I
I'1
I'll
apparaat op de Zuid-Hollandse eilanden
modern en voldoende vinden.
Wij zijn bang, dat wanneer niet inge
grepen wordt, wij over een reeks van jaren
nog met onze ouderwetse tram over de
eilanden hobbelen.
'.laar.uw bezoek van vandaag is voor
ons allen het nieuwe geluid van de nieuwe
lente.
Burgem. besloot zijn aede met te wijzen
op - de woningnood en het tekort aan on
derwijspersoneel.
De heer Kaptein bood intussen de gasten
een smakelijke verversing aan.
Een greep uitj de woorden
van Ir. v. Beekom.
Ecellentie, Mijne Heeren,
Goeree en Overflakkee dient zeker voor
aan in de trieste reeks van prijsgegeven
gebieden genoemd te worden. In de tweede
helft van Februari 1944 werd dit eiland
Oostwaarts van de lijn Middelharnis, Dirks-
land, Herkingen ter grootte van 10.850 ha.,
dit is iets meer dan de helft van den
Wieringermeerpolder, practisch geheel ont
ruimd en vervolgens blootgesteld aan den
vernietigenden invloed van het zeewater.
Enkele dagen maar waren noodig om het
vonnis te voltrekken. Onmeedoogenlcos en
onafwendbaar werden zijn polders prijs
gegeven aan het water, dat water, waaraan
de arbeid van geslachten hen had ontwor
steld.
Sluizen werden geopend, binnendijken
doorgraven. Reeds de eerste vloed over
stroomde lager gelegen polderdeelen; de
volgenden voltooiden het werk. De dorps
gemeenschappen werden uiteengerukt. Boer
landarbeider, middenstander of handwerks
man verstrooid over het geheele land, een
onbekende toekomst in vollen oorlogstijd
tegemoet. Zij allen gingen over de alleiigs
meer overstroomde wegen, in lange reeksen
met wagens en karren meevoerend hun
allernoodzakelijkste en dierbaarste bezit
tingen.
Daarna heerschte in de uitgestrekte,
ontoegankelijke inundatiegebieden de be
klemming van de volslagen stilte, slechts
afgebroken door het eentonig klotsen der
golven tegen de allengs meer afbrokkelende
polderdijken.
Op 10 December 1944 beval de bezetter
andermaal een inundatie, ditmaal op kleine
schaal. Thans moesten het Krammer-com
plex en enkele polders onder Middelharnis
het ontgelden. Dank zij het beleid van den
ingenieur van den Provincialen Waterstaat
mocht het evenwel gelukken, deze polders
voor een overstrooming met zout water te
behoeden. Er werd namelijk toestemming
verkregen de polders te laten vol regenen,
waartoe de vele regens in dien tijd zeer wel
gelegenheid boden.
Op 20 December 1944 en daaropvolgende
dagen leek het of het eens zoo welvarende
eiland den genadeslag werd toegebracht.
De menschenjachten ontnamen het zijn-
jeugd; met bruut geweld werden zijn zonen
ir, den leeftijd van 17-40 jaar in volgepropte
vuile aken, zonder eenige bedekking in den
winter gedeporteerd.
Al mocht het dan gelukken de transpor
ten te. achterhalen en 200 slachtoffers terug
te brengen vanuit het stadje Kampen, waar
zij, op doorreis naar Duitschland enkele
dagen in de van Heutsz-kazerne waren
gelegerd, dit neemt niet weg, dat een 35-tal
jonge menschen nimmer mocht weerkeeren
en een grooter aantal met ernstig geschokte,
gezondheid. U kunt zich nu voorstellen
dat het bericht der algeneele capitulatie,
hetgeen immers niet alleen het einde van
den oorlog beteekende, maar in onmiddel
lijk tastbaren zin het droogkom.n der
verdronken polders, het terugkeeren naar
hof en haard, niet die luidruchtige vreugde
teweegbracht bij de onbekendheid met het
lot van zoovelen, dan op andere plaatsen
wel het geval is geweest.
Spreker toonde daarna de onderwater
zetting van het eiland op fraai gekleurde
beelden en toonde aan welke polders met
Zout, halfzout en brak water waren over-
vloeid. iViet voorbeelden in natura toonde
hij de behandeling van de grond gips. Hij
eindigde Zijn betoog met te zeggen dat
de x lakkeese boer een topprestatie had
geleverd, ondanks de vele moeilijk heden
die zij moesten doorworstelen. Iet resultaat
van zijn werk gaf hij Zijne Excellentie ter
oriëntering mee, hetgeen de Minister in
dank aanvaardde.
Ir. Hellinga sprak tot Zijne Excellentie
namens Landbouwherstel. Hij wees op de
grote schade, die aangebracht was door het
leggen van mijnen. 1500 H.A. goede cul
tuurgrond werd hienoor onttrokken aan
de landbouw. Een aantal boerderijen wer
den eveneens vernietigd: 10 in Ouddorp,
10 in Stellendam en 19 in Ooltgensplaat.
Spreker wees op de diensten van Bureau
Ontruiming tijdens de evacuatie. Door een
nooddijk van 8 K.M. lang te leggen werd
Middelharnis, Sommelsdijk en Dirksland
voor de inundatie behoed. Tenslotte legde
hij de nadruk op de onzekerheid en lang
zaamheid, waarmede bij herstelbetaling te
kampen was. De uitgesproken cijfers gaf
hij Zijne Excellentie ter oriëntering mee.
Daarna hield de Heer Sieling
een betoog:
Excellentie,
Het is mij een groot voorrecht de gelegen
heid te hebben gekregen om bij Uw bezoek
aan ons geïsoleerde vruchtbare eiland over
het belangrijkste vraagstuk, dat hier ooit
bestaan heeft, te mogen spreken. Een
vraagstuk, dat in tram en boot, door jong
en oud, rijk en arm, besproken wordt.
Niet alleen op Flakkee wordt deze zaak
besproken. De groote pers schreef er arti
kelen over in hare bladen. Zoowel Rijks- als
Provinciale instanties, Ingenieurs, Doktoren
en Professoren bemoeiden er zich mede
Dit vraagstuk is:
J „Een brugverbinding met de vaste wal"
Na verkregen adviezen meen ik, dat het
bouwen van een vaste verbinding verant
woord is.
Reeds tientallen jaren verkeert ons schoo-
ne eiland op het gebied van verkeer in de
meest deplorabele toestand van ons geheele
vaderland. Als men hier voor het eerst als
vreemdeling komt en met een schoone dag
overvaart, iis dit wel interessant. Eveneens
is dit zoo met een officieel bezoek, als men
op een gereedliggende boot kan rijden en
direct overvaren. De practijk is echter
anders. De gemiddelde wacht- en vaartijd
van auto's voor deze overtocht is door
nauwkeurige opname vastgesteld op 96
minuten of ruim anderhalf uur per over
tocht. Men wordt daarbij dikwijls opgepropt
als haring in een ton, zoowel passagiers als
Afschrijving van dit bedrag op basis van
4 in 50 jaar, geeft dit een jaarlijksche
last van 470.000,met 50.000,aan
onderhoudkosten, komt men op470.000,-
per jaar.
De volgende directe voordeelen staan
daartegenover, welke niet meer betaald
behoeven te worden.
700.000 passagiers a 0.60 tweede klas
tarief op de boot is 420.000,
54.000 auto's tegen het minimum tarief
van 2,50 berekend, is 135.000,Deze
twee posten bijelkaar, vormen een direct
uitgespaard bedrag van 555.000,
Volgens vergelijkende cijfers met de brug
op het eiland Tholen in 1939 zouden er,
indien hier ook een vaste verbinding was,
ruim 130.000 auto's passeeren. De vele
duizenden fietsen en motorfietsen laten wij
buiten beschouwing. De tijd, nu noodig
voo'r de overtocht, is dan indirecte winst.
Voor auto's is dit door nauwkeurige con
trole vastgesteld op 96 minuten per over
tocht of in totaal 86.400 uren.
De overtocht van de 700.000 passagiers
vordert minstens 1 uur per persoon, dus
wordt dit 700.000 uur. In totaal passagiers
en auto's is dit 786.400 uurtijdsverlies of
98.550 dagtaken, of wel een volledige jaar-
taak van 323 personen.
De extra kosten van overladen, vervoer
en verlies van aardappelen wordt gewaar
deerd op 20. ct. per H.L. Dit is per jaar
240.000,—.
De extra kosten en waardeverlies van vee
is door deskundigen bepaald op 60.000,
per jaar.
De nideelige invloed op het vervoer
van rond 2.000.000 kg. visch wordt op
20.000 per jaar geschat.
Hoewel dit nog met meerdere getallen
aan te vullen is, zal ik het hierbij laten
Alleen zij nog opgemerkt, dat, indien de
brug via het eiland Tiengemeten gelegd
zou worden, deze 8C0 HA. vruchtbare
grond ook uit het isolement verlost zou
worden, welke ip bovenstaande berekenin
gen niet opgenomen zijn.
Door het leggen vah lange aansluitende
dijken over de ondiepe gedeelten, zal bin
nen zeer korten tijd veel HA vruchtbare
grond gewonnen worden.
Indien de vaste verbinding met Flakkee
auto's. Deze laatste komen er dikwijls met (0t stand komt> liggen er groote perspec_
schrammen en deuken af. Daarbij is nog
buiten beschouwing gelaten de tijden van
storm, mist en ijsgang. In deze tijden ge
beurt het soms dat een redelijk vervoer
dagen lang onmogelijk is, dit tot groote
schade van de streek en hare inwoners.
De gedachte wordt nogal eens geopperd,
dat Flakkee te onbelangrijk is Voor het
bouwen van een vaste verbinding en dat
het geen achterland heeft.
Met controleerbare cijfers kan het volgen
de worden aangetoond:
In 1939 produceerde ons eiland:
82.000.000 kg. aardappelen.
85.000.000 kg. suikerbieten.
67.000.000 kg. uien of wel 38 van de
Nederlandsche productie,
i Deze producten bij elkaar wordt dit:
j 234.000.000 kg. In wagons van 10 ton
tieven voor mogelijke verkeersverbeterin-
gen voor het vruchtbare en zeer geteisterde
eiland Schouwen en Duiveland open.
Alles bijelkaar genomen is de toestand
zóó, dat het voortbestaan van de bestaande
slechte verbinding minstens even nadeelig
is als de inundatie voor dit eiland geweest is.
Wij kunnen en mogen zoo niet langer
werkeloos toezien, want het beteekent, dat
wij zoowel op economisch als op cultureel
gebied dood gedrukt worden. Het is dan
ook ons eenige wensch, dat wij uit ons iso
lement verlost zullen worden, zoodat Flak
kee zich vrij kan ontplooien, zooals het
aan een streek als deze behoort en mogelijk
is.
Met volle vrijnvoedigheid vragen wij dan
ook de aandacht van Uwe Excellentie voor
deze levensvraag van dit vruchtbare eiland
-nr. I-,-. I met zijn energieke arbeidzame bevolking,
geladen is dit 23.400 wagons. Dit wordt j 5
een aaneengesloten trein van Utrecht tot
Leeuwarden. In geld uitgedrukt naar de Minister-President antwoordt:
tegenwoordige verkoopwaarde op het veld
is dit 141/; millioffn gulden.
Dit zijn weliswaar de drie hoofdproduc
ten, welke hier geteeld worden, hoewel
hiernaast nog veel grove tuinbouwproduc
ten, cichorei,zaden, granen en peulvruch
ten geteeld worden.
Het verkeer over de veerdiensten, zoo
dit nu geregeld is, geeft de volgende
cijfers te zien.
Berekend naar het eerste halfjaar van
1946, worden er per jaar rond 700.000
passagiers over het Haringvliet vervoerd.
Deze opgesteld in soldatencolonne in rijen
van drie, geeft dit een aaneengesloten
afstand van Utrecht tot Brussel.
Volgens de laatste tellingen passeeren
per jaar 54.000 auto's de ponten over het
Haringvliet. Deze opgesteld en berekend
op gemiddeld vijf meter per auto, wordt
een aaneengesloten colonne van den Haag
tot Keulen.
Een door Ir. Nijhoff te Amsterdam
gemaakte begrooting van de bouwkosten
eener vaste Verbinding 'van de Provinciale
weg op Flakkee via Tiengemeten tot de
Provinciale weg op de Hoeksche Waard,
berekend op basis van 1938, geeft een totaal
bedrag van 3.500.000,Aannemende,
dat dit bedrag nu 21/2 maal zoo hoog is,
komt men naar boven afgerond op:
9.000.000,—.
Wij gaan moeizaam de weg
naar herstel en laten wij hopen
naar welvaart.
Heer Burgemeester, ik dank u allereerst
voor de buitengewoon hartelijke ontvangst.
Ik ben vandaag niet gekomen om te
spreken, maar om mijn ogen de kost te
geven. Geroepen zijnde om in deze zware
tijden leiding te geven, staat het Kabinet
voor problemen, vaak moeilijk soms schier
onoverwinnelijk. Dan is het niet voldoende
dat er alleen langs schriftelijke weg contact
bestaat; Kabinet en bevolking moeten
elkaar kennen. Reeds lang geleden heb ik
het gehele land doorkruist en het grote nut
van persoonlijk contact ondervonden. De
Regering alleen kan de problemen niet
oplossen, dit kan slechts tezamen met
krachtige medewerking van het volk.
Hetgeen hier na de bevrijding tot stand
gebracht is, heeft mij zeer verheugd. Toen
ik daarstraks voor de jeugd van Middelhar
nis en Sommelsdijk stond, dacht ik: Wij
behoeven niet te twijfelen over de toekomst
van dit eiland. Het werk en streven van de
bevolking van Goeree en Overflakkee geeft
me vertrouwen. Er is veel optomisme,
maar soms krijgt men het gevoel, is men
niet te optimistisch. Maar als men dan dit
weer hoort en ziet, zeg ik: „Het Nederland
se volk werkt aan zijn toekomst".
Er zijn inderdaad grote problemen, die
onze aandacht vragen, maar we mogen de
kleine niet over het hoofd zien. De grote
kunnen soms niet ter hand worden genomen
want op internationaal terrein is m§n niet
zo vlug, dan komen eerst de kleine van
streek en gewest. Zolang er ook mensen
met zoveel kracht de problemen naar voren
brengen als dhr. Sieling, twijfel ik niet, of
de regering zal wakker blijven en een op
lossing voor uw problemen vinden (applaus)
Wat betreft het onderwijs, dezelfde
klachten ontving ik elders in Zeeland.
Op zeer korte termijn zal deze kwestie
onder de loupe genomen worden.
De woningbouw en materiaalvoorziening
is één van de weinige problemen, waarover
ik niet optimistisch gestemd ben, maar het
kan meevallen. Voor het herstel van de
landbouw zal getracht worden meer zeker
heid te krijgen, ook t.a.v. de publiekrechter
lijke lichamen. Zijne Excell. dankt dan voor
de aangeboden boeken en geschriften en
spreekt zijn blijdschap erover uit dat
Overheidsinstanties en particulier initiatief
op het eiland zo vruchtbaar samenwerken.
Laten wij moeizaam gaande op de weg
naar herstel, ons realiseren dat wij arm zijn.
Als wij deze conclusie trekken, dan is het
mogelijk om te arbeiden aan de geestelijke
en materiële welvaart van ons volk. Dit
zij het voorrecht wat wij God te danken
hebben.
Daarna spreekt de Commissaris der
Koningin, Mr. Kesper.
De grondslag voor de bouw
van de brug is gelegd.
Men noemde mij de brugbouwer voor
Flakkee, en inderdaad, toen ik destijds op
Flakkee was, heb ik bemerkt dat hier een
energieke bevolking leefde. Ik was toen niet
zoals vandaag met de Minister-President
op stap, maar ik heb aan den lijve onder
vonden wat het betekent, vooral als men op
tijd wil zijn.
Thuis gekomen ben ik onmiddellijk in
geestelijke zin aan de brug gaan bouwen.
Zoals u hier, Burgemeester, op uw bruggen-
hoofdje werkte, zo werkte ik op mijn
bruggenhoofdje. Vandaag zijn we zover,
dat we elkaar over de bruggenhoofdjes de
hand kunnen reiken. In beginsel is in ver
gadering van Ged. Staten tot benoeming
van een commissie besloten, die op korte
termijn de vraagstukken van de brug zal
behandelen en rapport uitbrengen. De
commissie^zal waarschijnlijk volgende week
worden benoemd. Ik hoop dat deze com
missie de eerste steen voor de brug zal zijn,
die naar u weet niet in een half jaar wordt
gebouwd.
Spreker relateert de noodzakelijkheid om
van tijd tot tijd eens met elkander te over
leggen en besluit met de woorden: „De
gronds'ag voer de bouw van de brug is
gelegd".
Burgemeester Rijnders dankt namens
de gehele bevolking den Commissaris voor
een tijding, die alle harten van vreugde doet
opspringen. Uw daadwerkelijk initiatief
maakt u de brugbouwer voor Flakkee.
Het gezelschap begaf zich daarna in snel
tempo naar Stad aan 't Haringvliet, waar
het gemeentebestuur hen verwelkomde op
de kade en de actieve werkzaamheden in de
haven toonde, vervolgens werd een kijkje
genomen in de uiensorteerinrichting van
L. Huizer, Hier liet Zijne Excell. zich door
Huizer voorlichten over de werkzaamheden
van het bedrijf. Hij nam daarbij nota van
de nog aanwezige moeilijkheden. Vervol
gens werd gereden naar de boerderij van
L. Jacobs te Den Bommel. Hiertoe was
gerede aanleiding omdat deze boerderij een
der punten van verzet was tijdens de bezet
tingsjaren. De Reserve-Majoor Fopma sprak
hier over wezen en mogelijkheden der
illegaliteit op ons eiland, onder mededeling
van enige bijzonderheden en gebeurtenissen
en legde de nadruk op het vele goede dat
individueel verricht werd. Mede aanwezig
als vertegenwoordigende de illegaliteit waren
aanwezig dhrn. Roon, Hoogendoorn en
Vogelaar.
Daarna toonde dhr, Jacobs met cijfers de
oorlogsschade die Den Bommel ondervon
den had. Daarna werd naar Den Bommel
gereden om de verwoeste sluis en het
1 Raadhuis te bezichtigen. Dan vertrok men
naar Ooltgensplaat, waar Burgemeester
Slobbe een welkomstrede hield en met Zijne
Excellentie sprak over de electrificatie van
Oost-Flakkee en de oorlogsschade aan
publiekrechterlijke lichamen. Ook dhr.
Breeman richtte als vertegenwoordiger der
Cultuur Technische Dienst het woord
tot de Ho
plaat wer
alwaar m«j
bezag. In
«den bij de
gebouwde
Jjon vertoij
koeling lig
•velden md
worden uil
ioge gasté
jemeesterj
oorden v|
nder leic
:hooljeuj]
olkslied'l
met genoa
werd op li
geserveerd!
Stellendam
Vissersvlod
fung. Burl
Excellentie
.zen korte
zijke Oudij
iiaar Dirks
kop thee wl
werd als l|
voudig
mededelinl
•richting ej
meenschaf
Te ongel
ten voldaal
PI
MIDDI
assistent d|
■dam, is
{titulair)
.■standplaat^
Bij
Voedselvod
■tijdvak varl
op het eilj
gehouden.
A.s.
lioopt in dl
■de beroep^
Braat te
De
Ned. Hervl
~Z0 Noveml
De t|
■van Ned.
Geref. Grod
Staar 23 NI
Woeif
Us. Bel vad
Vergaderlofl
SOMM|
Gemeente
verzoek is
Cichorei-fa|
bouwen va
■op een pe^
Bezwaren
diend zowd
Zaterdag lt
;dags 11 uu|
DIRKSI
de maande\
Geboren:
JC. Groen
d. v. M.
(Melissant)l
A. van VusS
Tonge); Ej
Noordenbos
harnis); Wi
Okkenburg;
v. J. W. v.
Pieter Wills
Bonte (Mid
A. v. d. Ste:
Groenendijl
mis, Z. v. S.
Gerbrand, z
Ondertroi
en H. C. R
Immerzeel,
J. A. Hage
A. v. d. Ben
A. Nieuwla
D. de Bonte
Gehuwd:
K. Westdijk
C. Nieuwlat
M. A. Mar
Overleden
Wedn. van
Stolk, 7 j.
Jongeling, 2
Tijsje van
M. Jelier.
