DRINKWATERLEIDING
BINNENLAND
GOEREE OVERFLAKKEE.
dC P°mpCn m°t0ren
Grooter verteerbaarheid.
By vertearbaarheUtsbepalingen met behulp
van runderen bleek in den afgeloopen winter
te Hoorn dat volgens Nederlandsche werk-
wyze bereid kuilgras wat verteerbaarheid
betreft te kunnen wejy veren met een als
uitstekend bekend staande Nederlandsche
houtsoort, uitgezonderd wat de eiwitachtige
stof betreft, wier verteerbaarheid aanmer-
keiyk by die van het genoemde hooi achter
stond. By ingekuild gras, afkomstig van
hetzelfde uitgangsmateriaal, maar bereid
onder toevoeging van zoutzuur een wei
nig suikerl was de verteerbaarheid van de
zetmeelachtige stof nog iets hooger. Do
eiwitachtige stof werd zelfs nogaaninerke-
lijk beter verteerd, zoodat de desbetreffende
verteringscoêflicienten nog vry aanzienliik
hooger waren dan die van het genoemde
hooi.
|^lNf
PRODUCTIEVE WERKEN TOT BESTRIJ
DING VAN WERKLOOSHEID DOOR
REGEERING ONTWORPEN.
Naar wp vernemen, is onze Regeering van
plan een forsche poging te doen, om tot een
gedeeltelijke oplossing van het werkloos
heidsvraagstuk te geraken.
In beginsel is zy bereid een aanzienlijk
bedrag beschikbaar te stellen tot uitvoering
van productieve werkeD, d.w.z. van werken,
wier uitvoering zij economisch verantwoor
delijk acbt. Dit sluit in, dat zooveel mogeiyk
zal worden gebroken met alle niet-produc-
tieve werkverschaffing, waardoor op het
oogenblik vele millioenen, die door het
departement van Blnnenlandsche Zaken
worden uitgegeven, aan allerlei kleine opjec-
ten zonder noemenswaardig practisch nut
verloren gaan.
Zijn wy wel ingelicht, dan staan op het
werkverschaffingsprogram der Regeering een
reeks van groote plannen, op wier uitvoe
ring ons land sedert lang wacht. Daartoe
zouden behooren:
Inpoldering van den Noordoostelyken
Zuiderzeepolder;
Aanleg van tunnels onder de Maas te
Rotterdam, onder het IJ te Amsterdam,
en onder het Noordzeekanaal te Velzen;
Verbetering van de spoorwegtoestanden
rondom Rotterdam en Amsterdam;
Verbetering van het vaarwater Gronin
gen-de Lemmer e.d.
SCHOLENBOUW PRACTISCH
STOPGEZET.
's-GRAVENHAGE, 5 Juli. - Het practi-
sche gevolg van het ontwerp-Marchant tot
beperking van de L. O.-uitgaven, dat dezer
dagen is ingediend, kan geen ander zijn dan
dat de scholenbouw tot I Januari 1935
nagenoeg geheel wordt stopgezet.
Voor de stichting van een byzondere
school zal immers een dubbel zoo groot
aantal leerliDgen (80 in een kleine gemeente)
noodig zyn als tot nu toe; de vergunning
voor den bouw van een openbare school zal
niet verleend worden tenzy zoo'n school
evenveel leerlingen zal tellen ais voor een
bijzondere school vereiscbt wordt of tenzy
een aanzienlijke bevolkingsaanwas zal plaats
hebben.
Het zal niet zoo licht voorkomen, dat onder
de gegeven omstandigheden in een kleine
gemeente een school zal kunnen worden
gesticht, die al dadeiyk met 80 leerlingen
begint. Geheel uitgesloten is zulks natuurïyk
niet; het is echter duideiyk, dat zulks zich
echter zal beperken tot enkele gevalleD,
zoodat de conclusie, dat tot 1935 feiteiyk
geen of nagenoeg geen nieuwe scholen zullen
worden gebouwd, niet te gewaagd is.
SMOKKELEN IN HET HOOGE KOREN.
Drukke sluikhandel in margarine.
SITTARD, 5 Juli. De smokkelary van
Duitsche margarine heeft ia deze omgeving
gedurende den laatsten tyd steeds grootere
afmetingen aangenomen. De smokkelaars
schijnen aan de Duitsche grenskantoren vol
op Duitsche margarine te kunnen betrekken
voor 31 cent per Kg. Dit is de pry's voor
margarine welke wordt uitgevoerd en welke
door Duitsche grossiers tot aan de Duitsche
kantoren wordt gebracht en door de frau
deurs, nadat door de Duitsche douanen de
loodjes zijn verwijderd en de consenten wor
den afgeteekend, in ontvangst genomen. Was
nu alleen uitvoer toegestaan langs de zoo
genaamde heerbanen, dan kon ook alleen
invoer plaats hebben op regelmatige wyze.
Den smokkelaars wordt echter van Duitsche
zijde gelegenheid gegeven om van de Duit
sche grenskantoren af zich met de marga
rine te verwijderen in allerlei zydelingsche
richtingen op het Duitsche gebied.
Zoodoende wordt het overschrijden der
grens mogeiyk gemaakt op elke plaats, ter
wijl bovendien tengevolge van de groote
hoogte van de korenvelden de fraudeurs zich
als regel met veel succes hierdoor kunnen
werken en hunne vracht in veilige haven
kunneo brengen.
In bet veld worden zooveel voorposten
gebracht, dat bet voor de rijksambtenaren
en votfr de grenspolitie haast onmogeiyk is
om aan de waakzaamheid van deze wachters
te ontkomen.
Tegen de spionnen en voorposten kan niet
worden opgetreden, aangezien deze zich straf
feloos in de grenszone kunnen ophouden,
in andere categotie van smokkelaars
op brutaler wijze te werk. Deze is in
smokkelwaar op en rijdt zonder zich aan
eenige sommatie tot stoppen te storen met
een razende vaart door. De middelen, welke
de ambtenaren te baat nemen om de smok
kelaars te laten stoppen, zooals spykerplank,
gespannen staalkabel en bescbieting met
karabynen, leveren meestal geen resultaat op.
Gelukt bet eeo eukeleu keer deu auto in
beslag te nemen, dan ziet men den volgenden
dag de smokkelaars weer met een lachend
gezicht in een anderen auto zitten. Op het
oogenblik wordt bier de grensfraude van den
oorlogstyd nog overtroffen.
EEN STROP VOOR LEERDAM.
Nieuwe watertoren, uiaar geen afnemers.
LEERDAM, 5 Juli. - Eenige jaren geleden
heeft de N.V. Leerdamsche Waterleidiog-
My. in eigen beheer een nieuwe hoogen
watertoren laten bouwen, die er op berekend
is, de dorpen uit de Vytheerenlanden van
drinkwater te voorzien. Men verzuimde ech
ter zich eerst te vergewissen ol de gemeen
tebesturen wel bereid waren van Leerdam
water te betrekken. Eerst toen de toren
klaar was, ging men er op uit om afnemers
te zoeken. Na langdurige onderhandelingen
en veel strubbelingen besloten eindeiyk vier
gemeenten, n.l. Asperen, Heukelum, Kedl-
chem en Arkel, om water van Leerdam te
betrekken, doch tegen veel lagere tarieven
dan de Leerdamscbe tarieven.
De onderhandelingen met de andere dor-
peD zyn op een fiasco uitgeloopen. Dezer
dagen vond een vergadering plaats, onder
voorzitterschap van burgemeester Slob uit
Meerkerk, die werd bygewoond door den
heer Van Boeyen, vertegenwoordiger van
Ged. Staten, en door vertegenwoorders van
twintig dorpen. In deze byeenkomst werd
in principe besloten geen water te betrekken
uit Leerdam, doch gezamenlijk een eigen
waterle'idingbedryf te stichten en een water
toren te bouwen in Meerkerk. Dit is niet
alleen een teleurstelling voor de Leerdamsche
Waterleiding Mij., doch een groote tegenslag
voor de gemeente Leerdam, die n.l. een
dividenduitkeering van minstens 6% heeft
gegarandeerd gedurende dertig jaar, zonder
eenige medezeggenschap te hebben bedon
gen in exploitatie (alleen de burgemeester
is privé financieel by deze maatacbappy ge
ïnteresseerd en vervult de functie van secre
taris van den Raad van Commissarissen)
Een
gaat
tSaab uiuvuio.
't bezit van auto's, laadt aan de grens de
Verslag van de vergadering van den Raad
der Gemeente MELISSANT, op Woens
dag 5 Juli, des namiddags drie uur.
Voorzitter: Burgemeester Visscher. Afwezig
de heer Vogelaar.
De Voorzitter opende de vergadering met
gebed, waarna de notulen der laatste vergade
ring werden gelezen en onveranderd vast
gesteld.
Ingekomen stukken:
Bericht van de gemeente Stellendam dat tot
vertegenwoordiger in de Stichting Drinkwater
leiding is benoemd in de vacature Jansen, de
Heer P. Roon.
Van het Ministerie van Binnenlandsche Za
ken bericht dat het Exploitatie-tekort op de
gemeentewoningen over *32 bedraagt ƒ534,16
en van het Ministerie van Finantiën dat het
Rijk voor wat den materialenprijs betreft het
Rijk zal bijdragen voor een bedrag van 400,62
Procesverbaal van de kasopname bij den
gemeente-ontvanger, waaruit blijkt dat in kas
was een bedrag van 1.070,66, overeenkomstig
boeken en bescheiden.
Bericht van Ged. Staten over genomen
raadsbesluiten, inzake goedkeuring.
Een missive van Ged. Staten inzake de be
zoldiging van ambtenaren van den Burger
lijken Stand.
Een verzoek van Van Dijk om de vergade
ringen voortaan met dankzegging te sluiten.
B. en W. stelden voor hierop niet in te gaan.
De VOORZITTER deelde mede dat een
verzoek gericht is tot B. en W., om met een
voorstel dienaangaande ter tafel te komen.
Daarin wil echter de meerderheid van B. en
W. niet treden.
VAN DIJK vroeg waarom B. en W. geen
voorstel in dien geest aan den Raad wilde doen.
VOORZITTER deelde mede dat de meer
derheid dit niet wenschte, gezien de samen
stelling van den tegenwoordigen raad.
VAN DIJK meende dat men den bestuurder
van het.Heelal een geheele plaats moest geven
in den raad en geen halve, door alleen met
gebed te openen. Spreker meende dat, afgezien
van de politieke richting, allen schepselen zijn,
die den Heere hebben te vreezen, te eeren en
te dienen.
VAN DEN BOSCH zeide, dat hij er mee
accoord kon gaan, als er steeds reden tot dank
bestond na afloop. Spreker meende dat de
discussies dikwijls van dien aard zijn dat een
sfeer, om in gezamenlijk gebed te gaan, niet
aanwezig is.
VOORZITTER zeide dat het hem bevreemd
de, dat eerst nu met een dergelijk voorstel
ter tafel gekomen wordt. Ik ben nu zoowat 7
jaar hier en voorheen was de Raad samen
gesteld uit alle rechtsche partijen en toen heeft
men er blijkbaar geen behoefte aan gehad,
waarom zullen wij er dan nu mee beginnen,
als die samenstelling is komen te vervallen.
Spreker had gevreesd dat hierover een vrij
uitvoerige discussie zou ontstaan, doch is het
echter met van den Bosch eens dat de sfeer
menigmaal ontbreekt tegenwoordig om aan
het verlangen van Van Dijk tegemoet te ko
men. Ik begrijp ook niet, gezien dat de fractie
van Van Dijk toch ook de vorige maal reeds
in deu Raad was vertegenwoordigd, dat die
er toen niet mee is gekomen.
VAN DIJK zeide dat hij er in zijn vorigen
zittingstijd reeds gaarne mee ter tafel was
gekomen, docli daartoe toen geen vrijmoedig
heid heeft gehad. Wanneer er echter wat
scherpe woorden vallen in de discussies, dan
is dat toch steeds een motief daarvoor ver
zoening te vragen, ik ben zelf meermalen een
aanleiding tot die discussies en daarom dringt
ook de plicht van met dankgebed te sluiten
te meer in me op.
VOORZITTER meende dat ieder voor zicli
dit maar doen moet en dat hij persoonlijk voor
tiet voorstel niets voelt.
Daarna kwam liet voorstel van Dijk in
stemming. Tegen stemden de heeren van Nieu-
wenhuijze, van 't Hof en Tol.
De stemmen staakten, zoodat dit punt
andermaal op de agenda zal verschijnen.
Vastgesteld werd de rekening van de Gezond
lieidscommissie over 1932, welke sloot met
een voordeelig saldo van 102,70.
VAN DEN BOSCH vroeg of het reeds be
kend was dat de Gezondheidscommissie werd
opgeheven.
VOORZITTER deelde mede, dat er wel
Gezondheidscommissies zullen worden opge
heven, doch het is niet bekend welke.
Daarna werd ook vastgesteld de begrooting
der Gezondheidscommissie voor 1934, waarop
voor deze gemeente een bijdrage was uit
getrokken van 50,98.
Vastgesteld werd zonder eenige discussie de
begrooting van de N. V. Electriciteits-Maatij
Goeree en Overflakkee voor het jaar 1934.
Het daarop volgende punt van de agenda:
verzoeken tot vergoeding voor het bezoeken
van de U.L.O. school, werd aangehouden, om
in besloten zitting eerst te worden behandeld.
Het voorschot aan de Bijzondere school
over 1933 werd vastgesteld op f 900,
B. en W. stelden voor de 8 woningen weder
om aan de tegenwoordige huurders te ver
huren voor 124,80 per jaar, onder voor
waarde dat zonder vergunning van B. en W.
geen varkens, honden en kippen nabij die wo
ningen mogen worden gehouden.
Alzoo werd besloten.
Besloten werd de huur voor het staan van
een benzinepomp voor 5 jaar te verlengen
tegen een huurprijs van 1,per jaar.
Benoeming Lid der Plaatselijke School
commissie.
VOORZITTER deelde mede dat voorzien
moest worden in een periodieke vacature. De
aanbeveling luidde: 1. H. van Seters, 2. A. J.
Baart. Met 5 stemmen werd den heer H. van
Seters herkozen.
Tot leden van de commissie van onderzoek
voor de gemeenterekening 1932 en gemeente-
begrooting dienst 1934 werden aangewezen
door den voorzitter de heeren Vogelaar, van
Dijk en van den Bosch.
VAN DEN BOSCH zeide die benoeming wel
aan te willen nemen, mits hij er niet, zooals
den laatsten keer, voor vischje bijzat. Ik zat te
ver van de voorlichtingsman, om iets met aan
dacht te kunnen volgen en als ik dan de stuk
ken in handen kreeg was die zaak al afge
loopen.
VAN DIJK: Dan kun jij, van den Bosch,
dit jaar wel vooraan zitten. Je snapt er toch
niet veel van.
Daarna werd, in verband met de benoeming
van Dr. Huysman als Gemeentearts te Her-
kingen, besloten den pensioengrondslag te
brengen op 1060,Dit op verzoek van den
Pensioenraad.
Daar verder niemand meer het woord ver
langde, sloot de voorzitter de vergadering.
Donderdag is door het Bouwbureau van de i
Drinkwaterleiding alhier een excursie georga
niseerd voor de Pers. Ook wij hadden het
genoegen hieraan deel te nemen, teneinde onze
lezers eens nader op de hoogte te brengen van
den stand van zaken.
Onder leiding van den Hoofdopzichter, den
heer Parmentier vertrokken wij Donderdag
morgen vanaf het kantoor aan de Hoflaan,
eerst naar Middelharnis om meerdere collega's
van de dagbladpers van de boot te halen.
Na een vluchtige kennismaking aan ons
havenhoofd werd terug gereden naar Hotei
Meijer, waar de voorzitter der Stichting, onze
Burgemeester den Hollander allen welkom
heette. De Secretaris, Burgemeester Nieborg
van Stad aan 't Haringvliet, behoorde dezen
dag ook tot het gezelschap, en nam voor den
voorzitter de honneurs waar, wanneer deze
ons moest verlaten.
Dan werd direct de tocht door Flakkee's
landouwen aanvaard en werden wij gebracht
naar het eerste persstation, den Bommel, en
vervolgens naar den bouw van den watertoren
te Zuidzijde, gemeente den Bommel.
Voor détails verwijzen wij onze lezers naar
het onderstaande perscommuniqè, dat ons
verstrekt werd en dat veel uitvoeriger en
technisch beter verzorgd is dan wij zouden
kunnen. Immers de menschen die in het werk
zitten, kunnen ons dat allemaal heel aardig
en zoo duidelijk en volledig vertellen, doch
voor wat de technische omschrijving betreft,
daarvoor zijn wij veel te weinig daarmede
vertrouwd.
Ouitschland telt ruim 65 millioen zielen.
Twee millioen vrouwen meer dan mannen.
BERLIJN, 4 Juli. De bevolking van het
Duitsche rijk telde volgens het rijksbureau
voor statistiek per 16 Juni 65 3 millioen
zielen (het Saargebied niet medegerekend)
en te zamen met de ruim 830 000 inwoners
van het Saargebied in het geheel 66.1 mil
lioen zielen. Dit aantal is 1.7 millioen be
neden dat van het aantal inwoners van het
Duitsche ryk van voor den oorlog, hetwelk
67.8 bedroeg.
Tegenover de telling van 16 Juni 1925 is
de bevolking van het Duitsche ryk (zonder
het Saargebied) met 2,7 millioen of 4 4
toegenomen.
Van de totale bevolking zyn 31 7 millioen
van het manneiyk geslacht, terwyi 33.6 mil
lioen tot het vrouwelyke geslacht behooren.
Wat het absolute bevolkingscyter aangaat
is Duitschland na RuslaDd bet volkrijkste
land van Europa.
Speculatie op den nood dor Thiiringscbe
boeren.
Scherpe waarschuwing aan de verkoopers
WEIMAR, 5 Juli. In Thüringen valt op
het oogenblik te constateeren, dat sommige
veehandelaren en slagers geen vee koopen,
omdat zy verwachten, dat de boeren, die
door stormweer, schade hebben geleden, ge
dwongen zullen z(jn, hun vee van de hand
te doen. De Thüringsche minister-presi
dent en minister van Economische Zaken,
Marschler, heeft een scherpe verklaring tegen
deze handelwyze gepubliceerd, waarin o.a.
wordt gezegd:
Wie den noodtoestand der boeren, waarin
z(j door bet onweer, dus zonder hun eigen
schuld, geraakt zyn, uitbuit, is een schadelijk
lid van de samenleving. Tegen zulke per
sonen zal ten scherpste worden opgetreden.
Z(j zullen in concentratie-kampen gelegen
heid krygen om door lichameiyken arbeid
aan den lijve te voelen, hoe zwaar het werk
van een boer id en hoeveel zweet het kost
om zich in deze crisis op de been te houden.
De polltie-autoriteiten hebben hiertoe de
noodige instructies ontvangen.
Daar de bouw der Drinkwaterleiding thans
zoover gevorderd is, dat binnenkort in den
Westelijken sector tot het leggen van de dienst
leidingen zal kunnen worden overgegaan, heeft
het Bestuur der Stichting gemeend ons in de
gelegenheid te moeten stellen om onder leiding
van den Hoofdopzichter, den Heer S. G. Par
mentier, een bezoek te brengen aan de water-
winplaats, de persterreinen en aan den in aan
bouw zijnden watertoren.
Veel eerder had dit bezoek niet kunnen
plaats vinden, omdat er thans eerst teekening
in het werk begint te komen.
Het werk werd ingezet met het leggen van
het hoofdbuizennet.
Daartoe werd het eiland verdeeld in twee
sectoren, een Westelijken en een Oostelijken
sector.
In den Westelijken sector zijn gelegen da
Gemeenten Goedereede, Stellendam, Melissant,
Dirksland, Middelharnis en Sommelsdijk en in
den Oostelijken sector de Gemeenten Herkin
gen, Oude-Tonge, Nieuwe-Tonge, Stad aan
't Haringvliet, Den Bommel en Ooltgensplaat.
Teneinde de uitvoering van het werk met
het oog op het renteverlies tijdens den bouw
tijd zooveel mogelijk te bespoedigen, werd het
leggen van het buizennet aan twee verschillen
de aannemers gegund.
Helaas was niet te voorzien, dat er nog vele
moeilijkheden zouden moeten worden over
wonnen, alvorens de buizen konden worden
gelegd.
Hoewei Provincie, Polders en Waterschap
pen de toestemming tot het leggen van buizen
grif verleenden zij het dan ook voor wat
de Provincie betreft met eenige tracé-verande
ringen daar bleken verschillende Heerlijk
heden niet bereid om zulks te doen zonder
daarvoor eene aanmerkelijke vergoeding te
ontvangen.
Na ingewonnen juridisch advies, waaruit
bleek, dat de eigendomsrechten van verschil
lende Heerlijkheden zeer zwak gefundeerd
waren, werd om oponthoud te voorkomen
getracht langs minnelijken weg tot overeen
stemming te komen, hetgeen na eenig overleg
gelukte tot op ééne Heerlijkheid na.
Ten aanzien van deze Heerlijkheid moesten
dus andere maatregelen worden genomen, die
daarop neerkwamen, dat aari den Minister van
Waterstaat om toepassing van de Wet op de
Opheffing van Privaatrechtelijke Belemme
ringen werd verzocht, nadat eerst de vereischte
Koninklijke Erkenning van het Openbaar Be
lang van de voor de waterleiding uit te voeren
werken was aangevraagd en verkregen.
Alle door de Wet voorgeschreven handelin
gen zijn inmiddels verricht, zoodat verwacht
mag worden, dat ook binnenkort tot het leg
gen der buizen in de wegen van deze weiger
achtige Heerlijkheid zal kunnen worden over
gegaan.
Uiteraard heeft het leggen van het buizen
net daardoor eenige vertraging ondervonden.
Door de Directie is er echter steeds naar ge
streefd het werk zoodanig te regelen, dat de
aannemers ononderbroken aan den gang kon
den blijven, al was het dan ook niet in dat
tempo, dat de Directie gaarne gezien had.
Enorme partijen buizen, hulpstukken, af
sluiters en brandkranen moesten op het eiland
worden aangevoerd. Daartoe waren twee aan-
voerhavens gekozen, die elk ongeveer in het
hart van een sector lagen en wel Dirksland
voo'r den Westelijken sector en Den Bommel
voor den Oostelijken sector.
Het gewicht van de hiervoorgenoemde mate
rialen bedroeg ngevcer 4.850.000 K.G.
Na aankomst in de haven werden de schepen
gelost en de materialen opgeslagen cn ge
registreerd. Daartoe werd op elk opslagterrcin
een opzichter gestationneerd.
Alvorens de buizen naar de plaatsen, waar
zij gelegd moesten worden, konden worden uit
gereden, moesten deze, evenals de hulpstuk
ken, afsluiters en brandkranen, worden ge
keurd en op een druk van 20 respectievelijk
12 Atm. worden beproefd.
Eerst nadat de materialen aan deze proef
hadden voldaan, mochten zij worden afge
voerd.
De buizen, die voor 60 uit het Saargebied,
voor 25 uit Frankrijk en voor 15 uit
België komen, waren reeds vóór de verzending
op de fabriek beproefd, maar dit neemt niet
weg, dat zij op hare vrij ingewikkelde reis van
de gieterij naar het eiland, zouden kunnen zijn
beschadigd.
Wanneer het buizennet gereed is worden de
buizen ten derden male beproefd, door het ge
heele buizennet of gedeelten daarvan onder een
waterdruk van 100 M. te brengen.
Beschadigingen bij het transport van het
materiaal van de opslagplaatsen naar het werk
ontstaan, worden daardoor nog tijdig ontdekt,
zoodat zij kunnen worden verholpen alvorens
de waterleiding in bedrijf wordt genomen.
De afsluiters, die dienen om bij herstellingen
verschillende gedeelten van het buizennet te
kunnen afsluiten en de brand- en spuikranen
werden hier te lande vervaardigd. De plaatsen
waar brandkranen moesten worden aange
bracht werden door de verschillende Gemeen
ten opgegeven.
Na inbedrijfstelling van de waterleiding zal
het met behulp van de bestaande motorbrand
spuiten mogelijk zijn een brand op afdoende
wijze te bestrijden, terwijl zoolang de motor
brandspuit nog niet op het terrein van den
brand aanwezig is deze met behulp van een
op de waterleiding aangesloten straalpijp zal
kunnen worden aangetast.
Daar de moeilijkheden, die ten aanzien van
het leggen van het buizennet met de Heerlijk
heden waren ontstaan, het eerste in den Weste
lijken sector waren opgelost, is het hoofd
buizennet in dien sector met uitzondering
van de kommen van Middelharnis en Sommels
dijk thans nagenoeg gereed, zoodat in dien
sector binnenkort met het schoonspuien van
het buizennet zal kunnen worden begonnen.
Teneinde het daarvoor benoodigde water te
kunnen verkrijgen, zal een pompaggregaat op
de waterwinplaats worden opgesteld, dat zoo
lang water door het buizennet zal stuwen, tot
dat dit het buizennet volkomen helder verlaat.
Dit water zal dan echter nog niet voor de con
sumptie geschikt zijn, aangezien het nog niet
gezuiverd kon worden, doordat de filterwerken
op het pompstation nog in aanbouw zijn.
Is het buizennet eenmaal schoon gespuid en
dicht bevonden, dan kan tot het leggen van
de verbindingsleidingen naar de woningen wor
den overgegaan. In den loop van de maand
Augustus zal daarmede kunnen worden be
gonnen, terwijl naar verwachting op 1 Decem
ber water in den Westelijken sector en een
groot gedeelte van den Oostelijken sector zal
kunnen worden geleverd.
Met de werken op de waterwinplaats werd
in den loop van de maand Augustus van het
vorige jaar een aanvang gemaakt.
Zooals bekend mag worden geacht, omvat
de waterwinplaats op het oogenblik nog alleen
maar de Oostduinen, terwijl daarvoor metter
tijd ook de Middelduinen zuilen moeten worden
aangekocht.
Jammer is het, dat met de eigenaren van de
Middelduinen geen overeenstemming over de
aankoopsom kon worden verkregen, zoodat er
thans niet anders op zal zitten, dan om op ont
eigening van deze duinen aan te sturen. Beide
duingebieden zijn gelegen in de Gemeente Oud
dorp.
Bij eene duinwaterleiding als de onder
havige, is men öf aangewezen op bovenduin-
water óf op diepduinwater dan wel op eene
combinatie van beide soorten duinwater.
Bovenduinwafer ontstaat uit den neerslag,
afkomstig van regen en sneeuw. Voor een ge
deelte verdampt de regen, maar een belang
rijker gedeelte dringt in den bodem. De Oost
duinen verheffen zich gemiddeld van 4 M. tot
7 M. boven Nieuw Amsterdamsch Peil. Daar
zich ongeveer ter hoogte van N.A.P. een klei-
lag ter dikte van ongeveer 1,50 M. bevindt,
die een grooten weerstand biedt, kan slechts
eene kleine waterhoeveelheid door deze klei
laag heendringen, zoodat bij oververzadiging
van het duinterrein het wateroverschot eencr-
zijds naar de zee en anderzijds naar de polders
afvloeit. Het water, dat door de kleilaag heen
dringt, blijft grootendeels voor het nageslacht
bewaard, terwijl het water, dat zeewaarts en
landwaarts afstroomt, voor de gemeenschap
verloten gaat.
Uit het vorenstaande valt af te leiden, dat
zich in den loop der eeuwen in liet duingebied
onder de kleilaag een soort van zoetwater
reservoir moet hebben gevormd, dat aan dc
zijkanten en aan den onderkant door zout
water wordt omgeven.
Is liet duingebied breed, zooals het kust
gebied tussclien Alkmaar en 's-Gravenhage,
dan is de inhoud van het zoetwaterreservoir
zoo groot, dat de behoefte aan water grooten
deels uit liet diepgroiidwaterreservoir kan wor
den gedekt.
Er zijn duingebieden, waar het zoetwater-
bekken eene diepte van meer dan 100 Meter
heeft. De grootste diepte van het zoetwater
reservoir in dc Ouddorpsclie duinen bedraagt
ongeveer 45 Meter.
Dc adviseur schatte dc inhoud van liet zoct-
waterreservoir in den kop van Goeree op
129.000.000 M3, al ligt het voor de hand, dat
liet practisch onmogelijk zal zijn om deze hoe
veelheid op te pompen.
Wanneer groote hoeveelheden zoet water
uit het diepgrondwaterreservoir zouden wor
den weggepompt, dan zou het zoute water op
den duur opdringen, waardoor het zoetwater
i reservoir zou verzouten.
In verband daarmede was liet raadzaam om
te trachten het bovenduinwater, dat anders
zee- eri landinwaarts verloren ging, ten be
waren Va" C'C ^r' uk wat er voorzie ii i ng te be-
Daartoe werd in de lengterichting van het
duingebied een kanaal ter lengte van 1.100 Al
geprojecteerd.
Dit kanaal heeft aan den bovenkant eene
breedte van ongeveer 24 Meter en aan den
onderkant van ongeveer 0,5 Meter. Bij den
tegenwoordigen bovengrondwaterstand staat
er ongeveer 4 M. water in het kanaal, zoodat
wanneer het geheele kanaal gereed is, de water
voorraad daarin ongeveer 37.500 M3 zal be
dragen.
De pompen in het pompstation zullen het
water aanstonds uit dit kanaal op de filters
pompen, als gevolg waarvan de waterspiegel
langzaam zal dalen. Daalt de waterspiegel dan
zal het kanaal eene draineerende werking op
net omliggende duingebied uitoefenen, welke
werking tot op zekere hoogte grooter zal wor
den naarmate de waterspiegel in het kanaal
daalt.
Het bovenduingebied zou op deze wijze op
den duur volkomen worden gedraineerd, in
dien het niet door regenval en sneeuw steeds
opnieuw werd verzadigd. Waar de nuttige
neerslag in het eerste twintigjarig tijdvak
grooter zal zijn dan het waterverbruik en er
bovendien op het oogenblik eene enorme water-
reserve in de duinen aanwezig is, zal het vele
jaren duren, alvorens tot uitbreiding van het
kanaal zal moeten worden overgegaan.
Nu kan het voorkomen, dat na verloop van
Jare" bli langdurige en groote droogte en nadat
de thans aanwezige waterreserve zal zijn uit
geput, het kanaal leeg raakt. Om ook onder
deze omstandigheden in eene ongestoorde water
distributie te kunnen voorzien, zal een beroep
gedaan moeten worden op het diepgrondwater
Dit diepgrondwater ligt, zooals uit het
vorenstaande is gebleken, onder de kleilaag
opgesloten. Om nu bij dit diepgrondwater te
kunnen komen, zijn op zeventien plaatsen
openingen in de kleilaag gemaakt, waarin put-
buizen zijn gesteld met filters van 9 Meter
lang.
Ontstaat er nu aanstonds een tijdelijk tekort
aan bovengrondwater, dan kan het ontbreken
de door middel van een bijzonder soort pompen
uit het diepgrondwaterreservoir worden opge
pompt Blijkt, dat het op den duur nood
zakelijk zal worden om vaak en langdurig
diepgrondwater op te pompen, dan zal tot
ï,,n?'ng van het kanaal in het gebied van
de Middelduinen moeten worden overgegaan.
Tussehen het diepduinwater en het hoven-
duinwater bestaat eenig kwaliteitsverschil
Onder meer bevat het diepduinwater meer
ijzer dan het bovenduinwater. Daarentegen is
bet diepduinwater steriel, wat niet gezegd kan
worden van het bovenduinwater. Immers het
bovenduinwater staat bloot aan verontreini
ging-
Indien de waterleiding uitsluitend op diep
grondwater was aangewezen, dan zou dit
water, aangezien het steriel is, niet met be
hulp van langzaam werkende filters behoeven
te worden gefiltreerd.
Waar echter in het onderhavige geval bijna
uitsluitend gebruik zal worden gemaakt van
het uit het kanaal afkomstige bovenduinwater
en ook de diepgrondwaterputten, wanneer
daaruit wordt opgepompt, in het kanaal zullen
uitstorten moet het water, alvorens dit
voor de consumptie geschikt is, niet alleen ont-
ijzerd maar bovendien bacteriologisch gezui
verd worden.
De ontijzering geschiedt door het water in
zeer dunne stralen boven groote met grind ge
vulde bakken te versproeien, waarna het ijzer
in verbinding met de in de lucht aanwezige
zuurstof oxydeert en neerslaat. Ten deele
wordt dit ijzer opgevangen in het grind, terwijl
het verder grootendeels in de bezinkkelders
bezinkt.
Het water wordt door middel van lagedruk-
centnfugaalpompen op de sproeibakken ge
pompt. 6
Dit geschiedt niet rechtstreeks vanuit het
kanaal, doch vanuit een 9 Meter diepen hevel-
put, waarin de hevelleiding uitmondt, die de
verbinding tussehen het kanaal en den hevel-
put vormt. Wordt nu op den hevelput ge
pompt, dan daalt daarin de waterspiegel "als
gevolg waarvan het water uit het kanaal uit
eigen kracht in den put kan overhevelen.
De lagedruk-centrifugaalpompeti zullen als
regel door een ruwoliemotor worden gedreven.
Indien er buiten den normalen werktijd moet
worden gepompt, moet zulks automatisch kun
nen geschieden, zoodat in liet pompstation ook
aoor elektromotoren aangedreven pompen zul
len worden ojigesteld, die automatisch in wer
king komen, zoodra de inhoud van de kelders
gedaald IsSPr0eibakkCn t0t een bcPaald Peil
De sproeibakken worden aangebracht in het
In dit gebouw, het eigenlijke pompstation
dienIweVtrekkénatS V°°r kant°°r a"dcrc
in ^70lgen thans den '"op van het water
het n! POI71Pstat,on verder, dan zien wij dat
z in pompstationgebouw ontijzerd te
nati'it t, ?cn verI,ane: op de zoogenaamde
pront k°,"^ Dcze ,,afilt"s bestaan uit vier
en dien Tm't k?kkcn' elk va» 1X 12 Al.
zand en fil^rgrintfworden'getmld '"Ct
"a^i)f"nb^eK0Ï.Mge7efeurS
snelheid, die bovendien nog door filterr'egula-
teurs wordt geregeld, zakt het wate door de
eventueeHn het' de bacteriën die
eventueel in het water voorhanden mochten
hehhe! 6 worden. Na dc filtervulling te
hebben gepasseerd, vloeit het water in onder
deze vulling aangebrachte kanaaltjes om van
