Li. G.
HOOFDPRIJS i
STANDiUI
M. BREUR I
fiflai
G.
Café-Restaim
Interna
ONZE EILANDEN VAN ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1919.
over een of ander stuk groote literatuur,
over een mooi gedicht, of over een weten
schappelijk onderwerp. Ja, we hadden
soms den indruk, dat onze jongens een
lezing des te mooier vonden, hoe zwaar
der het onderwerp was. Dat lag natuurlijk
minder aan het onderwerp, dan aan de
wijze, waarop het werd behandeld. Want
die was, daar zorgden wij altijd ia de
eerste plaats voor, zeer smakelijk. Het
zal weer niet gemakkelijk zijn, de ge
schikte spiekers te vinden. Ze moeten
op de hoogte zijn van hun zaak en zeer
prettig kunnen spreken.
Op deze wijze zal het een het ander
steunen, op deze wijze zal een leeszaal
van onbetaalbaar nut kunnen zijn.
Wij geven deze opmerkingen cadeau
aan de commissie die de leeszaal zal op
richten, of liever aan bet bestuur dei-
inrichting, die, naar we nog steeds hopen,
op een betere wijze zal worden tot stand
gebracht, dan tot heden de opzet doel
vermoeden.
Land- en Tuinbouw.
Kalkarmoede en nog wat.
Ten vervolge op mijn vorig opstelletje wil
ik thans allereerst meeleelen, wat ik den
belangstellende berichtte naar aanleiding
van mijn bezoek te zijnent en ons onder
zoek op zijn bou wland. Een s)oi tgelyk brief
je zou zeker voor meedere gebruikers vau
kalkarme gronden nuttig kunnen zijn, waar
om ik 't maar in de krant zet. Zóó is 't
my mogelijk meerdere tegelijk van dienst
te zijn.
Zie hier, wat ik schreef.
Geachte Heer.
Naar aanleiding van ons gezamenlijk
onderzoek verricht op Uwen bouwgrond zij
U het volgende meegedeeld. Ofschoon ik
natuurlijk nu nog niet zeggen kan of Uw
grond ook nog aan meerdere planten voeden
de bestanddeelen behoefie hebben zal, is
dit in elk geval zeker, dat een kalkbemesting
ten zeerste dient te worden aangeraden.
Deze raadgeving is niet alleen het gevolg
vao het resultaat van ons onderzoek; zy
houdt ook ten zeerste verband met het feit,
door my geconstateerd op Uw grasland, on
middellijk gteazende aan het bouwland eB
wat betreft de boogte enz. vrij wel vaD een
zelfde makelij. Set volkamen gemis aan klaver
tjes op gezegd weiland toch wyst zoer zeker
ook wel iu de richting van een kalkbemesting
Ik geef U den raad eene party kluitkalk
Ie koopen. In den vorm van kluitkalk (dat
zijn steenharde stukken of kluiten) koopt
gij deze 't best en 't goedkoopst, ook om
dat ge met kluitkalk in 't kleinste bestek,
de grootste hoeveelheid kalk naar 't land
brengt.
De kluiten laten zich echter maar niet
zoo over 't land strooien,
Dat wil zeggen, niet gelijkmatig verdeelen.
Want ze zijn zeer ongelyk van grootte en
daarby zooals ik zeide steenbard. Dus moet
de kalk vóór 't uitstrooien eene bewerking
ondergaan. Ze dient geblnscht, zooals men
dat noemt. Daartoe heeft men water noodig.
Op elke 100 K.G. kluitkalk zoo ongeveer
35 K.G. water. Rekent men nu dat een
gewone werkemmer 10 K.G. water kan
bevatten, zoo zal men voor 't blusschen
van 100 K.G. kluitkalk 31/a emmer water
behoeven, en voor 1000 K.G. 35 emmers.
Voor grootere partyen naar verhouding
meer.
Dit blusscbingswerk wordt het gemakke
lijkst verricht in een soort put gegraven
op 't land waar de kalk moet worden
gestrooid en zóó kort by de sloot, dat men
't water niet zal behoeven te dragen.
Nadat de kalk (ik raad U aan ten minste
2000 K.G. per H.A. te nemen), in de bedoelde
put is gebracht, en daarover wat regelmatig
verdeeld, wordt er 't water over been ge
schept. De aldus natgemaakte massa late
men rustig staan. Ze wordt warm, heet
zelfs en byt verbazend uit. Na verloop van
een paar dagen is de kalk gebluscht en
zal de massa wel voldoende afgekoeld zijn
om ze te kunnen uitstrooien. Men heeft dan
een fijn droog poeder gekregen in plaats
van de steenharde stukken. De uiterlijke
verandering is voor hem, die dit voor den
eersten keer constateert opvallend. Er zijn
veel streken, waar men het blusscbingswerk
aan de natuur overlaat. Men brengt daar
de kalkbonken op kleine hoopjes in bet
land en bedekt die met wat aarde. Door
den invloed van het er opvallende regen
water gaat de ongebluscbte kalk van liever
lede over in gebluschte. In't najaar neerge
zette hoopjes kunnen dan in 't voorjaar
goed worden verzaaid. Het spreekt van zelf
dat waar men de kalk liefst vlug wil
„verwerk en" het kunstmatig blusschen noodig
zyn zal.
Ten slotte zij nog opgemerkt, dat men
van eene kalkbemestiag alleen geen heil
moet verwachten. Waarom ik aanraad be
halve de gezegde 2000 K.G. kalk ook 6
baaltjes superfosfaat per H.A. te geven en
de proef te nemen met b.v. 100 K.G. kalizout
van 20% op een kwart H.A. Ik maak van
deze gelegenheid gebruik U te zeggen hoe
ik 't altyd zeer aanbevelenswaardig acht,
dat een boer in 't voorjaar steeds een enkel
baaltje chilisalpeter by de band heeft. Als
't dan noodig mocht zyn kan hij altijd ter
stond wat te hulp komen. Maar op uw
kalkarmen grond vraagt thans de kalkbe
mesting natuurlijk het eerst de aandacht.
Ik hoop 15 met bovenstaande voldoende
te hebben ingelicht. Intusschen blyfik verder
gaarne tot Uw dienst".
De geachte lezer kan dit briefje gerust
beschouwen als ook aan hem gericht.
G. van der Molen,
Landbouwonderwyzer.
Vlaardingen, Sept. 1919.
Fokveedag te Gorinchem.
't Heeft heel wat moeite gekost eer de
rundveefokvereenigingen op „Voorne en Put
ten" konden besluiten hun beste vee dit jaar
naar den fokveedag, die voor het eerst en
voor het laatst niet te Rotterdam, werd ge
houden, te zenden. Velerlei bezwaren waren
er gerezen. Toch meende men ten slotte, dat
het in het algemeen belang was om juist te
Gorkum uit te komen en te laten zien welke
resultaten er waren bereikt onder invloed
van het nieuw aangekocht stierenmateriaal.
Eene commissie werd aangewezen om by
diverse fokkers, die daartoe bereid bevonden
werden extra dieren uit te zoeken voor dit
doel. Deze commissie heeft alle eer van haar
werk gehad, want het succes door dit vee
te Gorinchem behaald is werkelijk zeer groot
De Maasnymph vertrok dan jl. Maandag
als expresse met 31 stuks stamboekvee die
voor dit doel door genoemde commissie
waren goedgekeurd, naar Gorinchem. Alle
inzenders hebben pryzen of eervolLe vermel
dingen verworven.
Het grootste succes verwierf wederom de
heer A. Vü'fvinkel Lzn. te Nieuwenhoorn
die met zijn zes eigengefokte volbloeden den
eereprijs van klasse XX in de wacht wist
te sleepen. Deze buitengewoone prestatie op
het gebied der rundveefokkerij trok algemeen
de aandacht. Eere aan zulke fokkers, die met
een vast fokdoel' voor oogen, die dieren vast
houden en niet bezwijken voor enorme som
men geld, welke hun soms geboden worden.
Ken bod van negenduizend gulden voor dit
edele zestal werd dan ook met beslistheid
van de hand gewezen.
Overigens bestond de collectie, uit 25 run
deren ingezonden in 11 rubrieken; hiervan
werden bekroond of eervol vermeld 19 run
deren. Men behaalde n.m. 6 eerste, 4 tweede,
4 derde prijzen en 5 eervolle vermeldingen.
Het vee behoorde behalve aan den heer
Vyfvinkel voornoemd toe, aan
W. ScheygrondBz. te Vierpolders, P. Sche{j-
grond te Abbenbroek, W. Scheygrond Az. te
Vierpolders, H. Noordermeer Cz te Hekelin
gen, Stierhoudertj 't Z.-H. Type te Abben
broek, Stierhoudery Bonnefooi te Nieuwen
hoorn, D. Schipper te Hekelingen en A. Tol
te Simonshaven.
Wanneer we hieraan toevoegen, dat de
concurrentie in de meeste rubrieken zeer
zwaar was, dan mag men met trots op den
Gortumschen fokveedag terugzien, niet alleen
omdat men zoovele pryzen heeft te boeken,
maar vooial omdat het foksysteem den toets
der critiek met eere heeft doorstaan.
'tls de eerste maal, dat de vier fokver-
eenigingen op „Voorneen Putten"gezamen
lijk optrokken om den naam van het vee
van dit Eiland hoog te houden. Het succes
was buitengewoon, laat het ons allen aan
sporen om op dezen weg voort te gaan. „Een
dracht maakt macht" moet het parool worden,
dan zal men gezamenlijk ondervinden, dat
een goede naam geld waard is. We maken
op grond der ervaring mede aanspraak op
het bezit van het beste vee in de
provincie en zijn verplicht zulks af en toe
te toonen. Een volgend jaar staat op het
program le fokveedag voor „Voorne en Put
ten", en 2e deelnemiDg aan de groote nationale
rund veetentoonstelling die zeer waarschy nlij k
te 's-Gravenhage of te Utrecht zal worden
gehouden.
Vermeld dient te worden, dat de heer
P. Scheygrond eeu stierkalf op den fokvee
dag verkocht voor 1500 gulden,
Chilisalpeter en Norgesalpeter.
Onder de verschillende stikstofhoudende
meststoffen, die het moeten opnemen tegen
het Chilisalpeter is het kalksalpeter of Noige-
salpeter het meest bekend. In uitwerking
en dus in waarde, komt het het Chilisal
peter zeer nabij. Naar aanleiding van reek
sen proeven op allerlei gewassen is de stik-
stofwaarde van het Norgesalpeter dan ook
op 0,96 van die van het Chilisalpeter bepaald.
By de bekende vergelijkende proeven van
Professer Schneiderwiod, die gedurende 3
jaren de uitwerkiDg van Chilisalpeter,
zwavelzure ammoniak, kalkstikstof,stikstof-
kalk en kalksalpeter heeft vergeleken won
bet Chilisalpeter en bleek dit de meest
voordeelige stikstofmest te zjjD, maar werd
toch het Norgesalpeter genoemd als het
meest het Chilisalpeter in waarde nabijko
mend. Intusschen ie de vorm, waarin het
Norgesalpeter ons door den handel wordt
aangeboden nog altyd niet de gewenschte.
Het is zeer hygroscopisch, d.w.z, het trekt
gemakkelijk het water uit zyn omgeving
tot zich en dit heeft vaak ten gevolge, dat
het Norgesalpeter in voohtigen toestand
verkeerd. Voor de verzending is dit een las
tige eigenschap. Het kan namelijk daardoor
moeilik in balen of zakken maar moet
noodzakelijk in vaatjes verzonden worden.
Zoodra men het ontvangen heeft, moet men
het gebruiken. Door bewaring vermindert
het in waarde. Zeker men kan het op droge
plaatsen met droog stroo bedekken, maar
even gemakkelijk als met Chilisalseter gaat
dit niet. Het feit, dat het Norgesalpeter zoo
gemakkelijk water aantrekt, maakt, dat het
nog altyd weinig gebruikt wordt. Als men
Chilisalpeter kan krygén neemt men geen
Norgesalpeter.
Dr. CLEYNDEBT.
In het Ned. Tijdschrift voor geneeskunde
vinden wij de volgende motie:
De AfdeeÜDg Goeree en Overflakkee der
Nederlandsche maa'echappy tot bevordering
der Geneeskunst, geboord de motie van de
afdeeling Gouda en omstreken van die
maatschappij, inzake de benoeming van
geneesheer-directeur van 't Van Iterson zie
kenhuis,
incompetent zyode een oordeel uit te
spreken over de reorganisatie van dit zie
kenhuis,
spreekt haar sympathie uit voor collega
Cleyndert,
en verwacht, dat de Goudsche genees!
ren de benoeming nu eenmaal geschied
zijnde collega Gleyadert een „fair trial"
zullen geven als geneesheer-directeur van
bovengenoemd ziekenhuis.
Het bestuur der afdeeling,
Dr. J. A. HERS Voorz.
Dr. P. J. MULDER Secr.
W. SNEIJDERS DE VOGEL
Stellendam 8 Sept. 1919.
Hellevoetsluïs.
Door de verschillende Ambtenaren van
's Ryks Werf, der Posterijen en door de Onder
wijzers wordt een actie gevoerd om Helle-
voetsluis van de 2e klasse naar de le klasse
te brengen.
Hun motieven voor dit verzoek zyn neerge
legd in onderstaande M. v. Tdie aan het
verzonden adres is toegevoegd.
Gaarne voldoen wy aan het verzoek om
voor deze M. v. T. een plaatsje in ons blad
in te ruimen, omdat daarin o. m zoojuist
den treurigen toestand der eerst zoo bloeiende
en thans door het Ryk byna ten gronde
gerichte plaats ia geschilderd.
Moge men eindelijk in Den Haag gaan
inzien, dat ingrijpen van 'sRyks wege op
een of andere wijze gebiedend noodza-
lyk is. L.
MEMORIE VAN TOELICHTING.
Het mag ongetwijfeld van algemeene
bekendheid worden geacht, dat de gemeente
Hellevoetsluïs zich sinds enkele jaren in
een alles behalve rooskleurigen toestand
bevindt, en eeD toenemende achteruitgang
in bevolking en flnancieele draagkracht zich
van week tot week afteekeDt. Pogingen,
door de Commissie ter bevordering van de
Welvaart hier ter stede aangewend, om nog
dieper verval te verhoeden, verzoeken tot
de Regeering gericht om helpend tusschen
beide te komen en laatstelijk nog een be
roep op de Tweede Kamer der Staten-Gene-
laal om medewerking voor de oprichting
van Rijkswege van eene of andere instelling
vau algemeen belang, hebben niet mogen
baten. Met groote zorg gaat Hellevoetsluïs
eene doDkere toekomst tegemoet.
Van particulier initiatief is in deze omstan
digheden weinig of niets te verwachten,
aangezien deze plaats nog altyd eene vesting
is en de bestaande Vestingwet verbiedt
terreinen, binnen de omwalling gelegen of
daaraan onmiddellijk grenzende, aan gega
digden af te staan voor eenige industrieele
onderneming. Als ooriogshaven is Helle
voetsluis ten doode opgeschreven, nadat in
den loop der jaren achtereenvolgens een
deel van bet Loodswezen naar Maassluis,
de Marine-Machinisteuschool naar Dordrecht,
de Matrozenopleiding naar Hoorn en de
Marine-Torpedodienst naar Vlissingen wer
den verplaatst en begin Juli dezes jaars
Hr. Ms. Logementschip „Buffel" voor goed
zyne ligplaats in bet Voornscbe kanaal
moest verlaten. Waar nu dientengevolge
ingezetenen van deze snel vervallende stad
lijden onder den druk, is ook de positie
van ambtenaren en werklieden in het alge
meen van hen, die eene vaste betrekking
bekleeden, relatief veel ongunstiger ge
worden, wat terstond in bet oog spriügt,
als men hun lot gaat vergelijken met gelyk
gegradueerden en even hoog bezoldigd per
soneel, in denzelfden werkkring in andere
gemeenten geplaatst. En vooral in verge
lijking met degenen, die arbeiden in
gemeenten, welke ten aaozien der salarisre
geling Staatscommissie Stork in de le klasse
zyn opgenomen. Dat de levensstandaard in
de groote steden, met name Amsterdam
en Rotterdam, voor bedoeld personeel maar
iets hooger zou zyn dan in gemeenten van
geriDgeren omvang, wordt, door de dagelijks
waarneembare feiten gelogenstraft, De
pryzen der levensmiddelen toch zyn in de
groote centra, waar de onderlinge concur
rentie der leveranciers beduidenden invloed
op de vaststelling ervan heeft, meestal lager
dan in de kleinere plaatsen, waar, zooals
op het eiland Voorne bet geval is, deze con
currentie zich in veel mindere mate doet
gevoelen. Om iets in het bijzonder te noe
men. Landbouwproducten en groenten die
op dit eiland rykelyk worden geteeld, vinden
door hot sterk vermeerderd getal verkeers
middelen terstond hun weg naar Rotterdam,
terwijl men zich hier vaak tegen hoogen
prijs met 't minder waardig overschot moet
vergenoegen. En is 't in dit verband niet
opmerkelijk, dat om nog een sterk spre
kend staaltje van prijsopdrijving te geven
bet brood, het volksvoedsel by uitnemend
heid, hier 2 ets. per K.G. duurder is dan te
Rotterdam? Voor inkoopen van eeDig aan
belang èn vooral die, welke kleeding en
huisraad betreffen, is men bier steeds op
deze stad aangewezen. En wat het gemis
van eene Hoogere Burgerschool beteekent
voor ambtenaren met kinderen die het onder
wijs op zulk eene inrichting wenschen te vol
gen en het ontbreken van eene Ambachts
school voor lagere beambten en werklieden
met kinderen,-welke voor vakonderwijs in
aanmerking komen, is moeilijk in cijfers
uit te drukkeD, maar het vergt van heD,
die bun kroost elders van deze scholen
willen doen profiteeren, zeer zware flnan
cieele offers. Behalve nu deze achterstelling
by diegenen hunner collega's, die het voor
recht genieten van inwoning in eene onzer
groote steden zyn de ambtenaren en werk
lieden in deze gemeente sedert 1 Juli j.l.
gerangschikt onder die der 2e klasse veel
ongunstiger bedeeld, waar het hun aandeel
in de gemeentelasten geldt. In dit opzicht
mag te Hellevoetsluïs voor hen zelfs van
overmatige n druk g-sproken worden en
naar ons dunkt, alleszins terecht. Onder
beleefde verwijzing naar Bijlage I merken
we op, dat van een geschat inkomen van
f1750,— de aanslag voor gehuwden in het
bezit van drie kinderen, te Rotterdam slechts
f30,— per jaar bedraagt, terwyl het te
Hellevoetsluis maar eveD beloopt f 62,47. In
dit dienstjaar is die aanslag reeds 8 pCt.
booger dan in een vorig, maar met besliste
zekerheid is te verwachten dat h'y in 1920
nog aanmerkelijk booger zal zyn. Dan moet
door den fiscus rekening gehouden worden
met den exodus, die door de verplaatsing
van het Marinepersoneel naar elders werd
veroorzaaktbetgeringeaantal Marineluiaan
den Hospitaaldienst verbonden, en enkele
werkkrachten,opbetMarine-Torpedo Atelier
op 'a Rijks werf aLhier achter gebleven,
leggen toch te dien opzichte zeer weinig
gewicht in de schaal. Dan zullen om
een' enkelen greep te doen werklieden
van het Marine-Etablissement, die 't uurloon
van volslagen werkman genieten en tbans
reeds per hoofd van f52,66 tot f59,69 plaat
selijke belasting moeten betalen, nog veel
zwaardere lasten moeten dragen. Welke de
maatstaf is, waarnaar hier de inkomsten
belasting wordt geheven, blijkt mede zeer
duidelijk uit het staatje, zie Bijlage II, dat
handelt over den afirek voor noodzakelijk
levensonderhoud en dien voor het bezit van
kindereD. Welnu, in alle daar op voorko
mende gemeenten der le klasse zyn de
respectieve bedragen hooger dan hier.
Waar hier volstrekt geen kinderaftrek wordt
toegestaan en maar een minimum van
f500,— voor 't noodzakelijk levensonder-
boud, heeft een gehuwde, woonachtig te
Rotterdam, recht op een aftrek vaD f700,-
zoo by 3 kinderen tot zyn last heeft
zelfs van f1000, Wel steken dus de
Hel voet8Che cijfers schril af by die te Rotter
dam en is deze le klas gemeente inderdaad
tegenover eene dito 2e klas zeer bevoorrecht.
Maar des te moer wordt dezer zijde de
wensch levendig gevoeld, dat de bevoegde
macht eene grove onbillijkheid, als in deze
regelen hartelijk is uiteen gezet, niet langer,
zal laten gestaan, doch hoe eerder boe
liever zal doen verdwijnen. Het leven immers
eiacht in Hellevoetsluïs hooger uitgaven dan
in de meeste steden, iDgedeeld bij de le
Het gebrek aan goede woningen, zooals
onze tyd dïe voor ieder eisebt uit sanitair
oogpunt, is hier even schrijnend als elders.
De woningen toch, die door ontruiming
beschikbaar komen, zyn voor bet meerendeel
één kamer-woningen en verbly ven die bijna
alle öf onbewoonbaar zyn öf biunen een
spanne tijds onbewoonbaar zullen verklaard
worden bij juiste naleving der woningwet.
Hier door bly ven de huurprijzen van eenigs-
zins gerieflijke buizen even hoog als voor
heeD, zoodat allerminst beweerd kan worden
dat deze gemeente niet deelt in den alge-
meenen woningnood of buizen telt, waarvan
de huurprijzen lager zou zyn dan waar ook.
Alles te zamen genomen meenen we mei
klem aangetoond, te hebben, dat ambtenaren
en werklieden in 'sRyks dienst door eene
plaatsing alhier in geenen deele begunstigd
worden tegen over hun collega's, werkzaam
in gemeenten der le klasse, dat hun daarom
ter vergoeding van velerlei gemis en ter
compensatie voor de meerdare lasten, hier
door hen op te brengeo, billijkheidshalve
van Regeeringswege eenige verlicbtiog of
lotsverbetering toe komt, die hen op ééne
lyn stelt roet huns gelijken elders en tevens
het goede beginsel iQ toepassing breDgt: ge
lijk loon voor gelijke dieDsten, en dat al
het aangevoerde ten krachtigst hun ver
klaarbaar verlangen steunt, dat Hellevoet
sluis met bekwamen spoed zal worden
ingedeeld by de le klasse-gemeenten bedoeld
by de regeling der Staats commissie Stork.
I.
Geschat inkomen f1750.—
(Belastingsjaar 1919/20).
Aanslag voor Gohuwdeu
GEMEENTEN.
Sloterdijk
Hellevoetsluis
Heerlen
Watergraafsmeer
Haarlem
'sGravenbage
Groningen
Velsen
Amsterdam
Rotterdam
mot 3 kinderen.
f 64,50
62,47
35,35
42,62
40,40
53,83
73,48
30,-
Bijlage II.
Aftrek voor noodzakelijk levensonderhoud.
GEMEENTEN. Gehuwden.
Hellevoetsluis f 500,— f 500,—
Haarlem500,— 650,—
Watergraafsmeer. 600,— 650,—
Delft600,— 750-
's Gravenhage 600,— 750,—
Groningen 650,— 725,—
Veleen650,— 800,—
Amsterdam, 700,— 1000,—
Rotterdam 700,- 1000,—
Naar en van de slagvelden in België.
ii.
Op den weg van en naar Yperen is thans
een vry druk verketr, eeu verkeer, dal
tevens de ellendige verlatenheid aan het
terrein ontneemt. Vroolyk en helder schij
nen de zonnestralen, en het contrast van
haar lichtenden gloed doet nog sterker de
ellende gevoelen, die hier noodeloos is aan
gericht. Auto's met Eogelsche en Amerikaan
sche militairen, sommige als gidsen dienende
aan hen vergezellende dames, vliegen achter
elkander voort; vrachtauto's bestemd voor
de te Yperen nog gelegerde Engelsche sol
daten, werpen bet stof van den weg boog
op; Belgiscbe, Amerikaanscheen Engelsche
motorwielrijders gaan in snelle vaart voorby
alsof het nog gold eene oorlogsdépeche over
te brengen. Yperen is nog een middelpunt
van militair verkeer, ook in verband met
de opruiming van de puinen, die daardoor
den oorlog gemaakt zyn. Tal van ploegen
Duitsche krijgsgevangenen werken er; zij
worden nauwelijks opgemerkt door de En
gelsche en Belgische soldateD, die beo pas-
seeren en hen geen blik meer toewerpen
zy worden bewaakt door een of twee sol
daten, het geweer met de bajonet er op in
do hand. Eene dier groepen van Duitsche
krijgsgevangenen ontmoeten wü, wanneer
wy ter zyde van den weg naar Yperen een
der eerste van de vele militaire kerkhoven
betreden; ditmaal een kerkhof van Duitsche
soldaten. Het treft, dat de graven van de
manschappen door eenvoudige aarden hoo-
pen, bedekt door een .houten kruis, zyn
aangegeven, teiwyl daarentegen gelegenheid
is gevonden voor de offlc eren steenen graven
aan te brengen, een ouderscheid, dat men
op eene dergelijke begraafplaats wel aller
minst zou verwachten. Men vindt deze
kerkhoven overal, waar d-j slugeD fel hebben
gewoed; soms ook naby die plaatsen, die
onmiddellijk achter het front als ambulance
dienst deden. Het moet erkend worden dat
ongeacht welke soldaten er begraven liggen,
de piëteit spreekt uit de zorgen, aan deze
kerkhoven gewijd.
Yperen is een centrum van toeristenver
keer. Op zyn weg daarheen reeds ontmoet
men tal van Cook's gezelschappen, die in
uiterlijk nog precies gebleven zijn als zij
vóór den oorlog waren; voor een groot
deel samengesteld uit fotografeerende oude
juffrouwen en de bekende spichtige Engel
sche gentleman types. Tussche» de puin-
boopen van Yperen heerscht byna wat men
zou noemen gezelligheid; het geïmproviseerde
restaurant, dat er van hout is opgericht,
ia groot. Flaudtia, Yperiona,Café des Elran-
gers, Casino, British Taverne en andere
opschriften duiden deze restaurants aau,
waar de hongerige belangstellenden zich
komen laven en verfrisschen. Het meeren
deel is gelegen vóór den ingang van Yperen
en op de plek, die vroeger de Grande Place
met haar Belfroid, hare Hallen en hare
kerken vormde. Daarheen gaat men langs
de oude vestingmuren van Yperen, die zoo
schilderachtige en lommerrijke plekken
boden, doör; hier heeft Canada, welks regi
menten in den strijd om Yperen en om
den Kemmel zoo groote rol hebbeD gespeeld,
zich een stuk grond gereserveerd, waarop
naar men zegt, een museum zal worden
opgericht. Soldaten van byna elke nationa
liteit gaan hier dooreen;de Britsche marine
ziet men er evengoed als de Belgische infan-
teiie; de Portugeezen in huune opzichtige
unifo.i men evengoed als de Indische soldaten
met hunne gebruiude en gekleurde gezichten.
Voor eeu deel doen zy hier nog militaire
bewakingsdiensten; voor een deel zijn zij
hier als belangstellendenTusschen hen
gaan, onder niet al te sterk geleide, de
Duitsche krijgsgevangenen, van wie men
in het algemeen niet dea indruk krygt, dat
zy byzonder hard behandeld worden of bij
zonder lyden door de afzondering, waarin
zy bier verkeeren; wier omgang met hunne
bewakers integendeel van karaeraadscbap-
pelykheid en overleg by het te verrichten
werk getuigt.
De indruk, dien men van Yperen of liever
gezegd van waar Yperen vroeger stond,
met zich brengt, is oobeschryfiyk. Als men
op het laatste gedeelte van den weg tusscben
de slagvelden door de samenvoeging van
puinen voor zich ziet, en men herinnert
zich die vroeger zoo kostelijke intrede in
deze mooiste Vlaamsche stad, dan vraagt
men zich met afschuw, maar tegelijk met
verwondering af of dat Yperen kan zijn?
En wanneer men dan komt op de Grande
Place, van waaruit geheel het overigens
vry doode Yperensche leven gingde Grande
Place met hare mooie Hallen, baar geheel
antiek uiterlijk, en men ziet niet meer dan
drie, vier puinen, waarvan nauw de omtrek
ken nog te herkenneo zijn, dan vraagt men
zich sleeds weer hoe het mogelijk is geweest
eene dergelijke verwoesting te stichten.
Zelfs het opgegraven Pompei zou men eene
stad kunnen noemen, vergeleken by deze
puinhoopen, omdat men in Pompei heeft
getracht de straten van vroeger terug te
brengen en zooveel mogelijk het onderling
verband te herstellen; dat verband is bier
geheel verloren gegaan. Naar welke zijde
van de stad men doordringt; welke geheel
nieuw ontworpen straten men doorgaat,
overal ziet men de verlatenheid recht in
het gelaat; overal zyn het de stomme steen
klompen, die er als even zoovele aanklachten
den bezoeker tegenstaren. Het is het eigen
aardig gewoel van vreemdelingen en solda
ten het va-et-vient, dat in Yperen heerscht
hetwelk ons niet den vollen indruk geeft
van het vreeselyke, dat hier gebeurd is. Zoo
straks, als wy stillere steden, minder brand
punt van belangstelling, bezoeken, zullen
wij dezen indruk eerst teu volle krijgen.
1ACHTI
HOLLANDSCHE
)pgericht en by acte ve
VERGOUWEN, Koop
S. RAA'
De Bank verstrekt i
drie procent p
per maand. Zes trekking
Verlies uitgesloten 1
I. Zekere premie binn
üoofdpremiën f 72.00C
van t 4800,—. f 1200,—, I
Uitbetalingen volgei
- Waarvoor waar'
Maandelijksche trek
De premie trekking*
Bestel nog heden,
jpgF" inwisseling
Vraagt inlichtingen
straat J3riollo» en bij
G. v. Heijzen, barbier
A. Wel te vrede Cz. barl
A.' v. d. Voorde, barbie
A. J. van Herp, Voorst
J. v. d. Boogert, Café
W. v. d. Linde.
Hoofdagentscbap v
J. gaande
W. Bruinsel
J. v. d. Sluijs -
L. Kievit
J. C. Lugthart -
W. v. d. Ree -
H. Kievit, Heistraat
Jan Melissant
Jac. van Putten Jz.
Driesprong Jr.
C. de Boet
Actieve -i
Arnhemsche
5 oi pandbrleve
door verplichte uitlotir
Te verkri;
Directie: Mr. H.
De Bank geelt onder conl
PANDBRIEVEN uit ti
\fgf- Het is U
Kipstraat 76-78
Wanneer U eens
Ik noteerBiefstu
Kalfsco
Varken
Ik garandeer U, da-
Verder prima dran
Let op naam en
Zul
Directeui
De Bank geeft
U1U<
in stukken van
den koers vaD
bij de firma