Centraal Apoth
EERSTE BLAD
elder waschgoe
Matige prijzen.
Ft I EVEN
Passage 22-2
sche
ereeniging
Sioomwasscherij
OORNE EN PUTTE
te NIEUW-HELVOET.
M. SPOON Azi
NIEÜW-HELVOI
wijzers, advocaten,
el gc-
in dc
n om
orden
ver-
5 per
ihou-
idige
ij alle
apo-
met
ikening: L. I. Akker, Rotterdam.
J. P. F. POOL.
5000,— f 1000,—
f 100,—, f 50,-)
1 October
nkrijgbaar.
>E FIRMA
.HABNIS.
sieeft weder ontvangc
pinnen en buitenlandse)
bnd.er andere
Sanatogen, Haematoge
ElWITSTAAL, etc.
- - -
Feestdagen:
1,40 per liter,
ct. per pond,
ct. per pond,
ct. per pond.
ct. per pond.
I,— per fiesch.
ct. per pond,
ct. per pond.
ilen teg-en
le prijzen.
it blad verschijnt lederen WOENSDAG- en ZATERDAGMORGEN,
rijs per kwartaal bij vooruitbetaling. f 0,75
nummersf 0,07"
Zaterdag 20 DECEMBER 1919
2E Jaargang. N°. 14
Advertentiën van 1—6 regelsf 0,90
Elke regel meerf 0,15
Bij contract aanzienlijk korting.
Uitgegeven onder leiding van J. J. L. VAN ZUYLEN door de N.V. Uitgeversmaatschappij „Onze Eilanden", Voorstraat A16 SSiddelharnis. Telef. Interc, Ho. 20.
Adres voer Redactie en Administratie: Bureau „Onze Eilanden" te Middelharnis.
.GENTEN te: Brielle: Boekhandel L. Kluit. HellevoetsluisBoekhandel Gr. M. van der Maesen. Ooltgensplaatfa. Breur Zonen.
n 't HaringvlietJ. C. Elvé. Dirkslandfa. Binkhorst Zaayer. Melissant: H. Tieleraan Cz.. He>-kingen: A. Munters. Hen Bommel:
Nooteboom. RockanjePI, Monster. Goedereede: Jac. v. d. Tol. Stellendam: N. J. van Dongen. Eiland Rozenburg: J. v. d.
Zuidland: C. ZevenbergenNz.. Spyjkenisse: G. E. van Gent. Heenvliet: "W. Hoepel Bz. Alle
Oude TongeH. Simonse. Nieuwe Tonge: W. van de Ree. OuddorpC. de Mooy. Stad
J. Woudstra. Oudenhoorn: A. Tuk. Zwartewaal: D. Hoftijzer Tzn. Nieuw Helvoet:
Vliet Cz., Zanddijk D 38. Middelharnis en Sommelsdyk: Bureau „Onze Eilanden",
nemen advertentiën en abonnementen op dit blad aan.
HET IA AR 1919.
Het afgeloopen jaar is reeds daarom een
erkwaardig jaar te achten, wyl het dat
waarnaar wij allen zoo lang hebben uit-
izien: het vredesjaar; het eerste, dat zon-
-r kanongebulder aanviog en zonder kanon-
bulder eindigde. Volkomen terecht zal
orden opgemerkt, dat wel zelden op eenig
verpakte geneesmiddele 'genblik Zóó groote onrust, staatkundige
i sociale, door geheel Europa heeft ge-
ierscht als thans nog het geval is, maar
i vrede onder de volkeren is yoorloopig
irsteld, de wettig geoordeelde oorlog is uit
met den opbouw eener nieuwe samen-
ving tusschen do volkeren wordt begonnen,
igetwijfbld vertoont Europa een aspect
ia bopelooze verwarring en ruïne, zoowel
economisch als sociaal gebied. Wanneer
en eenvoudig naast elkaar stelt de cijfers
n de staatsschulden der verschillende lan-
n aan het einde van 1913, toen de mo-
irne verdwazing nog Diet was begonnen,
i van 1919 nu zij ten einde is enderoid-
len moeten worden gezocht voor de liqui-
tie, dan schrikt men van de milliarden,
3 zonder ontzien, zonder bedenking zjjn
ofl'erd. De oorlogen, die in den loop der
genliende eeuw werden gevoerd, de Na-
leontischo oorlogen inbegrepen, kostten
n zeven acht millioendooden; de groote
ereldoorlog die nauwelyks vyfjaren duur-
vroeg het dubbele vau dit getal. Geheel
negentiende eeuw zag een totaal beding
ii f öO milliard aan directe oorlogskosten
igvloeien; de schatting is zeer laag en
atig, wanneer men de kosten van den
ereldoorlog op het vier- zoo niet vijfvoudige
elt. In evenredigheid met de geweldige
achtsinspanning, die ontplooid is, staat
echts de verarmiog, waaronder thans
iropa gebukt gaat. Men heeft zonder aar-
len, omdat het naar den uiterlijken schijn
de hoogste goederen ging, alles opge-
T.
1871.
tter; Mr. S. BOERS
SALOMONSON;
RENESSE.
en F. F. PRAGER.
f 2.500.000.—
f 1.007.200.—
415.265.86
orgstelling, verpanding
dag opaegging 2 pCt„
volgens overeenkomst,
's jaars.
I'S.
en inbraakvrlje kluis.
Middelharnis,
is en Ooltgensplaat.
FEUILLETON.
JOHANNA VAN VRIJENBAN.
>rspronkeIjjke Roman door JAN VAN GELDER
(Nadruk verboden).
De eigenaar kende zijn landgoed uitstekend
iders was bij zonder twijfel in de uiterwaarden
Tdwaald. Meermalen liep bij regelrecht
sel in en moest hjj zich op bet laatste oog.
ik vergewissen, waar bij was. Doch als de
okken hem toelieten de voorwerpen, die hij
zjjn weg ontmoette, te onderscheiden, was
spoedig weer in dc goede richting. Na een
ndeling van een goed uur, zag hjj den Moor
hen toren van het kasleeJ tegen de grijze
interlucht om hoog steken. Het slot was reeds
eval bedekt met sneeuwen maaktedcnzelfden
irlaten indruk, dien Van Vloten van zijn eigen
aoiug bad meegekregen. Op het slot bad men
verwacht, want hij had beloofd den oude-
arsnacht op „IJselo" te komen doorbrengen
cnals de jonker, die met zijn vrouw van „Zaad-
ik" zou komen. Deze werden echter later op
u dag verwacht. Hjj vertelde de visite, die hg
zen morgen bad ontvangen en inzonder Van
geuban vond zijn houding correct, terwjjl
banna als liefhebbende vrouw, meer het edele,
t in den grond zeer nobele in zjjn daad onder
offord wat men bezat; kapitaal, industrieelen
en commeicieelen rijkdom, arbeidskracht
van het heden en van de toekomst. De
mtlUoenen dooden en naast hen de milli-
oenen verminkten behoorden tot het meest
krachtige deel der menschheid; zonder hunne
medewerking, met ',eene ontzaglijk ver
minderde capaciteit van mijnen en fabrieken,
met een veel geringere hoeveelheid bebouw
bare oppervlakte, gaat Europa de toekomst
tegemoet, terwijl zjjne vóór den oorlog zorg
vuldig gekweekte voorraden zjjn uitgeput
en letterlijk alles verbruikt, is wat het bezat.
Is bet wonder, dat. men vanuit Amerika
hulp en redding verwacht? Is het wonder,
dat, nadat het Amerikaansche leger zijn
groot aandeel bijdroeg in de beslissing aan
het Westelijk front, thans het Amerikaan
sche voedsel ons voor hongersnood moet
bewaren, de AraerikaaDsche schepen ons
kolen voor do industrie moeten toevoeren''
Is het wonder, dat, gezien de financieels
krachtsinspanning tijdens den oorlog, het
geldcentrum van Londen naar New-York
verplaatst ia? Er zijn er onder ons, die zich
beangst maken over dit overwicht van Ame
rika; die niet gelooven aan de onbaatzuchtig
heid van onze dollarvrienden. Eerst de
toekomst zal kunnen uitmaken of en in
hoeverre z\j gelijk hebben, en wel zelden is
deze toekomst zóó heel onzeker geweest als
zij thans ia. Europa, dat tijdens den oorlog
snakte naar den vrede, vindt thans in dien
vredestoestand de grootst denkbare onzeker
heid; het weet heden niet wat er morgeD
aan den dag over zijn hoofd zal losbarsten.
Men kon 1918 zonder eenig bezwaar een
geweldig jaar noemen, een jaar, waai in een
rijk, dat zich machtig waande als het oude
Rome, op zeldzaam onverwachte wijze werd
vernietigd, verpletterd, een jaar van groote,
zij het niet alleen grootsche dingen. Van
1919 kan dat moeilijk worden getuigd;
integendeel, dit jaar is een moeitevol door
gebracht jaar geweest, een, waarin de dage-
ljjksche kleine zorgen zijn teruggekeerd,
waarin op bet groote politieke schaaktooneel
de kleine intriges aan de orde van den dag
waren. Toen de oudejaarsklokken dat ge-
scheidde, dan dat zij den maatschappeljjken vorm
waardeerde die hier gediend was.
Als een bijzonderheid kan hier vermeld worden,
dat Gerrit, die den volgenden dag het rijpaard
van Van Vloten op IJselo kwam hcengeu. ook
de post bezorgde en daarbij een briefje over
legde van Alice Harsteohoek, het zevenjarig
dochtertje van den ongelukkigen advokaat. Het
maakte een goed figuur tusschen den zalvenden
brief van zijn zwager, den dominee en hel niets
zeggende kaartje van Hendrik Labori, die eenige
dagen vacantie had gevraagd, welke b\j bijzijn
oom in Deventer doorbracht. Jaren nadien heeft
het meisje de gewoonte om Van Vloten een ge
lukkig nieuwjaar toe te wenschen, volgehouden.
Hij heeft haar daarvoor beloond door haar ia
zijn testament eenige zeldzame sieraden toe le
wijzen, die anders toch verkocht moesten
worden.
Bij den graaf en zijn dochter had Van Vloten
veel succes mei dit bewjjg van dankbaarheid,
dat hvj zelf uitgelokt had Op IJselo ontving men
dien dag veel brieven, doch beiden verklaarden
dat de mooiste en aandoen) ijkste door het weesje
aan Van Vloten was geschreven. Deze zelf be
waarde daarover zjjn cynische gedachten en
eindigde met het te betreuren, dat hjj niet meer
naïef denken kon.
Overigens bracht de Nieuwjaarsdag wat afwis
seling in de donkere winterdagen die elkaar
eentonig opvolgden. Verscheidene notabelen
van Voorst kwamen oea visite maken op het
kasteel en op dezo wjjzo kwam Vau Violen in
weldige jaar 1918 uitluidden, gevoelden wij
eene onzekere toekomst tegemoet te gaan
eene onzekere toekomst echter, die vooral
daaraan haar aanzijn dankte dat letterlijk
in elk land en zeker in geheel Europa ont
brak de krachtige hand van één werkelyken
man. Als men vraagt wat de wereld thans
noodig heeft, zal de een antwoorden: kolen,
de ander: sociale rust, maar de derde, die
zal toonen het te weten, zal vragen naar
een Napoleon. Er zijn er geweest die een
Napoleon zagen in Kerensky, toen deze,
die in het vorige jaar te Londen plotseling
weer opdook, zich aan het hoofd der Rus
sische revolutie stelde; er zyn er geweest,
die den Napoloen zagen in Wilson of in
Lloyd George, eD beiden zijn vooral in
den loop van dit jaar bedrogen uitgeko
men. En nog steeds blijft Europa vragen
naar dien grooten man, die orde zal weten
te brengen in den chaos; wij nemen aan,
dat ods oude, zeldzaam beproefde wereld
deel zelfs bereid zou zijn de eerzucht van
een Napoleon te verdragen om slechts iets
terug te krijgen van zekerheid, die hij ons
bieden kon.
Het einde van het jaar 1913 zag den val
van de twee Centrale keizerrijken. Zij kwam
onverwachts, wijl zelfs Duitschland's be-
nijders en vijanden in zijne militaire kracht
onverzwakt geloofden; boe zij zich daarin
bedrogen, kan men het best lezen in de
offleieele stukkon, gepubliceerd door de
Duitsche Rijksregeeringen over de onder
handelingen cn besprekingen in Duitscbland
zelf. dio aan den wapenstilstand van 11 Nov.
1918 zijn voorafgegaan. En niet minder
onverwacht kwam de Duitsche revolutie,
die velen in het gedisciplineerde Duitscbland
onmogelijk, althans hoogst onwaarschijnlijk
hebben geacht. Geen van ons, waarschijnlijk
zelfs niet degenen, die de leiders der revo
lutie waren, hebben geweten hoe groot de
kracht der ontevredenen in Duitscbland was;
hoe het gistte' en brandde en woelde in dat
machtige Duitsche Rijk, en hoe daar nog
slechts uiterlijk do disciplino hoogtij vierde.
Zoo moest wol plotseling de inoenzinking
komen; een wapenstilstand worden aan-
kennis met den burgemeester, eenige leden van
den raad, den dokier en den ouden schoolmeester.
Ook vertoonde de lieer Van BevereD, de steen
bakker, zich met een zijner zoons op IJselo, waar
hij sinds den laat sten Nieuwjaarsdag niet geweest
was- De le Januari was voor den graaf een
prettige dag. Hjj kreeg op dien datum een Hauwen
indruk vau de grootheid welke zijn geslacht nog
weer kon bereiken, als hem de middelen maar
niet voortdurend (aalden. Want de eerbied voor
de Vrijenbans zat er nog in. De meesle bezoekers
noemden bem nog als vanouds „Mijnheer de
graaf" en zouden zich geen anderen vocatief
veroorloofd hebben. Weliswaar werd de kring
elk jaar kleiner, de ouderen bleven weg, wijl
de afstand te groot werd voor bun stramme
boenen ot wel omdat de dood ze éón voor één
wegrukte en de jongeren schenen bet slot te
vermijden.
Het was dan ook niet twijfelachtig, dat de
bezoekers niet in Vrijenban, maar in Van Vloten
den grooten man van de landstreek zagen. De
graaf zelf merkte dit niet op, maar de ander
verkeerde daaromtrent niet in den minsten twij
fel en daar bij in de toekomst toch een zekere
rol zou moeten gaan spelen, behandelde hjj de
menschen voorkomenden trachtte hun sympathie
te winnen, wat bem natuurljjk niet moeilijk viel.
Voor Johanna en hem was de dag desniettegen
staande tamelyk vervelend. Zjj moesten gesprek
ken aanliooreu en erger nog. ze moesten eraan
meedoen, idiote convorsatie's aanhouden over
het weer en den winter.
vaard smadelijker dan eenig land er ooit
een heeft gesloteneen wapenstilstand met
de harde voorwaarde niet alleen van ont
ruiming van nog bezet gehouden vijandelijk
gebied, maar van bezetting van geheel het
van den oorlog verschoond gebleven Rijn
gebied. Erger nog, zoowel Oostenrijk als
Duitscbland, ook Hongarije, moesten het
aanzieD, dat, toen eenmaal het vrije woord,
de vrije handeling hadden overwonneu,
steeds wilder stroomingen zich vaD de groote
menigte meester maakten. In Duitschland
eerst heeft men gezien, dat het beleid steeds
naar links afzakte; dat de aanvankelijk
gemeDgde parlementaire regeering, waarin
sociaaldemocraten naast liberalen zitting
hadden, moest plaats maken voor een van
sociaal-democraten en communisten, voort
gekomen uit de groep der sociaal-democrateD,
die van den aauvaug af den zedelijken moed
heeft gehad den oorlog te veroordeelen, Reeds
vóór het einde van 1918 begon het in de
kringen der Duitsche matrozen, die reeds
tjjdons den oorlog eene zoo belangrijke revo
lutionaire rol hebben gespeeld, te gisten;
zjj eischten meer medezeggenschap; zy
brachten Berlijn in rumoer en wanorde en
zjj slaagden er in, toen bij het terugbrengen
van de orde bloed vloeide, oneenigheid, die
nog veel meer bloed zou tengevolge hebben,
te brengen tusschen de beide stroomingen
der Regeering. Met angst zag men in het
overige Europa naar Duitschland uit, en
wanneer Frankrijk en Engeland hunne
grenzen stijf gesloten hielden, geschiedde
dit minder uit het tijdens den oorlog ge
kweekte wantrouwen tegen mogelijke spion
nen, maar geschiedde dit tegen de over
brengers van de bolsjewistische zaadkorrels.
De voorwaarden van den wapenstilstand
van 11 November 1918 waren hard, niemand
ontkendehet.Gebied moestworden ontruimd;
de vyand moest in een groot deel Duitscb
gebied, dat hy anders niet dan met moeite
zou hebben veroverd, worden toegelaten;
wapenen, kanonneD, vliegtuigen en spoor-
wegmaterieel moesten tot zóó groote hoe
veelheid worden uitgeleverd, dat eigenlijk de
voortzetting van den oorlog voor Duitschland
Later op den dag werd het eeu weinig gezel
liger. Jonker van Zandwijk en zijn echtgeuoole
waren uiet verschenen en daarom waren zjj samen
per slede naar Zandwjjk gegaan oiu hen nieuw
jaar te wenschen en toen zij terugkwamen waren
de pastoor met zjjn kapelaan te visite gekomen.
Van Vloten hield allen toen den ganschen avond
in spanning door te vertellen van Rome, den
Paus en de corruptie der Katholieke Kerk. waar
over zich een solicd en geestig debat had ont
wikkeld tusschen hem en den jongen kapelaan,
die pas van het seminarie was gekomen en een
knappe student bleek le zjjn.
Overigens giug de Nieuwjaarsdag juist voorhjj
als alle anderen, donker en zonder zonneschijn.
Als korte lichtpunten tusschen de lange nachten
schakelden zich de dagen tot weken en maanden.
De wiuter was niet koud eu openbaarde zich
slechts in somberheid en regen. Johauua had
gaarne gezien, dat de uiterwaarden zich met een
laag ijs zouden bedekt hebben, teneinde aan de
zyde van Van Vloten eenige mooie tochten te
maken, doch het geluk was haar dit jaar Diet
mee. Men naderde Maart, zonder dat het een
nacht noemenswaard had gevroren. Toen werd
het eenige dagen koud en joegen felle Noord-
Oostenstoriuen over hot land. Het duurde echter
niet laDg genoeg om de koude nog in de natuur
te breDgen en in bet laatste van deze maand
begonnen zij, als buitenmenschen het voorjaar
te zien komen. De rivier trok zich spoedig terug
in haar zomerbedding, wijd en zjjd kwam een
heldere tint over de wijde vlakte, de boomeu langs
onmogelijk was; de trotsche Duitsche vloot
moest voor het grootste deel worden over
gegeven. Men heeft echter destijds de mee
ning geuit, dat deze harde voorwaarden
daaraan te wijten waren, wijl men in de krin
gen van het geallieerde opperbevel slecht
voor wapenstilstand gestemd was, gevoelend,
dat nu eindelijk het oogenblik daar was
om het gebied van den vyand binnen te
rukken. Men heeft in deze voorwaarden de
harde stem van den altijd harden overwin
naar willen hooren, en gehoopt op een
milder uitvoering. Die hoop is bedrogen. De
wapenstilstand werd vooreen korten termijn
gesloten; zoodoende moest telkenmale ver
lenging volgeu. Erzberger, de Duitsche staats
man, die ook by de revolutie eene rol van
beteekenis speelde, was belast met de onder
handelingen met maarschalk Foch; eene
taak, die niet altyd tot de aangenaamste
zal hebben behoord. Reeds by de eerste ver
lenging, toen men van Duitschland de uit
levering van landbouwwerktuigen, later van
vee eischte, bleek dat van een verzachten
der wapenstilstandsvoorwaarden geen spra
ke zou zyn; dat integendeel moestworden
verwacht, dat deze voorwaarden steeds har
der zouden worden. Te Spa waren de com-
missiön van beide zyden gevestigd; daar is
tusschen de Duitsche en de Geallieerde ge
volmachtigden heel wat geschermutseld.
Van Geallieerde zyde waren de klachten
niet van de lucht, dat Duitschland niet tijdig
h9t overeengekomen materieel uitleverde,
niet in alle opzichten aan zijne verplich
tingen voldeed, terwijl van Duitsche zyde
er op werd gewezen, dat eene zoo groote
uitlevering van spoorwegmaterieel, de toch
reeds moeilijke voedselvoorziemnginDuilsch-
land in de war stuurde, den economischen
noodtoesland zoodanig maakte, dat het op-
roergevaar elk oogenblik nader kwam. Men
zal zich herinneren, dat Duitscbland op
Amerika een beroep heeft gedaan voor op
heffing 4er blokkade; dat het niet heeft
nagelaten om telkens en telkens weer zich
tot de Geallieerden te wenden teneinde
voedsel te verkrijgen; men zal zich herinne
ren het verhaal van den Engelschen gevol-
wegen eD sloolen prijkten met een overvloed
van katjes en knoppen en de hemel stond vol
wit en lentebJauw over de wereld.
Jn die dagen kwam er een dringende brief
vau Tackof op deu „Uoltenkamp", waarin hij
Van Vloten uitnoodigde om zijn plotseling afge
broken bezoek aan de hofstad te komen herbalen.
Deze had weinig zin, maar Tarkol' schreef dat
hjj op het punt stond een buitengoed te koopen
tusschen Delft en Nootdorp, doch dat de prjjs
hem le laag toescheen, zoodat hjj vreesde, dat
hjj ergens mee bedot werd, reden waarom hij
Van Vloteu vroeg hem met raad en daad hjj te
staan. Deze kon niet tot een besluit komen en
sprak er over op IJselo. Johanna was gedecideerd
legen een vertrek gekant. Waarom nam Tarkof
geen deskundige in zjjn dienst en liet zoo iemand
een vjjf en twintig gulden verdienen. Maar Van
Vrijenban besliste, dat Van Vloten onmogelijk
weigeren kon. Men was veel te goede kennissen
om elkaar niet met alle middelen van dienste
te wezen Bovendien kon Van Vloten nog tevens
enkele zaken atdoen, die nog niet geregeld waren.
Hjj kon den dag gaan bepalen, waarop de op
bouw van „Nieuw-IJselo" zou begiunen. En voor
zich zelf had hjj nog het voornemen om voor
enkele diamanten, die hij in zijn bezit had, een
passende parure voor Johaona' le laten maken,
welke hjj baar op den verlovingsdag kon cadeau
doen.
(Woidf v&tvolgd)