KORTE PREDICATIE
Zeeuwsche Kroniek
DE ZALIGSPREKINGEN.
„En Jezus, de scharen ziendeJa,
hoe heeft Hij ze gezien, de scharen die de
wereld bevolken. Hij heeft gekeken in de
leege oogen van den tollenaar, inde uit
geleefde oogen van de zondares, in de
doode oogen van den blinde, in de hun
kerende oogen van een heldin, in de ver
wonderde oogen van kinderen, in domme
oogen, zelfzuchtige oogen, ingekeerde
oogen, verdwaasde oogen, in harde, ban
ge, warme, koude, zachte, moedige, wan
hopige oogen. En Jezus, de scharen zien
deIn at die oogen heeft Hij gekeken
en heeft erin gezocht wat het eigenlijke
van die oogen was en heeft daarop geant
woord. Voor allen had Hij een antwoord.
In uiterste gespannenheid is Hij door de
wereld gegaan met van binnenuit altijd
nieuwe kracht tot aandacht.
Wat heeft God bewogen om naar de
scharen hier op aarde te komen zien, om
in al die oogen te zien en niet terug te
schrikken voor het valsche licht, het harde
licht, het doode licht erin? Wat heeft God
bewogen om hier op aarde te komen zoe
ken naar arme oogen, treurende, zacht
moedige, hongerende, barmhartige, reine,
vredige, vervolgde, gesmade oogen?
Zooals het toen was, is het ook nu.
Jezus leeft: God is zooals Christus is.
Ook nu ziet Jezus de scharen aan. God
ziet de scharen. Hoe houdt God het uit
Het moet een geweldige liefdekracht zijn
die Hem beweegt om er naar te kijken en
het uit te houden. De liefdekracht, die
Jezus bewoog de scharen ziende een berg
'op te gaan en zalig ie spreken, zalig te
spreken „En Jezus, de scharen ziende,
ging den berg op en nadat Hij zich had
nedergezet, kwamen zijne discipelen tot
Hem. En Hij opende zijnen mond en leer
de hen, zeggendeZaligDan volgen
de zaligsprekingen, waarover wij in ko
mende weken schrijven willen. F.
Bevelan'se brieven.
Den erfgenaem.
Het was al een paer weken naedien,
êer dè. Louw is tuus kwam. Te midden
in den 'öaitied uut je werk gae lóope, dat
gae' niet op. En een plezierege reize was
't in gêen geval. Het 6 nooit erg 'ebeu-
terd tussen Louw en Piet, in z'n leven.
Louw was noga' wat ouwer, vee' grotter
en sterker, dus die 'ieuw Piertje onder
den duum.
Dén was 'n onsettend op de cent.en: ie
zou een 'olfje ten olvendeur 'ebeten
ten kust.
Van a ten nog mae pas nae schole
gieng den k kernienen 'ehöuwe. Die groei
den onverinderd op en de centen, die gien-
ge in Louw z'n spaerpot. Zó gauw k ten
van schole was, wier 'n knecht en k z'n
voader nie tuus was, dan 6 ie 't oal te
zeggen; dan was ie baes op die gróote
'oeve.
Je mö' nie vraege. 'oe a dat öfviel, toen
a ten, nae z'n trouwen, op een vee' klein-
der bedriefje most gae krotere; mee de
wetenschap, dè. Piet laeter op d'oeve zou
bluve. Daer 6 den dikkels moeite over
'emaekt; mee oallegaere; b'alven mee de
stiefmoeder die stieng dae buten. Dae
kust 'n trouwens butengewoon goed mee
opschiete en dat was wee' een reden te
meer, om te krakêelen mee Piet. Ie was
zó gewend om te kommandeeren wat k
Piet doe en laete most, dat 'n z'n jongsten
broer de wet nog wou voorschrieve, toen
k ten zelft allank de deure uut was.
Het was een geluk, da Piet oltied mae'
zweeg allëene opspelen, daer is nie vee
aregheid an.
De leste keer dat 'n Piet levend ezien
was 'n over dat zwiegen uut den 'oek
'eschote. Ie zeiden: „wat kan 't mien
verschille, a was 't da 'ier nog zeven wu-
ven lóope? As ze mae' van m'n porte-
menee bluve. En daer oeve me nie onge
rust in te wezen, ze zit er goed bij. Mee
de dóoien ku' je gin 'uus ouwe en voa
derToen vloog de deure toe achter
Piet, die k ten mee zö'n 'arde slag toe
gooiden, dat 't 'uus der van dreunden.
ALGEMEEN NEDERLANDSCH
VERBOND.
De voorzitter afgetreden.
In de gisteren te 's-Gravenhage gehouden
bijeenkomst van het hoofdbestuur van het
Algemeen Nederlandsch Verbond trad de
heer P. J. de Kanter af als algemeen voor
zitter.
In zijn plaats werd gekozen prof. dr. Jan
de Vries te Leiden.
De afgetreden voorzitter werd benoemd
tot eerevoorzitter van het Algemeen Neder
landsch Verbond, terwijl hem tevens de gou
den eerepenning werd aangeboden.
ZIJN EIGEN OVERLIJDEN,5BERICHT
GELEZEN!
Een melkslijter uit Zeist, die als militair
in Rotterdam had gelegen, doch dezer da
gen gedemobiliseerd werd, las in een
plaatselijk blad tot zjjn niet geringe ver
bazing, onder de rubriek Burgerlijke
Stand zgn eigen overlijdensbericht. Hij be
dacht zich niet lang en wandelde naar het
gemeentehuis, waar de secretarie-ambte
naren hem wel moesten gelooven, toen de
melkslijter ernstig tegen zijn overlijden
protesteerde. Het raadsel was spoedig op
gelost; er was een officeele overlijdens-
acte van den melkslijter uit Rotterdam
gekomen, waar bij den Burgerlijken Stand
diens identiteitsplaatje was ingeleverd
zoo vertelt het Hbld. Maar het zal heel
wat ambtelijke voeten in de aarde hebben,
voor deze vergissing ook officieel uit de
wereld zal zijn geholpen
DE WESTKAPPELSCHE DIJK.
Dezer dagen is het juist vier eeuwen
geleden, dat de eerste staketsels gezet
zijn tot verdediging van den zeeoever bij
Westkapelle. Ook is in het jaar 1540 de
binnendijk afgelegd, welke later grooten-
deels de tegenwoordige Westkappelsche
dijk is geworden.
Deze herdenking is de aanleiding om iets
over de geschiedenis van den beroemden
zeedijk te schrijven.
De westkust van Walcheren, zoowel ten
N. als ten Z. van West-Kapelle, lag vroe
ger meer zeewaarts. De kust had daar,
zooals grootendeels nog", alleen één dui
nenrij met voorliggend strand tot be
scherming tegen de zee. Het duin was
beplant met helm, de zoogen. „duynpo-
tinge" om het zand zooveel mogelijk bijeen
te houden.
De vele Westenwinden, die eerst de
oorzaak waren geweest van het opwaaien
van het droge strandzand tot duinhoogten,
hebben later het duinzand doen over
waaien, zoodat de duinen langzaam maar
zeker meer landwaarts kwamen. Waar
vroeger de landman ploegde, is nu strand.
Bij Vlissingen varen thans diepgaande
schepen, waar eertijds het vee graasde.
Honderden gemeten lands langs heel de
kust zijn alzoo verloren gegaan. Dit land-
verlies is ook voor een belangrijk deel
de schuld van de landraten van Walche
ren, die niet voldoende zorg besteedden
aan de zeeweringen. Meer dan eens wer
den zij door den graaf op hun plicht in
in dezen gewezen. Zoo gaf Albrechtvan
Beieren op 11 Febr. 1396 een charter waar
in hij vaststelde, dat in de waterkeering
aan de westelijke kust van Walcheren
zwakke punten waren. Wel begon men met
het maken van nollen, „gelyt met cley op
cley en de wel beslegen met-rijs en steen",
maar het. Oostgat, het tegenwoordige diepe
vaarwater langs de Walchersche kust, be
gon reeds vroeg van uit de Schelde naai
den wal op te dringen.
Dat de vooruitstekende punt van Wal
cheren bij Westkapelle bijzonder veel te
lijden had, is te begrijpen. In 139S stortte
de vuurbaak, die 28 jaar te voren voor
de scheepvaart was opgericht, naar bene
den.
Eertyds moet Westkapelle een welva
rende handelsstad geweest zijn, ook met
veel visscherij. In 1321 had zij zelfs stads
rechten gekregen. Het afnemen der dui
nen, die een kleine inham der zee be
schermden, en later het oorlogsgeweld
deden de stad afdalen tot een groot dorp.
Een oude stad Westkapelle, die volgens
sommige geschiedschrijvers geheel door
de zee is verzwolgen en volgens Smalle-
gange, die er een teekening van geeft,
zelfs met muren en grachten omringd,
heeft echter nooit bestaan. De bewoners
hebben zich in den loop der tijden land
waarts teruggetrokken, hiertoe gedwongen
door de zich steeds opdringende zee.
Door den achteruitgang van Westkapelle
kwam het meer gunstiger gelegen Vlis
singen in opkomst. Ook trachtte Middel
burg de visscherij tot zich te trekken.
De bevolking moest nu voortaan haar
brood verdienen als dijkwerkers en land
bouwers.
De vele en gróote watervloeden in de
Naedien de broers mekare nie mir ezie-e
en de gedachte an die leste kêer kwam bie
oallemaele boven, toen k Louw dan ein
delik ekomme was en op z'n gewone plekke
zat, vóór 't enderaem.
Dae wier nie' vee' 'esproke. De voader
en de misjes zatte vol gedachten. Ze 'oop-
ten nog mae', tegen beter weten in, dat
i an boord van d'êene of d'are böot naer
een var land mee'enome zou weze en op
een goeien dag wee' tuus komme.
Wee' tuus. Ze zagge 'n in d'r gedachten
wee op een drafje nae' 't 'of lóope en z'n
besten doe in de beiers of de ladder op
vliege in de keezeböom. O, 'oe varre k ten
ok wig was en 'oe lank k 't ok duurden,
ze gavve de moed nie op; k ten tuus kwam,
wee veilig bie ulder, dan
Ze gêen van drieën 'ehoore wat k
Louw mee de vrouwe praatten. Noe richt
ten ie 't woord tegen z'n voader en olie
drie-e zatte ze as stêene beelden. Ie zei:
s ik joe was, dan zou ik van 't naejaer
ier uutspanne. Noe a Piet dood is, is
d'oeve toch voe mien".
Ja; je ei overoal ménsen voe.
H. C. H.
Rhenen heeft de hand aan de ploeg geslagen, om den weder
opbouw in dan kortst mogelijken tijd te verwezenlijken. De
arbeiders, die het opruimingswerk verrichten, zijn thans bekende
figuren in het stadsbeeld
Een vroolijke noot in de Fransche hoofdstad. Er is
veel belangstelling, wanneer een Duitsche muziek
kapel bij de Are de Trlomphe te Parijs een opeo-
luchtconcert geeft
middeleeuwen, maar ook die in latere
tijden, hebben ons gewest hevig geteisterd.
De eerste St. Elisabethsvloed op 19 No
vember 1404 had ook de reeds lage dui
nen bij Westkapelle deerlijk gehavend.
Den 5den December d.a.v. ging de Abt van
Middelburg, als zijnde dijkgraaf van de
Vijfambachtenwatering, de tegenwoordige
Noordwatering, met eenige regeeringsper-
sonen van Middelburg den toestand der
duinen te Westkapelle opnemen. Welke
maatregelen genomen zjjn is niet bekend.
De afname der duinen op dien uithoek
van Walcheren ging echter geregeld door.
De tweede St. Elizabethsvloed in 1422
deed ze zoo goed als geheel verdwijnen.
Een heel smalle duinrij met een smal
strand was er nog over gebleven. Zij lag
ongeveer 100 m. zeewaarts van den tegen-
woordigen buitenteen van den Westkapel-
schen dijk.
De regeering van Westkapelle drong bij
herhaling aan op middelen van voorzie
ning. Zij „begheerde aldaer te hebben
een cleen dijexkijn."
Op 14 Juni 1432 gingen weer uit Mid
delburg afgevaardigden met den Abt naar
Westkapelle om te zien, wat er gedaan
moest worden. Of het kleine dijkje spoe
dig gelegd is, is niet bekend. In elk geval
moet het niet beschouwd worden als het
eerste begin van den tegenwoordigen dijk.
Het zal een soort kade geweest zijn achter
een zwak punt van het duin om bij door
braak het water te kunnen keeren.
Te Westkapelle bleef men echter onge
rust, in 't bijzonder de geestelijkheid. De
oude Willebrordskerk toch stond niet ver
nieer van de steeds nader komende zee af.
In 1458 werd daarom begonnen de kerk
en eenige omringende huizen af te bre
ken. Waarschijnlijk is een gedeelte dei-
afbraak gebruikt om een hulp-kapel te
bouwen op het eind der oude markt. Het
tegenwoordig pleintje, als zijnde het over
blijfsel dier markt, heet nog „De Kapelle".
De nieuwe kerk met toren werd later
gebouwd, waar nu nog de kustlichttoren
staat en was omstreeks 1470 voltooid. In
den nacht van 14 op 15 Maart 1831 is de
kerk afgebrand.
In de laatste helft der 16de eeuw heb
ben de Westkappelaars, die wat dicht bij
de zee woonden, hun huizen ook meer
landwaarts gebouwd, al was het niet zoo
ver als de kerk. Er kwam dus feitelijk
een langzame verplaatsing van West naar
Oost.
Om het verdere grondverlies te bestrij
den werden omstreeks 1460 paalhoofden
aangelegd. Deze moesten dienen om den
stroom buiten den wal te leiden en zoo
mogelijk het stuifzand op te vangen.
De oudste rekening van de Noordwate
ring van 1483 maakt melding van een
uitgave van 8 p.vl. 15 sch. 4 gr. of
52.60 voor het maken van een ware
of binnendijk te Westkapelle over een
lengte van 132 roeden of 480 m. De ge
noemde kosten zijn te klein, al was de
geldwaarde in dien tijd wel 10 maal zoo
groot als thans, om een geheel nieuwen
dijk te leggen. De uitgave zal dus bestemd
kunnen geweest zijn om een bestaanden
dijk, wellicht het begeerde „cleen dijc-
kijn" van 1432 te herstellen en te ver
zwaren.
Meer zekerheid weten wij van den bin
nendijk, die in 1540 werd gelegd. Anthonie
en Lieven van Zierikzee waren volgens
een acte van 5 Juni 1540 de aannemers
der inlage.
Verschillende huizen, waaronder het
waaggebouw, dat op het westelijk deel
van de markt stond, wei-den buitenge-
dijkt. Op 18 October 1539 taxeerden Bur
gemeester en Schepenen van Westkapelle
drie huizen, die afgebroken moesten wor
den teneinde de genoemde nieuwe inlaag-
dijk te kunnen leggen.
Als een goed vorst had Karei V zich
reeds vóór 1540 bemoeid met het onder
houd der zeeweringen op Walcheren. Zoo
had hij drie personen benoemd om toezicht
te houden op de dijkage van liet eiland.
De Staten van Walcheren zagen zich ech
ter hierdoor in hun rechten bekort.
Op 14 Juli 1540 kwam Karei V de
dijkwerken voor Westkapelle visiteeren.
Bij die gelegenheid schonk hij 3 dubbele
ducatons als drinkgeld aan de dijkwer
kers. Al was er nu een binnendijk, toch
werd de buitendijk, eigenlijk het over
gebleven duin, dat belegd was met een
kleilaag, niet geheel verwaarloosd. In 1540
is begonnen staket of stikwerk er aan
te brengen.
(Wordt vervolgd).
R. B. J. d. M.
Borende Kiespijn
B Veilig en vlug als geen ander helpt
hierbij altijd een poeder of cachet van
Mijnhardt. Mijr.hardt's Poeders per stuk 8 ct.
Doos 45 ct. Cachets, genaamd „Mynhardtjes"
Doos 10 en 50 ct.
N.V. Pharmaceutische Fabriek A. Mijnhardt,
Zeist.
SCHAKEN
REDACTEUR J. M. MULLIÉ.
Partij gespeeld te Roosendaal, 27 April
in den wedstrijd tegen Rotterdam.
WitJ. B. J. Bollerman. ZwartK. Maar-
tense.
Grünfeld-verdediging.
I. d2d4 Pg8—f6 2. Pgl—f3 g7—g6
De tweede zet van wit, n.l.: Pf3 kan
bijzondere beteekenis hebben, wanneer wit
c4 nalaat. In deze partij beteekent het
slechts een verwisseling van zetten.
3. c2c4 LfS—g7 4. Phl—c3 d7—d5
5. e2e3 0—0 6. Lfl—d3 c7—c6
7. 0—0 Pb8—d7 8. Tfl—el Pd7—b6
9. c4c5. Men krijgt den indruk dat zwart
met zijn voorafgaanden zet dezen op—
marsch heeft willen uitlokken. Het paard
deed op b6 anders niets.
9Pb6d7 10. e3—e4 d5Xe4
II. Pc3Xe4 Pf6Xe4 12. Ld3xe4 Pd7—f6
13. Le4c2 Pf6d5 14. a2—a3 Lc8—g4
15. Lele3 Pd7c7 Het paard stond
op d5 best, de tekszet heeft weinig zin,
16. Ddld2 Lg4Xf3 17. g2Vf3 Dd8—d7
18. Lc2—b3 Ta8d8 19. Tal—dl Dd7—c8
20. a3—a4 Pc7—e6 21. Lb3Xe6 f7Ve6
22. Dd2e2 e6—e5 23. dlxe5 Lg7Xe5
24. Le3—h6 Tf8—f5 25. f3—f4
Stelling na 25 f3—f4.
Zwart: K. Maartense.
WitJ. B. J. Boilerman.
De kritieke stelling.
25Le5f6 26. De2e6| Kg8h8
27. b2—b4 Tf5—d5 28. TdlXdö c6Vd5
29. De6Xc8 TdSXc8 30. Lh6—g5 a7—a5
Beter leek hier eerst Kg7. 31 Te6 Tf8.
31. Lg5xf6 e7Xf6.
remise.
Met de Nederlandsche missie naar Frankrijk voor het terugbrengen der Hollandsche vluchtelingen. - De
aankomst der autobuscoloiwe in Parijs, waar op de toegangswegen een strenge contróle wordt uit
geoefend
