor het koo
pen van deze artikelen vóór 22 Juli a.s.
reeds getroffen zijn, ten aanzien van zie
ken, buitenlandsche schippers, personen
die in het verblijfsregister zijn ingeschre
ven en personeel van groote instellingen,
zullen bij de distributie van boter, mar
garine en spijsvetten eveneens gelden. Er
wordt op gewezen dat meer boter dan het
rantsoen bedraagt, op medisch voorschrift
slechts kan worden verstrekt, indien een
verklaring van de daartoe aangewezen
controleerende instantie wordt overgelegd
aan-den plaatselijken distributiedienst.
De z.g. instellingen, d. z. ziekenhuizen,
gevangenissen, hotel-, café- en restaurant
bedrijven, broodjeswinkels en cantines,
welke een uitgesproken restaurantkarak
ter dragen, zullen toewijzingen ontvangen.
Hiertoe dienen de desbetreffende instan
ties zich van hedenaf te wenden tot den
'plaatselijken distributiedienst.
Hotel-, café en restaurantbedrijven, zie
kenhuizen, gevangenissen, evenals de hier
boven bedoelde broodjeswinkels dienen
hun verbruik over de periode van 15 tot
en met 31 Juli 1939 alsmede over de
maand Augustus 1939 op te geven en aan
de hand van de desbetreffende bescheiden
aan te toonen. De instellingen zijn, even
als bij de vorige distributies, verplicht alle
bonnen van de vaste bevolking en zooveel
mogelijk bonnen van de wisselende bevol
king in ontvangst te nemen en bij den
plaatselijken distributiedienst in te leve
ren. Instellingen zullen, met uitzondering
van ziekenhuizen en gevangenissen slechts
in aanmerking komen voor boter.
De vet- en olie verwèrkende industrieën,
waaronder mede gerekend broodbakkers
en banketbakkers, zullen van de Neder-
landsche zuivelcentrale, afdeeling marga
rine, vetten en oliën, toewijzingen ontvan
gen.
Bij de definitieve distributieregeling,
welke blijkens het bovenstaande op 29
Juli a.s. in werking treedt, zullen even
als zulks reeds bij de brooddistributie
geschiedt zij, die zwaren en zeer zwa
nen üchamelrjken arbeid verrichten voor
extra rantsoenen in aanmerking komen.
In verband met het aanvangen van de
algeheele distributie van boter, margarine
en spijsvet heeft de secretaris-generaal
van het departement van sociale zaken
aan de gemeentebesturen doen weten, dat
de distributie van goedkoope margarine
en bak- en braadvet aan werkloozen op
normale wijze kan voortgaan, zooveel mo
gelijk met handhaving van de bestaande
kwanta.
Aangezien echter bij de algeheele distri
butie het verkrijgen der hierboven ge
noemde producten slechts kan plaats vin
den door het afgeven der daarvoor be
stemde bonnen, zullen ook de werkloozen
en armlastigen voor het verkrijgen van
goedkoope margarine en vet een gelijk
aantal bonnen behooren in te leveren ten
einde te voorkomen, dat deze categorie
zich grootere hoeveelheden zonden kunnen
aanschaffen dan de andere distributiege
rechtigden.
Aangezien bij de algeheele distributie
de beschikbare hoeveelheid voorloopig
250 gram per persoon per week bedraagt
zullen de werkloozen en armlastigen
in aanmerkingen nemende de vastgestelde
kwanta goedkoope margarine en vet
veelal dus nog enkele bonnen van hun
algemeen distributieboekje overhouden,
waarvoor zij nog margarine en/of vet
tegen den normalen prijs kunnen koopen.
een vergunning kunnen aanvragen bij de
Nederlandsche meelcentrale te 's-Graven-
hage.
Ten aanzien van de hoofdlijnen der
eigenlijke distributie kan voorshands het
volgende worden medegedeeld. Voor de
eerste distributieperiode zullen vier bon
nen van het algemeen distributiebonboekje
worden aangewezen. Gedurende het tijd
vak van 22 Juli tot en met 11 Augustus
geeft één bon hiervan recht op het koopen
van 250 gram rijst öf gebroken rijst öf
rjjstemeel en één bon op het koopen van
250 gram gort.öf havermout öf havervlok
ken öf grutten.
Voorts zal gedurende het tijdvak van 22
Juli tot en met 8 September a.s. één bon
recht geven op het koopen van 100 gram
maizena öf griesmeel öf puddingpoeder en
één bon op het koopen van 100 gram ma
caroni öf spaghetti öf vermicelli.
Het ligt in de bedoeling voor zeer jonge
kinderen een toeslag op liet normale rant
soen van bepaalde artikelen te geven. Een
regeling hieromtrent is in voorbereiding
en zal t.z.t. worden bekend gemaakt. Het
heeft geen zin zich voordien om inlichtin
gen terzake tot het Centraal distributie
kantoor of de plaatselijke distributiediens
ten te wenden.
De detaillisten zullen evenals dit bij
distributieregelingen van andere artikelen
is bepaald de bonnen dienen te plakken
op opplakvellen en deze in te leveren by
de distributiediensten.
Op basis van de ingeleverde bonnen zul
len dan toewijzingen worden verstrekt,
welke kunnen worden doorgegeven aan de
grossiers. De fabrikanten zullen toewij
zingen ontvangen van de Nederlandsche
Meelcentrale, de instellingen, zooals ho
tels en restaurants, van het Centraal dis
tributiekantoor.
de Partoucie te Lessac liefderijk
zal blijven. Het is mijn meening, dat men.
bij den bouw der boerderijen over het al
gemeen meer aandacht zal moeten schen
ken aan de aesthetische zijde. Al zijn dan
alle boeren vrij In de keuze van hun ar
chitect (behoudens goedkeuring van den
Rijkscommissaris) er zal door onzen dienst
terdege worden gelet op den nieuw-bouw.
In bepaalde gevallen staat de architect
geheel onder controle van onzen opbouw-
dienst. Wij geven dan de algemeene richt
lijnen aan. Zooals gezegd maken wij onder
scheid tusschen defensie-schade en oorlogs
schade, welke het gevolg is van maatrege
len, genomen door de Nederlandsche mili
taire autoriteiten op grond van de Oorlogs-
wet, de Inundatiewet en de Algemeene
Vorderingswet. Zij wordt vergoed volgens
de bestaande wetgeving en geregeld door
de commissie-Raaymakers, die haar taak
op dezelfde wijze voortzet en afwerkt als
voor den oorlog.
Hier is recht op vergoeding van geleden
schade.
Daarentegen is de oorlogsschade het di
recte gevolg van de oorlogshandelingen.
Hieronder wordt begrepen alle schade door
oorlogsgeweld, hetzij van Nederlandsche,
hetzij van vreemde herkomst. In tegen
stelling met wat wij zien bij de regeling
van de defensieschade is hier van een ver
goeding geen sprake. Dat neemt natuurlijk
niet weg. dat in de geleden schade door
de overheid zeer zeker een tegemoetkoming
zal worden verleend. De laatst-genoemde
schade wordt' geregeld door de commissie
Van Leeuwen. De schadeloosstelling
voor ooriogsgeweldschade heeft plaats in
natura. Men doet er goed aan, hieraan geen
overdreven eischen te stellen noch hier
voor al te groote verwachtingen te koes
teren.
Wij zien het herstel van het platteland
als een geheel en in groot verband. Door
den gebouwendienst is bereids een grond
plan opgemaakt. De boeren hebben ge
legenheid kleine afwijkingen hierin aan te
brengen, maar wijzigingen van beteekenis
komen, ten koste van den betrokkene.
Het bouwplan met kostenbegrooting kan
echter ook door den eigen architect wor
den opgemaakt, doch bij de beoordeeling
van zijn plan wordt tevens met de waarde
van wat er is vernield, rekening gehouden.
Nader zal worden bepaald welke schade
loosstelling of welk crediet kan worden
verleend. Bij het bouwen zal rekening
moeten worden gehouden met de toekom
stige ontwikkeling van het landbouwbe
drijf. En men is ook gebonden aan de ver
gunning om over het daartoe noodige
bouwmateriaal te mogen beschikken. Dit
werk moet gezien worden als een onder
deel van het geheele opbouw-progranr en
uit dien hoofde moet ervoor gewaakt wor
den, dat er geeu materiaal-verspilling
plaats zal vinden.
Bij het opmaken van het landbouw-her-
stelplan is tevens vastgesteld wat bouw
land en wat grasland zal worden, omdat
men met de gewijzigde omstandigheden
in de landbouwconjunctüur, zoowel als
met de natuurlijke ligging en de geaard
heid van de terreinen, terdege rekening
wil houden. Voor de landerijen zal tevens
de meest gewenschte verkaveling en ont
watering in aanmerking worden genomen.
Wij moeten er op bedacht zijn, zoo be
sloot de heer Van Eek het onderhoud
dat wanneer al deze werken voltooid zijn,
de agrarische capaciteit van Nederland
voor zooveel thans mogelijk op een na-
tionalè basis moet zijn geplaatst, beter in
staat om den nieuwen tijd in te giaan."
Etenstijd bij de Nederlandsche vluchtelingen, die op het Chateau
waren opgenomen
Aan de voorbereidingen voor den opbouw
wordt hard gewerkt.
Door „defensie-schade" eenerzijds en
door de zoogenaamde „oorlogsgeweld-
schade" anderzijds, zoo vertelde de heer A.
D. van Eek aan een A.N.P.-verslaggever,
zijn in ons land rond achthonderd boerde
rijen geheel of voor een zeer groot deel
vernietigd. Het is zaak, dat bij den alge-
heelen wederopbouw in de eerste plaats
gedacht wordt aan onzen landbouw en dat
dus zoo spoedig mogelijk daadwerkelijk
hulp wordt geboden aan die boeren, die
door den oorlog have en goed hebben ver
loren. Dat de regeeringscommissaris voor
de belangen van de boerenbevolking een
open oog heeft, blijkt reeds uit het feit,
dat de directe leiding voor het herstel dei-
landbouwbedrijven is opgedragen aan het
bureau ontruiming van het regeerings-
commissariaat voor den akkerbouw en vee
houderij, welk bureau daarin kan samen
werken met den cultuur-technischen dienst,
de diensten van de directie van den land
bouw en den gebouwen dienst van de Wie-
ringermeer. Dit uiterst belangrijke deel
van het opbouwprogram is toevertrouwd
aan de leiding van den heer A. D. van
Eek, hoofd van de bouwkundige afdeeling
der directie der Wieringermeer te Alk
maar. De heer van Eek heeft voor de uit
voering van zijn taak zitting genomen in
het gebouw van den cultuur-technischen
dienst aan den Maliesingel te Utrecht.
Er wacht, aldus de lieer van Eek, het
bureau zeer veel arbeid. Van de ongeveer
achthonderd boerderijen, welke door den
oorlog vernietigd zijn, vielen er alleen al in
de provincie Utrecht (met haar Grebbe-
linie) ruim driehonderd ten offer aan de
krijgsverrichtingen.
Een centrum van vernielingen ligt voorts
in het gebied van Maas en Waal en dan
natuurlijk ook in de Peel. In de omstreken
van Dordrecht zijn bijna dertig boerderij
en zoodanig beschadigd, dat het beter is
ze maar geheel opnieuw op te bouwen.
Ook in Zeeuwsch-Vlaanderen en overig
Zeeland zijn de vernielingen groot en
verder liggen in het algemeen verspreid
overal in den lande boerderijen, welke
oorlogsschade hebben gekregen.
In de voornaamste vernielingscentra zijn
zooals elders in dit nummer wordt ge
meld districtsbm-eaux opgericht. De ver-
spreidliggende beschadigingen vallen recht
streeks onder de werkzaamheden van het
hoofdbuz*eau te Utrecht.
De schade moet worden opgegeven.
„Wat is nu het eerste wei*k geweest,
toen u opdracht kreeg de schade aan de
boerderijen te herstellen", zoo vroegen wij
den heer van Eek?
„Om te beginnen hebben alle betrokken
burgemeesters van de gemeenten, waar
boerenhoeven veniield waren, formulieren
gekregen, waarop de boeren allerlei mede-
deelingen kunnen doen omtrent den aard
van de vernielingen. Van zeer vele boeren
mochten wij al diz*ect opgaven ontvangen
met gedetailleerde berekeningen over de
beschadigingen, maar het kan geen kwaad
er nogmaals op te wijzen,dat deze foi*mu-
lieren zoo spoedig mogelijk moeten woz*den
ingeleverd, want eerst dan kunnen we
pas een goed ovei*zicht krijgen van alles,
wat er door den oorlog is vernield. Som
mige boeren schijnen zelfs n nog de kat
uit den boom te willen kijken en af te
wachten of wij wellicht bij hen komen.
Dit moge misschien vreemd klinken, maar
de feiten zijn er om te bewijzen, dat het
zoo is.
Overigens is het verzamelen van gege
vens voor ons bijzaak. Wij zijn een dienst.
Hier wordt practiscbe arbeid verricht. Wat
te doen is feitelijk straks een nieuwe
boerderij kant en klaar afleveren aan den
gedupeerden eigenaar. Onze dienst zou
den bouw zelf ter hand kunnen nemen,
doch men heeft het beter geacht, dat wij
ons beperkeiz tot het geven van algemeene
richtlijnen en daarbij tot het houden van
toezicht.
De bouw van nieuwe boerderijen.
Het is goed nu reeds na te gaan of bij den
wederopbouw moet worden overgegaan tot
den bouw van boerderijen vaiz een ander
type en zoo ja, welk type dan het meest
geschikt is. Want zooals u weet, kent
ons land vele voi*men van boerderijen. In
de pi*ovincie Utrecht is veelal het Hilde-
type in gebruik, dat in veel overeenkomt
met het Saksische boerenhuis. In de Frie-
sche schuur daarentegen, die ingesteld is
op den akkez-bouw, zien wij geheel andere
voi*men, welke vrijwel gelijk zijn aan de
Groningsche boei-derijen, doch bijv. weer
veel afwijken van den bouw van de Noord-
Hollandsche boerdeiij.
In de Wieringenneer hebben wij nog
andei*e boerderijen gebouwd, waaz*mede
wij goede ervaringen hebben opgedaan.
Maar wij kunnen en willen dat type niet
zoo maar aan andere pz*oviizcies opdrin
gen
Wjj dienen rekening te houden met de
verschillende wijzen van bodemgebi*uik en
zelfs als wy daai*mede geen rekening
hielden, dan nog zouden wij het bei*oem-
de Wieringermeei*-type niet overal willen
bouwen, om de eenvoudige reden, dat de
hoei*en in bepaalde streken aan hun eigen
boerderij-bouw gewend zijn en het een in
breuk öp de traditie zou zijn, als wij over
al dezelfde boerderijen neer zouden gaan
zetten. Iedere streek heeft baar eigen
boerenhoeven en het is allerminst ons plan
om daarvoor in de plaats nu maar een
uniforme boerderij te zetten, hoe goed die
op zichzelf ook is. Wat wij wel zullen doen
is, de bestaande typen verbeteren en daar
bij komen ons de ervaringen uit de Wie
ringermeer uitstekend van pas.
Wat veranderen zal op dc boerderij.
Om een voorbeeld te noemen:
Alle hooibergen kunnen vervallen, want
de ruimte in de door ons te bouwen schu
ren zal gemakkelijk den geheelen hooioogst
kunnen bevatten. Men mag echter wel aan
nemen, dat de dubbele stal met deel in
het midden, in de grasstreken behouden