Het Wiegekind.
BINNENLAND
De Java-Suikerindustrie en haar
beteekenis voor Land en Volk.
ONZE EILANDEN VAN WOENSDAG 18 JANUARI 19 2 6
niet plaats vindt, men heel wat onaange
namer dingen ervaren moet.
De raededeeling betreffende de storting der
gewetensgelden uit Strijen bewijst dus 011-
wederlegbaar het bestaan van omvangrijke
en zeer betreurenswaarde corruptieve prak
tijken.
Overgenomen uit Het Weekblad voor den
Nederl. Bond aan Gemeente-Ambtenaren.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
Zoo lang een kind nog in de wieg
ligt, zal de huid van de kleine op
sommige plaatsen vaak rood en
branderig zijn en zelfs stuk gaan. Dit
verzacht en geneest menmetPUROL
Plaatselijk Nieuws.
M1DDËLHARN1S. Mej. de Wed. Vletter
heeft haar woonhuis aan het Zandpad onder
hands verkocht aan dhr. Jt. van Hulst, alhier.
Gevonden voorwerpen: een paar
renschoenen, terug te bekomen bij den heer
Van Paasschen, Hobbemastraat.
Werkloozen-statistiek. Gedurende de
week van 9 t/m 14 Januari hebben zich bij
den Correspondent als werkzoekenden doen
inschrijven: 19 veldarbeiders;7 zeevisschers
en 1 timmerman. Totaal 27 personen. Ge
plaatst bij de gemeente 7 veldarbeiders.
Woensdag 25 Januari des avonds 6.S0
uur zal in het Zondagsschoolgebouw „Rebo-
both" een zanguitvoering gehouden worden
door het weezenkoor uit het Provinciaal
Geref. Weeshuis, onder leiding van den heer
Weeda.
Centrale Veiling te Middelharnis
Veiling van Try dag 13 Januari 1928,
Kippeneieren 60-63 k.g. 8,85 tot ƒ9,45.
Idem 50—53 k.g. 6,75 tot 7,25.
Idem(br.) 60 61 k.g. 8,85 tot ƒ9,
Eendeieren 9,60.
Alles per 100 stuks.
Savoye kool ƒ10,— tot ƒ10,10 per lOOstuks.
Roode kool 14,— per 100 stuks.
Boerekool 7,60 per 100 k.g.
Spruiten 12,— tot 16,80 per 100 k.g.
Armgaard 13,60 tot 16,50 per 100 k g.
Cainpagners f 9,60 tot 14,70 per 100 k.g.
Grauwzoete Renetten j 10,60 per 100 k.g.
Zoete appelen 10,SO tot 12,60 per 100 k.g.
Goudrenetten 10,10 tot 13,60 per 100 k.g.
Bellefleurs 8,50 tot 12,90 per 100 k.g.
Bergamotten 12,40 tot ƒ12,60 per lOOk.g.
Kleiperen 6,90 tot 13,70 p. 100 k.g.
Sinaasappelen ƒ1,38 tot ƒ2,— per lOOst.
Knollen 3,60 tot 5,7ü per 100 st.
Kaas 0,25 tot 0,57 per pond.
Boter 0,90 lot 1,04 per pond.
Veiling van Maandag 16 Januari 1928.
Kippeneieren 62 k.g. S,55 per 100 stuks.
Idem 51-52 k.g. ƒ6,75 tot 7,10 p. lOOst.
Idem bruine 60 k.g. 8,70 per 100 stuks.
SINAASAPPELEN 1,28 tot ƒ2,02 p. 100st.
Spruiten 15,80 tot 16,70 per 100 k g.
Knollen 0,60 per 100 k.g.
Bellefleurs ƒ11,40 tot ƒ14,30 per 100 k.g.
Goudreinetten 10,90 tot 14,80p. lOOk.g.
Ponsperen 12,S0 per 100 k.g.
Kaas 0,30 tot 0,50 per pond.
Boter 0,90 tot 1,01 per pond.
SOMMELSDIJK.
Loop der bevolking over 1927.
M. V. Tot.
Bevolking op 1 Jan. 1927: 1844 1797 3641
Vermeerdering:
door geboorte 32 M. 31 V. Tot. 63
door vestiging 78 96 174
2e perc. A. Hoek f3050,3e perc. J.Tanis Pz,,
4e perc. K. Tanis Az. f 2150.
Ten verzoeke van E. Mast te Den Bommel
1 perceel boschgrond aan 't Hooge Pad, in
gezet door T. Tanis Tz. f610.2 ingezet door
T. Tanis Tz. voor f 510.
Voor de te houden Landbouwhuishoud-
cursus zijn 18 deelnemers.
De werkman H. Boslooper had het on
geluk met het omzetten /an grond zoodanig
een stuk grond op zijn lichaam te krijgen,
dat geneeskundige hulp noodig was.
De kuilvisschers hebben deafgeloopen
week van 40 70 kilo schubben gevangen
en 100 vaten sardijnen.
NIEUWE TÖNGE. Afgeloopen week wer
den in deze gemeente vervoerd: 6500balen
uien en 1500 balen peen.
Over het afgeloopen jaar werden in
deze gemeente 10 raadsvergaderingen ge
houden.
Door B. en W. werd aan A. Mans
wederom vergunning verleend tot het bou
wen van een tweetal woningen in de Naam-
looze strrat en aan I. Mosselman, tot den
bouw van een garage en houtloods.
Samen 110 M. 127 V. Tot. 237
Vermindering:
door sterfte 24 M. 21 V. Tot. 45
door vertrek 112 124 236
Samen 136 M. 145 V. Tot. 281
Alzoo een vermindering van 26 M. en
18 V. of in totaal 44 personen, zoodat de
bevolking op 31 December 1927 telde 1818 M.,
1779 V. Totaal 3597 personen.
Huwelijken 30. Levenloos aangegeven
kinderen 1. Kindserkenningen 2.
Een 8-tal werkloozen werden deze week
door de gemeente te werk gesteld.
De heer P. Verbiest alhier is aangesteld
als kweekeling met akte aan de Openb. Lagere
School.
HERRINGEN. Krachtens besluit van Ged.
Staten dezer Provincie zal de ijk en herijk
van maten en gewichten in deze gemeente
worden gehouden op 25 September 1928.
GOËDEREEDE. Donderdagavond a s. hoopt
in de Herv. kerk voor te gaan de heer W.
Bouman van Stellendam.
De Diakonierekening der Ned. Herv.
kerk ligt gedurende 8 dagen ter inzage bij
J. Roos.
De landbouwer H. v. Asperen heeft
eenige perceelen bouwland ondershands ver
huurd aan de Gebr. Erkelens.
De kuilvisschers hebben de vorige week
van 20 40 kilo schubben gevangen.
Kr. Roos heeft ondershands aangekocht
het woonhuis van de gezusters de Koe, die
binnenkort naar Haarlem vertrekken.
Het ledental der pas-opgerichte vereen,
ziekenhuis-verpleging is gestegen tot 165.
OUDDORP. Uitslag verkooping bij inzet
Bouw- en Weiland, ten [verzoeke van Jb.
Lodder Tz. Zuidland.
1 perceel Weiland, 1 Gem. 261 R.V.M.,
ingezet door K. Tanis Az. op f 2610.
b. ten verzoeke van Joh. Lodder Tz. te
Rotterdam, le perc. KI. den Bout f 4800,
OUDE TON GE. Op Woensdag 25 dezer
dos n.m. 4 uur, bestaat gelegenheid tot kos-
telooze inenting of herinenting van hen, die
zich daartoe ten huize van den Geneesheer
aanmelden.
Ds. Bax alhier heeft een beroep ont
vangen van de Ned. Herv. Gemeente te
Puttershoek.
De opbrengst der collecte ten bate van
den Ger. Zendingsbond, gehouden in de Ned,
Herv. kerk heeft met nagekomen giften in
totaal opgebracht 109,08.
Zeer laffe daad De regenput van den
heer H. C. Ouwens alhier is met petroleum
verontreinigd. Voor zulk een lage daad zijn
geen afkeuringen voldoende. Is dit kwajon
gens- of mannenwerk? We hopen dat het de
politie zal mogen gelukken den dader(s) te
ontdekken. Hoe het ook zij, het is geen
Hollandsche jongen die tot zooiets in staat is.
De Burgemeester heeft een openbare
raadsvergadering belegd tegen Donderdag,
19 dezer v.m. 10 uur.
Eind vorige week omstreeks 10 urn
's avonds ontving den heer P. de Weerd,
caféhouder alhier, door de radio het volgende
S.OS. sein op: Den heerMattheusMunters,
landbouwer wonende te Oude Tonge, Flak-
kee, wordt verzocht zich per eerste gelegen
heid naar het ziekenhuis op den Coolsingel
te Rotterdam te begeven, alwaar zijn zuster
zeer ernstig ziek ligt. Den heer De Weerd
liet onmiddellijk bedoelden Munters waar
schuwen, met het gevolg dat deze den an
deren dag 's morgens 9 uur reeds in de
stad was.
Schipper M. Oomens geraakte met zijn
vaartuig „Aaltje", geladen met aardappelen,
uien enz. voor België in de „Oude Tongsche
vallei" op de Krammer aan den grond en
moest in het schip van dhr. J.'t Hart worden
overgeladen.
Door den Kommies der belastingen
alhier zijn eenige personen verbaliseerd
wegens het rijden op een rijwiel zonder
vereischt belastingmerk.
Dhr. G. Pleterse heeft onderhands een
stuk bouwland gepacht van dhr. Joh. Janse
alhier.
Door het ziekenfonds „D.E.S." en be
grafenisfonds „O. B." zullen nadere bespre
kingen worden gevoerd om tot oprichting
van een fonds tot steun bij ziekenhuisver-
pleging te geraken.
Op Woensdag 18 dezer zal de muziek-
vereeniging „Vooruit" een uitvoering geven
in de bovenzaal van hotel „Van Veen" en de
daarop volgende Woensdag in hotel „Jacobs".
OOLTGENSPLAAT. De gemeenteraad
komt in openbare vergadering bijeen op
Donderdag 19 Januari a.s., des namiddags
half drie.
Met aanvankelijk 20 leden is hier een
nieuwe zangvereeniging opgericht, genaamd
„Ons Genoegen". Het bestuur is samengesteld
als volgt: C. Leijdens, directeur; W. van
Dam, voorzitter; C. Hokke, 2e voorzitter;
Ant. Hokke, secretaris; A. de Berg, penning
meester en Adr. de Vos, commissaris.
In de woning van den heer P. Troost,
staande in de Pieter Biggestraat, brak een
vrij ernstige brand uit. Gelukkig werd spoedig
hulp verleend, waardoor erger kon worden
voorkomen. Heel de wasch, welke boven de
kachel te drogen hing, werd een prooi der
vlammen. Verzekering dekt de geleden
schade.
Zaterdagavond ontstond op den Molen
dijk een handgemeen tusschen een tweetal
jongelieden, waarbij de 17-jarige A. Braber
zoo ernstig aan het oog werd gewond, dat
heelkundige hulp moest worden ingeroepen.
Voor de betrekking van gemeente
opzichter hebben zich een 12 tal sollicitanten
aangemeld.
BURGERLIJKE STAND.
Geboren: Wilhelmina Jannetje, d. van
Pieter Bakelaar en Elizabeth KievitPieter -
nella Martina Elizabeth, d. van Johannis
Egidius Boets en Anna Catharina Jacobs.
DEN BOMMEL. De vorige week werden
van hier verscheept 938 H.L. aardappelen,
600 H L. uien en 658 H.L. peen.
Aan C. van der Sluijs is vergunning
verleend tot het plaatsen van een 3 P.K.
benzine-motor, voor het drijven van een"
dynamo.
Sedert vele jaren werd door mjj iedere
maand het resultaat meegedeeld van de
regenwaarnemingen van het station Den
Bommel van het K.N.M.-Instituut te De Biidt.
Vooral in den laatsten tijd wordt aan die
opgaven meer aandacht gewijd, hetgeen
blijkt uit het feit, dat mij af en toe vragen
gedaan betreffende deze zaak. En meestal
luidt zoo'n vraag: „Hoeveel is dat toch, zoo
veel of zooveel millimeters". Ik zal trachten
in 'tkort daarop te antwoorden:
Als er één millimeter regen valt, is dat
per Hectare een hoeveelheid van 100 x 100 X
1/1000 M3 10 M3 of 100 H.L. Dus 1 mil
limeter staat gelijk met 100 H.L. per H,A.
In het jaar 1927 is gevallen: 859.6 mM
neerslag dat is per H.A. 85.960 Hectoliter
water. Als men nu nog weet, dat de polder
Den Bommel met bijhooren 1800 H.A. groot
is dan viel in 1927 over die oppervlakte een
hoeveelheid regen van 111.748.000 H.L. Nu
was 1927 een nat jaar. Over de laatste kwart
eeuw bedraagt de gemiddelde hoeveelheid
per jaar 700 millimeter. Dan zou die hoe
veelheid over de heele polder bedragen
91.000 000 H.L.
Nu komen daar nog bij ruim 30 norton
wellen. Deze geven, volgens mij verstrekte
opgaven 23000 M3 of 230.000 H.L. per week
dit is per jaar 52 X 280.000 K.G. 11.960.000
H.L water. Zoodat er een teveel kwam van:
123.708.000 H.L. water over 1927.
En in een jaar volgens het gemiddelde
van 700 mM. bedraagt dat teveel toch nog
102 960.000 H L.
Ik heb, hoop ik, hiermee mijn vragers
tevreden gesteld. Zij kunnen hieruit zien dat
het spreekwoord: „Veel droppels maken een
plas" volkomen waar is.
HELLE VOETSLUIS. Donderdag 19 Jan.
1928 hoopt Helvoet's Gemengd koor „V. I. O.
L. A." haar jaarlijksche uitvoering te geven
in de „Casinozaal." Het programma zal be
staan uit een achttal zangnummers en het
blijspel in 4 bedrijven „De Kippen van den
Majoor." Voor het muzikale gedeelte zijn
aangenomen de H.H. John. Burger (Viool)
en K. Joohépe (piano) beiden van Rotterdam.
Voor verdere bijzonderheden zie men de
reclame-biljetten.
Hellevoetsluis II speelde Zondagj.L te
Rotterdam een bondswedstrijd tegen Sparta 8
en moest met 6 1 het onderspit delven.
VEILING8BEKICHT
van Vrydag 13 Januari 1928
der Coöp. Tuinbouw- en Veilingsvereeniging
„Oostvoorne".
Prei 4,30 tot 12,20 per 100 bos.
Peen (koe) ƒ7,— per 100 Kg.
Kroten 6,80 per 100 K.G.
Kool (roode) ƒ7,- tot 15,—per lOOstuks.
Kool (savoye) ƒ3,— tot 13,— per lOOst.
Boerenkool 0,37 tot 0,50 per krat.
Uien 7,90 tot 12,30 per 100 k.g.
Sjalotten ƒ6,— per 100 K.G.
Keukenappelen 0,12 tot 0,29 per k.g.
Keukenperen 0,03 tot 0,14 per k.g.
Spruiten 0.10 tot 0,35 per k.g.
Selderij 6,70 per 100 bos.
Kipeieren netto 8,60 tot 9,20 per 100 st.
Aanvoer 7163 stuks.
„JAN".
„Jan" te heeten, zou niets lijken,
„Jan" is mij te algemeen;
Want, had ik het voor m'n zeggen,
'k Gaf dien naam een paard alleen.
„Jannen" zijn verschoppelingen,
Nergens bijna doen ze goed,
Bij critiek of ongelukken
Is meestal een „Jan" de bloed.
Altijd is het maar „Jan Salie"
Of een „Jan-van-lik-m'n-vest",
Dan weer hoort men „Jan-de-Stakker",
„Janneman" of „Jan-die-kletst".
Meestentijds zyn het de „Jannen"
Die men onuitstaanbaar vindt,
„Jan de Kleumer" of „Jan Bobber"
Hoort men roepen door een kind.
Janmaat, Jan-pak-an, Jandorie,
Jan-van-pas, Jan Boezeroen,
Jantje rap, Jan toerelorie,
Jan publiek en Jan katoen,
Jan sekuur en ook Jan klaassen,
Jantje kwast, Jan mopperaar,
Jantje plank en Jantje pruttel,
Jantje hier en Jantje daar.
Thuis is meestal „Jan" een sukkel,
Of terecht: „Jan Ongeluk",
Van een thee-servies maakt „Jantje"
"Wel de meeste kopjes stuk.
In-den-volksmond heet het altijd
„Jantje lacht" en „Jantje huilt",
„Jan" alleen moet luiers spoelen,
Die de kleine heeft bevuild I
S M. J. N.
VERMIST.
Omtrent den vermisten directeur van de
stoomzuivelfabriek en korenmalerij teHijken,
wiens motorrijwiel aan de DrentscheHoofd
vaart onder de gemeente Diepen is gevon
den, wordt nader gemeld, dat men het dreg
gen heeft gestaakt, toen bekend werd, dat
hij Vrijdagavond om 7 uur nog een bezoek
heeft gebracht aan een café te Smilde en
ook 's avonds om 11 uur aldaar nog is her
kend. Voor het overige heeft men geen en
kele verdere aanwijzing aangaande den ver
miste.
Het schijnt thans wel vast te staan, dat
de administratie niet in orde is en dat er
onregelmatigheden zijn gepleegd. Omtrent
den omvang van het tekort is niets naders
bekend. Het zal vermoedelijk wel in de
duizenden loopen.
FABRIEKSBRAND TE HOOGEVEEN.
Zaterdagavond omstreeks 7 uur is brand
ontdekt in de stoomvermicelli- en macaro-
niefabriek „De Adelaar" te Hoogeveen,
eigenaar de heer A. H. Damhoff. Het gebouw
stond door de groote hoeveelheid brandbare
stoffen weldra in lichtelaaie. De brandweer
werkte met volle kracht, twee motorspuiten
en een babyspuit, doch kon niet verhoeden
dat het fabrieksgebouw met de voorraden
geheel uitbrandde. Voor de belendende per
ceelen heeft groot gevaar bestaan, doch men
heeft deze weten te behouden. De fabriek
lag aan de Hoogeveensche vaart, zoodat vol
doende water aanwezig was.
Door dezen brand zullen een dertig perso
nen geruimen tijd werkloos worden.
Er waren zeer veel goederen en grond
stoffen in de fabriek opgeslagen.
Verzekering dekt de schade.
Burgemeester, wethouders en verschillende
raadsleden waren op het terrein van den
brand aanwezig.
De aardbeving van Vrijdagnacht.
De aardschok, die in den nacht van Vrij
dag en Zaterdagnacht te Heerlen en om
streken is gevoeld, is ook in België op veel
plaatsen waargenomen. Het observatorium
te Ukkel registreerde Zaterdag om 17
minuten 54 seconden na middernacht den
eersten schok, die het zwaarst gevoeld werd
in het Oosten van de provincie Luik in de
vallei van de Vender, in het Noorden van
de provincie Luxemburg en de provincie
Namen. De tweede schok werd gevoeld
tusschen 3 en 4 uur 's ochtends. Het ver
schijnsel werd eveneens waargenomen in de
omstreken van Brussel, te Schaerbeek, Halle
enz. Nergens werd echter stoffelijke schade
aangericht. Te Borgworm werd bij den eer
sten schok eveneens een onderaardsch ge
rommel gehoord. Te Angleur bij Luik liepen
in het rangeerstation verscheidene wagens
op elkaar. In het station te Trooz beefde
het heele gebouw. De schok werd eveneens
gevoeld in verscheidene dorpen van de vallei
der Ourthe.
Ook uit Aken wordt gemeld, dat daar een
hevige aardbeving is waargenomen.
De vreemde sterfgevallen te Vriezenveen,
Donderdagavond laat is het jongste meisje
van de familie Br., te Vriezenveen, oud
4 jaar, plotseling ook zeer ernstig ongesteld
geworden, zoodat de geneesheer onmiddellijke
overbrenging naar het ziekenhuis te Almelo
gelastte. Vrijdagmiddag is ook dit meisje
overleden. Een oorzaak is nog niet bekend.
Het gezin van Br. heeft dus in drie dagen
tijds drie kinderen verloren.
Commissaris der Koningin in Zuid-Holland.
Bij Kon. besluit is met ingang van 1 Maart
benoemd tot commissaris der Koningin in
de provincie Zuid-Holland jhr. mr. dr. H.
A. van Karnebeek, minister van staat.
AUTOBUS VAN DEN DIJK GEVALLEN.
Ernstig ongeval by Purmerend.
JISP, 14 Jan. - Op den Nekkerdijk zakte
een autobus van de firma De Ruyter en Groot
in den grond, welke door den grooten regen
val week geworden was. De wagen sloeg over
den kop en viel in den benedendijk. In de
bus bevonden zich twaalf jongelieden, bijna
allen uit Purmerend. Door het dakluik en
de voorruit wisten zy Daar buiten te komen.
Allen werden echter door glasscherven ge
wond, een hunner, Bakker genaamd, wonende
te Beemster, zoo ernstig, dat een geneesheer
overbrenging naar het ziekenhuis te Purmer
end noodig oordeelde. De overigen werden
te Nek in een café verbonden.
In sommige straten geen ruit gespaard.
ROTTERDAM, 14 Jan. De nachtelijke
ruitenvernieling begint hier thans werkelijk
angstwekkende afmetingen aan te nemen.
Tot dusver bleef het vernielen beperkt tot
het Westelijk stadsdeel. Alle winkelzaken
zijn daar echter bewerkt, zoodat vandaag
nog slechts enkele klachten uit dit stadsdeel
binnenkwamen.
Vannacht heeft het kwaad zich evenwel
over de heele stad uitgebreid. Zoo werden
vernielingen geconstateerd in de Burg. Mei-
neszlaan, het Westnieuwland, Keizerstraat,
Noordblaak, Hoogstraat, Plan C, Steiger,
Honingerdijk, Zwaanshals, Zwart Jansstraat,
Soetendaalscheweg, Pijnackerplein, Benthui-
zerstraat, v. d. Takstraat, Burg. Hoffman-
plein, Prins Hendrikkade, Stieltjesplein en
Roosestraat. In sommige straten werd vrij
wel geen ruit gespaard. Alle ruiten vertoo-
nen diepe krassen, welke met een diamant
snijder moeten zijn toegebracht. Enkele
ruiten vertoonen ook gaten. Vermoedelijk
heeft men thans niet meer met één man te
doen, doch is een heele troep van vernielers
aan het werk.
Gebleken is echter, dat niet alle klachten
gegrond zijn en dat verschillende winkeliers
thans aangifte doen van vernieling van hun
ruiten, die reeds eerder gebeurd is.
De politie heeft uitgebreide maatregelen
genomen, om aan de baldadigheid een einde
te maken.
URK UIT DE IJSMASSA'S VERLOST.
URK, 14 Jan. De Westelijke storm van
den afgeloopen nacht heeft de ijsmassa's
voor de Urker haven weggedreven. De post
boot heeft hedenmorgen den dienst Kampen-
Urk-Enkhuizen hervat.
DOOR EEN AUTO OVERREDEN
EN GEDOOD,
GORINCHEM, 14 Jan. Hedenmiddag is
het 8-jarig zoontje van den landbouwer T. de
Stigter onder den passeerenden auto geraakt
van den heer A. J. van den Heuvel alhier,
die zeer langzaam reed. Het knaapje stak,
zonder op te letten, achter een anderen auto
om, den weg over. De jongen werd tegen
den grond geworpen en was direct dood.
OP VRIJE VOETEN GESTELD.
De directeur der Rotter damselie
„Deposito- en Effectenbank".
ROTTERDAM, 14 Jan. De directeur van
de Rotterdamsche „Deposito- en Effecten-
bank" de 33-jarige C. v. O., die onder ver
denking van verduisteringen tot een bedrag
van 10.000 werd gearresteerd, is heden
in vrijheid gesteld. Naar wij vernemen, heeft
zyn vader de benadeelden schadeloosgesteld.
De strafvervolging tegen v. O. zal echter niet
worden ingetrokken.
BRUTALE INBRAAK TE VOORBURG.
's-GRAVENHAGE, 14 Jan. Ten huize
van den bouwkundige G. C. K., Parkweg 45,
te Voorburg, is gisteravond een brutale in
braak gepleegd. Mevr. K., die alleen thuis
was, daar haar man op reis was en de dienst
bode uit was, ging omstreeks halfacht nog
even een luchtje scheppen. Toen zij tegen
negen uur terugkwam vond zij het geheele
huis overhoop gehaald. De inhoud van kasten
en zelfs het beddegoed lagen over den vloer
verspreid. Bfl het ingestelde politie onderzoek
bleek, dat een groot aantal gouden en zilveren
voorwerpen, w.o. een gouden horloge, een
gouden halsketting en een diamanten broche,
enz, waren ontvreemd, tot een geldswaarde
van ca. 1200. Vermoedelijk is men door
inklimming de woning binnengedrongen.
Van de daders is tot heden geen spoor ge
vonden.
HANDTASTELIJKHEDEN MET EEN
DEURWAARDER.
Gerechlelyke verkoop in den tuin.
LEIDEN, 14 Jan. Zekere B., lid der
Israëlitische gemeente alhier, die geweigerd
had de aan dit kerkgenootschap verschul
digde belasting te betalen, was daartoe in
rechten aangesproken, in iaatste instantie
tot betaling veroordeeld. Gistermiddag kwam
een deurwaarder, vergezeld van de noodige
politiemacht om tot den gerechtelijken ver
koop van goederen over te gaan. B. liet dit
niet goedschiks toe. Toen heeft men den
toegang tot de woning geforceerd en kwam
men ten slotte in den tuin, waar men tot
verkoop zou overgaan. Een slaapkamermeu
bel en een klein beeldje, door den eigenaar
zelf weer gekocht, brachten juist de ver
schuldigde belasting op. Nu moest het uit
zijn, meende B., doch hij had buiten de wet
gerekend. Ook de gerechtelijke kosten, die
veel meer beliepen dan de belasting zelf,
moesten betaald worden. Toen in den tuin
geen goederen meer voor verkoop aanwezig
waren, wilde de deurwaarder met zijn per
soneel de woning betreden. Dit was den heer
te machtig. Hij ging den deurwaarder te
lijf. Er ontstond een hevige worsteling.
Eindelijk poogden de waarnemende com
missaris van politie en een hoofdinspecteur
der recherche de vechtenden te scheiden,
dat met veel moeite gelukte. Bij gebrek aan
koopers slaagde men er evenwel niet in het
vereischte bedrag te bereiken.
Tegen B. heeft de politie proces-ver baal
opgemaakt.
MOORDAANSLAG TE HEERLEN.
HEERLEN, 16 Jan. Zondagavond te
halfnegen heeft op de boerderij van den heer
J. S. te Wijnondsrade de 31-jarige knecht B.
met een browning een schot gelost op de
23-jarige dienstbode R., die daar eveneens
werkzaam was. Hierop heeft B. zich met
een revolverschot in de rechterslaap van het
leven beroofd. De dienstbode werd zwaar
gewond naar het hospitaal te Heerlen over
gebracht. Men vreest voor haar leven.
Het drama speelde zich af in de koeien
stal, waar B. het vee verzorgde. Vermoedelijk
heeft hij de dienstbode, die de kippen moest
gaan voeren, afgewacht en toen de daad
gepleegd. Hij heeft twee schoten op het
meisje gelost. Het eerste trof haar, vermoe
delijk door het afwerend gebaar, dat zij
maakte, in den vinger, het tweede in het
hoofd. Omtrent de oorzaak van het voorval
tast men in het duister. Een liefdesgeschie
denis schijnt 't niet te zijn geweest. Het
meisje kan nog geen verhoor worden afge
nomen. De dader was een stille man, die
steeds zeer sober leefde en sinds negen
maanden bij den landbouwer in betrekking
was. Hij was afkomstig uit Friesland.
Vernieling uit wraak.
In de Oude Leede nabij Berkel (Z-H.) is
des nachts een watermolen, die door eenige
tuinders gebruikt wordt, met overtollig water
weg to malen, geheel vernield. Vermoed
wordt, dat hier een wraakneming in het
spel is. De patroons hebben namelijk een
naar de meening der arbeiders ongunstig
arbeidscontract doorgedreven. Het is de po
litie nog niet gelukt de daders te vinden.
Een vermiste gevonden.
De vermiste directeur van de Stoomzuivel
fabriek en korenmaler(j te Hijken (Dris
Maandagmorgen omstreeks 11 uur geheel
uitgeput door enkele landbouwers gevonden
in een boschi'e nab(j Hijken.
GASVERGIFTIGING TE DELFT.
DELFT, 16 Jan. - Hedenmorgen omstreeks
elf uur, werd door buren waargenomen, dat
uit het woonhuis van de familie K in de
Raadhuisstraat alhier, een sterke gaslucht
kwam. Men stelde de politie daarvan in kennis
en deze stelde een onderzoek in. Men vond
de moeder en vijf nog jeugdige kinderen in
bewusteloozen toestand te bed liggen. Per
politie auto zijn de kinderen naar bet gasthuis
overgebracht. Hun toestand is bevredigend.
I
Allen, ook de moeder, zijn weer bijgekomen
Bij een nader door de politie ingesteld
onderzoek is gebleken, dat de moeder, na een
echtelijke oneenigheid, hedenmorgen de gas-1
kraan had opengezet. De vrouw verkeerde in
een zeer overspannen toestand. Zij is naar het
St. Joris-gesticht overgebracht.
DOOR
MR. J. J. TICHELAAR.
Inleiding. j
Geen tak van nijverheid heeft in ons kolo
niaal leven zoozeer en zoo dikwijls de aandacht
getrokken als de suikerindustrie.
Vooral sedert den tijd, dat de Gouverneur-
Generaal Van den Bosch zijn Cultuurstelsel-
invoerde, heeft zij de belangstelling gehad van
zeer velen, eene belangstelling waarin zij zich
dikwijls mocht verheugen, doch die zij ook
even dikwijls had te verduren. I
Zoowel de Indische als de Moederlandsche
wetgever hebben regelingen in het leven
geroepen speciaal haar betreffende, en lang is
de lijst van wetten, verordeningen en beslui
ten, waarmede zij bij de uitoefening van haar
bedrijf rekening heeft te houden.
Doch niet alleen de Overheid bemoeide
zich met het doen en laten der industrie, ook
van particuliere zijde was de interesse in haar
zeer groot. Zoowel van den kant dergenen die
onmiddellijk of middellijk bij haar geinterws-
seerd waren, als van de zijde van hen, die met
haar overigens geenerlei relatie hebben, is op
vergaderingen, in dagbladen en in tal van
brochures op soms hartstochtelijke wijze de
industrie besproken, en nog steeds houdt de
belangstelling aan.
Hoog is de industrie geprezen en diep is
zij verguisde. Naast degenen, die haar de kurk
noemen waarop Java drijft, zijn er die niet
schromen haar een vloek te heeten voor deze
gewesten. Zijn er enkelen die meenen, dat
het een zegen zou zijn voor Java, indien de
suikerindustrie verdween, anderen, en deze
vormen de overgroote meerderheid, zijn er van
overtuigd, dat hare verdwijning eene onher
stelbare ontwrichting van het economische
leven op dit eiland tengevolge zou hebben en
van niet te berekenen nadeel zou blijken te
zijn, ook voor het moederland.
De suikerindustrie staat vooral daarom in he
centrum der publieke belangstelling, omdat zij
is een landbouwbedrijf, dat door Westersch
energie en met behulp van Westersch kapitaal
wordt gedreven op aan de Inlandsche bevol
king toebehoorende en van deze gehuurde
gronden.
De omstandigheid, dat de industrie nood
gedwongen immers wettelijke bepalingen
maken.het haar onmogelijk grond in eigendom
te krijgen den voor de uitoefening van haar
bedrijf noodigen grond moet huren van de
eigenaren, d.i. van de Inlandsche bevolking;
de omstandigheid, dat zij aanspraak doet
gelden op een deel van het voor de uitoefening
van haar bedrijf onmisbare water; de omstan
digheid, dat zij tal van werkzaamheden in
betaalden loonarbeid moet doen verrichten
door Inlanders dat alles was en is nog voor
velen een rijke bron, waaruit tal van grieven
tegen de industrie werden en worden geput.
De belangstelling in de suikerindustrie
wordt evenwel niet alleen in het leven geroepen
door de bijzondere verhoudingen, waaronder
zij als Westersche industrie in onze Oostersche
kolonie haar bedrijf moet uitoefenen; ook uit
geheel anderen hoofde trekt zij veler aandacht.
Zij is een schitterend voorbeeld van hetgeen
energie en wetenschap vermogen tot stand te
brengen. Deze twee, gesteund door het onmis
bare kapitaal, hebben Java geplaatst aan de
spits der rietsuiker-produceerende landen.
Wat honderd jaren geleden een kwijnend
bedrijf was, dat op het punt stond te ver
dwijnen, is geworden tot een wereldbednjf,
dat niet alleen door zijne resultaten, maar ook
door het wetenschappelijk peil, waarop het
staat en de wijze, waarop het georganiseerd
is, de bewondering wekt van hen, die het
nader beschouwen.
Korte geschiedenis van de suikerindustrie
op Java.
Het is een bekend feit, dat het suikerriet op
Java nergens in het wild groeit. Hieruit maakt
men op, dat het een ingevoerde plant is, doch
het tijdstip waarop de invoering heeft plaats
gehad, is onbekend. Uit het feit evenwel, dat
een naam voor deze rietsoort reeds voorkomt
in de oudste bekende taal van Java, mag ge
concludeerd worden, dat zulks reeds zeer lang
geleden is geschied.
Het vaderland van het suikerriet schijnt
Voor-Indië te zijn en van daar uit heeft het
zich verbreid. Aanvankelijk hebben de men-
schen het suikerriet wel alleen gekauwd ter-
wille van het zoete sap, terwijl de kunst om uit
dit sap suiker te bereiden vermoedelijk pas in
de zesde of zevende eeuw na Christus bekend
is geworden.
Op Java is men met de fabricatie waar
schijnlijk in de achtste of negende eeuw be
gonnen, en dit begin houdt verband met de
komst der eerste Chineezen in Indië. Zij waren
de eerste suikerfabrikanten. Uit hun vader
land brachten zij de oude, gebrekkige Chi-
neesche methode mede, waarbij zware molen-
steenen werden gebruikt en verticale houten
cylinders, die door karbouwen heel langzaam
in beweging gebracht werden. Het beste sap
bleef bij deze bewerking in het riet steken.
Men kookte in één ketel, niet veel meer dan
een open pan. Door de gebrekkige fornuizen
en doordat men telkens het .sap koud liet
worden, verloor men enorm veel tijd. Toch is
deze wijze van suiker maken met hoofd
zakelijk dezelfde gebrek'
gebruikelijke gebleven
der negentiende eeuw.
Na de vestiging in Jac'
Oost-Indische Compagn
nijverheid in hare bijzon
richtte daarvoor, althans
tie betreft, het oog op
maakte Gouverneur-Ge
in een plakkaat van 7 No
van een Chinees, genaai
de omgeving van Batavï
Zeer had bevorderd, wa
hem in zijne industrie ee
komen, vrijstelling van
tien jaren werd verleen
echter dat alle door hem
aan de Compagnie gele"
marktprijs te Bantam.
Groot was de hoeveel
tam leverde evenwel niet
van bovengenoemden J-
1638 slechts 221 picoi. D
echter de teelt van suike
troostte zich daarvoor
gaven, zooals voor het
het ophoogen van lage g
Moederland kwamen ord
der cultuur, en zoo zien
aantal suikermolen allee"
van Batavia 130 bedroeg.
Compagnie, te zeer gedr
en commercieele overwe
groote productie te vree
der Compagnie was, dat
in suiker wilde blijven
leidde tot allerlei willeke
Intusschen begonnen
in Europa aan het
eeuw, Hollands gedwon
Frankrijk en de Engels
invloed in Indië te doe
kaapvaart had tengevolge,
port zeer gevaarlijk werd
op het eiland werd opge
raad werd steeds grooter,
kapitaal niet langer rente
verbood Gouverneur-
(18081811) het verstrek
Het Engelsche tussch
1816) bestendigde dezen t
wederinbezitneming der
suikerindustrie reeds ee*
gekregen om zich weder
herstellen. Toen in 182
Generaal Du Bus de Gi
aanvaardde, deed hij veel
hij begon weder met het g
ten en zijne bemoeiingen
Na Du Bus kwam het
van den Gouverneur-Gene
De koloniën waren zwaar
last, terwijl ook het Moe
van langdurige ongunstig
digheden onder geldelijke"
Het beramen en toepassen
een bankroet moesten vo
urgent en Van den Bosch
delen gevonden te hebbe"
Zijn stelsel, algemeen
naam Cultuurstelsel, was
beginsel „dat de Sou erein
over den arbeid, zoomede
gronden der inboorlingen
voorts op de bij Van den
overtuiging „dat c
dwang niet meer werken d
hunne geringe behoeften
geheel Java, al naargelang
voor bijzondere cultures g
acht, werd de teelt van
Europeesche markt bevol
werd binnen korten tijd
voerd de teelt van suiker, k
tabak, enz. Het geteelde s*
het Gouvernement worden
kreeg dit op deze wijze de
grondstof, voor de fabrie
van het product was de hul
noodig. Daartoe moest getr~
particulieren contracten aa
dezen op zich namen uit
bereiden. Aanvankelijk k
moeite contractanten te vi!
daarom gebruikelijk, dat va
wege voorschotten werden
oprichting van fabrieken,
tingen van den contractant
betalen van plantloon, doe
was, dat hij de vervaardi
leveren tegen een bepaalde
Het belang van den Staa
tegen zekeren prijs van
heden suikersoorten", ble
echter slechts samen te gaa-
vlugge ontwikkeling der
kwam na tal van maatregele
tot eene afdoende regelin
Wet van 21 Juli 1870 tot sti
trapsgewijze vermindering
king over de bouwvelden d
voorgeschreven, waarmede
toestand van eene gedwong
cultuur werd geschapen.
Ongeveer tegelijkertijd m
treden der nieuwe bepalinge
industrie, die zich tijdens 1
ontegenzeggelijk krachtig' h;
tot grooten bloei was gekc
rampen bedreigd, die haar
den afgrond brachten. De
van beetwortelsuiker in de ja
bracht eene dusdanige pr
suiker teweeg, dat voor Java
daalde beneden den kostpri
baarde zich in 1882 in het ri
die van het Westen naar h
schrijdende, overal eene aan
tievermindering veroorzaak!
deze inderdaad zeer benarc
industrie hare energie heeft
zich door deze tegenslagen i
