ZATERDAG
18 September 1926
EERSTE BLAD
DE WENTELTRAP
Bij Scheren
Prijs per kwarlaal
losse nummers
f l—
f 0,07s
Advertentiën v. 1—6 regels f 1,20
Elke regel meerf 0,20
Bij contract aanzienlijk korting.
Dienstaanbiedingen en Dieustaanfragen
f 1,per plaatsing tot een maximum
van 10 regels elke regel meer 15 cent.
Dit blad verschijnt ieueren
Woensdag- cn Zaterdagmorgen.
Het wordt uitgegeven door de
N V. Uitgeversmaatschappij
„Onze Eilanden", Tel. Int. No. 15
Voorstraat Middelliarnis.
8e JAARGANG - N". 88
De Potjomktn-fttm.
Zónder er een oordeel over te geven,
omdat we de film nog niet gezien hadden,
schreven we dezer dagen reeds een en
ander over het eerste soviet-cinema-pro-
duct, dat onder bovenstaanden titel thans
in de groote steden van ons land wordt
afgedraaid, nadat de vertooning in ver
schillende Europeesche rijken is verboden.
Van de groote steden zal de film natuur
lijk ook naar de provincie komen en 't is
daarom, dat we het wel nuttig achten om
te dezer plaatse van ons oordeel melding
te maken, nu we de film elders hebben
zien afdraaien,
Het scenario heeft een historischen
grondslag. Na de ernstige nederlagen van
de Russische vloot in den Japansch-Rus-
sischen oorlog, heerschte er een geest van
verzet op de overgebleven Russische sche-
pen.'De-bemanning van den pantserkruiser
„Potjomkin" had bovendien reden tot
ernstig beklag over de kwaliteit van het
eten. Toen een der matrozen tegenover een
officier daarvan uiting gaf, schoot deze
hem neer, welke gewelddaad het sein werd
voor een algemeen oproer der bemanning,
die een aantal officieren over boord smeet
en ja, en verder niets deed. Ze brach
ten den gedooden matroos in Odessa aan
wal en in deze stad, waar het ook al lang
gistte, ging men tot openlijke demonstra
ties van sympathie met de muiters over,
tot de Kozakken de „tsaristische orde" op
bloedige wijze herstelden, wat de muiters
van de Potjomkin met een bombardement
van de stad beantwoordden, daarmee het
aantal slachtoffers aanmerkelijk vergroo-
tende. Zonder doel laten de muiters hel
schip nog wat ronddobberen op de baren;
een flottille, uitgezonden om de opstandi-
gen te bedwingen stoomt voorbij, zonder
dat men van weerszijden geneigd is om te
schieten; er wordt nög wat rondgedobberd
en tenslotte stuurt men het schip een Roe-
meensche haven binnen, waar de beman
ning aan wal gaat en de burgerpet opzet.
Het schip wordt d3n weer door de Roe-
meensche regeering aan den Russischen
staat uitgeleverd.
Ziedaar het „Gegeven", dat vooral
omdat het historisch is niet revolutio-
neercnd behoeft te werken. Toch draagt
deze film onmiskenbaar een opruiend en
tendentieus karakter.
Eerstens is de historie niet getrouwelijk
gevolgd, fin dc film wordt de klagende
matroos niet neergeschoten, maar nadat
de bemanning op een vraag van den com
mandant geweigerd heeft om het eten
„goed" te verklaren, wordt een willekeu
rige groep matrozen met een zeildoek be-
FEUILLETON.
van
MARV ROBERTS RINEHART.
40) -M-
„Nlet aan den trein, juffrouw." zei hij. „Zoo
iemand is hier vandaag niet geweest. Maar ik zal
u vertellen waar ik wel een manke man heb gezien.
Ik kon niet wachten tot de brandweer vertrok,
er gaat om 4.45 een goederentrein hier langs cn
ik moest naar hot station. Ik had wel gezien dat
er bij den brand niet veel meer te doen 'was wc
hadden het vuur in bedwang" Gertrude keek
mij eens aan en glimlachte en ik ging dus op
weg. Hier cn daar l'epen nog enkele menschen,
d c naar huis terug gingen en op het voetpad van
de golfclub zag ik twee mannen. De eene was
nogal klein. Hij zat aan den kant van den weg
met zijn rug naar mij toe en had iets wits in zijn
hand, alsof hij bezig was zijn voet te verbinden.
Toen ik een eindje vérder was keek ik nog eens
om cn hinkte hij langs den weg, luidkeels vloekend.
„Gingen ze naar de'club?" vroeg Gertrude.
..Neen, juffrouw. Ik geloof dat zc uaar het dorp
zijn gegaan. Ik heb hun gezichten niet gezien,
maar ik ken iedereen hier in de buurt en iedereen
kent mij. Toen ze mij niet toeriepen begreep ik
dat het vreemden moesten zijn."
Dus alles wat we dien middag te weten kwamen,
was dit; er was iemand'geraakt door den kogel
die door de deur heengegaan was; hij was het
dorp niet uitgegaan en hij had geen doktcT ge
dekt en de wacht gecommandeerd om
daarop te vuren. De wacht weigert en nu
ontstaat het verzet, waarbij officieren over
boord worden gesmeten en een matroos
wordt gedood.
Tweedens wordt er in de weergave van
het gebeurde ontzettend overdreven. De
voorgestelde officieren zijn geen menschen
meer, maar duivelen, die allen rondloopen
met den loenschen blik en den satanischen
grimlach, zooals die behoorde bij het spel
van de „valsche" rol in de 19e eeuwsche
toneeldraken. Ze gnuiven en likkebaarden
als ze de kans schoon zien om matrozen-
bloed te laten vloeien; niet één is er
onder, wien nog eenig menschelijk gevoel
eigen is.
Derdens is het bloedbad, dat de Kozak
ken in Odessa aanrichtten weerzinwek
kend van realiteit; of de weergave hier
al of niet te fel schildert, kunnen we niet
beoordeelen, maar tenslotte zijn er gren
zen, ook in de weergave van feiten.
Het behoeft niet te verwonderen, dat
het publiek naar de voorstellingen toe
stroomt na al de bedoelde en niet-bedoelde
reclame voor het werk. De meesten wor
den teleurgesteld door de vertooning, en
werkelijk verstandige arbeiders maken zich
allerminst druk om deze Russische import.
We hebben bij ons bioscoop-bezoek plaats
genomen op de goedkoopste rangen om
ook uit de gesprekken te kunnen opma
ken, welken indruk de film wekt. Vele
arbeiders hadden een gezond oordeel.
Meerderen bleken, öf socialisten óf modern-
georganiseerden te zijn, doch gaven blijk
zoowel de bedoelingen, waarmee de film
de wereld wordt ingezonden, begrepen te
hebben, als de werkelijke waarde, toen
we konden opmerken, dat de geschetsie
vloottoestanden toch wel bijzonder Rus
sisch waren en in wezen niet van de
hedendaagsche bolsjewistische methoden
verschillen. Ook nu nog is het in Rusland,
misschien méér dan vroeger: zwijgen en
gehoorzamen. De Russische communisten
hebben heel wat bloed van landgenooten
doen stroomen, in het bijzonder van so
cialisten, die in Rusland sociaal-revolution-
nairen heeten, alleen omdat die menschen
anders dachten of spraken, dan de bolsje
wistische leiders wenschen toe te laten.
Buiten de ontwikkelde arbeidersmassa
echter is er nog een leger onontwikkelden,
een groote groep on-socialen, waaruit de
communisten graag recruteeren. Die men
schen missen een zelfstandig oordeel, ze
zijn onbekwaam om een filmwerk van deze
strekking behoorlijk te ontleden en door
wat ze zienden satanischen machtswellust
der officieren, al het bloed, dat daar uit
afzichtelijke wonden van vrouwen en kin
deren stroomt moorddadige wraak, het
woeste verzet, geraken ze in een opwin
ding, die zich in even heftige als onlo
gische uilroepen uit. Op zulke geesten
werkt deze film inderdaad revolutionee-
rend. Die menschen behoorden te over
denken, dat de geschetste toestanden
Russische zijn en in ons land en andere
beschaafde rijken onbestaanbaar, maar toen
de film uit Moskou de wereld ingestuurd
werd, wist men er wel, dat die arbeiders,
uit welke communisten gekweekt worden,
toch niet logisch genoeg denken om dat
onderscheid te vatten.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
WEET U?
Dat lunchen cn middagmalen In de
huidige Rolterdamschc Restaurants
een kwestie van vertrouwen is
WEET U?
Dat U dit vertrouwen vindt in mijn
Burger-affaire
RESTAURANT P. SIMONS
12 BOERENVISCHMARKT 12
bij de Groote Kerk - Telefoon 6341
WEET V?
Dat daar prima kwaliteit cn ook
kwantiteit gegeven wordt
WEET V?
Dat het dc oudste zaak is van Rot
terdam cn dat U daar net en zindelijk
tegen matige prijzen kunt logceren
WELNU?
Commentaar overbodig
Taadpleegd. En verder was ik cr van overtuigd,
dat dokter Walker wist wie Lticien Wallace was
en juist zijn ontkenning was voor mij 'n bewijs
dat we in die richting tenminste op het goede
spoor waren.
Ik vond het een plezierig idee. dat de detective
's avonds weer kwam en ik geloof dat zelfs Ger
trude er blij om was. Toen we naar huis reden
zag ik haar voor het eerst sinds enkele dagen in
het volle zonlicht en ik schrok er van, zoo slecht
als ze er uit zag. Zc was mager en bleek cn al haar
opgewektheid was verdwenen.
„Gertrude," zei ik, „ik ben een erg zelfzuchtige
oude tante geweest. Van avond ga je nog uit dit
afschuwelijke huis weg. De volgende week gaat
Annie Morton naar Schotland en jij gaat met haar
mee."
Tot mijn groote verbazing werd ze vuurrood,
„Ik wil liever niet gaan, tante Ray," zei zc.
„Laat n.e als 't u blieft hier blijven."'
„Je verliest op die manier je gezondheid cn je
ziet er heel slecht uit," zei ik vastbesloten. „Dc
verandering van omgeving zou uitstekend voor
je zijn."
„Ik ga hier niet vandaan." Zij was even vast
besloten. Toen voegde ze er op luchtiger toon bij:
„En Liddy en u hebben me iederen dag noodig
om den vrede te bewaren!"
Misschien begon ik langzamerhand iedereen te
wantrouwen, maar het scheen mij toe dat Ger
trude's vroolijkhcid kunstmatig cn gedwongen
was. Onder het ritje naar huis keek ik haar af
en toe eens van terzijde aan, en de twee vuurroode
olckjes op haar bleeke wangen bevielen mij niets.
Maar ik zei verder geen woord over mijn plan
om haar naar S hotland te sturen ik begreep
wel dat ze toch niet gaan zou.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
géén Pijn en naschrijnen of stukgaan
der huid, indien men vóór het inzeepen
de baardoppervlakte inwrijft met
Doos 30. Tube 80 ct. PUROL
In Rusland mag geen krant, geen ver-
eeniging, geen club bestaan, die niel com
munistisch is, en wie het zou wagen er
een film te vertoonen, van wat ze daar
contra-revolutionaire" strekking noemen,
al zou het een sociaal-revolutionaire
Kerenski- of EbeTt-film zijn, hij werd aan
de hoogste galg gehangen. Maar hier in
ons land van uilige goedzakken, geven
we Moskou vrijdom om de onderste ge
lederen onzer maatschappij naar Russisch
model te revolutioneeTen.
Wat ons het allermeeste tegenstaat in
dit filmproduct, is het schandelijk-weer
zinwekkend gesol met het beeld van den
gekruisten Christus. Als liet barbaarsche
bevel gegeven wordt om de groep met
een zeildoek overtrokken matrozen te
fusileeren, dan verschijnt een pope ten
tooneele meteen domme, grijnzende tronie,
als van een idioot, die dan met een groot
crusifix begint te zwaaien en de opstan-
digen tegen het „wettig" gezag in den
naam van Christus aanmaant om tenminste
met overgave en eerbied voor hun over
heid te sterven, en ander zóó belachelijk
geleuter, dat de bovenomschreven domme
wezens brullen van de „lol en pref. Latei
tijdens het oproer loopt de pope weer als
HOOFDSTUK XXV.
Een bezoek van Louise.
Dien dag zou er nog heel waf gebeuren, en toen
ik het hu.s in kwant cn Eliza op een stoel in de
gang vond, terwijl Mary Anne haar best deed oni
haar door hiiishoudamiriona te laten stikken en
Liddy haar polsen wreef fiets waarvan ik het
nut nooil heb ingezien) toen wist ik dat het
weer gespookt had en dezen keer op klaarlichten
dag.
Eliza was radeloos van angst. Ze greep mijn
mouw vast toen ik bij haar in de buurt kwam cn
weigerde mij los te laten, voor ze alles verteld had.
Omdat het nog maar zoo kort na den brand was,
was het heelc huishouden in de war cn het ver
baasde me niets toen ik Alex en de tuinmansknecht
een zwarén koffer naar beneden zag sjouwen.
„ik wou het eerst niet doen, juffrouw Innes," zei
Alex. „Maar ze was zoo opgewonden, dat ik bang
was dat ze doen zou waarmee ze dreigde zelf den
koffer naar heneden le slepen en zoo de hcele trap
bederven."
Ik probeerde mijn hoed af te zetten cn tegelijker
tijd dc dienstboden te kaliticcrcn. „Eliza, als jc
jé gezicht hebt gewasschcn en klaar bent met
huilen," zei ik, „moet jc maar m mijn zitkamer
komen en mij vertellen wat er gebeurd Is."
Zonder een woord te zeggen begon Liddy mijr
kleercn op te bergen. Haar hecle houding drukte
diepe afkeuring uil.
„Nu, zei k, toen het zwijgen ondragelijk begon
te worden „het schijnt dat er weer wat aan
de hand is."
Liddy zweeg, cn zuchtte diep.
een idioot rond, al maar met dat crusifix
zwaaiende, tot een matroos tenslotte èn
den pope èn het kruis in een hoek trapt;
op een apart beeldje ziet men dan nog
even het gevallen Christus-beeld in een
hoekje liggen.
Als men ons zou zeggen, dat de vroe
gere Russische pope werkelijk zoo hemel
tergend profaan handelden, dan zouden
we het niet gelooven, al konden we het
dan ook niet uit eigen ondervinding tegen
spreken.
Maar al zou het waar zijn, dan nog
is de weergave van zulke schandelijke,
godslasterlijke tooneelen in een staat, die
op het praedicaat „beschaafd" en „chris
telijk," prijs stelt, zóó afkeuringswaardig,
dat we een ernstig beroep doen om de
bestuurderen van andere steden om het
voorbeeld van den burgemeester van Nij
megen te volgen en de vertooning van
de film niet toe te laten.
Zeker, ons land heeft haar reputatie
van vrijheidszin. Daarom te meer hebben
we den plicht om die vrijheid te bewaren
en te verdedigen en niet te dulden, dat
ze in bandeloosheid en anarchie ontaardt.
De Waterleiding.
Over den aanleg van de waterleiding voor
Flakkee viDden we onder het tweede hoofd
stuk van het ontwerp:
Algomeeno grondslagen van het ontwerp.
Capaciteit der WaterleidingTeneinde de
capaciteit van de voor het eiland Goedereede
en Overflakkee te stichten waterleiding te
kunnen vaststellen, diende allereerst te wor
den nagegaan, tot in welk jaar deze in de
geleidelijk stagende behoefte aan water zal
moeten kunnen voorzien, alvorens tot het
aanschaffen van nieuwe machines en buis
leidingen te moeten overgaan.
De waterleiding reeds onmiddellijk zoo
danig op te zetten, dat hare capaciteit tot
in de verste toekomst toereikend zou zijn,
zou beleekeneti, het aanvangskapitaal oiv
noodig hoog op te voeren, waardoor het be
drijf minder rentabel zou worden, afgezien
nog van den hoogeren waterprjjs, dien het
waterleiding bedrijf van zijne consumenten
zou moeten vorderen.
Evenmin mag echter de waterleiding te
krap worden aangelegd, wil men niet reeds
in de naaste toekomst genoodzaakt worden,
over te gaan tot uitbreidingen, aanmerke
lijk kostbaarder dan wanneer reeds onmid
dellijk in den beginne tot eene ruimeren
aanleg ware besloten.
Bij de samenstelling van het onderhavige
ontwerp werd van de overweging uitgegaan,
dat de gelieele opzet van de waterleiding
zou moeten beantwoorden aan den eisch.
dat de voornaamste onderdeden, alsgebou-
wen en toevoerleidingen naar den watertoren,
tenminste van voldoende capiciteit moesten
zijn voor een tijdsduur van 50jaren, terwijl
de minder belangrijke onderdeden dienden
te worden berekeud voor een tijdsduur van
twintig jaren.
De waterleiding, zooals deze thans is ge
projecteerd, zal dus twintig jaar dienst kun-
„Als Eliza weg gaat, weet ik niet waar ik een
ander keukenmeisje vandaan moet halen." Voort
durend zwijgen.
„Waarschijnlijk zal Rosie wel goed kunnen
koken." M nacht end gesnuif.
„Liddy," zei ik ten slotte, „probeer nu ir.2ar
niet te ontkennen dat je eigenlijk geniet. Je bent
dol op al die opwinding, je hebt cr nooit beter
uitgezien. Al deze drukte na jc kalme leventje
heeft bepaald een goede uitwerking op je gezond
heid gehad."
„Ik denk niet aan mij zelf." zei ze eindelijk.
„Misschien ben ik wel gezonder dan vroeger, mis
schien ook n el, maar dit weet ik wel: ik ben nog
niet heelemaal onverschillig geworden en toen ik
u onder aan de trap zag staan, terwijl u door de
deur schoot o, ik kom er nooit over heen, ik
ben cv een ander mensch van geworden."
„Nu, dat doet me plezier zoo'n verandering
is wel eens aardig." zei ik. En toen kwanl Eliza
binnen, met Rosic en Mary Anne.
En afgewisseld door snikken en opmerkingen
van de beide anderen vertelde ze het volgende:
„Om twee uur (kwart over tweeën beweerde Rosie)
was zc naar boven gegaan om een portret uit
haar kanier te halen ont dat aan Mary Anne te
laten zien. (Het portret van een danu-, viel Mary
Anne liicr in dc rede.) Ze ging de bediendentrap
op én langs de gang naar haar kamer, die tusschen
den kofferzolder en de onafgemaakte balzaal lag.
Toen ze op dc gang liep, hoorde ze een geluid
alsof er iemand meubels verzette, maar ze was
niet zenuwachtig. Ze dacht, dat het misschien
menschen waren, die het huis doorzochten na den
brand van den vorigen nacht, maar ze keek op
den kofferzolder en zag niemand.
Toen'ging ze naar haar kamer. Het lawaai was
INGEZONDEN MEDEDEELING.
PUDDtNGFAaGlEK A.J.POlAlVGRCNIF.GEII
nen doen, zonder dat tot belangrijke uit- |j
breidingen zal behoeven te worden overge-
gaan, terwijl na verloop van den tijdsduur 9
door het uitwisselen van enkele toestellen i
en machines en liet aanschaffen van onder- l
deelen, de aanvankelijke capiciteit op een-
voudïge wijze zoodanig zal kuDnen worden
verhoogd, dat deze tot bet jaar 1977 toe
reikend zal zyn.
Een tijdsverloop van twintig jaren kan,
mits geen bijzondere omstandigheden voor
doen, worden overzien en gedoogt daarom
het opstellen van eene rentabiliteitsbeveke-
ning, die voldoende mate van zekerheid
biedt. Bovendien is te verwachten, dat na
afloop van genoemden termijn de door de
waterleiding te maken winsten langzamer
hand zoo groot zullen zjjn geworden, dat uit
een inmiddels gevormd vernieuwingsofuit-
bveidingsfonds de kosten voor uitbreidingen
zullen kunnen worden betaald.
Al is de eindcapiciteit van de ontworpen
waterleiding dus berekend naar het water
verbruik dat in het jaar 1976 zal voorkomen,
zoo zal het nochthans niet mogelijk zijn om
met den oorspronkelljken aanleg tot aan dat
jaar door te werken.
Doof het aanleggen van nieuwe straten
in de Kommen der verschillende Gemeenten
en het daarin aanbrengen van waterleidïngs-
buizen, zal een betere circulatie van het
water verkregen worden, hetgeen den druk
ten goede zal komen waardoor het vermogen
van de plaatselijke buizennetten zal worden
verhoogd.
Het aantal bedrijfsuren dat na twintig
jaren ongevoor IS uren per etmaal bedraagt,
zal opgevoerd kunnen worden tot 22 uren
per etmaal. Wanneer dit maximum aantal
pompuren is bereikt, zullen nieuwe pomp-
agrogaten dienen te worden aangeschaft,
waardoor zoowel de" hoeveelheid op te pom
pen water als de mamometrische opvoer-
hoogte kunnen worden verhoogd.
Vervolgens zal de waterwinplaatsmoeten
worden uitgebreid. De met de waterwinning
opgedane ervaringen zullen dan inmiddels
hebben aangetoond, op welke wjjze deze
uitbreiding zal dienen te worden ter hand
genomen.
Aangezien bij den eersten aanleg van
waterwinplaats pomp- c-n fllterinstallatie
rekeniDg gehouden moet worden met het
vermoedelijke waterverbruik in het twintig
ste bedrjjfsjaar, diende te worden onderzocht
tot welk cijfer het waterverbruik met eenige
opgehouden en het was overal heel stil. Toen ging
ze op den rand van haar bed zitten en omdat ze
zich wat flauw voelde ze had zooiets wel meer
(„Ik heb het je nog verteld toen ik kwam, weet
je wel, Rosie?" Ja, juffrouw, dat is zoo!)
legde ze haar hoofdkop haar kussen, en..."
„Deed eer» dutje. Best!" zei ik. „Ga verder."
„Toen ik weer bij kwam, juffrouw Innes, zoo
waar als ik hier zit, dacht ik dat ik dood ging.
Ik kreeg iets op m'n gezicht, en ik ging dadelijk
recht op zitten. En toen zag ik de kalk vallen uit
een klein gaatje in den muur. En even later viel
er zoo'n groote ijzeren staaf' (volgens haar aan
wijzing bijna twee meter) „door dat gat en
viel op het bed. Als ik nog geslapen had"
(„Flauw had gelegen," verbeterde Rosie) „was
het ding op m'n hoofd gevallen en was ik dood
geweest!"
„Ik wou dat u haar had hooren gillen," viel
Mary Anne nu in. „En ze zag zoo wit als een doek
toen zc de trap af kwam."
„Er zal wel een verklaring voor te vinden zijn,
Eliza," zei ik. „Misschien heb jc het in je „flauwte"
gedroomd. Maar als het waar is, zullen de ijzeren
staaf en het gat in den muur het bewijzen."
Eliza keek een beetje beduusd.
„Het gat in den muur is er wel, juffrouw Innes,"
zei ze. „Maar de staaf was verdwenen toen Mary
Anne en Rosie naar boven gingen om mijn koffer
te pakken."
(Wordt vervolgd.)