99%%
a1/0/
E
NIGROIDS
PANDBRIEVEN
ONZE EILANDEN
TWEEDE BLAD
"school
ïweg 66 q
werk r
ijnen
TTERDAM
M. Nederlof
Telef. 30742 Telef. 30742
Kunstgebitten
INSULAIRE HYPOTHEEKBANK
TE Z1ERIKZEE
Stoomwasscherij
„V00RNE& PUTTEN"
Nieuw-Helvoet.
Franco verzending
door geheel Flakkee.
M. SPOON Az.
DAMES
+DE SALAMANDER«I.
No. 87 10 SEPT. 1927
TAS
Dienstregeling
30 ets. per doosje
ONZE EILANDEN VAN ZATERDAG 10 SEPTEMBER 192 7.
ius 1927-1928
ens 16 jaar) worden
0 September a.s.
Directeur
A. VAN RIEL.
nanstraat
0£
Hl
CL
soliede o
akkelijke
soorten 2
x
lodel.
Wat o
jcwaliteiten
inders, zij
ïrabant en
Jiculieren"
ildens!
t, alles per flesch.
t. perfl. reductie,
lies netto d con-
id.
paai» Fijne
ropen, enz.
INISSELAAN 40e
tere. 13468.
|t8chappij.
Med. dokter, arts
Mond* en Tandarts
Mathenesserlaan 491a
SPREEKUREN:
Maandag, Woensdag, Vrijdag van 1-2J uur
Dinsdag den geheelen dag
Maandag en Dinsdag van 7—9 uur n.m
Putschelaan 160
SPREEKUREN
Maandag en Woensdag van 4$5J uur
Vrijdag van 79 uur n.m.
Voor absoluut pijnloos trekken,
boren en vullen wordt ingestaan
Pijnlooze Zenuwbehandeling en
onzichtbare vullingen. Bleeking
van gekleurde voortanden
met 5 jaar garantie
Hulpgebit f 10 binnen 14 dagen
Reparaties vanaf f 1.50
Heel gebit vanaf f 30.—
Inlichtingen kosteloos
TT/2 /O
NIEUW-HELVOET.
Vraagt onze pillen en druppels ter rege
ling v. d. bloedsomloop, door H.H. Doc
toren aanbevolen, beslist onschadelijk
voor de gezondheid. Alleen bl| ons
Is succes verzekerd.
Vraagt ons boekje met talrijke al-
beeldlngen met duidelijke en vol
ledige inlichtingen in blanco ge
sloten Couvert met 25 cents insluiten
aan postzegels.
Wacht II voor misleiding
of teleurstelling.
Koopt in zaken waar U zeker van
kan zijn vakkundig en succesvol
geholpen te worden, en niet door min
derwaardige namaak op delange
baan geschoven te worden. Wij zijn
vanonds bekend het soliedste
adres. Let daar vooral op.
Kipstraat 43, Rotterdam B
Vraagt gratis inlichtingen of prijscourant.
terdam
IDSTE
VOOR
f tanden,
s, enz.
i en Pr(js-
oegezonden.
ST00MB00TDIENST
MIDDELHARNIS-ROTTERDAM V.V.
via VLAARD1NGEN
s.s. „MIDDELHARNIS"
aanvangende 15 MEI 1927
van Mlddelhnrnls
op Maandag en Dinsdag
V. Middelbands 4.30 vm. A.VIaard. 7.00 ra.
A. Rotterdam 8.00 vm.
Overige dagen (belt. Zon- en Feestd.)
V. Middelbands 6.30 vm.A.Vlaard. 9.00 ra
A. Rotterdam 10 00 vm. A. Bltetle 10.30ra-9
van Rotterdam
op Maandag ©n Dinsdag
V. Rotterdam 2.15 nm. V.VIaard.3.05nm. T
A. Middelbands 5.30 nm.
Overige dagen (beh. Zon- en
V. Rotterdam J.15 nm. V.Vtaard.4.05nm. TT
V. Brietle 2.40 nm.§ A. Middelbands 6.30 ma-
ln aansluiting op den trein van 7.28 vat
en 7.20 vm. van Vlaardlngen.
In aansluiting op den trein van 9-Ob ra-
van Vlaardlngen.
t ln aansluiting op den trein van 2.51 os-
(14.51) en 2 57 nm. (14.57) ie Vlaardlngra
ft In aansluiting op den trein van 3.30 ra-
(15.30) en 3.43 nm.(15.48)te Vlaardlngen-
Te Vlaardlngen overstappen.
W. F««U.l.n vl|o t« bocbou»'»:^,
Nleu-l.ir.cUa, 3. P<«iebd.e, Hrajl»""
2e Plaketerdae ea de
Plaatselijk Nieuws.
MIDDELHARNIS. Bij Kon. besluit van
1 September is tijdelijk: benoemd tot leeraar
aan de Rijkshoogereburgerschool alhier, B. H-
Spijkerboer, te Assen.
De prijzen der aardappelen stijgen on
rustbarend tengevolge van de ziekte; in een
week tljds met 1,— per H.L. Thans wordt
besteed voor directe levering 4,25 en voor
levering in a.s. week ƒ4,50 per 70 kilo. Voor
Uien wordt besteed 2,75 en voor Koepeen
ƒ1,— per 60 kilo.
Postduiven-sport. Uitslag wedvlucht
vanuit Lier (België) afstand 75.400 K.M
gehouden op Zondag 28 Augustus: le en 6e
prijs F. Redauer; 2e H. Blok; 8e en 19e P. de
Gans4e, 10e en 1 le D. Kardux5e J. Jordaan
7e en 14e J. J. Nipius; 8e P. Hommel; 9e,
16e, 17e en 18e A. Schuurman, Sommelsdijk;
12© en 15e F. Koote; 18e Joh. Nipius, Som
melsdijk. Loslating v.m. 7 30 uur. Aankomst
eerste duif 9.0.42; laatste 9.14.28 uur.
Gevonden voorwerpeneen huis- of
pakhuissleutel, af te halen bij H. Dubbeld,
Lijnbaanstraat 2078.
Centrale Veiling te Middelharnis
van Woensdag 7 September 1927.
Bloemkool 0,30 tot 14,— per lOOstuks.
Roode kool 4,70 tot ƒ6,80 per lOOstuks.
Savoyekool 7,70 tot 13,80 per 100 stuks.
Komkommers 5,50 tot 5,60 p. 100 st.
Peen 0,50 tot ƒ4,— per 100 bos.
Kroten ƒ3,— tot ƒ0,— per 100 bos.
Andijvie 0,80 tot 1,60 per 100 krop.
Stoksnijboonen ƒ10,— tot 17,40 per 100 k g
Stamsnijboonen ƒ0,90 tot 7,60 p. 100 k.g.
Enkele Princ. boonen 8,60 tot 13,40.
Dubbele ƒ2,— tot 8,50.
Augurken 0, tot 42, per 100 k.g.
Claps Favorite 5,60 tot 14, per 100 k.g.
Beuré de Merode ƒ4,60 tot 9,50 p 100 k.g.
Diamantperen ƒ5,— tot ƒ6,10 per 100 kg.
Jatten ƒ6,60 tot 13,— per 100 k.g.
Noord-Holl. Suikerperen 1,60 tot ƒ7,
Maagdeperen 8,— per 100 k.g.
William Duchesse ƒ2,30 tot 4,60 p. 100 k.g.
Diverse Handperen ƒ4,50 t. 8, p, 100 k.g.
Stoofperen 5,60 tot 0,— per 100 k.g.
Zure Appels ƒ1,— tot 6,40 p. 100 k.g.
Zoete Appels 7,70 tot 13,— per 100 k.g.
Pruimen 4,50 tot 16,— per 100 pond.
Meloenen 0,19 tot 0,52 per stuks.
Perziken 0,07 tot ƒ0,— per stuks.
Druiven 0,85 tot 0,40 per pond.
Tomaten 0,10 tot 0,— per pond.
Kaas div. kwal. 0,29 tot ƒ0,51 per pond.
Boter 0,96 tot 0,98 per pond.
SOMMfiLSDIJK. Van den heer A. A. M.
werd een best werkpaard zoodanig door een
ander paard tegen een der pooten geslagen,
dat het dier moest worden afgemaakt.
In de vergadering der Afd. Overflakkee
en Goedereede der Holi. Maatschappij van
Landbouw zjjn de aftredende beeren A. A.
Mljs en G. L. Warnaer Jr. als bestuursleden
herkozen.
Op Zondag 11 September des 's morgens
10 uur hoopt voor de Vrijz. Hervormden op
te treden ds. J. L. N. Zillinger Molenaar,
Pred. Rijp en Graft, in de zaal van den heer
Verheij aan den Langeweg alhier.
Sport. A s. Zondag zal Flakkee de eerste
competitie-gasten ontvangen. Het pas gepro
moveerde Vooruitgang zal haar krachten
komen meten. Onze geel-blauwen die niet
van plan zijn om de onderste plaatsen te gaan
bezetten zullen toonen wat ze waard zijn.
Zaterdagavond speelt de kweekschool van
Hellevoetsluis een partij Korfbal tegen Vol
harding. Volharding hoopt revanche te nemen.
Een aantrekkelijke wedstrijd staat te wach'
ten.
HERRINGEN. De heer A. W. Keijzer al-
bier is benoemd tot lid der Gewestelijke
Landstorm Commissie, verband „Monden dei-
Maas".
Vrijdag maakten de leerlingen der Bijz,
School met hun onderwijzers een reisje naar
de Rotterdamsche Diergaarde.
STELLENDAM. De garnalenvisschers heb
ben de vorige week gedurende 6 dagen ge-
vischt en per dag en per vaartuig 75 K.G,
garnalen gevangen.
Als een bijzonderheid kan worden ge
meld, dat er in de maand Augustus geen
kinderen werden geboren, terwyi er ook geen
sterfgeval zich heeft voorgedaan.
Eenigen tijd geleden werd de prijs der
garnalen door de handelaars van 20 c. op
22£ c. gebracht. Thans is weer een verhooging
aangevraagd tot 25 c., die echter is geweigerd.
Daar den laatsten tijd de garnalenvang-
sten zeer slecht zija te noemen, mag het wel
als een bijzonderheid genoemd worden, dat
Woensdag gemiddeld 200 K G. per vaartuig
werd gevangen. Jammer dat ze zoo klein
waren
GOEDEREEDE. Tijdens het onweder is
'ah Krijn Troost aan de Nieuwendijk een
paard door het onweer getroffen en gedood,
tiaar het dier niet was verzekerd is dat een
groote schade.
0UDD0RP. De Palingvisscher F. Kastelein
Jad het geluk in 2 dagen 130 pond paling
w vangen.
De schildersgezel Aren Nieman had
het ongeluk in de Kustlichttoren zoodanig
van de trap te vallen dat geneeskundige
hulp noodig was.
Bij J. KLein is de bliksem ingeslagen
in het huis, wat eenige schade veroorzaakte.
NIEUWE TONGE. Naar men ons mede
deelt is er door eenige ingezetenen een ver
zoek ingediend om in den toren van het
nieuwe raadhuis een klok te plaatsen waar
van het wijzerbord des avonds zoodanig is
verlicht dat mon goed kan zien hoe laat het
is. Binnen eenigen tijd zal daartoe een lijst
langs de huizen der ingezetenen ter intee-
kening circuleeren.
Woensdagavond gaf de Muziekvereeni-
ging „Apollo" alhier een welgeslaagd con
cert. Evenals andere malen was er ook nu
weer veel volk op de been.
VERSLAG van het behandelde in de
openbare vergadering van den Raad
der Gemeente Nieuwe Tonge, op Dins
dag 6 September 1927.
Aanwezig met den voorzitter de heeren
G. v. d. Kroon, K. Prince, A. Visbeen, J. van
Vliet, J. 0. Nieuwenhuizen, L. Nelisse Lz.
en T. Holleman.
Na opening der vergadering met gebed,
wordt overgegaan tot beëediging van de
raadsleden.
Op de vraag van den voorzitter of soms
een der raadsleden bezwaren heeft om den
eed af te leggen, zegt de Heer Holleman dat
hij den vorigen keer reeds|bez waren heeft ge
opperd; dat hij het onnoodig vond om een
raadslid telkens als hy herkozen is opnieuw
den eed af te laten leggen. Spr. is nog die
zelfde meening toegedaan. Hij wenschtzich
te houden aan de belofte.
Daarna worden de Raadsleden, uitgezon
derd Holleman, beëedigd, waarna dhr. Hol
leman de belofte aflegt.
De voorzitter wenscht den nieuwen raad
geluk, brengt in herinnering de aangename
samenwerking en dek goeden toon tijdens de
vorige zittingsperiode en hoopt dat ook de
nieuwe raad alzoo zal mogen werkzaam zyn
tot bevordering van het ware belang dezer
gemeente.
Tot wethouders worden benoemd de heeren
K. Prince en G. v. d. Kroon. Beiden ver
klaren hun benoeming aan te nemen.
Wethouder Van der Kroon dankt voor het
vertrouwen in hem gesteld en hoopt, even
als in het afgeloopen tijdvak, zjjn beste krach
ten te wij don in het belang der gemeente.
Bij de rondvraag stelt wethouder Van der
Kroon voor een nieuw reglement van orde
voor de vergaderingen van den raad vast te
stellen.
De heer Nelisse zegt dat het vooral tegen
woordig goed is als zoo'n reglement voldoende
bekend is. Instinctmatig weet een ieder wel
wat voor iets het is; spr. prij3t het dat het
hier, gezien dat het is van zeer ouden datum,
weinig is toegepast behoeven te worden.
Helaas moet het op sommige plaatsen van
ons vaderland in deze dagen maar al te streng
worden gehandhaafd.
De heer Holleman stelt voor ieder raadslid
een reglement thuis te geven, opdat men
van den inhoud kan kennis nemen.
Daarna zegt de heer J. C.Nieuwenhuijzen
den Voorzitter dank voor het gesprokene.
Spreker, als jongste lid van den raad, en niet
bekend met de gemeente administratie, hoopt
dat hij naar zjjn beste krachten het belang
der gemeente mag dienen en spreekt den
wensch daarbij nog uit, dat bij eventueel
meeningsgeschil in verband met politieke
richting, dit geschil tot geen persoonlijke
onaangenaamheden aanleiding geven zal.
De heer J van vliet zegt, dat dit de tweede
maai is dat h\j zijn intrede doet in den ge
meenteraad De eerste maal toen hij zitting
had, heeft hij moeten doorleven het overlijden
zijner echtgenoote; daarop volgde spoedig
het overlijden van den voorzitter van den
gemeenteraad, wijlen burgemeester O verdorp;
toen heeft hij de installatie van den tegen-
woordigen burgemeester meegemaakt en
tenslotte de onaangenaamheden i.z.deraad-
huishouw. Spreker hoopt dat deze nieuwe
raad aangenaam mag samenwerken en dat
geen zwarigheden het deel der leden zijn zal.
Tenslotte richt spr. nog een woord van dank
tot dhr. D. Breesnee, „wiens plaats ik in
neem" aldus spreker, die het raadslidmaat
schap heeft beëindigd en algeheele rust
wenscht te houden. Spr. hoopt dat deze nog
vele jaren van deze rust genieten mag.
Dhr. Holleman zegt, dat het hem treft,
dat Van Vliet aldus gesproken heeft. Spreker
stelt het zich voor dat de vorige vierjarige
zittingsperiode waarin Van Vliet zitting had,
hem niet uit de gedachten zijn gegaan. H\j
hoopt, dat de raad broederlijk en in eens
gezindheid met elkander zal mogen samen
werken en wijst op de woorden die Van
Vliet bij zjjn afscheid als lid van den Raad
heeft gezegd, nl.Gerechtigheid verhoogt een
volk, enz. Hierover w\jdt spreker uitvoerig
uit, past dit ook toe op den nieuwen raad.
Dhr. Nelisse dankt den Voorzitter voor de
hartelijke woorden den raad toegesproken.
Voorts wijst hij er op dat het voor hem niet
vreemd is in den raad zitting te hebben.
Spreker had niet gemeend na een onderbre
king van vier jaar weer als raadslid verko
zen te worden. Spreker hoopt dat aangenaam
zal mogen worden samengewerkt, en legt
er nog den nadruk op, dat het altijd niet
even ge.makkeiyk is in het voorgestoelte
zitting te hebben.
Verder niets meer te behandelen zijnde,
wordt de vergadering gesloten, P.
OUDE TONGE. Maandag 12 Sept. a.s. is
van 6—9 uur de gelegenheid opengesteld
tot betaling der huur van de zitplaatsen in
de Ned. Herv. Kerk, op de consistoriekamer,
Deze week zjjn reeds twee schepen
geladen met zieke aardappelen verscheept
naar de meelfabriek te Veendam.
De heer A. Kanters Mz. heeft hetz.g.
„Hoogerhuis" gekocht van het Diaconie Arm
bestuur der Ned. Herv. Gëm. voor ƒ1570,
OOLTGENSPLAAT, B. en Whebben ver
gunning verleend aan den heer K. van
Ree Jzn. voor het bouwen van twee nieuwe
woningen in de Prins Hendrikstraat.
DEN BOMMEL.
De blauwe trap.
Welke rasechte Bommelaar kent niet de
Blauwe trap? Wie heeft daar niet als kind
gespeeld, als volwassene zijne kennissen ont
moet? Hoeveel kindervreugde is op de Blauwe
trap gesmaakt, hoeveel kinderleed is er ge
leden l Welke geheimen zijn daar niet ver
handeld, hoeveel bijeenkomsten zijn daar niet
in den loop der vele, vele jaren gehouden l
O, als die blauwe zerken konden spreken,
wat zouden ze ons veel te vertellen hebben
over het tegenwoordige geslacht en over de
geslachten die ons zijn voorgegaan naar
betere gewesten. Maar helaas, op al onze
vragen zwijgen die oude steenen en laten
ons alleen met onze eigene gedachten. Hoe
menigmaal werd die trap beklommen, om
te zien of de boot al in 't zicht was of om
uittekijken naar een naderende schuit. En
als bij een Noordwester storm het water hoog
opliep en de golven onze dijken bedreigden,
had men op de Blauwe trap een prachtig
uitzicht over de woelende watermassa. En
nu is zij verdwenen. Onder sloopershanden
is zij gevallen. Bij het steeds drukker wor
dende verkeer stond ze in den weg en is zij
onder mokerslagen bezweken. Het is ons niet
gelukt den datum van hare stichting op te
sporen, maar zjj is gevallen op den 5den
September 1927.
Sic transit gloria mundil
STAD AAN 'T HARINGVLIET. Door den
gemeenteraad zijn tot wethouder herbenoemd
de heeren A. Koppenaal en L. Braber J.Lz.;
op de heeren M. H. van Paasse en H.Berk
werden nog drie stemmen uitgebracht.
In deze gemeente komt in het huis
gemerkt wijk B. No. 44 een geval van be
smettelijke ziekte voor (Roodvonk).
In de kaai alhier worden kwade, d.i.
zieke aardappelen geladen tegen 0,90 per
hectoliter.
voor rookers
(Adv.)
Komkommers (w.) ƒ1,— tot ƒ2,10 per 100.
Augurken ƒ0,10 tot 0,46 per kistje.
Peen 1,20 tot 4,10 per 100 bos.
Kroten 1,20 tot 8,40 per 100 bos.
Kool (roode) ƒ2,— tot ƒ6,— per 100 st.
Kool (savoye) 3,— tot ƒ6,- per 100 st.
Andyvie 1,20 tot ƒ2,— per 100 krop.
Uien ƒ2,— per 100 kg.
Tafelperen 0,05 tot 0,18 per k.g.
Tafelappelen 0,04 tot 0,12 per k.g.
Keukenappelen 0,02 tot 0,09 per k.g.
Keukenperen 0,01 tot 0,08 per k.g.
Spruiten 0,08 per k.g.
Selderij ƒ1,— per 100 bos.
Meloenen 0,03 tot 0,23 per stuk.
Burgerlijke Stand.
MIDDELHARNIS.
Geboren i Maaike, d. v. J. Nagtegaal en
P. Schellevis; Maatje, d. v. M. v. Brussel en
J. Nelis.
Ondertrouwd: A. Krijgsman 18 j. en J.
v. d. Valk 17 j J. Krijger 20 j. en L. v.d.
H#m 21 j.
STELLENDAM.
Getrouwd: Teunis van de Ree 29 j. en
Maria Klink 28 j.; Jacob Troost 24 j. en
Jannetje Roon 27 j.
ZOMERTIJD.
De Minister van Binnenlandsche Zaken en
Landbouw heeft aan de Gemeentebesturen
een brief gericht, waarin hij de aandacht
vestigt op het K. B. van 22 Februari 1927,
waarbij is bepaald, dat in 1927 de zomertijd
zal eindigen 2 October om B uur in den
voormiddag.
HELLEVOETSLUIS. Tot wethouder zijn
gekozen de heeren Ph. Haas en Van Dorsser.
Beide gekozenen zjjn v.b.ers.
NIEUW-HELVOET. Tot wethouder is her
kozen de heer G. S. Langerveld en gekozen
de heer P. Kramers.
ZWARTEWAAL. Tot wethouders zjjn be
noemd de heeren J. Verschoor (vrijz. party)
en A. Mol (a.r.).
ZCIDLAND. Tot wethouders dezer
meente zjjn gekozen de heeren C. Ruijgen-
dijk (a.r.) en A. v. d. Hoover (a.r.).
OOST VOORNE. De gemeenteraad heeft tot
wethouder gekozen de heeren P. "Warbout
(s.-d.) en J. Laajj (bez.-partjj).
OUDENHOORN. Tot wethouder is her
kozen de heer H. Zeelenberg (c.h.) en is ge
kozen de heer Iz. Keizerwaard (s.d.).
HEKELINGEN. Tot wethouders zijn be
noemd de heerenK. 0. Schelling (rechts
p. b.) en L. de Raat (s. d. a. p.)
SPXJKENISSË. Tot wethouders zijn be
noemd de heerenP. Geldtelder (aftr. a.-r.)
en A. v. d. Meer (c.-h.).
GEERVLIET. Tot wethouders zijn be
noemd de heeren A. Piek (aftr.) en Joh
van der Linde.
MARKTBERICHT.
WILLEMSTAD, 7 September 1927.
Op de heden alhier gehouden najaars
paardenmarkt. heerschte bij korten aanvoer,
nochtans een levendige handel, dank zij de
aanwezigheid van zeer vele, ook buitenland-
sche koopliedenals de boeren hun belangen
beter begrepen, zouden zij dan ook wel steeds
zooveel mogelijk op de markt verkoopen en
niet op stal.
Er werden weer flinke prijzen besteed;
Veulens golden van 100 - ƒ150; 1£jarigen
250—350 en voljarigen 450600.
VEILINGSBERICHT
van Woensdag 7 September 1927
der Coöp. Tuinbouw- en Veilingsvereeniging
„Oostvoorne".
Postelein 0 04 tot 0,05 per k.g.
Aardappelen 3,80 tot 6,20 per 100 k.g.
Poters 2,10 tot 3,60 per 100 k g.
Aardbeien 0,26 tot 0,46 per k.g.
Blauwe druiven ƒ0,32 tot ƒ0,48 per k.g.
Pruimen (Victoria) 0,8 tot 0,25 per k.g.
(Tonneboers) ƒ0,03 tot ƒ0,16 per k.g.
Perziken 4,90 per 100 st.
Moerbeien 0,33 tot 0,50 per k.g.
Boonen dubb. stam f 1,10 tot 5,20 per
100 k.g.
Boonen dubb. stam z d. 5,30 tot 6,40
per 100 k.g.
Boonen enk. stam f2,— tot 8, per 100 k.g.
stoksuiker ƒ6,— tot ƒ8,— perlOOk.j
Perfect ƒ3,— tot 8,—per 100 k g.
stoksnjj 4, tot 13, - per 100 k g.
Na dertig jaar.
12 September 1897 de eerste auto in ons land.
Ongeveer een eeuw geleden toornde dr.
J. P. Heije, de medicus-volksdichter, hevig
tegen hen, die altjjd den mond vol hebben
over den „goeden ouden tyd"; vroeg hij hun
of er dan geen goede nieuwe zou komen;
en ried hij den prijzers van 't verleen aan,
de handen flink ineen te slaan en te toonen,
dat er nog kracht en pit ons in merg en
beendren zit.
Met dat al is het wel nuttig, het verleden
eens na te gaan en op te merken hoe on-
noemlyk veel in de inmiddels vervlogen
eeuw is tot stand gebracht op allerlei gebied.
Ook op dat van het verkeer.
Honderden dingen zijn er, die de thans
levenden beschouwen als de meest natuur
lijke zaken, zonder welke we niet zouden
kunnen bestaan. We zijn er reeds zóó aan
gewend, dat we ons niet kunnen voorstellen
hoe onze landgenooten uit het eerste kwar
taal van de vorige eeuw het hebben gesteld
zonder onze verkeerswegen en buiten onze
verkeersmiddelen. Evenals onze nazaten er
zich wellicht over zullen vrooljjk maken,
dat wij zoo hooglijk waren ingenomen met
hetgeen ons is beschoren om er van te ge
nieten.
We hebben hier minder op het oog de
meest moderne verkeersmiddelen, de auto
en het vliegtuig; doch weet men wel, dat
de eerste auto pas 12 September 1897 in ons
land kwam, terwijl de eerste vliegtuig
demonstratie hier te lande werd gegeven in
1909, dus in hetzelfde jaar waarin Blériot
het voor dien tijd ongehoorde waagstuk
ondernam over het Kanaal te vliegen?
In 1825 heeft niet één durven denken, dat
er een tijd zou komen, waarin zelfs de meest
eenvoudige met een gerust geweten zou
kunnen nazeggen: „er zijn geen afstanden
meer".
Destijds reisde men per trekschuit en kon
men in de vaarten en stroomen van ons
schilderachtig polderland tal van die scheepjes
zachtken3 zien voortglijden, als echt nationale
zinnebeelden van rustigen, kalmen vooruit
gang. Nadat in de 18de eeuw de roeven aan
de trekschuiten waren getimmerd, meende
men de volmaaktheid nabjj te zijn, welke
bereikt werd geacht, toen in 1829 een ietwat
gemoderniseerde trekschuit ging varen tus-
schen Amsterdam en Utrecht. Zij werd ge
trokken door twee paarden en kreeg den
naam van „vlieger", omdat zij in vijf uren
van de Weerdpoort te Utrecht vloog naar
de Berebijt te Amsterdam.
Wie haast had, althans overdag tijd wilde
sparen, reisde met de nachtschuit, waarin
onderweg, zoo tegen dat het donker en in
de roef te koud werd, een matras werd ge
legd, waarop het gezelschap zich ter ruste
begaf. Nagtglas vertelt in zijn „Wat het was
en wat het werd" hoe hy in November 1.847
by het ochtendkrieken uit Woerden aan
kwam in Den Haag en, toen hy zich de
oogen had uitgewreven, ontwaarde, dat naast
hem op de matras nog sliepen een predikant
in ambtsgewaad, een officier, de schipper en
een oude keukenmeid.
Op de Zuiderzee en de groote rivieren en
de zeegaten werd de gemeenschap onder
houden door beurtschepen, waarop men soms
dagen achtereen vertoefde en velerlei ont
beringen moest doorstaan in de beperkte
ruimte van een bedompte kajuit,
Men bedenke wel, dat pas in 1816 de eerste
stoomboot natuurlijk een raderboot; de
scheepsschroef is pas uitgevonden in 1838 -
uit Amerika aankwam te Rotterdam en dat
er pas in 1825 een stoombootdienst is in
gesteld tusschen Rotterdam en Middelburg,
welke de reis als 't niet è.1 te hard tegen
liep volbracht in elf uren. Vele ouder-
wetsche menschen waren bang om te varen
met dit „griezelig, verderf-dreigende vuur
schip"; anderen noemden het „een dravend
eiland van genoeglijkheden".
Men bedenke ook, dat de eerste spoorweg
in ons land (en daarvan het lijntje Amster
dam—Haarlem) pas werd in gebruik geno
men op 20 September 1839; het traject
Haarlem Den Haag op 6 December 1841;
en het stuk Den Haag—Rotterdam op 31
Mei 1847. De lijn Rotterdam Vlissingen
werd in gebruik genomen op 1 November
1872. Het is wel aardig, hier terloops te her
inneren, hoe nog in 1849 dus toen de eerste
„vuurwagen" hier te lande reeds bijna 10
jaren reed van „voortsnellen" is geen
sprake, want de gemiddelde snelheid was
slechts 10 K.M. per uur men het „beest
achtig vond, met dit-rook-mirakel te reizen"
en het „zondig achtte, op die wijze door het
land te snellen achter een vurige salamander,
die het eerlang te verwachten einde van de
wereld scheen aan te kondigen".
Wie niet het voorrecht had, te kunnen
reizen tusschen twee plaatsen, die aan een
waterweg lagen, moest öf wandelen, öf als
hij geen eigen rijpaard, fourgon, tilbury,
sjees of schokwagen bad (zoo'n echte, met
houten assen en krommen dissel), gebruik
maken van een diligence, een postwagen
(naar de vracht tusschen twee pleisterplaat
sen ook wel Pietjes wagen genoemd) of een
snorwagen, feiteiyk een afgedankte diligence
eri dus een geweldige rammelkast.
Een voetreis was echter óók niet alles.
Men vergete niet, dat er in het begin der
vorige eeuw feitelijk slechts één groote weg
was, namelijk van Den Helder naar Maastricht,
aangelegd in den Napoleontischen tijd, ten
behoeve van het krijgsvolk en zijn uiteraard
lichten trein. Hoe deze weg was verhard,
kan men nog nagaan op sommige stukken
van dien weg in Noord-Brabant. De weg van
Amsterdam naar Utrecht is pas voltooid in
1809; zijn verlengstukken naar het Oosten
van het Noord-Oosten nog veel later. Begin
1810 legde de diligence, getrokken door vier
paarden, de afstand van Amsterdam naar
Utrecht af in vijf uren; een tot dusver on
gekend korten tijd Middenin dezen reuzen-
wagen de „Olifant" genoemd stond
een tafeltje, waarom de mannelijke reizigers
zich schaarden en naar het gebruik dier
dagen, zonder zich veel te bekommeren om
de dames, lange pijpen rookten. Men denke
maar eens aan de reis per diligence van den
onvergetelijken Robertus Nurks, in 1839 door
den student Hildebrand beschreven.
Behalve in en bij de grootere plaatsen
waren de wegen ondenkbaar slecht, niet
verhard en naar de gesteldheid van den
bodem zand- of kleiwegen, zoodat men by
droogte door het mulle zand of over harde
kluiten moest gaan en na regen moest ba-
lanceeren over de zoogenaamde „stapstee-
nen", welke op ongeveer een halven meter
afstands op het midden van de modderige
massa lagen. Een tocht met een bolderwagen,
welke tergend langzaam zich bewoog door
de mulle zandsporen of ribbestootend hotste
over de harde kluiten der kleiwegen, was
lang niet aangenaam.
Dan, de diligences werden, vooral door
toedoen van Van Gend Loos, voortdurend
verbeterd en reeds omtrent 1832 was de
hardnekkigste veerschipper er van overtuigd,
dat hy op den duur de vlag zou moeten
stryken voor deze voertuigen, welke de rei
zigers dubbel zóó snel overbrachten, ja, zelfs
hen in staat stelden, in één dag van Den
Haag naar Amsterdam en terug te gaan.
Minder aantrekkeiyk was de nacht-dili
gence, waarin men soms tusschen twee naar
binnen zakkende dommelende medereizigers
half werd gesmoord, waar de vunzige be
dorven lucht aanleiding gaf tot benauwende
droomen, en de kille, sombere gelagkamers
der herbergen, bij het verwisselen der paar
den, slechts matige verkwikking boden.
Bij de groote steden kwam men in riemen
hangende calèches, barouchettes, clarences
of rolkoetsjes tegen, waarmee de deftige
lieden zich begaven naar hun buitenplaatsen.
In de stad zelf werden nog „toesleedjes"
gebruikt, door een zoogenaamden „smeerlap"
glijdende gehouden. Te Middelburg was er
in 1877 nog zoo'n sleeper, die op zijn sleedje
nog aardige zware vrachten vervoerde en
verrassend juist, na eiken pas of vier, zyn
smeerlap tusschen de achterbeenen van het
paard en de omgebogen voorzyde van het
sleedje wist te mikken.
In 1832 had men misschien ook een velo-
cipède kunnen ontmoeten, een „hobby horse"
of „dè,ndy horse", het eerst begin 1817 in
Engeland gebruikt; een houten zitbalk met
twee wielen, welk vehikel werd voortbe
wogen met de voeten op den grond, niet-
bestuurbaar was en te vergelijken is met
den „Vliegende Hollander", waarmee de
huidige straatjeugd af en toe de trottoirs
onveilig maakt kortom, de voorlooper
van het ry'wiel, einde 1868 hier te lande
geïntroduceerd als „trapradsnelwiellooper".
De ons toegestane ruimte gedoogt niet,
thans den ontwikkelingsgang van het rijwiel
te schetsen. Wel meenen we vooral den
jongeren lezeressen en lezers te mogen her
inneren, dat pas door het uitvinden van de
safety, den lagen tweewieler, in 1885 en van
den luchtband, in 1888, het rijwiel eerst
recht populair werd; hier te lande omstreeks
1890.
Herinneren we ten slotte, dat, gelijk de
trekschuiten zijn vermoord door de diligences,
deze zyn verdrongen door de spoorwegen,
waarnaast zijn gekomen de trams en laatste
lijk de autobussen.
Wat de toekomst zal brengen, valt niet
te voorspellen. Voor het heden mag worden
getuigd, dat het rijwiel het yzerenros
is het verkeersmiddel by uitnemendheid.
F.
