Het Tribunaal te Middelharnis
V
berecht een mislukt wethouder
een adspirant-slavendrijver
een burgemeester-hater
een uitgejouwde N.S.B.er
Wie schoot er lichtkogels
Een rokertje van de S.S»
Pilotenoproer
Herkingen
in het
teken
President: Mr. C. Jonker;
Adj.-Secr.: Mr. J. M. Hoven kamp;
Leden: D. Goedkoop en M. Zoeteman.
UITSPRAKEN:
De zaak B. Verweij wordt vooreen nader
onderzoek aangehouden.
Izak Hartog, Den Bommel.
Het Tribunaal acht de beschuldigingen
grotendeels bewezen, en heeft geen reden
om de verschillende onder ede afgelegde
verklaringen als onjuist te beschouwen;
acht ook niet bewezen dat beschuldigde de
razzia voor de tewerkstelling in Holland
heeft kunnen beschouwen, omdat de
razzia's in Rotterdam en elders genoeg
voorbeeld waren en bepaalt de straf op:
Internering 2 jaar en 3 maanden, eindigende
11 November 1947; ontzetting uit beide
kiesrechten en het recht om openbare
ambten te bekledenverbeurdverklaring van
10.000,en van zijn radio.
Kommertje Koert, Middelharnis.
Het Tribunaal acht enkele ten laste geleg
de feiten niet bewezen, maar vindt beschul
digde toch niet waardig om noch openbare
ambten of funtie te bekleden. Ook de kies
rechten Worden haar ontzegd, terwijl een
bedrag van 1500,verbeurd wordt
verklaard.
Hierna Worden enkele zaken in behande
ling genomen.
Zaak tegen M. Lisseveld, Ambtenaar
Gew. Arbeidsbureau, oud 42 jaar.
De beschuldigingen luiden:
1. Hulp en steunverlening aan den
vijand door:
a. Aansluiting bij de Landwacht;
b. Als Ambtenaar op het Arbeids
bureau zich zeer te beijveren om mensen in
Duitsland te krijgen en hiervoor propaganda
te maken door te zeggen„ga naar Duitsland
daar ligt je toekomst" en in samenwerking
met een Duitsen ambtenaar de Flakkeese
bedrijven uit te kammen, om arbeidskrach
ten vrij te maken voor Duitsland; met name
hierbij M. de Waal te Melissant te doen
vervolgens met de Duitse Weermacht,
eveneens de zoon van P. van Kempen, die
onmisbaar was in het bedrijf van zijn vader,
A. Kaslander, die een camouflage betrek
king had als landarbeider en M. v. d. Spaan,
die boven de leeftijdsgrens was.
c. Het indienen van een klacht tegen
N. v. d- Brugge in samenwerking met
v. d. Nieuwendijk bij Fachberater Seits, dat
deze sabotteerde op het Arbeidsbureau.
d. Abonnementschap Vova.
2. Openlijke blijk van Nat. Soc. Gezind
heid door omgang met leden van de Duitse
Weermacht o.a. met Hans Thiele, het Hoofd
van de S.S.
3. Lidmaatschap van de N.S.B.
Hierbij de functie bekleed van
Groepsmateriaalbeheerder, Kringmateriaal:
beheerder, Kringpenningmeester, Groeps-
organisator en Groepspenningmeester.
lid N.V.D. en W.H.N.
c. propaganda hiervoor en plakkaten
aan zijn huis aangeplakt.
d. lid N.A.F. en daarbij de functie
vervuld van plaatselijk leider.
e. lid van de O.N.S.A., een N.S.B.-
ambtenareriorganisatie.
4. blijk van Duitse gezindheid door het
dragen van een uniform.
5. Voordeel getrokken van de vijand
door ambtenaar te Worden op het Arbeids
bureau.
Hij was niet actief,
Pres.: Is het juist wat u ten laste Wordt
gelegd?
Lisseveld: Gedeeltelijk, Mijnheer de Pre
sident.
President: We zullen de lijst maar eens
punt voor punt afwerken. U bent lid van de
N.S.B. geworden, Waarom?
Lisseveld: Ik verwachtte betere sociale
toestanden.
President: Maar u sloot zich ook later bij
de Landwacht aan. U staat tenminste ook
op de lijst en ais men zich niet opgeeft, komt
men ook niet op een lijst.
Lisseveld: Ik heb me nooit aangemeld, het
is niet mogelijk. Destijds ben ik in Utrecht,
toen ik een transport in Westerborg moest
brengen, uit de trein gehaald en gedwongen
mij aan te sluiten bij de Landwacht.
President: Je moet het van je vrienden
maar hebben, maar intussen heeft men toch
in de bescheiden uw naam als Landwachter
aangetroffen. U was ook nogal actief m
mensen te ronselen voor Duitsland, he.
Lisseveld: Ik zou niet weten hoe.
President: Dus u ontkent dat ook al.
Maar ik heb hier een onder ede afgelegde
verklaring van v. d. Brugge, dat u trachtte
ieder die voor weermachtsWerk in aanmer
king kwam, te charteren.
Lisseveld: Als er een opdracht kwam,
gingen We overleggen met de gemeentebe
sturen. Aan de hand daarvan werden
arbeiders voor de Weermacht gevorderd.
President: Maar die zaak van v. Kempen
dan?
Lisseveld: Ik ken geen v. Kempen. Met
de Sauckel-actie zou het gebeurd kunnen zijn
President: Wat Sauckel-actie. Een goed
Nederlander doet aan zoiets niet mee. Die
voert geen mensen naar Duitsland.
Lisseveld: Ik moest het doen in mijn
functie als ambtenaar.
President: Hier heb ik de onder ede
afgelegde verklaring van Kaslander, die zegt
Ik had me als landarbeider gecamoufleerd
en met v. d. Brugge had ik het klaargemaakt
dat ik niet naar de weermacht behoefde.
Lisseveld ging daarop later vreselijk te keer.
Hij zou zorgen dat ik bij de D.W. kwam.
Lisseveld weet van niets.
President: Ook Bolkenbaas verklaart dat
je een verstokte N.S.B.-er was.
Hij praatte alle mensen aan dat ze beslist
naar Duitsland moesten gaan.
Lisseveld: Dit gebeurde in '43 en toen
wist iedereen de arbeidsvoorwaarden, dan
zou het toch idioot zijn om daarvoor nog
propaganda te maken.
President met stemverheffing: voor jouw
niet, Want Duitsland moest de oorlog Winnen
Had zelf gegaan en Was er gebleven. Dat
ontkennen; verklaar tenminste eerlijk dat
u op het verkeerde paard hebt gewed.
Lisseveld: Ik kan me niet herinneren
mensen te hebben aangeraden naar Duits
land te gaan.
President: Niet herinneren! Ik zal uw
geheugen Wel opfrissen.
Uit hetzelfde doosje.
President: En die vriendschap met die
S.S.-er en die Duitsers.
Lisseveld: Met Thiele Was ik niet bevriend
Hij kwam voor zuiver zakelijke besprekin
gen op het Arbeidsbureau. Ik rookte sigaret
ten van Thiele, maar uit hetzelfde doosje als
Bolkenbaas en de anderen.
President: Men rookt niet van de vijand
van het Nederl. volk. Dat een ander het
doet is ook fout, maar daar hebt je niets
mee te maken.
President: v. Gerenstein heeft verklaard,
dat je een klacht hebt ingediend bij Fach
berater Seits over v. d. Brugge dat deze
saboteerde.
LisseveldDat is gelogen, wij hebben geen
van beiden de klacht ingediend- De verschil
lende lidmaatschappen geeft beschuldigde
toe, alleen is hij geen Groepspenningmeester
geweest. Aangesloten bij de O.N.S.A. is hij
ook niet geweest, Wel heeft hij 3 maanden
een schriftelijke cursus hiervan gevolgd,
toen deze overging in een mondelinge is hij
er mee gestopt.
President: Ontkent u ook uw aansluiting
bij de W.A.
Lisseveld: Ik heb het formulier ingevuld,
maar het was slechts liet vervullen van een
formaliteit, Ik heb nooit geen dienst als
zodanig gedaan. Ik sloot me aan op voor
waarde dat ik geen dienst behoefde te doen.
President: Je hebt er toch ook foto's
voor verstrekt. Je hebt je dus wel terdege
verbonden. Dat je dienst gedaan hebt,
wordt niet ten laste gelegd. Je droeg ook
het uniform.
Lisseveld: Ja, één keer, bij de installatie
van een burgemeester.
President: Was dat zo'n feestelijke ge
legenheid. Je bent dus ook om een baantje
gelopen bij de N.S.B.
Hierop heeft Lisseveld niets meer te
zeggen.
Elisabeth Looij, echtgenote van beschul
digde, wordt gehoord. Zij heeft een uitkering
van 13,75 per week en bezit verder niets.
Ook de meubelen zijn weggehaald-
President: Dat is niet ruim, dat had u
vooruit moeten zien. Was u ook van de
N.S.B.?
Getuige: neen.
De heer C. A. Penning is opgeroepen als
Beheerder, maar deze blijkt slechts beheer
der van de vader van Lisseveld; verdere
beheersgegevens ontbreken dus.
De verdediger Mr. Feykes relateert dat
Lisseveld nooit geen landwachter geweest
is, hij is slechts gedwongen. Ook heeft hij
geen propaganda gemaakt om naar Duits
and te gaan. De mensen die v. d. Brugge,
opriep, stuurde hij slechts verder.
Thiele heeft hij slechts als zakelijk mens
maar niet als vriend gekend- Het uniform
heeft hij slechts eenmaal gedragen. Tot
inschrijving bij de W.A. is hij door land
wachter Koole overgehaald. Het verraad
van v. d. Brugge blijkt niet juist.
Van den Nieuwendijk is hier ook niet
voor veroordeeld. Wat blijft nog van de
ten laste legging over.
Pleiter acht het gemotiveerd terstond
voor betrokkene vrijspraak te vragen.
Na beraad acht het Tribunaal geen ter
men aanwezig om tot onmiddellijke in vrij
heidsstelling over te gaan en bepaalt de
uitspraak op over 14 dagen.
Zaak tegen Groentehandelaar M.
Melissant, oud 46 jaar, wonende te
Herkingen.
Deze moest zich verantwoorden voor:
1. Hulp en steunverlening aan den
vijand door:
a. in het nadeel te spreken van enige
gearresteerde personen uit Herkingen tij
dens een landingsoproertje van een Engelse
piloot op deze gemeente;
b. abonnementschap Vova en Nationaal
Dagblad
c. giften aan W.H.N.N.V.D.Front-
zorg en het gezinsbusje van de N.S.B.;
d. als Wethouder van Herkingen de
N.S.B.-politiek te bevorderen en de N.S.B.-
terreur op genoemde plaats uit te oefenen.
2. a. 23 Mei '42 aangesloten bij de
N.S.B. als sympathiserend lid en de verga
deringen bezocht;
b. lid N.V.D. en W.H.N., hiervoor ge
collecteerd en gepropageerd.
Terwille van de piloot.
President: Is een en ander juist?
Melissant: Neen President, ik sta buiten
het geval Ouddorp, er zijn daar geen namen
genoemd.
President: U bent daar toch geroepen,
niet?
Melissant: Ja, omdat ik waarnemend
Wethouder was, als Witvliet niet weg was
geweest, Was die geroepen.
President: Logisch, daar gaat het juist
om, zijn Wisse, Klem en Witvliet niet
genoemd.
Melissant: Dit is niet ter sprake gekomen,
ik heb verklaard dat ik niet thuis Was en
dus van niets Wist.
De President leest daarop de verklaringen
van Geldhof voor, die voornamelijk de
schuld op Huizer Werpen, maar waar Melis
sant ook in betrokken is. Hij vraagt waarom
Huizer eigenlijk bij de Ortskommandant
moest komen. En wat moest jij er doen?
Hebt U niet over gijzelaars gesproken
Melissant: Neen toen de vertolker weg
was, heb ik nog otn een bewijs gevraagd om
na bezette tijd thuis te komen, dit hebben ze
me voor een maand lang gegeven. Ze vroe
gen me verder nog naar P. de Geus. Ik heb
gezegd, die kan er niet bij geweest zijn,
want daar ben ik gelijk mee naar de Veiling
gereden.
President: De tolk verklaart dat er namen
genoemd zijn. Is er nog meer over personen
gesproken
Melissant: Ja, ze vroegen of burgemeester
Visser een verboden radio had, meer namen
zijn er niet genoemd.
President: Hof zegt, hij heeft ten nadele
gesproken van de personen waar de Orts
kommandant over vroeg. Het is gemakkelijk
om te ontkennen, want die Ortskommandant
zal wel het hoekje om wezen.
En verder die verklaringen van Geldhof.
Melissant: Het is mij nog niet duidelijk.
Ik heb alleen gezegd dat de burgemeester
geen verboden radio had.
President: U kocht ook Vova en gaf aan
allerlei instellingen. Ik heb hier een brief
waarin u opsomt wat u allemaal voor de
partij doet. Op het dorp is een ware N.S.B.-
politiek gevoerd door jou.
Melissant: Ja, ik was symp. lid.
De echtgenote T. v. d. Velde wordt ge
hoord. De zoon verdient voor het gezin,
maar verder krijgt ze geen uitkering. Het
blijkt, dat er een kapitaaltje is van 4500,
kleine sommen hiervan staan op de spaar
en boerenleenbank.
Mr. v. d. Hoeven pleit.
Mr. v. d. Hoeven toont in zijn pleitrede
aan dat Melissant de gijzelaars niet kan
hebben verraden toen hij moest komen, deze
waren toen reeds gearresteerd
De gang van zaken is hem wel duidelijk.
De bevolking Was oproerig, de Duitsers
noemden zoiets ,,ein gross kundgeben".
De Ortskommandant heeft hiervan klaar
blijkelijk iets meer willen weten en verdachte
daarvoor laten komen. Die verklaringen van
Hof noem ik onbetrouwbaar. Deze man is
zeer vaag in zijn verklaringen; is voor zijn
eigen gedrag 2 maanden geschorst bij de
uitoefening van zijn ambt. Hij heeft
misschien gehandeld uit vrees voor de
P.O.D. Het is wel wonderlijk dat deze man
helemaal geen namen meer weet. Dat ten
voordele van personen is gesproken zou ik
U kunnen bewijzen. Piet de Geus heeft
verklaard dat hij de Engelse vlieger ook
met emotionele gevoelens heeft ontvangen.
Melissant heeft toen voor hem gepleit bij
de Ortskommandant. Wat betreft het voeren
van N.S.B.-politiek. Hij is niet als N.S.B.-er
in de politiek gekomen. Hij zat daarvóór
al als Wethouder in de Gemeenteraad.
Verdachte heeft in deze functie niets
overtuigends kwaads gedaan. Hij heeft wel
vaak onenigheid gehad met de Duitsers.
Wat betreft de Winterhulp, vele goede
burgemeesters deden daar in het begin aan
mee. Er zijn ook nog gunstige dingen. Hier
is een getuigenis van Struik uit Berkel, die
getuigt dat Melissant voor hem en zijn zoon
gezorgd heeft dat ze niet naar Duitsland
moesten. Voorts heeft hij op verzoek van
de familie der gijzelaars in samenwerking
met burgemeester Visser bij Swiebel getracht
om de gijzelaars voor Kerstmis vrij te krij
gen, wat ook gelukt is.
Beschuldigde heeft ook van de oorlog
geleden en moet weer noodzakelijk voor
zijn gezin gaan zorgen. Ik vraag het Tribu
naal geen geldboete op te leggen en indien
mogelijk geen langere internering toe te
passen.
Een en ander blijkt nog niet duidelijk in
de financiën, als het beheersinstituut verant
woording aflegt. Volgens de Echtgenote
staat er op het huis een onopgeloste hypo
theek van 6.000,Door'het overlijden
van Wed- Romeijn is dit echter nog niet
bevestigd. De rijkdom zou niet groot zijn
Het Tribunaal zal deze zaak nog verder
onderzoeken naar aanleiding van beschul-
digde's ontkenning van art. la.
Dat is een tegenvaller zegt Melissant en
mistroostig verlaat hij de zaal.
Zaak tegen Ravens voormalige Directeur der
Gasfabriek te Oude Tonge.
De ten lastelegging luidt als volgt:
1. Hulp en steunverlening aan den
vijand door:
a. in Mei '40 lichtkogels af te schieten
of te doen afschieten op het terrein
van de Gasfabriek;
b. voor de Duitse zaak propaganda te
maken, o.a. door de volgende woor
den, uitgesproken door hem op 8 Juni
'40 .tegen Burgm. Rijnders en dhr.
H. Vooijs. „Wie nu niet meegaat is
een zwakkeling en zwakkelingen wor
den onder de voet gelopen". U beiden
jonge mensen moeten niet straks
kiezen, „en tot zijn buurvrouw Mijs,
U moet nu lid van de N.S.B. worden".
c. tegen Burgm. Rijnders van Oude
Tonge bezwarende verklaringen af te
leggen aan de S.D., door welke ver
klaringen voornoemde Burgm. voor
het Landesgerecht geroepen werd en
veroordeeld .tot een geldboete;
d. zelfstandig of met Dr. Eschauzier of
met anderen dhr. Rijnders bij de
