BINNENLAND.
Marktberichten.
ONZE EILANDEN VAN WOENSDAG 26 AUGUSTUS lr925.
Cz. had het ongeluk dat een
g op zyn hand viel, dat genees-
deling noodzakelijk bleek,
lorgen omstreeks half elf
op de boerenhofstede van dhr.
uur brandde geheel af, doch
et wagenhuis en een varkens-
espaard. Oorzaak onbekend,
t de schade.
z. viel van een hooge hooi-
nkte zich vreeseiyk aan het
hy zich onmiddeiyk onder ge
handeling moest stellen.
LAAT. Op Maandag 31 Aug.
ereeniging Uitspanning door
^n concert geven in de ver-
nt op de Voorstraat. Eenige
tenen zullen de kosten dragen
atsen der tent van den Be
naar de Voorstraat. Het uit
~amma luidt als volgt
van Nassauwe, oude zetting,
redoublé (W. v. Heeren)
ante, fantasie Jan Bat
aines, wals M. J. H. Kessels
u, fantasie G. Gadenne
te du Temple Tilliard
Pauze
nne, fantasie J. Martin
'ence J. B. Minne
un Beau Jour, fant. J. Martin
tomne, fantasie A Aldebert
pas redoublé V. Turine
van Nassauwe.
'e Zondag a s. hun kinderen
en doopen in de Ned.Herv.
aartoe hun wensch te kennen
a.s., des avonds 6,30 uur
ekamer.
andbouwer Joh. Neelsiseen
gestorven en van T. Janssen
ke beiden voor de consumptie
verklaard en onder politie-
rnietigd.
r L. Buskop had het ongeluk
usschen de raderen van een
e geraken, waarby een vinger
erminkt en een ander ge-
z verleende heelkundige hulp.
Hartmans is voornemens
rderden leeftyd tegen 1 Jan.
te vragen als gemeente-
N. van Houten te Ryswyk
pers te Elburg, komen voor
t van hoofdonderwijzer aan
"ere School No. 2, te Lang-
SLÜIS.
RLIJKE STAND.
Kaptein, wed. v.P. Kuiper,
ielinga, 68 jaar.
TOET. De lflst, die ten bate
ers van Borculo, door onze
culeerd heeft, heeft circa
opgebracht.
iddag hebben verschillende
gvereenigingen uit Nieuw-
ndgang door de Gemeente
r gecollecteerd voor Borculo.
wel flink gewerkt.
het voornemen, om van
volksfeest op de wei van den
organiseeren. De opbrengst
1 ook aan de slachtoffers van
de komen.
van deze gemeente heeft
geval met doodeiyken afloop
j. Koole, een nog jeugdige
achtoffer van deze gevreesde
Haar man biyft met twee
achter. De deelneming in
t.
heer S. Middelhoek slaagde
's Gravenhage, voor acte Nb
wys.
ing Nat. Militie:
Tg. 2 H. M. Wuyster, 3K.
W. P. Blom, 5 H. Witte,
7 J.Boksman,8L.Heyndyk,
sky, 10 K. W. Mol, 11L.J.
oogvliet, 13 N. J. de Trooye,
15 J. W. P. Lobker, 16 J.
G. Huisman, 18 KI. Smit,
20 P. Briggeman, 21 H.
G. van Leeuwen, 23 J.H
yendyk, 25 J. Bravenboer.
ehouden eierenveiling waren
peneieren 8,11 per 100
8,80
ren 7,60
ren 12,50
ustus 1925 zal vanwege de
erichte Oranje-Vereeniging
n gehouden, 's Morgens zal
en gehouden, terwyi 's mid-
esten zullen plaats hebben
en gondelvaart worden ge-
yi de Brielsche Harmonie-
g „Libertatis Primitiae"
even, tydens de op de Markt
bioscoopvoorstellingen,
eer eens een echt Brielsch
's Gravenhage voor het
y verheidsonderwys) de heer
JINGBERICHT
21 Augustus 1925,
e groenten* en fruitveiling,
er 100 krop.
Spinazie 18,60 tot 14,10 per 100 ke
Aardappelen 8,50 p. 100 k e
Poters 1,60 p. 100 kg
Blauwe druiven l.oi'tot 1,16 per k e
Pruimen <bl.) ƒ0,42 tot 0,62 per kar
w 9,81 tot 0,85 per k.g
Moerbeien 0,81 per k.g.
Braam 0,54 per k.g.
Boonen dubb. st. ƒ4,90 tot ƒ7,90 p 100 ke
enkele 6,SO t. 14,40 p 100 k
stamsnU ƒ8,10 tot 3,90 p 100k»
perfect 14,90 tot 16,20 por 100 kt'
stoksnll 12,40 tot ƒ18,- p. lOOke
pronk 8,80. s'
Komkommers (w) 1,80 tot 4,10 p. loo
Augurken ƒ7,- tot 26,- per 100
Peen 18,80 per 100 bos.
Kroten 1,50 per 100 bos.
Roode kool 6,70 tot 7,80 per 100
Savoye kool 7,80 tot 9,70 per 100.
Bloemkool 8,80 tot 22,50 per 100.
lafelappelen 16,- per 100 ke
Tafelperen 35,- tot 69,- p. 100 ke
Keukenappelen 5-25,- per 100 k.g
Keukenperen 7,— tot 16 per 100 kg.
Rhabarber 3,40 per 100 bos
Selderij 1,20 tot ƒ5,- per 100 bos.
Tomaten 0,08 tot 0,16 per k g
Meloenen 27,- tot 72,- per 100 stuks
Eieren 8,80 per 100.
VEIUNUSBKRICHT
van 21 Augustus 1925
der Coap. Tuinbouw- en Veilingsvereenigine
„Oostvoorne".
Aardappelen 3,- tot 5,90 per 100 1
Poters 2,20 tot 3,20 per 100 k g
Frambozen 0,95 per k g
BI. druiven 0,50 tot 0,96 per k.g.
Witte druiven ƒ0,52 per k g
Pruimen (bl.) 0,34 tot 0,62 p. k e
Pruimen (w.) 0,86 tot 0,69 per k g
Victoria 0,43 tot 0,68 per k g
Tonneboers 0,34 tot 0,5S per k g
Perziken 3 10 tot 19,- per 100 stuks.
Moerbeien 0,50 tot 1,08 per kg
Boonen dubbele st. ƒ2,201. ƒ13,- p 100 k v
Boonen enkele st. 6 tot 14 p. 100 k
Boonen st.s. 18,- tot ƒ17,- per 100 k.g
Boonen stamsn(j 1,80 tot ƒ7,90p 100ke
Boonen perfect 12,- tot ƒ18,- p.lOOk e
Torna® en'^™® f 8 t0t S'^'~ Perl00i'&
A ƒ0,13 tot 0,17 per k.g.
a AA 0,10 tot 0,14 per k.g.
B 0,10 tot 0,11 per k.g.
C 0,12 tot 0,16 per k.g.
bonken 0,06 tot 0,12 per k g
Boonen pronk 3,40 tot 5,60 per ïoói
Komkommers iw.) 2,- tot ƒ5,—per 100 II
Augurken 0,12 tot 0,84 per kistje.
Kroten 2,40 tot f 3,80 per 100 bos
Kool (roode) 2,- tot 6,- per 100 stuk. I
Kool (savoye) 1 tot 5 per 100 stuk. 1
Bloemkool I ƒ9,- tot 18,per loo st.
AndoVlo f\l tol }°U per"lóo'krop.8tJ
Uien o,80 per 100 k.g.
Tafelperen 0,07 tot 0,50 per k.g.
Tafelappelen 0,12 tot 0,46 per k.g.
Keukenappelen 0,03 tot 0,18 per kg.
Rhabarber 8,10 tot 4.90 per 100 bos.
Meloenen 0,07 tot ƒ0,60 p. stuks,
Kipeieren (netto) ƒ8,- tot 8,40 p. 100 St. I
Eendeieren 6.60 per 100 stuks. 1
Aanvoer 14624 stuks.
VEILINGSBERICHT
yan Maandag 24 Augustus 1925,
der Coöp. Brielsche groenten- en fruitveiling I
Aardappelen 2,90 tot ƒ3,30 per 100 k.g
Bl. druiven 0,80 tot 0,92 per k g
Witte druiven 0,80 kg
Pruimen (bl.) ƒ0,43 tot 0,64 per k.g
Moerbeien 0,81 tot 0,87 per k e
Braam 0,66 per k.g.
Dubb. stam 5,10 tot ll,60perl00 k.g.'
Enkele st. 10,90 tot 19,20 per 100 kgl
Stamsnt) 6,30 tot 7,80 per 100 k g
Prefect 17,20 tot 20,80 per 100 kg
Stoksnlj 13,90 tot 21,90 per 100 k g
Komkommers (w.) ƒ1,50 tot 3,70 p. ]00st.l
Augurken 3 tot 33 per 100. 1
Peen (koe) 2,50 per 100 k.g.
Roode kool ƒ5,70 tot ƒ9,- per 100
Kool (savoye) 7,20 tot ƒ9,- per WO
Bloemkool 1,20 tot 9,80 per 100
And(jvie 3,841 tot 4,50 per 100 stuks.
Uien 4,20 per 100 k.g
Tafelappelen ƒ17,- tot ƒ35,- p, iook.g.1
Tafelperen ƒ21,- tot ƒ65,- per 100 k.g.j
Keukenappelen ƒ5,- tot ƒ20,-p. look.gj
Keukenperen 22 per 100 k g 1
Tomaten 0,08 tot 0,20 per k g.
Meloenen 0,15 tot 0,62 per st.
Eieren 8,70 per 100.
Weer een moord te Oosterhout.
Gisteravond hebben te Oosterhout twe|
mannen, resp. 63 en 60 jaar, ruzie gekreg
Een van hen heeft een mes getrokken en c
ander zoodanig gestokeD, dat deze aan
gevolgen is overleden.
Nader vernemen wy dat de dader, deóCj
jarige V., en de verslagene, zekere Mook/
een met een tent, de ander met een kraam o
de kermis hadden gestaan. Gisterenavond oifl
half 11 moet het tusschen beiden tengevolgj
van een oude familieveete tot een I
woordenwisseling zyn gekomen en moet^1
den ander zoodanig met een mes in de borsj
hebben gestoken, dat de dood onmiddellijkii
ingetreden.Er was niemand by tegenwoordig
Intusschen is V. in hechtenis genomen.
Een drietal geraamten.
Het Utrechtsch Dgbl. vertelt:
Ten behoeve van de telefoon- en telegram
leidingen van het nieuwe Postkantoor wordt
dezer dagen rondom de Neude een diepe gleuf
gegraven, waarin de verschillende kabels
gelegd zullen worden- Vanmorgen stuitten de
grondwerkers plotseling op een drietal ge
raamten, juist ter hoogte van de vleesch-
kiosk, dus in de onmiddeliyke nabyheid van
Kintgenshaven. De gebeenten waren nog vry
goed intact gebleven; twee waren van vol
wassen personen, terwyi het derde het ge
raamte van een kind bleek te zyn.
Opmerkoiyk is nog dat in de Kintgenshaven
zelf, waar ook de straat opengebroken ligt,
een gedeelte van een schuit is gevonden. On-
getwyfeld hebben wy hier te doen meteen
herinnering aan den tyd toen hier in een
mand een kind aan kwam dry ven en de
Neude er heel anders uitzag dan tegenwoor
dig. Het is niet onaardig in dit verband nog
even de aandacht te vestigen op den gevel
steen, die zich bevindt in de sigarenfabriek op
den hoek Neude-Kintgenshaven, waarop dit
feit afgebeeld staat.
EEN GEVAARLIJK TRIO.
RIJSBERGEN, 22 Aug. Een drietal per
sonen, die met een wagen met fruit door deze
gemeente kwamen, slopen de R. K. kerk bin
nen en braken daar enkele offerblokken open.
Korten tijd later ontdekte de koster den
diefstal, waarop onmiddeliyk aangifte volgde.
De dieven waren inmiddels verder getrokken.
Uit een villa, waar een kind alleen thuis
was, stalen zy even later een melkkan. Toen
ook hiervan |aangifte volgde had de politie
hen spoedig ontdekt. Zij werden aangehou
den, onder de fruitmanden lagen allerlei
inbrekerswerktuigen.
Het drietal is op transport gezet naar
Breda.
ROMANTISCHE ONTVLUCHTING.
Met behulp van koeien en een moddersloot.
HAARLEM, 21 Aug. - Een der daders
van den brutalen brandkastdiefstal bij de
American Petroleum Company op het Phoe-
nixterrein is nog steeds voortvluchtig.
Wij vernemen, dat de man, nadat hij des
nachts aan de recherche wist te ontkomen,
den volgenden dag nog in een café alhier
is gezien. Hij zou daar het verhaal gedaan
hebben van zijn ontsnapping. Toen de re
chercheurs hem en K. wilden arresteeren,
liep hij op een koppel koeien in een weiland
in de nabijheid toe, in de hoop, dat die beesten
door het leven dat hy maakte, zenuwachtig
zouden worden. Deze toeleg gelukte, zoodat
de rechercheurs die hem volgden, hem niet
dadelijk achterna gingen. De vluchteling kon
toen in het donker in een moddersloot sprin
gen, waarin hy bleef staan, alleen met het
hoofd boven water. De rechercheurs dachten
niet anders of de gezochte was over de sloot
ontkomen en gaven de vervolging op.
AANVARING OP DE NOORDZEE.
Een Finsehe bark gezonken.
Te IJmuiden kwam in den nacht van
Zaterdag op Zondag de stoomtreiler Christine
Catharina IJm. 13 binnen met aan boord
12 opvarenden van de Finsehe driemastbark
Tjerimai, benevens het lijk van den kapitein
van dit schip.
De Christine Catharina was op 200 mijl
afstand van IJmuiden in aanvaring geko
men met de Tjerimai, die midscheeps werd
getroffen en binnen 10 minuten zonk. De
kapitein van de bark werd door de vallende
ra getroffen én daardoor gedood. Het ge
lukte den opvarenden het lijk van den on
gelukkige aan boord van de uitgezette boot
te brengen, ofschoon deze ook nog omsloeg,
waardoor ze allen te water geraakten. Ech
ter konden zy allen weer gered worden.
De Christine Catharina bekwam een in-
gedrukten boeg, maar was niet lek. Toen
de geredden en het lijk van den kapitein
aan boord waren genomen, werd de reis
naar IJmuiden voortgezet. Daar aangekomen
werden de Finsehe zeelieden ondergebracht
in het Koning Willemshuis, terwijl het lyk
van den verongelukten kapitein Sjolund,
naar de algemeene begraafplaats werd over
gebracht.
De Finsehe bark Tjerimai, die in ballast
van Londen op weg was naar Mariehamn,
waar het schip thuis hoorde, was oorspron
kelijk een Hollandsche Oostinjevaarder. Het
schip was in 1883 op de scheepswerf van
den heer F. J. Meursing te Amsterdam ge
bouwd, was 1012 ton groot en behoorde
thans aan de reedery Gustav Erikson te
Mariehamn.
De opkomstplicht ter stembus.
De kantonrechter te Dokkum heeft de
kiezers, die by de jongste Kamerverkiezing
werd een brief verzonden en geadresseerd:
Post-restant, 's-G raven hage. De brief bevatte
echter geon ƒ700, doch waardeloos kranten
papier. Men hoopte op die wyze den dreig
briefschrijver in den val te laten loopen. Aan
de posteryen in de residentie werd mede
gedeeld, dat bedoelde brief niet mocht wor
den afgegeven zonder voorkennis van de
politie.
De brief bleef drie dagen liggen. Toen,
vierden dag echter liep de muis in de val.
Er vervoegde zich aan een der loketten van
het Haagsche postkantoor een man om een
postrestant-brief uit Amersfoort af te halen.
De postambtenaar, met de uitreiking belast,
zocht ditmaal extra lang naar den gevraag-
den brief, terwijl inmiddels de politie werd
gewaarschuwd. Deze verscheen kort daarop
ten postkantore en kon den dreigbriefschry-
ver inrekenen.
De man, A. J. S., een Brabander, is naar
Utrecht overgebracht en in arrest gesteld.
„EEN STERVEND VOLK HERLEEFD."
Merauke ligt ver, heel ver van Batavia,
't Duurt drie maanden voor men van uit Java
't antwoord heeft op een brief. De boot doet
nl. één maand over de heenreis. Ze blijft er
kort liggen, te kort vaak om het antwoord op
den brief mee te nemen, 't Duurt dan een volle
maand voor er weer gelegenheid is tot schrij
ven. En dan gaat er weer een volle maand mee
heen eer het antwoord te Weltevreden is.
't Gevolg van het lange wachten op antwoord
is dit, dat men alleen schrijft als men er toe
verplicht is. 't Gevolg hiervan is onbekendheid
in de regeeringsbureaux, met nooden en toe
standen, onverschilligheid. Tot schade van
volk en land.
Op mijn reis werd mij herhaaldelijk de
vraag gedaan: „Wat beweegt U in vredes
naam naar het verre Zd. Nieuw Guinea te gaan,
een land waar voor U niets is te zien". De
vragers wisten niet, dat daar getracht wordt
een uiterst belangrijk vraagstuk op te lossen:
de regeneratie van een tot uitsterven „ge
doemd" ras. Met opzet plaats ik het woordje
gedoemd tusschen aanhalingsteekens. Immers, i
dat een stam, een volk, een ras t.z.t. uitster-l
ven moet, schijnt voor iedereen een axioma.
Want, zegt men: „Een ras is als een plant die
groeit, bloeit en sterft". Nu is het absurd een
volk met een plant te vergelijken. De verge
lijking gaat min of meer op voor het individu,
maar met voor de massa door die individuen
gevormd. De mensch moet sterven evenals
de plant (en dit is een groot geluk voor de
menschheid, want bereikte hij den leeftijd der
Californische reuzenboomen, er zou van evolu
tie in de maatschappij geen sprake zijn).
Evenals nu een plant door haar zaad eeuwig
is, is dit de mensch. Kan een plant door geolo
gische of klimatog. invloeden verdwijnen, met
den mensch is het niet zoo: als de bodem daalt
en de zee het land -bedekt, is het leven voor de
plant onmogelijk: ze verdwijnt. Als het kli
maat van warm en vochtig, te heet wordt of
te koud, kan de plant er niet meer leven. Ze
sterft af. Dit ligt niet aan haar vrucht, haar
zaad, maar aan de omstandigheden, die den
groei onmogelijk maken. Zoo gaat het ook
met den mensch: als hij uitsterft of verdwijnt,
ligt dit niet aan de omstandigheid, dat zijn
zaad geen kiemkracht meer bezit, dat hij zich
niet meer voortplanten kan, aan wat men
met een vaag woord „degeneratie" noemt,
maar aan het feit, dat hij zich niet meer ver
menigvuldigen wil. Hij heeft niet het vermogen
verloren, maar de wil. Aan dit biologische feit
wordt weinig gedacht. Waren politici en wetten-
makers op de hoogte van levenswetten,
dachten ze minder sterk economisch, ver
wachtten ze niet alle vooruitgang van industrie
handel en verkeer, de menschheid zou er zeer
bij winnen. Nu graven de Westersche volken
hun eigen graf. Ze zullen verdwijnen als hun
voorgangers de Romeinen en Grieken, als het
zoo doorgaat! Dit tusschen haakjes!
Ik keer terug, tot de kaja-kaja's, de veel
gesmaden en verachten. Die smaad, die
verachting zijn te wijten aan onwetendheid
en onbekendheid. Reizigers, bezoekers, exploi-
rateurs, ze kennen niet hun taal, hun gewoon
ten, zeden en gebruiken. Is het wonder, waar
een stedeling in Holland den plattelands
bewoner al zoo weinig kent en waardeert,
dat dit, wat den kaja-kaja betreft, oneindig
veel grooter afmetingen heeft aangenomen?
Zij; die den Marind-anim (de eigenlijke naam
van de menschen die wij kaja-kaja's noemen)
kennen, zeggen, dat hij is een „trotsch man met
grooten natuurlijken takt en tal van sympa
thieke eigenschappen. Hij houdt van natuur
schoon wat bij natuurvolken een groote
uitzondering is heeft veel zin voor humor.
Vuil is hij, dc kaja, in zeer hooge mate. Maar,
vertelde Dr. Thierfelder me, door opvoeding
kan daarin verbetering worden gebracht, de
bewijzen zijn er. Lui noemt men hem ook.
„Nu is dc rust voor de helft der rustenden
niet verdiend", zegt pater Vertenten, „maar
anderen is ze gaarne gegund: als in den regen
tijd de muskieten hen 's jiachts gaan kwellen,
maken ze soms van den nood een deugd en
gaan dansen. Overdag is het op hun velden
evenmin te houden van de muggen. Boven
dien is het er te nat om te werken. Dan zegt
dc kaja-kaja: „vandaag neem ik het er van".
Hij neemt een portie waie en slaapt van tien
tot drie. Als hij ontwaakt, is de groote hitte
voorbij. De Europeaan, die zijn volle nacht
rust heeft gehad, in een goede klamboe, komt
overdag in het dorp, en ziet 'n forschen kerel
liggen slapen: „Luilak", denkt of zegt hij.
De Marind-anim spreekt dan met een on
schuldig gezicht van zazoe (moe, vermoeid, in
al zijn graden en nuancen; beteekentook rust
tijd). In den maneschijn en dat is de helft
van 't jaar gaan de menschen graag op
varkensjacht, soms ook op de vischvangst.
Weer liggen ze dan een dag zalig te slapen
onder de klappers. Niemand die er aanstoot
aan neemt, tenzij de onwetende vreemdeling."
Dat de vrouw er zeer hard werkt, is een
waarheid, waarvan de bezoeker weinig merkt,
maar niettemin is het een feit! Naast haar ver
schillende huishoudelijke bezigheden, verricht
ze ook nog zwaren arbeid op de velden. Boven
dien komen het kinderen baren en voeden voor
haar rekening! Is het wonder dat ze voor haar
tijd oud is en dat dit alles van grooten invloed
is op kindergeboorten- en sterte, de twee groote
factoren, die het bevolkingsvraagstuk be
palen!
De kaja-kaja is dus niet het verachte wezen,
dat onze belangstelling niet waard is. Zeker,
economisch beteekent hij nog zeer weinig,
maar mag dit voor een beschaafde natie een
reden zijn hem aan zijn lot over te laten? Ik
doe die vraag, omdat ik deze meening op mijn
reis herhaaldelijk van hoog ambtelijke zijde
heb gehoord! Ik heb allen eerbeid voor men
schen met economischen kijk op zaken, ik
begrijp zeer goed, dat velen door hun ambt,
beroep, betrekking, streng economisch moeten
denken, niet anders kunnen of mogen. Maar ik
voel eveneens, dat de ambtenaar, die de sociaal-
hygiënische belangen der vele verschillende
meer of minder „handelswaarde" bezittende
rassen van het uitgestrekte Indonezië moet
behartigen, en zuiver economisch denkt en
handelt, kortzichtig is, geen sociaal-hygiënist
is. Ik hoop gelegenheid te vinden deze orakel
achtig schijnende uitspraak t.z.t. toe te lichten.
Toen de Zd. kust van Nieuw Guinea geopend
werd 't is nog maar ruim 20 jaar geleden
hun stemplicht verzuimden veroordeeld iederDe Papoea teekent zeer goed, houdt van
/i t u--,.. 'muziek. Die muziek is welluidend. „Compo
nisten en schilders, ook letterkundigen zouden
tot ƒ1,— boete of 1 dag hechtenis,
De Emmabloem.
De opbrengst van den verkoop van de
Emmabloem heeft dit jaar 95,281,55|be-
(1924 91.270,49).
Een dreigbrief schry ver.
hun kennis zeer kunnen verrijken door de
kunst der Papoea's te bestudeeren".
„Hij is zeer gehecht aan zijn naaste familiele
den, aan eigen land en dorp en velden, zelfs
aan eigen hond of varken of trom of boog, of
mandje of sieraad. Wanneer een jongen zijn
Enkele dagen geleden ontving een inge- versierselen afgooit om de nieuwe mode der
zetene van Amersfoort een dreigbrief uit de kleeding te volgen, zullen vader en moeder,
residentie, waarin hem verzocht werd, een 1 die versierselen tegen den neus drukken vol
bedrag van 700 over te maken. De brief; innigheid. Als men een cadeau naar een verren
was met drukletters geschreven, zoodat van vriend zendt, zal men niet vergeten er een
eenig handschrift niets was te bemerken, hijzonder teeken op te krassen, of er een
Tevens bevatte de brief de mededeeling, dat bundeltje gras of wat anders aan te hechten
het den geadresseerde niet goed zou gaan, of er wat bloed op te smeeren, opdat de vriend
wanneer hy de politie of de justitie in deze toch goed zal weten, dat men aan hem denkt en
zaak mengde. De geGischte 700 moesten veel van hem houdt. Wij kunnen misschien cr
per brief verzonden worden naar den Haag, even om lachen, vanwege de vreemde manic-
post-restant. ren", zegt pater van der Kolk, „maar die lach
Zooals te begrijpen is, aldus de Haagsche van den blanke zou ook kunnen bewijzen, dal
Crt., stoorde de geadresseerde zich weinig hij de diepe ziel van den wilde niet begrijpt."
aan de dreigementen van den anoniem brief- „Bij systematische opvoeding is het zeer goed
schrijver en stelde hy de politie met deze mogelijk cr een rustig lid van de maatschappij
laak in kennis. Op advies van de recherche van te maken".
nog maar ruim 20 jaar geleden
vestigde zich daar al vrij spoedig de zending.
Ze zag, dat het aantal' menschen in de buurt
van Merauke zienderoogen verminderde. Van
Juli 1910 tot id. 1915 stierven er in de beide
kampongs Mewi en Okaba 110 menschen,
werden er slechts 18 geboorten' geteld. De
zending sloeg alarm, vroeg hulp aan de regee
ring in moederland en Indië. Men hoorde haar
stem niet, of als men ze wel vernam, dacht
men: „Wat kan ons die Papoea's schelen,
die minderwaardige individuen, te gedegene
reerd om mensch te heeten, te lui om te
werken, te diep gezonken om hulp waard te
zijn". Maar de pastoors rustten niet! Ze'
riepen om hulp, om redding! Tot hun stem
werd gehoord en het S. D. A. P.-lid der Tweede
Kamer, de heer v. Zadelhoff, de aandacht voor
ze eischte. Toen moest men helpen! Een
bekwaam arts, de heer Thierfelder, werd naar
Merauke gezonden om in samenwerking met
Bestuur en Zending hulp te brengen. Nog net
op tijd. Gemakkelijk was het werk onder deze
„wilden" niet! Groote uitgestrektheden land
moesten worden bereisd onder zeer bezwa
rende omstandigheden om de oorzaken van het
snelle uitsterven vast te kunnen stellen. Die
oorzaken waren: het koppensnellen en vene
rische ziekten. Het koppensnellen werd door
het bestuur zooveel mogelijk tegengegaan. Dit
bracht meer veiligheid in het land. Dank zij
het streng opvolgen der wetten op het erf
recht, komt het voor, dat iemand zijn velden
vele dagreizen ver van zijn woonplaats heeft
liggen. Waar de kaja niet in totemgemeen
schap mag huwen, moet hij zijn vrouw elders
zoeken. Door de meerdere veiligheid nam het
verkeer onder de menschen toe, wat de ver
spreiding van geslachtsziekten in de hand
werkte. Vóór de komst van Thierfelder meende
men, dat het syphilis was. Deze heeft echter
uitgemaakt, dat liet venerische granuloom is,
een ziekte, die endemisch is. Ook gonorrhoe,
van buiten ingevoerd, werkte tot steriliteit
inee. Meenend syphilis voor zich te hebben,
werden de menschen voor de komst van den
dokter met medicijnen behandeld, waardoor
ze wel niet genazen maar waarvan ze veel ver
zachting ondervonden. Dit was echter van
noodlottigen invloed op het voortbestaan.
Vroeger bij •nietbchandeling verloren mannen
en vrouwen heel gauw het vermogen tot
geslachtsgemeenschap. Nu echter niet meer
in die mate, zoodat de besmetting, ten gevolge
van hun eigenaardige gewoonten en zeden en
het meerdere verkeer, voortwoekerde.
In II maanden tijd behandelde de arts 1800
zieken; per dag gemiddeld 45! Dit beteekent
81000 behandelingen met meer den 40.000
intraveneuse injesties. Hiervoor moet gemid
deld per dag 6 uur onafgebroken gewerkt
worden. Voegt men hierbij nog de vele opera
ties, dc ziekenverpleging als temperatuur-
opnemen, verstrekking van medicijnen, het
verbinden en behandelen van niets anders dan
hoogst onaangename ziekte, genitaliën, be
reiding en verstrekking van voedsel, de vele
bonden aan het monotone, groote nauwgezet
heid eischende werk, niet veraangenaamd door
ontspanning of afwisseling! Naast den dokter
komt groote lof toe aan den verpleger De-
mouge en de vier Javaansche ziekenoppassers!
Een geluk voor de zieken was het, dat me
vrouw Thierfelder nooit aarzelde om te helpen
als haar echtgenoot op dienstreis was, ver de
binnenlanden in! Mevrouw is n.l. ook arts.
Ik voeg er nog aan toe, dat het wetenschappe
lijke werk van het echtpaar onder zeer be
zwarende omstandigheden werd verricht: geen
laboratorium, geen hulpmiddelen, geen assis
tentie, geen medewerking van Weltevreden!
Ik wil dit even illustreeren: een teekenprisma
was er niet: de dokter maakte er een van 3
dekglaasjes en brievenlak. Een broedstoof
maakte hij van een petroleumblik; verband
artikelen ontving men in zeer onvoldoende
mate! Het kunststuk werd volbracht volslagen
„wilden" te onderwerpen aan een zeer lang
durige ziekenliuisbehandeling! Ik heb ze gezien
in 't ziekenhuis, waar ze zich vrij konden
bewegen, hun potje koken, in 't zand konden
gaan liggen, 't Leek niets op een Europeesche
verplegingsinrichtingmaar de menschen
voelden er zich als thuis, ze bleven er en
genazen!
Medisch staat het genezen positief vast,
verzekerde Thierfelder mij.
De behandeling ondervindt waardeering van
de „wilden". Reeds thans komen velen uit
eigen beweging om zich te laten cureeren.
Velen houden zich echter ook nog schuil. Wat
niet anders dan natuurlijk is in zoo'n primitieve
maatschappij. Thierfelder vertelde me nog,
dat het centrum der ziekte vroeger vermoede
lijk aan de kust lag, maar dat het zich ver
plaatst heeft naar de Boven Merauke-
Koembe-, Biang, Elirivier. Hij voegde er aan
toe dat het gebied thans nog is te overzien en
dat het nu nog mogelijk is de ziekte te beheer-
schen. Bij een onderzoek in dorpen, waar een
jaar geleden het ziektecijfer 22 tot 25 was,
was het thans 812 ja zelfs 2 tot 3
Dit schitterende resultaat is in één jaar be
reikt!
Nog enkele jaren van krachtdadig optreden
is noodig. Veel geld zal dit niet kosten: enkele
duizenden guldens per jaar. De factoren, die
het volk decimeerden: de sneltochten, de
sexueele misbruiken, de venerische ziekten,
het gebrek aan gezond familieleven, dat zijn
zaken, die in betrekkelijk korten tijd kunnen
worden uitgeroeid. Op de weinige plaatsen
waar dit sedert eenige jaren geschiedt, b.v.
Wendoe, neem1,reeds thans het aantal kinderen
flink toe.
Pastoor Vertenten zond me een statistiekje
van een der modelkampongs, die heb ik be
zocht. 'k Neem het even over:
INGEZONDEN MEDEDEELING.
1920 op 26 gezin. 13 geb. 4 sterfgev. (kinderen)
1921 40 11 2
1922 40 17 2
1923 40 14 5
(1 volwass., 5 kind.)
1924 41 9 6 (3 volwass, 3 kind.)
(Onder de geboorten zijn 5 doodgeborenen,
waarvan er 4 te wijten zijn aan venerische
granuloom).
„Men ziet thans weer kindertjes, gezond en
wel. De blijdschap der jonge moeders en meer
nog misschien die der grootouders is groot.
(Tout comme chez nous. T.) De kaja-kaja is
een „anim lia", een echt mensch, die veel van
kinderen houdt. Monseigneur Aerts hoopt
binnen twee jaar (de brief is gedateerd 20.12.'24
T.) pleegzusters te hebben, die o.m. de zorg
op zich zullen nemen voor een zuigelingen
tehuis, waaraan hier, volgens Dr. Thierfelder,
groote behoefte is. Het is de bedoeling lang
zamerhand langs de kust nieuwe kampongs te
stichten. De missie houdt nu 4 punten bezet en
werkt van daaruit op alle dorpen, gelegen tus
schen Sarire en Wambi.... Ook hopen wij een
paar voorname plaatsen in het binnenland
te kunnen bezetten".
Monseigneur Aerts schreef me November '24:
„In November ben ik op Zd. Nw. Guinea ge
weest. Ik mocht met voldoening overal voor
uitgang bespeuren. Alles gaat uit den aard der
zaak langzaam, maar het gaat vooruit".
De assistent-resident Kroesen schreef inder
tijd: „de inlieemsche bevolking van dit ge
west is arbeidzaam en leerzaam en voorbe
schikt om spoedig tot beschaving te komen,
mits zij wordt gesteld onder goede én vooral
praktische leiding". Ik haal met instemming
deze woorden aan, omdat waardeering van den
kaja-kaja in Indië zoo uiterst zeldzaam is.
Tot slot merk ik op, dat de arbeid van een
menschlievend arts, die hulp brengt een pacifi
catiemiddel is, honderdmaal humaner, goed-
kooper en beter dan het zenden van soldaten
en politie!
Op mijn reis kreeg ik den indruk, dat er voor
VEE EN PAARDEN.
ROTTERDAM, 24 Augustus. Ter veemarkt
waren heden aangevoerd: 446 vette runde
ren, 254 vette kalveren, 901 schapen of lam
meren, 894 varkens. Pryzen per kg.:
koeien 37£ tot 40 c., 52£ tot 55 c.; 60 tot
62£ c.; ossen 48 c.; 54 c.; 60 c.; kalveren
62£ tot 65 c 75 c.; 87tot 90 c.; schapen
binnenland 31 tot 36 c.; dito buitenland 49
c.; 52 tot 55 c.; lammeren 34 tot 40,
varkens 46 tot 47 per stuk.
De aanvoer van koeien en ossen was goed.
De handel was redelijk en de pryzen onder
gingen byna geen verandering. Voor enkele
puikbeste beesten werd nog tot 2\ cent
boven noteering besteed.
Stieren waren weinig ter markt, vandaar
heden geen noteering.
Vette kalveren waren flink aangevoerd.
De handel was tamelyk en de prijzen der
lste soort bleven onveranderd, die der 2e
en 3e soort waren iets lager. Enkele puik
beste kalveren gingen nog tot 2cent boven
noteering.
Schapen en lammeren met ruimen aan
voer. De handel was redelijk en de prijzen
bleven vry wel onveranderd. Bij uitzondering
werd voor enkele puikbeste lammeren nog
tot 42 betaald.
De aanvoer van varkens was flink. De
handel was goed en de prijzen bleven vrijwel
op dezelfde hoogte. Enkele puikbeste exem
plaren gingen nog iets boven noteering.
Voor het buitenland werd vlug gekocht
GRANEN, enz., MEEL en OLIËN.
ROTTERDAM, 24 Augustus. Binnenland-
sche granen en peulvruchten.
Tarwe wederom zeer ruim ter markt in
alle soorten lager verkocht, naar kwaliteit
van 13—13,75 in een bijzonder geval iets
meer betaald.
Rogge lager ƒ11 12.
Gerst lager. Chevalier 12 13. Winter-
gerst 11,50 12,25.
Haver ruim aangeboden moeiiyk te plaat
sen ƒ11 12.
Erwten kleine groene, puike onveranderd
overigens lager 13 18. Schokkererwten
veel te ruim aangeboden en door te hoog
besteede prijzen op het land meerendeels
onverkocht gebleven. Alles per 100 kg.
ROTTERDAM, 24 Augustus. Buitenland-
sche granen. (Bericht van de makelaars Ha
genbeek en van der Schalk.) Stemming flauw.
Rogge. Western disponibel 12.60, id.
aangekomen 12 25, id stoomend 12.10,
72/3 K.G. Zuid-Russische Aug.-afl. 11.85,
id. Aug./Sept. afl. 11.80.
Gerst. 48 pond Malting disponibel 240,
id. stoom, 235, id. Oct./Dec.-aflading ƒ217,
Donau disponibel 235, Marokko disp.
220.
Haver. Canada No. 3 aangek, 11.30, id.
stoom, 10.90, Canada eed No. 1 aangek.
11, id. geladen/gestoomd 10.70, Canada
eed No. 2 spoedig gewacht 10.50 35 pond
White Clipped spoedig gewacht 10, id.
stoom 9.85.
Mais per 2000 K.G. La Plata disponibel
245, id. aang. 242 241, id. stoom, naar
aankomst 239-229, Donau Galfox aang.
244—243, id. stoom, 242—238, Witte Z.-
Afr. No. 2 stoom, 226-225, Gele Z-Afr.
No. 6 stoom, 224—223.
AMSTERDAM, 24 Augustus. Buitenland-
sche Granen. (T.A G.) Mais. Java Mixed
stoomend 240, La Plata disp. 245, stoo
mend 236. geladen/gestoomd f 232, Sept.
Dec. lev. 222, Zuid-Afr. gele Oct./Nov. aü.
216.
Gerst. Donau stoom, 280.
Lijnkoeken SK. stoom, 14.30, Amer.
stoom, 14.20.
AMSTERDAM, 24 Augustus.
het nuttige en menschlievcnde werk op Zd. Nw Granen. nW6 Tarwe f 12% k f 131
rïnipna tnt rlncwor inainm .»a.,h i t i cx -ii- *r
Binnenl.
rogge
ƒ11 h 12, chevalier gerst f 12| a 13haver
11£ k 12, paardeboonen 13 a I3i, gr.
erwten 14 18, vale erwten ƒ21 a 29,
alles per 100 K.G., karwyzaad 14| h 15,
bl. maanzaad 27 per 50 K.G.
ROTTERDAM, 24_Augustus. Fijne Zaden.
Guiena tot dusver verricht, weinig meer wordt
gevoeld. Ik hoop echter, dat ik mij vergis.
Mocht dit niet het geval zijn, dan vertrouw ik
dat er vanuit Volksraad en of Volksvertegen
woordiging stemmen zullen opgaan, voor
verdere maatregelen ter herleving van een tot! ^„,BUU„UU,
uitsterven „gedoemd" volk! Door den fatalen (Boerennoteering): Karwijzaad 26 k 27,
invloed der Europeesche'cultuur zijn tal van, maanzaad 50 k 52, lijnzaad zaai- 22 k
primitieven, vaak met hooge beschaving, ten24, voer- 20 k 22, koolzaad 27 k 30,
gronde gegaan (Indianen, Nieuw-Hollanders, i alles per 100 K.G.
ne'siërst'Mela'nwi^rs^e^j^De^oog beschaafde J GROENTEN, FRUIT en AARDAPPELEN.
Europeesche naties hebben het uitstervings-ROTTERDAM, 24 Augustus. Heden waren
proces dier volken gelaten aangezien. Immers: pijizen der aardappelen als volgt: Briel-
„liuti tijd was gekomen". Dat dit uitstervings- sc^e eigenheimers J 2,30—8, Zeeuwsche
proces kunstmatig was, te wijten aan het blauwe 3-8,50, dito eigenheimers 2—
plotseling contact met den Europeaan, men 2,60, dito bonte 3 3,50, blauwe eigen-
wist het niet. Het zij zoo! Maar laten wij Neder- heimers ƒ2,50-8, blauwpitters ƒ2,80 - 8.50,
landers, die het voogdijschap over dergelijke poters 1,25-2. Met tameiyken aanvoer en
primitieve menschen hebben aanvaard, er tamelijke vraag,
tegen waken, dat dc geschiedenis ook van ofts
v..w NAALDWIJK, 22 Aug. Groote veiling der
reizen diep 't binnenland in, dan beseft men I zat getuigen: „De Nederlanders hebben nage- ver. Westland Uien 2,09—2,17 per 50 kg.
ongeveer dat er hiervoor toewijding noodig isi laten wat hun morcclc plicht was, omdat er Aanvoer 200 balen,
geweest, boven allen lof verheven! Het groot-geen directe verdiensten mee te behalen AMSTERDAM, 24 Augustus. Aardappel-
sche van den arbeid is vooral gelegen in het I waren". H. F. T1LLEMA. markt. Pryzen onveranderd. Aanvoer vier
overwinnen van dc groote moeilijkheden, ver- (Verschenen in „De Opbouw"). ladingen of 1250 H.L.
