CERESAN
Gesarol D.D.T.
Herbeplanting van Flakkee
Uit Sommelsdijks verleden
WIST U
Beken dmaking
Orgel- en Pianolessen
DRAINEERBUIZEN
Joh. Leune Tel. 162 DirksIamcS
Tandheelkundige Inrichting ENGELMAN
Z A A1TARWE
Org. Juliana, Lovink, Mendel, Imperiaal,
Jubilè, Wilhelmina, Carsten.
Verder alle soorten 1ste en 2de Nab.
Fa. J. C. OSSEWEIJER Zn.
Graan- en Fouragehandel - Tel. 156, Dirksland
FILIAAL „BASTO" N.V.
We8tdijk 220—221 - Middelharnis
Graniton Grafsteenen, Monumenten en Zerken
A. BAART, Burg. Boumanplein CJ38 - Tel. 312 -^Middelharnis
GR0ENEVE10
miUEN
WINTERDIENST
Schouwen en
Duiveland-Flakkee
De mogelijkheden
voor den particulier
III
In de vorige beschouwing is naar ik hoop,
de wenschelijkheid van een behoorlijke
herbeplanting, duidelijk gebleken. Thans
rest nog de practische kant van de zaak. Hoe
staat het met de financieele mogelijkheden
in dezen duren tijd. Alvorens deze te
bespreken nog een enkel woord over de
keuze der boomsoorten. Deze wordt vtij
sterk beperkt, doordat men de eisch moet
stellen dat de gewassen bestand moeten
zijn tegen veel zeewind en goed moeten
groeien op zware kleigrond. De iep die
aan deze eischen voldoet is practisch niet
raadzaam door de vatbaarheid voor de
gevreesde iepziekte. Weliswaar wordt er
met voor deze ziekte ongevoelige soorten
geexperimenteerd, doch voor aanplant in
het groot is de iep niet te gebruiken. Men
komt dan als meest geschikte boomen tot
populieren en esschen, als hoogopgaand
geboomte. Voor de lagere windsingels
kunnen elzen en wilgen uitstekend worden
gebruikt en op iets meer beschutte plaatsen
sommige ligusters en taxus. Binnen de
beschutting van een goed opgegroeide wind-
singel wordt de keuze uitgebreider, zoo
ook in de bebouwde kom der gemeenten.
Beuken, linden (de laatste aantrekkelijk
voor een bijenhouders), misschien ook een
plataan of kastanje kunnen het erf dan wel
zeer verfraaien.
Op hooge dijken is hoogopgaand ge
boomte op zijn plaats, dat daar ook de
minste schaduw voor den landbouw geeft.
Secundaire wegen beplante men het liefst
met laag gehouden windhagen, die geen
of weinig schaduw geven doch de fietser
of wandelaar voldoende tegen de wind
bescherming verschaffen. Zij moeten hier
en daar onderbroken zijn om eentonigheid
te voorkomen.
Het grootste practische bezwaa; op het
oogenblik is dat de beschikbare hoeveelheid
jonge aanplant bij lange na niet voldoende
is om de behoefte te dekken. De rijksdienst
voor Landbouwherstel tracht momenteel
een overzicht te verkrijgen van wat er in
Nederland noodig is. Staatsboschbeheer is
bezig te inventariseeren wat er beschikbaar
is. In aansluiting daaraan zal men eenige
Nederlandsche kwekers overleg worden
gepleegd om zoo spoedig mogelijk nieuw-
aanplani beschikbaar te krijgen. Men schat
^venwel dat het ongeveer 10 jaar zal duren,
eer dat aan alle plannen tot her- en nieuw-
aanplant gevolg is gegeven. Op het oogen
blik dient dus het eerstnoodige te worden
aangepakt. Dat lijkt mij voor Flakkee
vooral de erfbeplanting. Het is toch uit
de vorige beschouwingen wel duidelijk dat
de beplanting van de omgeving der boer
derijen uiterst noodzakelijk is. In verband
met de omstandigheid dat de houtprijzen
gedurende den oorlog zeer laag zijn gehou
den, terwijl de kosten voor herbeplanting
zeer sterk zijn gestegen, is de wenschelijk
heid naar voren gebracht om in de herbe-
plantingskosten van Overheidswege een
subsidie te geven. Deze subsidie kan wor
den gegeven door Staatsboschbeheer en
door den Rijksdienst voor Landbouwher
stel. Voor zoover het boerenerven betreft
hebben wij te maken met Landbouwherstel.
Tusschen haakjes moet worden opgemerkt
dat voor het verloren gegane hout tijdens
den oorlog voor den eigenaar de verplichting
tot heraanplant bestaat.
Los van de subsidie staat de vergoeding
van de geleden schade. De eigenaar
(particulier) heeft recht op vergoeding van
de houtwaarde (op basis van de verwach-
tingswaarde op het moment der bescha
diging) voor zoover opgaand hout (dus
geen sierstruiken en gazons) verloren is
gegaan door handelingen van den bezetter,
dan wel als dit hout geroofd is door burgers
wegens brandstoffennood, danwel wanneer i
den eigenaar den roof door bijzondere
omstandigheden als evacuatie niet kon ver
hinderen. De vergoeding wordt gegeven na
registratie door den houtvester van Staats
boschbeheer.
Voor den heraanplant verstrekt Land
bouwherstel een subsidie in de totale
kosten van 50 Wordt echter, behalve
herinplant, besloten tot uitbreiding der
vroeger aanwezige beplanting, dan kan
de subsidie gebracht worden op 85 (van
den herinplant). Het spreekt vanzelf dat
de dienst van Landbouwherstel daardoor
eenige invloed wil hebben over de wijze
van her en nieuwaanplant. Het gaat niet
aan dat een eigenaar zijn erf door een par
ticuliere kweker laat volzetten met dure
boomen, (die het hier bovendien nog
grootendeels niet doen) en de helft van de
gemaakte kosten aan Landbouwherstel
presenteert. Daarom is de volgende rege
ling getroffen: De particulier verzoekt de
Dienst Landbouwherstel te Middelharnis
om in overleg met hem een beplantingsplan
op te maken. Deze dienst geeft deze aan
vragen door aan haar gemachtigde voor
Flakkee, welke de opdracht krijgt de be
treffende plannen uit te werken. Op Flak
kee is hiervoor voorioopig bereid gevonden
den heer J. M, den Baars te Dirksland, lid
der commissie voor herbeplanting van
Flakkee, die bekend is met de plaatselijke
toestanden en als fruitkweker voldoende
verstand heeft van beplanting in het
algemeen. Den heer den Baars bezoekt
daarna de betrokken eigenaar en stelt in
overleg met hem een plan samen, hetwelk
Landbouwherstel laat uitvoeren waarna
de helft der gezamenlijke kosten van mate
riaal en arbeidsloon door L.b.h. wordt
vergoed. De gemiddelde kosten van een
goede erfbeplanting zullen waarschijnlijk
5 a 600 gulden bedragen, waarvan dus de
helft voor rekening van den eigenaar komt.
Boomgaarden vallen niet onder deze rege
ling, alleen dus de zuivere erfbeplanting.
Nadere inlichtingen, aanvraagformulieren
e.d. worden gaarne verstrekt door het
bureau van den dienst Landbouwherstel te
Sommelsdijk (Marktveld), met name dooi
den inspecteur Aartsen, door Ir. Otto,
inspecteur van de commissie van overleg
voor het landschapsherstel, terwijl ook
Ir, J. B. Mijs, voorzitter der herbeplantings-
commissie voor Flakkee, te Sommelsdijk
gaarne bereid is tot het geven van inlich
tingen
Particulieren kunnen voor wegen- en
dijkenbeplanting een subsidie van 50
van Staatsboschbeheer verkrijgen, voor
zoover het productiehout betreft. Indien
ten behoeve van het landschapsschoon of
ter bescherming tegen de wind extra ei
schen aan deze beplanting worden gesteld,
kan in de meerdere kosten door landbouw
herstel een subsidie van 50 tot 90 ver
strekt worden.
Nogmaals echter, de beschikbare hoe
veelheid is de eerste tijd bij lange na niet
voldoende om aan de aanvragen te voldoen,
zoodat de erfbeplanting voor moet gaan.
Daarom, bewoners van Flakkee, maakt
spoed met uw aanvragen, opdat uw boer
derijen zoo snel mogelijk door een mooie
beplanting tegen de wind worden beschermd
Moge op deze wijze voortgaande het
eiland binnen afzienbaren tijd van een
kale cultuursteppe veranderd worden in
een fraai, welvarend uitziend landschap,
waar het vergezicht over vruchtbare polders
en vriendelijke dorpen op aangename wijze
verbroken wordt door lommerrijke boer
derijen en met boomen omzoomde dijken.
Grafkelder der
familie Van Aerssen
II
Opgravingen in Suriname, noch naspeu
ringen in archieven hebben eenig resultaat
gehad. Ik doe daarom een dringend beroep
op Sommelsdijkers -oud-inWoners of ander
welke mochten beschikken over oude familie
archieven, notulen enz. enz. uit de jaren
16001800 mij te Willen inlichten over hun
bekende gegevens welke eenig licht in deze
zaak zouden kunnen werpen. Dit zou ook
door de nog in leven zijnde verre bloedver
wanten zeer op prijs worden gesteld.
23 September 1799 was een droeve dag
vqor Sommelsdijk. Een brand, ontstaan in
een bij de kerk staande herberg verwoestte
12 huizen, 4 schuren, de kerken het schitte
rende Koor, er bleef niets als een ruïne over.
De marmeren praaltombe had gespaard
kunnen blijven, als er geen water op gegooid
was, maar deze sprong doordat het marmer
heet geworden was, in stukken. Een onher
stelbaar verlies. Alleen de in 1782 aan de
Zuidzijde der Koormuur gebouwde ingang
bleef gespaard. De ingang tot de kelder in
het Koor was vervallen en er was een mooie
hardsteenen tombe aan de buitenkant ge
bouwd, omgeven met een hek. Boven de
deur staat het opschrift „Memento Mori",
daarboven „Anno 1782" en het wapenschild.
Dit was echter in 1795 ten tijde van Vrijheid,
gelijkheid en broederschap Weggebeiteld,
doch verder Was de tombe onbeschadigd.
Doordat niemand zich het lot der kelder
meer aantrok, verkeerde deze op het laatst
in een deerniswaardigen toestand. De deur
was er uit, zodat ieder vrij in en uit kon lopen
wat tot het verschrikkelijke gevolg van
grafschennis leidde. In de houten kisten
waren looden kisten geplaatst terwijl op de
houten kisten koperen platen bevestigd
waren, welke verkondigden wie er in bijgezet
waren. De kisten werden door schennende
handen stukgezaagd, de looden kist er uit
gehaald en de beenderen in den kelder
verspreid- De koperen platen werden even
eens gestolen. In 1849 werd de ingang dicht
gemetseld, maar toen was het reeds te Iaat.
Op last van Mr. C. J. E. Graaf van Bijlandt,
een familielid werd de ingang opengebroken
en de kelder, waarin 1/2 meter water stond,
schoongemaakt. De muren werden afgehakt
en opnieuw bestreken, de vloer gerepareerd
enz. Er werd nog 1 koperen plaat gevonden
welke tot het opschrift bevatte dat ook op
het rouwbord voorkomt van Maria v. Aerssen
Wernhout. Ook deze plaat bleek later uit de
kelder verdwenen te zijn. Bij de door de
Duitschers verordende koper-inle vering werd
deze plaat door een particulier op het
Gemeentehuis ingeleverd. Thans prijkt hij,
omlijst in de Raadszaal, waar ook liet mooie
rouwbord hangt.
De beenderen werden schoongemaakt en
in een nieuwe kist, welke thans in het midden
der kelder staat opgebaard, verzameld.
Daarin rusten nu de geraamten van deze
hooggeplaatste edelen, en de doodshoofden
die eens een krans van eere droegen om de
slapen, tot ook zij op den jongsten dag
zullen worden opgewekt om verantwoording
van hun daden af te leggen.
Wanneer men een bezoek brengt aan
dezen kelder, en men ziet de hier verzamelde
stoffelijke resten, dan begrijpt men dat eer
en glorie, pracht en praal slechts tijdelijk
zijn en alles onder de vloek der vergankelijk
heid ligt, en we zullen instemmen met de
woorden van Nic. Beets:
Daar is een wet voor elks verval,
Die geen heraut verkrachten zal.
De grootheid wisselt hier op aarde.
De laatste jaren is aan de kelder echter
geen aandacht meer besteed, met het gevolg
dat het meer en meer in verval geraakte.
De hardsteenen ingang vertoonde scheuren
en barsten, de deur sloot niet meer en het'
dreigde door den tand des tijds geheel in
elkaar te storten.
Het zou natuurlijk jammer geweest zijn
als deze eenige herinnering verdwenen zou
zijn. Hét schitterende Koor met marmeren
praaltombe is verwoest en nu dreigde dit
hardsteenen monument ook met de grond
gelijk gemaakt te worden. Er werd reeds
over gesproken om het monument te sloopen
en de ingang dicht te metselen. Gelukkig
heeft een ver familie-lid zich hierover ont
fermd en opdracht gegeven het te herstellen.
Thans prijkt dit monument weer in z'n
oude luister, geheel gerestaureerd, terwijl
de kelder eveneens opgeknopt is. Moge het
de herinnering levendig houden aan het
geslacht van Aerssen van Sommelsqijck en
de historie van ons dorp.
Sommelsdijk, November 1946.
A. J. KRUID ER.
dat het tabaksrantsoen voor de dames
gehandhaafd blijft en dat veie heren daarvan
zullen profiteren,
dat vele jongens in Indie „Opbouw"
lezen,
dat we ook uw zoon gaarne Opbouw
zullen zenden,
dat U daarvoor naam en adres van uw
zoon kunt opgeven aan onze administratie,
Met ingang van Zaterdag
30 November hebben wij onze
Leesbibliotheek overge
plaatst van Gelderschedijk
naar Straatdijk.
L. A. VAN PROOIJEN
DIRKSLAND.
Ik heb nog enige
tijd beschikbaar
voor het geven van
T. v. d. WENDE
Dorpsweg 227
Sommelsdijk
Geld-credieten f 800,—
5 pCt.
zonder borgen voor elk doel
Vrijbl. voorw. Schrijf Allen.
Br. porto antw. Spaarcred. Inst.
Mathenesserw. 110, R'dam-W.
Uw gewassen verdrinken niet
Is
uw landerijen draineert mei
poreuze, en goed doorbakken
draitieerbuizen
Alle maten zijn voor U in voor
ried.
Fa. P. DE KORTE Zonen
OUDE TONGE - Telef. 24
Ontsmettingsstoffen
voor Zaaigranen
voor het dooden van
allerlei insecten
Gevestigd 1872
Spreekuren te Oude Tonge Emmastr. 11 ten huize v/d Heer P. KOETS
Zaterdags on de 14 dagen als volgt: ZATERDAG 30 NOVEMBER,
ZATERDAG 7 DECEMBER, ZATERDAG 14 DECEMBER,
ZATERDAG 21 DECEMBER, steeds van 11 -2.30 uur.
Gebitten direct leverbaar. Geheele gebitten f 80,onder garantie.
Alle inlichtingen ENGELMAN, Antwerpscheweg 431, Bergen op
Zoom, Tel. 728. verder op het spreekuur en bij den Heer KOETS
Gedrukt ter Flakk. Drukk. J. M. Boomsma, Middelharnis
Door de sterk toenemende productie zijn wij in staat de
vele nieuwe binnenkomende orders spoedig, en naar vol
genoegen onzer Clientèle uit te voeren, men vrage inlichtin
gen aan onzen Hoofdvertegenwoordiger
of bij zijn Agenten.
Op de Zeeuwsche eilanden actieve vertegenwoordigers gevraagd.
Sollicitaties te richten aan ons Hoofdagentschap te Middelharnis
O0ST2EEDIJK 286 ROTTERDAM
Door met ons te
contracteren.
Kunt U goedkoop
adverteren
Gebr. MAAS WESTBROEK
met ingang van 1 October 1946
Vertrek Zijpe 2 uur
Vertrek Hoek van St. Jacob
bij Nieuwe Tonge 3 uur
Des Maandags extra dienst
Vertrek Zijpe 9 uur
Vertrek Hoek v. St. Jacob 10 u.