EERSTE BLAD Nationale Bankveroeniging J. JANSEN Luiermanden Prijs per kwartaal. Losse nummers f I f 0,07* Advertentiën v. 1—6 regels t 1,20 Elke regel meer. f 0,20 Bij contract aanzienlijk korting. ZATERDAG 3 September 1921 Dit blad verschijnt iederen Woens dag- en Zaterdagmorgen. Het wordt uitgegeven door de N.V. Uitgeversmaatschappij „Onze Eilanden", Tel. Int. No. 15 Voorstraat Middelharnis. 3e jaargang. - n°. 85. De Vredesprijs voor Holland. Mevrouw Bela von Csitdry geeft in het volgende artikel de redenen aan, waarom zij in Hongarije een actie begonnen is, om aan onze Koningin den Nobelprijs voor den vrede toegekend te zien.. Van oudsher zijn er steeds denkers ge weest, die hun stem deden weerklinken ten gunste van den Vrede. Zoo zyn er ook altyd landen geweest, die als het ware voorbe schikt waren, om voor de vredes-idee te stryden en te werken. Tot die landen be hoort Holland. De vredes gedachte is niet maar toevallig in Nederland ontstaan, zooals zooveel andere ideeön groeien en na een kort bestaab in vergetelheid komen en door een andere, moderne gedachte verdrongen worden. Hier is een volk, ja men zou zelfs kunnen zeggeneen land, dat voor de idee wonderlijk gevoelig, eu er onscheidbaar mee samenge groeid is. In Holland is de gedachtenwereld der menschen evenzeer als zijn wetten ervan doordrongen, zij ademen haar met de lucht in, zij erven haar over. Bijna in elke ziel is een straal ervan doorgedrongen, sommige bevoorrechten hebben van de Voorzienigheid een stralenbundel toegedeeld gekregen, om daarmee voor de anderen don weg te ver lichten. De bodem, aan altijd dreigend gevaar blootgesteld, verworven door een nooit ein digenden, gigantischen strijd, is het klassieke land der vredes-idee en van den vredesarbeid geworden overeenkomstig do mysterieuze wet, dat uit den dood het leven, uit do grootste smart de kostbaarste parel geboren wordt. Een zoon van het Nedorlandsche volk was het, die reeds in do 17de eeuw een basis vond, waarop do duurzame vrede kon worden gegrond. Hugo de Groot stelde onomstoote- ïyk vast, dat oorlogen misschien somtijds verklaarbaar en rechtvaardig, maar nooit menschelljk zijn konden. De Groot heeft zijn idceen zoo wonderlijk klaar gezien en weerge geven, dat zo nog heden ten dage uitvoerbaar zyn. En tot den huldigen dag is zyn Invloed zoowel theoretisch als praktisch belangryk gebleven. Hy was „de vader van de woton- schap dor internationale wetgeving", zooals Amerikanen on Engelschen hem noemen. Zyn werk .Het Hecht van oorlog en vrede" had een bultengcwonen invloed op ztynttyd. Het werd op allo hoogescholen van Europa gobruikt en onderwezen, het werd de basis van hot volkenrecht. Philosophen en denkers, juristen en humanisten Spinoza, Pufen- dorfT, Chr. Thoraatius namen dc Groot's idieeön over. Maar ook het beeld, dat Hollands politieke leven, dat vande„VereenigdeGewesten"bood, werd beschouwd als een navolgenswaard voorbeeld voor do strijders voor de Vredes gedachte. William Temple vvyst In zijn „Account of the United Provinces" op do mogelijkheid van eon Europcosche Federatie op grond van de geschiedenis der Vereenigde Gewesten". De vrede van Utrecht inspireerde den beroemden Abbó St Pierre in 171*2 totzljn machtig werk: „Het plan van den Eeuwigen feuilleton Met een Dubbeltje de Wereld door. NAAR HET ENOELSCH VAN GRANT ALLEN. (Geaiilhoriseerile uitgave van bel gelijknamige boek, uitgegeven door de Firma D. Bolle te Rotterdam). 62 Ik vloog overeind en wachtte met de hand aan den knop van het portier het laatste oogenblik af. Il< keek even voorzichtig rond om te zien, wat dc detective deed. Zijn hoofd en zijn afhangende spionnenschouders staken uit het raam, maar hij keek goddank den anderen kant uit. ik zag ook Harold's gezicht uit het andere raam. Een oogenblik tc vroeg of tc laat kon ons nood lottig zijn. Vragend zag hij mij aan; ik knikte „nu". Reeds maakte de trein ecne eerste beweging. Ecne achterwaartsehe stoot, veroorzaakt door het aanzetten der machine. Op het oogenblik dat hij zich voorwaarts in beweging zetfe, sprong ik er uit en deed Harold hetzelfde. Zonder een woord tc kunr.cn uitbrengen bleven wipclkaar gedurende ecnigc seconden aanzien. „Uit den weg daar!" riep de stationschef woeden De conducteur wuifde met het groene vlaggetje, terwijl dc detevtieve zoo in dc seinen verdiept was, dat hij niet eens omkeek. Nog één oogenblik en wij waren veilig in Dunbar, terwijl hij met den sneltrein naar Edinburg voortsnordc. Met driftige gebaren kwam de stationschef op Vrede". Hij dacht zich een „Europeeschen Senaat" en wilde Utrecht tot vrije Vredes- stad en zetel van dezen Senaat verheffen. Onder invloed van Hugo de Groot werkte in Zwitserland de volken rechtsgeleerde Richard Price; hy verlangde de stichting van een „wereldstaat" Kant, de voorvechter van het moderne, aan alle utopie gespeende pacifisme verde digt in een zyner werken (1798) het ideaal van een „Statencongres", dat hy denkt te organiseeren overeenkomstig de Haagsche Staten-Generaal. Reeds uit dit korte overzicht blijkt duide- lyk, hoeveel draden hun oorsprong in Holland vonden, die uitgingen naar alle deelen der wereld; gouden draden, geweven door het werk des vredes in alle landen. Het is geen toeval, dat Holland gekozen werd tot zetel van de gewichtigste resulta ten van den vredesarbeid. De naam „Den Haag" beduidt een belangrijk hoofdstuk in de geschiedenis der vredesbeweging. Het begin van de internationale wetgeviug is met den naam van deze stad onafscheidelijk verbonden. Onder den invloed van den Fransch-Duit- schen oorlog werd in 1871 te Amsterdam de „Nederlandsche Vredebond" opgericht, die zich in 1901 met den „Vrouwenbond voor Ontwapening en Arbitrage" tot den bond „Vrede door Recht" vereenigde en sedert werkten alle Nederlandsche vredes-vereeni- gingen samen. De voormannen derHolland- sche vredesbeweging achten het hun plicht, het Nederlandsche Volk, dat het niet alleen meer kin. maar ook in bet doen voor de bevorderingder vredesconferenties dan andere volken Een hunner is Professor van Vollen hoven, de schryver van het opzienbarende Gids-artikel „de Roeping van Holland", de onvermoeide stryder voor een internationale politie. Uit den arbeid der Nederlandsche vereenigingen voor den vrede biykt, hoe breed de Hollandsche gezichtskring is. De vereeniging „Vrede door Recht" bemoeide zich niet., zooale de Engelsche bonden slechts met de een of andere speciale zllde der vre desbeweging. Ieder, die mede wil werken voor het ideaal van den duurzamen vrede, was welkom in haar gelederen. Van den aanvang af, begreep „Vrede door Recht" welk een macht ten goede kan uitgaan van de opvoeding. De Bond gaf verschillende geschriften uit. schreef prijsvragen voor opstellen voor leerlingen van H B Scholen en Gymnasia over onderwerpen, samenhan gend met de vredesbeweging. Ten tyde van de inwyding van het Vre despaleis in 1913 is Holland het middelpunt van het internationale leven. Met de beste verwachtingen bezield, maakte de Holland sche pacifisten zich op naar het. 20ste Inter nationale Werelcongres voor den Vrede, dat in 1914 in Weenen zou plaats hebben Toen dreunde een verschrikkelijke donder sla?. De wereldoorlog brak uit. Het gevaar st aalde de krachten en zei te de Nederlansche vredes-vrienden aan tot verhoogde krachtsinspanning. En iedereen wilde deelnemen aan den vredesarbeid in de hoop, dat de ellende nog voorkomen zou worden. Deze hoop werd niet vervuld. Maar men verslapte niet. In tegendeel. Men begreep dat een sterkere concentra tie van alle krachten ten gunste van den ons toegeloopen. „U kunt hier niet uitstappen, zclde hij grimmig. „Maar wij zijn nu eenmaal uitgestapt," ant woordde ik, tevens uit naam van mijn medeschul dige sprekende, de Hindoe zooals hij in ieders oog was. „Het is zoo eenvoudig mogelijk. Wij had den plaats genomen tot Edinburg, maar wilden in Dunbar overblijven. Toen de trein dus toevallig stontc in Dunbar, meenden wij dat het onnoodig was den tijd tc verknoeien dooT eerst door te gaan naar Edinburg en dan weer terug naar hier." „Dan hadt u in Berwick moeten overstappen," beweerde de stationschef nog alfijd op norschcr toon, „en daar den locaaltrcin moeten nemen." „De tijd is kostbaar voor ons," zcide ik, o, hij wist niet hóe kostbaar 1 „en bovendien weet u, is liet toch zoo heel wat voordecliger voor dc maat schappij." „Dat is zoo," stemde hij nu geheel vertcederd toe. Dc belangen der Noord-Britschc spoor-aan- deelhoudcrs kon hij toch niet over het hoofd zien. „Maar hoe staat liet niet uwe bagage? Ik denk, dat die naar Edinburg is doorgegaan." „Bagage hebben wij niet," zeidc ik brutaal. Hij staarde ons verbluft aan, plukte even aan zijn wenkbrauwen en begon te lachen. „O! nu begrijp ik er alles van," hernam hij niet een komisch- vertrouwclijkc uitdrukking. Hij had liet geraden, dus vond ik het nu het beste ons geheel aan zijne genade over tc geven. De tijd wós kostbaar. Kunt n ons zeggen, wie in dc stad het meeste geneigd zou zijn ons tc Helpen? en wie ons zou willen trouwen?" Hij keek mij nog eens aan en gaf zich ge wonnen vrede noodzakeiyk was en zoo ontstond in 1914 op initiatief van „Vrede door Recht" de „Nederlandsche Anti-Oorlog-Raad", die per sonen uit alle politieke, godsdienstige en maatschappelpke kringen in zich sloot. Dat was het eerste verschil met „Vrede door Recht". Het tweede was, dat de N.A.O.R. met enkele scherp geformuleerde eischen kwam, inplaats van de vage wenschen en principes van de toenmalige vredesbeweging; ten derde breidde de N.A.O R zyn werkkring uit over het geheele, ook het platte land; hy bewerkte de publieke opinie. Lichamen van gelijken aard als de N.A.O.R. in de verschillende neutrale landen werden in April 1915 uitgenoodigd tot een conferen tie, waar toen op initiatief van den N.A O R. de „Centrale Organisatie voor een Duurza men Vrede" tot stand kwam. Spoedig vorm den zich afdeelingen in Denemarken, Spanje Noorwegen, Zwitserland, Zweden endeVer-' eenigde Staten. 27-39 April kwam op Hollandschen bodem nog een ander internationaal congres, in den Haag samen: het internationale vrouwen congres, dat de volgende beginselen aannam de strijdvragen tusschen staten en volken moeten op vreedzame wyze worden beslecht het Kiesrecht voor de volksvertegenwoordi. ging moet worden uitgebreid tot de vrouwen. Reclames, Mededeelingen. Kantoor MIDDELHARNIS. ZITDAGEN - tijdens BEURS. Woensdag. SQmnflELSDIJKTABBERS Donderdag, D1RKSLANDï.d. DOEL Donderdag, OUDDORPFLONIL Vrijdag. OUDE TONGEGELUK ff"1 SOMMELSDIJK en Bébéartikelen. Uit dit korte overzicht, dat onmogeiyk volledig kan zijn, blijkt, hoe Holland reeds gedufende den oorlog een zeer waardevolle kracht vertegenwoordigde, die in het belang van de goede verstandhouding tusschen de volken onafgebroken kon arbeiden en nooit moede werd, te gelooven aan de mogelykheid van een biy venden vrede. Toen eindelijk de ongelukkigste vrede kwam, waarmede ooit de menschheid werd „U doet het beste met u aan le melden bij Mr. Schoolcraff, de Prcsbytcriaansche predikant te Little Kirkton." „Hoe ver is dat van hier?" vroeg ik. „Ongeveer twee en een halve mijl." „Kannen wij hier ook een rijtuigje krijgen?" ,.0 ja, er staan altijd van die machines buiten het station te wachten." Wij namen dus zoo'n machine en reden naar Little KiTktoii. Daar aangekomen \*:rteldcn wij ons verhaal zoo beknopt mogelijk aan den wcl- willendcn. goedhartige» geestelijke, maar met één slag vernietigde hij onze hoop door dc medcdeeling dat, tenzij wij een en twintig dagen voor ons huwelijk in Schotland verblijf hielden, de huwe lijksverbintenis ten eenenmale onwettig zou zijn. „Waart u Schotten, dan zou ik het huwelijk onmid dellijk kunnen voltrekken, maar nu een van u beiden een Engelsche is en dc ander" meteen glimlach Harold aanziende „eer in Indlë ge boren onderdaan Harer Majesteit zou ik het onmogelijk kunnen doen." „Harold," riep ik uit, „zou het mogelijk zijn om ons ergens in Schotland een en twintig dagen ver borgen te houden?" Hij verbleekte. „Hoe zou ik mij al dien tijd kunnen verbergen? De geheele wereld maakt immers jacht op mij. Neen, Louise, lieveling, dat gaat niet." Dc predikant keek ons beurtelings aan en scheen er niets van te begrijpen. „Harold?" vroeg hij, met alle aandacht den naam herhalend. „Harold? Dat klinkt niet liccl Indisch, wel? En daarbij," ver volgde hij aarzelend, „spreekt u bijzonder vloeiend cn zuiver Engelsch." Het beste was maar alles op te biechten. Hij bezocht, en de economische nood overwin naars, zoowel als overwonnenen begon te bedreigen, waren het wederom Hollandsche financiers en nationaal economen, die dit gevaar, dat de overwinnaars zelf niet eens zagen, ontdekten. Het resultaat van hun besprekingen met buitenlandsche deskundi gen was de Brusselsche Conferentie. Van welk een buitengewone beteekenis deze was, biykt hieruit, dat te Brussel de vertegen woordigers der elkaar vyandige staten elkaar voor het eerst na den oorlog weer ontmoetten. Van het allergrootste belang uit algemeen- menschelijk oogpunt is echter wat Holland in den eigenlijken zin van het woord deed voor de goede verstandhouding tusschen de volkeren. Zooals in vroegere eeuwen zoo dikwijls, vonden ook tijdens den oorlog en daarna duizenden en nog eens duizenden der on gelukkige volken op Hollands gezegenden bodem rust en bescherming. In Holland vond ook een onderkomen de eens door vorsten- glans omringde Vrouw, wier hoofd sinds zich legde ter eeuwige rust. En de omstan digheid, dat de Duitsche Keizerin zoo rustig kon heengaan, wekte in duizenden menschen- barten het verzoenende gevoel van dank baarheid. De wetenschap wyst er met trots op, dat het haar gelukt is, de besmettelLjke ziekten, die het noodzakeiyk gevolg heetten van eiken oorlog, verre te houden De wetenschap was echter niet in staat Europa te redden van die verschrikkeiykste aller epidemieën, de sociale pest, die geheel Europa, ja de geheele wereld bedreigde en Middel- en Oost-Europa reeds bereikt had. De wereld-elleude steeg ten toppunt; toen snelde Holland toe met een zeer eigenaardige, taktvolle wijze van hulpverleening Het breidde zijn armen uit; nam duizenden en honderdduizenden kinde ren der noodlijdende volkeren tot zich en redde daardoor de wereld van onuitspreke- lyken nood en leed en opstand, redde de toe komst van Midden-Europa in zijn kinderen en tegeiykert\jd opende het nieuwe, gvoot- sche perspectieven voor de vredesbeweging. Het wees zoodoende den weg, wellicht den eenigen weg, die naar betere verstandhou ding, beter onderling begrijpen, in één woord naar den blyvenden vrede voeren zal. Ook gedurende den oorlog kwam het al wel voor, dat de van den oorlog verschoond gebleven landen, de kinderen der noodlijdende volken tot zich riepen en onder leiding hun ner onderwyzers in scholen of leegstaande hotels onder dak brachten Wanneer we echter zien, hoe in Holland de kinderen van vreemde naties in de ge zinnen als familieleden werden opgenomen, verzorgd, opgevoed en geliefd, als een eigen kind, hoe in het. hart van het vreemde kind en in die van de pleegouders en hun kinde ren, wederzydsche liefde ontstond, dan is dit alles niet alleen voor de betreffende kin deren en ouders, maar ook van algemeen menscheiyk standpunt van zeer groot, belang. Kinderen van vreemde volken, geheele ge neraties groeien hier op in wederkeerige liefde, waardeering en begrijpen. Het is dan ook niet twijfelachtig, of dit is een van de belangrijkste dingen, die ten behoeve van de onderlinge goede verstandhouding der volken geschiedden De belangrijke resultaten van dit Hollandsche werk zyn nog hierdoor ver groot, dat ze levendigen weerklank vonden by de andere neutrale, ja soms zelfs bij de oorlogvoerende naties. Dat de bizonder tactvolle, uit de diepte van een liefdevol hart voortspruitende arbeid van Holland reeds nu zeer veelzijdige resul taten oplevert, daarvan zien wij dagelijks wonderen. Bij het noemen van den naam „Holland" openen zich de meest gesloten harten, het somberste oog verheldert en glimlacht. Dagelijks ziet men door ondraag lijke zorgen gebogen vaders, door den oorlog verweesde kinderen, tot weduwen geworden vrouwen: zij allen vergeten hun zorg en smart, als men Hollands naam noemt. En dan al die andere wonderen! Ik beb kinderen gekend, door de omstandigheden, door den tijdgeest slecht beïnvloed, bijna op een verkeerden weg geraakt, uit Holland kwamen ze beter, ik zou willen zeggen: genezen naar huis terug. Arbeiders zie ik glimlachen en bidden, die in de laatste jaren slechts vloeken en dreigen konden, ook dat heeft Holland bewerkt. Niet slechts materieele, ook moreelehulp is het die op deze arme verbitterde gemoe deren zoo diep en heilzaam inwerkt. De geest van begrypen, van vrede is het, dien de kin deren in Holland inademen en met zich naar huis nemen, die al deze wonderen werkt. Allen, die met Holland in aanraking komen, nemen iets van den Hollandschen geest over, hun gezichtskring wordt breeder, hun ge moederen zachter, meer toegankelijk voor mildere gevoelens, zy worden meer mensch- lievend, beter en geschikter voor de gedachte van internationale samenwerking. En wat het sociale gevaar aangaat, moet er op gewezen worden, dat niet gemakkelijk te zeggen valt, uit hoeveel harten de Hol landsche arbeid den doorn der vertwyfeling, van het nihilisme heeft uitgetrokken. Wie zou vermogen te bewijzen, hoeveel het Hol landsche kinderwerk heeft bijgedragen tot verzachting van de zoo gevaarlijke revolu tionaire stemming en tot bevordering van de vredesgezindbeid? Dat echter dit zegenrijke Werk plaats kon vinden en zich ontwikkelen kon op Hollands bodem, dat Holland te midden der oorlogs vlammen neutraal bleef en daardoor een rustpunt, een eiland, van waaruit de vredes- gedaebte zich over de wereld kon verbreiden, dat dankt Holland en de menschheid aan de Koningin der Nederlanden. De Koningin is het geweest, geiyk ook de Hollanders dankbaar erkennen, die den vrede in menig kritiek oogenblik, wanneerderegeeringscheen te zullen toegeven aan den van alle zyden geoefenden druk, door haar kroon en troon op het spel te zetten, heeft gered. Volkomen terecht verzoekt daarom Europa aan het Nobel-Comité, om ditmaal het Hol landsche volk in de persoon van zyn Koningin met de hoogste moreele belooning. die op dit oogenblik bestaat, te beloonen. Terwyl het om de toekeiming van den Nobelprijs voor den vrede aan de Koningin der Neder landen vraagt, verzoekt het daarmee tevens de waardeering en vereering van den meest onzelfzuchtigen, edelen en in haar resultaten vèrstrekkenden vredesarbeid. B. VON CSITARY. Den Haag, 81 'Augustus 1921. zag er wel uit als iemand, dien wij konden ver trouwen. ik vertelde hem de volle waarheid en eindigde met te zeggen„Dit is nu mijnheer Harold Tilling- ton, een man die wordt beschuldigd van valsch- hcid. Ziet hij er uit als een falsaris? Ik wilde nog zijn vrouw worden vóór dat hij moet terechtstaan. Dat is de cenige manier, waarop ik mijn volle ver trouwen in hem bewijzen kan, mijn onbegrensd geloof in 7,ijne onschuld. Dadelijk na de voltrekking van ons huwelijk wil hij zich bij de politie aanmel den. wanneer u dat verlangt, zelfs in uwe tegen woordigheid. Maar eerst moeten wij trouwen. Kunt u liet niet op de een of andere wijze doen?" Mijne smeckende stem miste hare uitwerking niet; hij was diep getroffen door mijn verhaal. „Harold Tillington," mompelde hij. „Ik ken zijn stamboom van buiten. De zoon van Lady Guine vere Tillington, niet waar? Dan is u dus tevens Jonker van Gicdcliffe. Dus u is een Schot?" „Ja," zcide Harold, maar voegde er openhartig bij:*,.door verre afstamming." „Jonker van Gledcliffe? O. maar dat is volkomen voldoende voor ons doel. Woont u op het land goed van dien naam?" „Ik heb cr den laatsten tijd gewoond, en ben er altijd, wanneer ik in Engeland kom. Het is mijn ecnige tehuis. Ik ben in diplomatieke» dienst." „Uitstekend, maar de dame?" „Die is zuiveren onmiskenbaareene Engelsche," gat Harold op doffen toon toe. „Toch niet geheel en al," viel ik hem in de rede. „Vier jaar lang heb ik in Edinburg gewoond cn bracht er al mijne vacanties door. Mijne koffers staan nog altijd daar." O, dat is voldoende," verklaarde thans de pre dikant. Hij riep daarop zijn vrouw en zijne beide be dienden en bracht hen met een paar woorden op dc hoogte van liet geval. Hij sprak de gebruikelijke vermaningen uit en deed dc gebeden voor ons. Wij gaven plechtig onze wedcrzijdsche toestem ming in wettigen vorm en in tegenwoordigheid van twee getuigen. Daarop verklaarde hij ons wettig getrouwd. Nog geen kwartier later hadden wij onze verklaringen bij den wethouder afgelegd, ver gezeld door de twee getuigen, en werd ons mede gedeeld, dat wij volgens de wetten van Groot- Brittanic man en vrouw waren. Voor alle zekerheid vroeg ik nog of het huwelijk ook in Engeland geldig was. „U kunt niet wettiger getrouwd worden," ver klaarde de wethouder beslist. Harold wendde zich nu tot den predikant en zeidc bedaard: „Wilt u zoo goed zijn de politie te halen?" Onze eigen koetsier ging de politie halen, die eindelijk verscheen, opgeblazen door het gewicht van zulk een belangrijke arrestatie. Er werd proces verbaal van onze verklaringen opgemaakt. „Dus u stelt u in arrest onder bekentenis van valschheid in geschrifte?" vroeg de hoofdcommissaris, toen Harold had uitgesproken. „Volstrekt niet," zeidc deze. „Ik heb geen valsch heid in geschrifte gepleegd. Maar het is niet mijne bedoeling om mij te verbergen of te ontsnappen. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Onze Eilanden | 1921 | | pagina 1