I
i, toen plotseling een van hen, de
G., in deLeidschevaartviel. De
ommers, die toevallig passeerde,
water, en redde het kind, dat
rschynlyk zou zijn verdronken.
(Haarl. Dagbl.)
Ongelukken.
liddag was de heer Vening
t Amersfoort, die met zyn auto
ardei straatweg te Laren reed,
keeren, toen uit de richting
e Gooische stoomtram kwam
uur te Laren arriveert,
aar, die zelf aan het stuurrad
hteruit den tuin van villa Groe-
ereden. HU zag daardoor de
ram niet en reed weer vooruit,
gelukkig gevolg dat de auto door
ef gegrepen werd, waardoor een
lgde. Wonder boven wonder,
h de heer Vening Meinesz, nóch
ir, die naast hem zat gedeerd.
3rd echter geheel vernield, ter
motief en een tramwagen aan-
lade opliepen. De wagen kwam
hok dwars op de rails te staan,
r ondervond door het ongeluk
2 vertraging.
moeder afwezig was, is gister-
het vierjarig dochtertje van
ior Tjapkes te Groningen, met
nraking gekomen. Het kind is
;enhuis aan de brandwonden
orgen ongeveer 7 uur, had in de
rerij van den heer J. Kooistra,
mwestad te Leeuwarden, een
ats. Door het springen van een
een ammoniak-apparaat, be-
igeveer 26-jarige knecht C. v. d.
nstige wonden aan het ouder-
r zijn opneming in het Diacones-
dzakelyk geacht werd.
Heemschut.
Raad der gemeente Alkmaar is
;ezonden door het bestuur van
Heemschut", tot behoud der
van Nederland, waarin opgeko-
tegen het voornemen van den
iet Lange Verdronken Oord te
D.
Paardendieven.
weken geleden werd 's nachts
reide achter de Hoefkade te
ONZE EILANDEN van 27 SEPTEMBER 1913.
de politie er in geslaagd de hand
p twee personen, die bekend
paard uit de weide te hebben
;e hebben verkocht,
jehoudenen zyn naar bet Huis
ig overgebracht.
vd werkman te Ter Neuzen is
il geloopen en verdronken. De
vrouw en twee kinderen achter.
liep Dinsdagochtend te Veenen-
irkeerden wiaselstand, een ran-
pomotief op een stilstaanden
n. Twee wagons werden uit de
waarby een wagon kantelde.
Geurts, geraakte daarbij tus-
gens en de machine en kreeg
ringen.
ireken van een der sierpoorten,
or de viering van hetonafhan-
3st te Amersfoort, viel verleden
idag de 67-jarige L. v. d. H. van
gte op straat. Na dagen lang
s te hebben gelegen, is de man
sdag, overleden.
ddag omstreeks twaalf uur, bad
een treurig ongeluk plaats.
dochtertje van schipper Van
gende aldaar by de kalkovens,
eluk vlak naast de schuit in
geraken en ofschoon het kind
inuten in bet water had gelegen
en van Warmond en Oegstgeest
ter plaatse waren, konden deze,
ran inspanning, niets dan den
eeren.
2rme\d, dat geen jaar geleden
er eenzelfde ramp trof met een
itje. (L. D.)
tselijk Nieuws.
[h\IS Door het bestuur van den
udeland is benoemd tot machi-
stoomgemaal van dien polder
H. Hockenbroek van Nieuw-
dag was het 7-jarig zoontje
aider al spelend in de haven
ider dat het in den beginne
was opgemerkt. Reeds was
toen het door A. van den Bos,
ïeente werd opgemerkt die er
orong en het genoegen had het
dood te redden.
toekomst er een voorbeeld aan genomen
wordt.
Voor rekening van de Coöperatieve
suikerpeen fabriek Dinteloord, werden Vrij
dag door den landbouwer M. G. Bom de
irste peön op de kaai gebracht.
DIRKSLAND- Uitslag loting militie op 25
deï°PÏeter Dijkgraaf, 9 Servaas de Bruin,
j 5 Pieter Chriatoffel de Graaff, 10 Aren van
I den Houten, 7 Marinus Knops Cz., 6 Jan
Cornelis Lugthart, 8 Ruilof van Putten,
4 Johannes Roodzant, 11 Daniel de Roon,
3 Hendrik Wolfert, 2 Leendert Zoon.
HERRINGEN- Doordat by het eggen de
paarden van den landbouwer C. G. te dicht
bij de sloot kwamen, duwde het eene paard
bet andere in de sloot. Met veel moeite
gelukte het het paard uit de sloot te krijgen.
Ongelukken kwamen niet voor, alleen eenige
schade aan het tuigage.
De uitslag der loting voor de militie
is als volgt: 1 M Breur, 2 P. Poortvliet,
3 H. Struik en 4 J. Goemaat. Vermoedelijk
is alleen de laatste vry.
Door den landbouwer M. Keijzer alhier
werden jl. Donderdag de eerste suikerbieten
op de kaai gebracht.
A. den Boer, die met een kalf op den
arm over een over den sloot liggende plank
wilde loopen, had het ongeluk, dat deze
brak, waardoor beiden in de sloot terecht
kwamen. Met een nat pak kon B. in den
vroegen morgen huiswaarts keeren.
STELLENDAM- Uitslag der loting voorde
Nat. Militie. Teunis van de Ree 4, Adrianus
van de Ree 3, Wouter van de Ree 1 en
Nicolaas van Wezel 2.
GOEDEREEDE- Uitslag der loting voorde
Nat. Militie. Cornelis Bakelaar 5, Cornelis
Boshoven 11, David Goekoop 8, Teunis
Grinwis 1, Adrianus Lokker 9, Leendert
Menheer 4,Corstiaan van Putten 10, Willem
Redert 12, Jan Tanis 3, Kommer Tanis 2,
Cornelis Troost 7 en Louwerens Troost 6.
OUDDORP. Uitslag der loting voor de Nat.
Militie. Rijk Akershoek 6, Pieter Bezuyen 9,
Jan de Blok 4, Cornelia Breen 7, Teunis
Breen 1, Jan van Gemerden 18, Aren Grin
wis 11, Cornelis Hollaar 15, Cornelis van
Koppen 17, Adrianus van der Linde 12,
Wouter Moerkerk 14, Huibert Pikaart 16,
Cornelis Sperling 2, Jacob Tanis 10, Willem
Verhagen 6, Kasper Westdyk8, Aren Witte 8.
NIEUWE TONGE- Uitslag loting Nat. Militie
L. van der Werf 1. P. L.Volaart 2. A. Knops 8.
M. van der Mast 4. J. van Heemst 5. P.
Nagtegaal 6. C. van Es 7.
n Driesse, stoker by de R. T. M.
het examen afgelegd voor
ig had het zoontje van D. Joppe
d\jk terwijl het in de Nieuw-
- een rytuig liep, het ongeluk
irs tusschen de veeren beklemd
Gelukkig werd hy spoedig uit
positie verlost.
gsdag heeft hier een zeer kalm
d, het scbynt dat de jongelui
innen in te zien dat hetgeen
om op den dag der loting den
te loopen schreeuwen langs
f zoo als wel is gebeurd, dat
en dag zich te buiten gingen
drank, wat in vele gevallen
if tot grootere onaangenaam-
zy later veel berouw van
wat dan onherroepelijk was
j was die dag voor vele ouders
>nrust. Voor zoover ons bekend
nand zicb aan baldadigheden
laakt en hopen wij dat in de
Buitenland.
De anarchie in Albanië.
Ofschoon de Weener pers zicb beijvert de
beteekenis der door Essad pasja op touw
gezette actie tegen de voorloopigeregeerinj;
te Valona te verkleinen, kan niet ontkent
worden, dat de beweging, die thans in Alba
nië ontstaan is, een strijd buteekent van het
Zuiden tegen 't Noorden en het bewijs levert
van een volkomen gemis aan eenheid in het
door de gezanten-conferentie te Londen ge
schapen nieuwe vorstendom,
De stammen van het Noorden hebben te
Allesso een vergadering belegd, waar beslo
ten werd Prank Did Doda, den minister van
Onderwijs, Diet te erkennen. De Zuidelijke
stammen tusschen de rivier Schumbei en de
Drin, hebben zich onder de benden van Essad
pasja geschaard.
Montenegrynsche en Servische bergstam
men, by wie zich vele AJbaneesche vluchte
lingen hebben aangesloten, storen zich even
min aan de bevelen van Essad pasja als
aan die der regeering te Valona; hun inval
len in Servisch grondgebied worden steeds
talrijkerzy plunderen waar zy kunnen en
prediken den oorlog tegen Montenegro en
Servië. Twee Servische regimenten zyn uit
Belgrado vertrokken, om de garnizoenen
aan de grens te versterken.
De Servische gezanten in het buitenland
hebben bevel ontvangen, de aandacht
der mogendheden te vestigen op het feit,
dat Serviö gedwongen is voorzorgsmaatre
gelen tegen Albaniö te nemen. (Tel.)
Massamoorden in Japan.
Uit Tokio wordt de v olgende sensationeele
geschiedenis vermeldIn November van het
jaar 1909 werd Tokio door een vijfvoudige
moord iu opschudding gebracht. In het
Schiba-district werden de vrouw van een
kapitein, Kuba genaamd, hare drie kinderen
en een jong dienstmeisje vermoord gevon
den. Alle nasporingen der politie bleven
vruchteloos en in November van bet vorige
werd tot ontzetting der buren in dezelfde
straat wederom 'n moord bedreven, thans
een drievoudige. De slachtoffers waren de
pottenbakker Orawa, zyn vrouw en
leerling. Ook nu slaagde de politie er niet
in den moordenaar te achterhalen, wat ten
gevolge had, dat een scherpe critiek op de
activiteit der politie werd uitgeoefend. Deze
bleef echter onvermoeid haren nasporings-
arbeid voortzetten en is dan ook in geslaagd
den dader te ontdekken. Zyn naam is
Aranchi. Toen hij zijn eersten moord bedreef,
was hy zeventien jaar oud. Een kleeding-
stuk dat hy stal en verpandde, bracht de
politie op zijn spoor. Nadat hij een volledige
bekentenis, had afgelegd van den drievou
digen moord bracht men er hem eveneens
toe, ook een bekentenis af te leggen inzake
den vijfvoudigen moord in 1909. Doel van
den moord was diefstal geweest, maar
moordenaar was door een gerucht gestoord
en ontvlucht.
Onlangs beeft een agent van politie in
een aanval van jalouzie acht personen ver
moord. In al deze gevallen blijkt het, dat
de moordenaars door een zekeren moordlust
aangegrepen waren, waardoor zij zelfs
jeugdige kinderen niet spaarden. In den loop
der jaren zijn 'n groot aantal van dergelijke
moorden bedreven, terwijl gedurende dezen I gevallen was.
zomer moorden en zelfmoorden byna dage-
liik8 voorkwamen.
Een moordaanslag op een priester.
Te Melum werd Zondag tijdens een tuin
feest op den aartspriester Caudron, pastoor
der kerk van Saint Aspais, een moord
aanslag gepleegd om nog niet bekende re
denen. Op het oogenblik, dat de tien ver-
eenigingen, die aan het feest deelnamen,
zich opstelden, om een rondgang door de
stad te maken, klonken drie revolverschoten
In do daarna ontstane verwarring zag men
den pastoor op den grond vallentwee
kogels hadden hem getroffen, terwijl de
derde kogel een meisje, gelukkig slechts
licht verwondde. Een militair, die het feest
bijwoonde, stortte zich op den aanvaller
en ontwapende hem. De woedende menigte
zou den moordenaar gelyncht hebben, wan
neer niet bijtijds de gendarmes verschenen
waren, om hem uit de handen van het
publiek te bevrijden. De toestand van den
pastoor is zeer bedenkelijk.
Zes arbeiders in de vlammen otngekomen.
Te Gelsenkirchen brak Dinsdag in de tot
de mijn Nordstern behoorende teerfabriek een
brand uit, die zich zoo snel verbreidde, dat
in weinig oogenblikken de geheele fabriek
in vlammen stond. Zes arbeiders konden
zich wegens geweldige rookontwikkeling
niet meer in veiligheid stellen en kwamen
in het vuur om. De fabriek brandde geheel af.
Een ernstig mijnongeluk.
Op de staatsmijn Hereynia.by Vienenburg,
brak Dinsdagmiddag, by de oüossing der mid-
dagploeg, in schacht I het touw van demand,
waarin de mijnarbeiders naar beneden gela
ten en opgehaald worden. De mand, die met
12 werklieden bezet was, stortte met groote
vaart in de diepte. Volgens de „Braunsch-
weigischeLandeszeitung" werden vier mijn
arbeiders op slag gedoodde overige zwaar
gewond.
De moordenaar Joseph Bitter veroordeeld.
De Berlynsche rechtbank heeft Joseph
Ritter, die, naar men zich herinneren zal,
den lOen Mei te Berlyn den 13-jarigen scho
lier Otto Kl&hn, na het plegen van een zeden-
misdryf, gedood en vervolgens op afschuwe
lijke wyze verminkt had, wegens doodslag
tot vijf jaar gevangenisstraf en tien jaar
eerverlies veroordeeld. De gezworenen had
den verzachtende omstandigheden in aan
merking genomen, daar beklaagde, volgens
het rapport der deskundigen,een in geestelijk
opzicht zeer minderwaardig man is.
Botsing van (rein en omnibus
Tengevolge van het verzuim van een
spoorwegwachter, die vergeten had de spoor-
hekken te sluiten, heeft te Budapest een
ernstig ongeluk plaats gehad. Een goederen
trein reed n.l. tegen een bijna geheel bezette
omnibus op, met het noodlottig gevolg, dat
de koetsier en een vrouw gedood werden.
Acht passagiers werden levensgevaarlijk
gewond, terwyl verschillende personen min
der ernstig kwetsuren opliepen. De omnibus
werd 20 meter ver weggeslingerd en geheel
vernield. Tel,
Late wraak.
Te Praag sneed Maandag de 58-jarige
opperman Posledni zyne vrouw, met wie hy
32 jaren eendrachtig had samengeleefd, den
hals af, omdat men hem op de hoogte had
gebracht van een echtbreuk, die de vrouw
dertig jaren geleden gepleegd had. Eerst had
de late wreker zyner eer de ongelukkige
vrouw gedwongen, haar misstap schriftelijk
te bekennen, de vrouw wasonmiddelykdood,
de moordenaar werd gearresteerd.
(Tel.)
Een spoonoegongeluk te hew-York.
Op den Long-Island-spoorweg had Maan
dag te Collegepoint by New-York 'n botsing
plaats tusschen twee electrische treinen,
waarby drie personen gedood en vijftig
gewond werden. Het ongeluk is te wijten
aan een verzuim van den sein wachter, die
gearresteerd werd. Het is vooral aan de
stevige stalen constructie der wagens te
danken, dat het ongeval geen grootere af
metingen heeft aangenomen. (Tel.)
Een stoomschip vermist.
Het stoomschip „Huronio", dat van Port
Arthur aan het Bovenmeer naar het Ontario-
meer op weg was, geraakte Zaterdagavond
in een storm. Sedert dien heeft men nietB
meer van het schip, dat 200 passagiers aan
boord bad, vernomen, ofschoon het van een
toestel van draadlooze telegraflie voorzien
was. (Tel.)
Twee assistenten aangevallen.
Men seint aan de „DeliCrt." uit Tandjong
Balei
Zondag 24 Aug. is op de onderneming
Pondok Pandjang van de Hollandsch-Ame-
rikaansche Plantage Maatschappy een assis
tent door een Chineeschen koeli zwaarge
wond.
Een assistent van de onderneming Goerach
Baroe, van dezelfde maatschappy, is licht
verwond door een Javaanschen koelie.
Het blad heeft omtrent dezen aanslag de
volgende bijzonderheden vernomen:
De ernstig verwonde assistent van Pondok
Pandjang is een jonge Fries, die nog
slechts een maand geleden in het land is
gekomen. Plotseling, by het naar huisgaan
tusschen 11 uur en halftwaalf werd hij door
tw6e Chineesche koelies besprongen. Met
een parang of een bijl kreeg de aangevallene
een slag in zijn nek. Maar of het wapen
stomp was, dan dat de hoed weer bescher
mend werkte, de slag veroorzaakte geen
ernstige wond. Alleen viel de assistent door
den schok op den grond. Toen kïeeg hij
nog een slag over zyn elleboog en éón over
zijn dijbeen.
Ware het daarbij gebleven, dan zou er
geen levensgevaar zyn opgetreden, maar na
die slagen hebben de beulen hun slachtoffer
met tjangkolstelen nagenoeg het geheele
lichaam beurs geslagen, terwyl tevens een
inwendige verbloeding optrad.
Zoo lieten ze het slachtoffer in een kleine
parit liggen, waarin hy onder de worsteling
Gerulmen tijd later vonden Javaansche
koelies den ernstig gewonde. Onmiddellijk
werd hy naar het hospitaal te Kisaran ver
voerd, waar de dokter een onmiddellijke
operatie noodig oordeelde.
Eerst scheen toen de kans op behoud zeer
en zeer gering, maar den volgenden ochtend
was de toestand bevredigend. Van de zieken
verpleging te Medan vei trok reeds een pleeg
zuster om de zorg voor den gekwetste op
zich te nemen.
Tragisch is dit geval, waarbij een jonge
man, een maand in het land, door twee
bruten wordt neergeslagen, maar veel tragi
scher nog is bet, dat de oorzaak van den
aanval eonvoudig op een vergissing berustte.
De aanvallers hadden een anderen assistent
bedoeld en bet slachtoffer daarvoor aange
zien. Zoo althans vertellen de daders, die
beiden gevat zyn en hun schuld ten volle
erkenden. Met den anderen assistent, dien
zy dan bedoeld hadden, hadden zij een kwes
tie gehad over het werk, waarby deze hen
met opzending bedreigd bad.
In aansluiting met het reeds ontvangen
telegram, kreeg de Deli Crt. van bevriende
zijde nog de volgende lezing, nog al afwijkend
van de hierboven vermelde:
Zondagochtend, 24 dezer, kwam hier het
telefonisch bericht, dat een assistent van de
Holl.-AmerikaanschePlantage-maatschappy
(Kisaran) zwaar gewond was door een
Chineeschen Koelie. De assistent-resident
vertrok onmiddellijk per auto derwaarts en
bleek de gewonde assistent de heer Groustra
van de ondernem. Pondok Pandjang (een
der kebons der H. A. P.-Mij.), reeds in het
hospitaal te Kisaran te zijn opgenomen en
bereids een operatie te hebben ondergaan,
daar het den geneesheer gebleken was, dat
een bloeduitstorting in de darmen had plaats
Landbouw.
Ministerie van Landbouw,
Handel.
Nijverheid en
De redenen van dit voorval zijn de vol
gende:
De administrateur van Pondok Padjang
had eenige Chineesche koelies aangezegd,
dat zij niet tusschen 11 en 1 uur mochten
doorwerken, daar er dan geen toezicht was.
De koelies werken dan echter liever door,
omdat zy dan 's middags naar huis kunnen
gaan. Zaterdagmiddag jl. merkte de heer G.,
dat twee koelies zich niet aan het verbod
hadden gestoord en deelde hy hun mede,
ze voor dat feit naar het kantoor te zullen
opzenden. De koelies werden zoolang onder
de hoede van den hoofdtandik gesteld. Des
anderen daags vroeg, wist een dezer koelies
te ontkomen, liep naar zijn kongsie en toog
met een parang bengkok gewapend, naar
zyn afdeeling, waar hy den heer G., van
achteren naderend, zulk een hevigen slag
op het hoofd toebracht, dat deze bewusteloos
neerviel en de koelie hem verder met het
houtgedeelte van zyn werktuig zwaar ver
wondde, daar het ijzer er door de hevigheid
van den slag was afgevlogen. Een in
nabijheid werkende koelie dorst niet tus-
schenbeide te komen, doch riep luid om hulp,
waarop de andere koelies naderbij snelden
en den heer G. meer dood dan levend weg
droegen.
De heer G., 22 k 23 jaren oud en eerst
sedert half Juli jl. in het land, had nietanders
dan zyn plicht gedaan en moest dat op deze
wijze bekoopen. Van ruw optreden is geen
sprake geweest.
De dader werd inmiddels gepakt en heeft
zyn daad bekend.
De toestand van den heer G. was heden
ochtend tamelijk bevredigend, de geneesheer
ziet echter den toestand donker in.
Op denzelfden ochtend werd de heer Van
Voorthuizen, assistent van de onderneming
Goerach Batoe, eveneens een kebon van de
H. A. P.-My., door een Javaanschen koelie
aangevallen en gelukkig slechts licht ver
wond in de rugstreek. Ook deze heer werd
in het hospitaal verbonden. Deze aanslag
schijnt te hebben plaats gehad in een der
Javaneupondoks naar aanleiding van een
woordenwisseling over het koelie-eton.
Een betrouwbaar lijf regiment.
Toen verschillende troepenafdeelingen
gifteren te Algeciras ingescheept werden
met bestemming naar Marokko, weigerde
een gedeelte van bet lijf regiment des konings
hel land te verlaten.
De soldaten sloegen over tot muiterij,
grepen hun wapens en de vaandeldrager,
die vooropliep, werd neergeschoten. Als
oorzaak der muiterij wordt opgegeven, dat
Romanones verschillende adelyke jongelui
uit Madrid, die in het regiment dienen,
zonder gewettigde redenen vergund heeft,
in het land .te blijven.
De rijkdom in Duitschland.
De „Tagliche Rundschau" geeft eenige
passages uit een dezer dagen door eeD
financier gepubliceerd werk over den huidi-
gen rijkdom van Duitschland. Hieruit blijkt,
dat de inkomsten van het Duitsche rijk in
ronde cijfers 40 milliard mark bedragen,
waarvan 7 milliard zou worden aangewend,
ten behoeve van het particuliere belangen.
Het Duitsche volk zou meer dan 300 milliard
rijk zyn, tegen 200 milliard in 1890.
Een marine-sloep omgeslagen.
Een sloep, behoorende by betPortugeescbe
slagschip „Vasco da Gama" is Dinsdag in
de baai van Lagos omgeslagen. Een matroos
verdronk, terwijl verscheidene anderen ge
wond werden.
Een reddingboot en een stoorabarkas van
den kruiser „Amirante Reis", die onmiddel
lijk vertrokken om de drenkelingen te red
den, sloegen eveneens om. De stoomketel
van de barkas sprong uiteen met het ge
volg, dat verschillende leden der bemanning
ernstige brandwonden opliepen.
Brand op een militair vliegterrein.
Op het vliegterrein van Hajmasker(Hon
garye) is een braad uitgebroken, die vrij
aanzienlykescbadeaangericbtbeeft. Volgens
de „Militarische Rundschau" werden twee
hangars, een vliegmachine, een groote hoe
veelheid reserve-materiaal en alle instrumen
ten en uitrustingen der militaire aviateurs
een prooi der vlammen, terwijl een vlieg
toestel ernstig beschadigd werd. De brand
moet aan onvoorzichtigheid van een der
bewakers van het vliegveld geweten worden.
DIRECTE VA.N DEN LA.NDBOUW.
Stand der Landbouwgewassen op
18 September 1913.
Het hieronder volgende overzicht van den
stand der landbouwgewassen is, onder mede
werking der Rykslandbouwleeraren, samen
gesteld naar gegevens verstrekt door de
correspondenten van de directie van den
landbouw.
De koude, regenachtige voorzomer van
1913 werd gevolgd door eene wel is waar ook
nog koele, maar droge Augustusmaand,
terwyl de eerste helft van September steeds
fraai en zonnig weer bracht. Dientengevolge
zyn de granen, peulvruchten en handelsge
wassen voor een te snel rijpen, waarvoor bij
den kouden bodem wel gevaar bestond,
bewaard gebleven en konden zij vervolgens
onder zeer gunstige omstandigheden worden
binnengehaald. Voor de wortelgewassen was
de zomer te koud. De aardappelen zijn te
vroeg afgestorven, mede tengevolge van het
vroegtydig optreden der aardappelziekte,
zoodat de oogst in de meeste streken niet
groot zal zyn. Ook de suikerbieten sterven
te vroeg af en zullen eveDmin veel kilo's
leveren. Aan dit gewas komt intusschen het
fraaie weer der laatste weken nog zeer te
stade. Hetzelfde geldt van de herfstvoeder-
gewassen. Voor zoover er een 2de snede gras-
en klaverhooi gewonnen werd, kwam deze
goed binnen. Voor de ontwikkkeling der
graslanden was het weer in Augustus te
koud en te droog, zoodat het gras in de
meeste weiden aanmerkelijk is ingekort.
Tarwe. De tarwe is overal goed binnen
gekomen en blijkt van goede qualiteit te zyn.
In Groningen valt de opbrengst echter veelal
niet mee, waarschijnlijk dikwyls tengevolge
van het optreden van den tarwebalmdooder.
De oogst is daar vrij goed tot goed, evenals
in de Betuwe en In Noordbrabant. Elders
is de tarweoogst goed te noemen.
Haver. De haver had zich op zeer vele
velden al te welig ontwikkeld, was reeds
vroeg gaan legeren, vertoonde veel doorwas
en stond er dus by de vele regens in Juli
veelal zeer bedenkelijk voor. Dank zij het
gunstige weer in Augustus is er echter van
het gewas meer terechtgekomen dan men
had kunnen verwachten. De niet al te zeer
gelegerde perceelen hebben eene zeer goede
opbrengst gegeven en ook van de velden,
waarop de haver tegen den grond lag, viel
de oogst mede, hoewel daarvan natuurlijk
veel licht koren geoogst is. Vooral in Gro
ningen was de haven over het geheel veel
te geil. Bepaald tegen valt de oogst alleen
in Zeeland. De opbrengst blijftt daar alge
meen 1/4 beneden de verwachting, betgeen
wordt toegeschreven aan schade veroorzaakt
door de fritvlieg en de graanblaaspoot. De
oogst is in deze provincie slechts vry goed.
Elders is de haveroogst overal goed, in vele
streken zelfs zeer goed.
Boonen. De boonen hebben in het Westen
des lands slechts een matig tot vrij goed
gewas opgeleverd. Elders was de oogst goed.
Erwten. Onder het natte weer iu den
voorzomer hebben de erwten wel het meest
geleden. Zoo was de oogst op de klei in
Groningen, Friesland, Noordholland, Zuid
holland, Zeeland en Noordbrabant vrij slecht
of matig. Op het zand, waar de verbouw
echter weinig beteekent, was men over het
gewas betor tevreden.
Bruine en witte boonen. Ook voor de stam-
boonen was de zomer over het geheel on
gunstig. De oogst van de bruine boonen is
in Noordholland, Zuidholland en Zeeland
matig, in West-Noordbrabant matig tot vrij
De witte boonen, die op Walcheren
en een deel van Tholen een belangrijk gewas
vormen, hebben daar een vrij slechten oogBt
gegeven.
laatrypende soorten wordt de Thorbecke
het meest geteeld. De aanvankelijk onvol
doende loofontwikkeling in aanmerking
genomen valt de opbrengst van deze soort
over het geheel mee. Aangenomen mag
worden, dat gemiddeld per H. A. 1/3 tot i/4
minder H. L. wordt geoogst dan in 1912.
Op de Drentsche dalgronden is de stand
der fabrieksaardappelen dooreengenomen
goed. Daarentegen ia hy lang de Dedemsvaart
in Overysel slechts matig. De laag gelegen
velden leveren daar slechts eene zeer geringe
opbrengst. In Friesland op het zand is de
stand goed.
Suikerbieten. Voor de suikerbieten was de
zomer van 1913 te arm aan zonneschijn en
vooral aan warmte. ,De grond bleef te koud,
zoodat de bladeren vroeg geel worden. Al
gemeen verwacht men eene matige op
brengst. Het suikergehalte schijnt goed te
zyn. De stand is vrij goed op de klei in
Groningen, de Neder-Betuwe en de Tieler-
waard, Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland
en West-Noordbrabant. Elders is de stand
Consumptieaardappelen. De aardappelen
loopen nogal uiteen. In de Friescbekleibouw-
streek, waar het besproeien vrij algemeen
gebruikelijk is, ia de stand zeer goed, evenals
de qualiteit, vooral by de soorten Borger
Munstersche (Eigenheimers) en Roodestar.
De niet besproeide velden zyn ook daar
belangrijk minder. In de andere deelen des
lands zyn de meeste velden aardappelen
reeds vroeg door de ziekte aangetast. Zy
zyn daardoor te vroeg afgestorven en leveren
slechts eene matige opbrengst, terwijl ook
de qualiteit dikwijls te wenschen overlaat.
Vooral de oudere soorten waren reeds ge-
ruimen tyd geheel dood. Overal heeft men
echter de goede resultaten van hetbesproeien
kunnen constateeren. Zoo wordt uit Zeeland
bericht, dat de Blauwen, Bonten, Ryselaars
en Watten eene geringe opbrengst geven.
De Eigenheimers zyn wat beter, doch ook
niet meer dan vry goed. De besproeide
aardappels geven niet alleen een goede op
brengst, doch zyn ook veel beter van qua
liteit dan de onbesproeide.
Ze worden dan ook duurder betaald. De
smaak van de onbesproeide aardappels is
niet best. Zeker niet meer dan 8 k lOpCt.
van de in Zeeland verbouwde aardappels
Cichorei. De stand is zeer goed op de klei
in Friesland, goed op de klei in Groningen
en op het zand in Friesland en Zuidholland,
en vrij goed op de klei in Zuidholland.
Uien. De stand is overal vrg goed. Deuien
zyn veelal klein van stuk gebleven. Ook
komen er veel z.g. „pijpjes" in voor. De
handel in het artikel is tot dusverre slap.
Jonge karwij. De jonge karwjj is over
't geheet fijn voor den dag gekomen, doch
ontwikkelt zich thans goed, behalve in de
Haarlemmermeer, waar het gewas zelfs op
verschillende plaatsen wordt omgeploegd.
Ook in Zeeland zal dit wegens de sterke
ontwikkeling van bet onkruid hier en daar
moeten plaats hebben. De stand is op de
klei in Noordholland matig, op het veen in
die provincie vrij goed, in Groningen vrij
goed tot goed en elders goed.
Klaver voor zaadwinning. De oogst was in
Groningen matig, in Friesland en op de klei
in Noordbrabant en Limburg vrij goed, op
het zand in beide laatstgenoemde provin
ciën goed.
Voederbieten en koolrapen. Voor deze ge
wassen was het weer in den zomer veelal
te koud, zoodat het gewas niet forscb is.
Het profiteert echter nog 'aanmerkelijk van
den mooien herfst. De stand is dooreenge
nomen vrij goed tot goed.
Klavers. De stand is overal goed, behalve
op de klei in Utrecht, waar hy matig tot
vrij goed, alsmede in Noordholland en op
de klei in Limburg, waar hy vrij goed is.
Naioeide. Tengevolge van| het droge weer
in Augustus is het gras in de meeste weiden
over 't geheel wel iets ingekort. Toch wordt
de stand van de naweide in de meeste
streken nog goed genoemd. Alleen op de klei
in Utrecht is de stand vrij slecht tot matig.
Voorts is hy op het veen in die provincie
matig, en vrij goed op de Veluwe, op het
zand in Utrecht, op het veen en op de klei
in Noordholland, op de klei in Zuidholland,
alsmede op de klei in Limburg.
Grashooi 2de snede. Waar men een tweede
snede grashooi heeft gewonnen was deze
ury goed of goed van opbrengst, terwyl zij
iD goeden Btaat binnenkwam.
Klaverhooi 2de snede. De oogst was in
Noordholland vrij goed, overal elders goed.
Spurrie. Voor de ontwikkeling van de
spurrie waren Augustus en September te
droog, zoodat het gewas er nog niet best
voor staat. Na de gevallen regens en b(j
verder gunstig weer zal de massa echter nog
aanmerkelyk kunneD toenemen. De stand is
in de meeste streken matig of vrij goed.
Herfstknollen. Van de stoppelknollen geldt
hetzelfde. Het gewas staat er echter door
eengenomen beter voor dan de spurrie. De
stand wisselt van vrij goed tot goed. Alleen
in Limburg op de klei is de stand vrij slecht.
De stand der aardappels was op de klei in
Gelderland vrij slecht tot matig, in Zeeland
en op het zand in Noordbrabant matig tot
vrij goed, in de Graafschap, op het zand in
Utrecht, op de klei en op het veen in
Noordholland, in Zuidbolland, op de klei in
Noordbrabant en op de klei in Limburg vrij
goed, op de klei in Groningen en op het
zand in Drenthe vrij goed tot goed. Elders
was de stand goed, op de klei in Friesland
zelfs zeer goed.
Fabrieksaardappelen.De stand der fabriefes
aardappelen loopt nogal uiteen. In de Gro
ninger Veenkoloniën geeft de Eigenheimer,
de meest verbouwde vroege soort, onder
verschillende omstandigheden een zeer uit
eenloopend beschot. Op laag gelegen velden
valt de opbrengst niet mee, hooger gelegen
kampen maken het beter. De knollen zyn
veelal te klein van stuk gebleven. Van de
Stand der aardappelen en voedergewassen
omstreeks 1 September in Duitschland, Groot-
BrittanniS en Ierland.
Duitschland. De stand der aardappelen
loopt sterk uiteen. Op lichte grondsoorten,
waar het gewas reeds begon af testerven,
hebben de regens in Augustus nog veel
goed gedaan. Op de zware gronden lyden
de aardappelen meer of minder aan te veel
vocht, zoodat de ziekte op verschillende
plaatsen is opgetreden. Dooreengenomen
was de stand op 1 September (1 zeer-
goed, 2 goed, 3 middelmatig, 4 ge
ring, 5 zeer gering) 2,6, terwyl op 1 Sep
tember 1912 de stand eveneens 2,6 was.
Ook van klaver en lucerne is de stand
zeer verschillend. Vooral in Zuid-Duitschland
leveren deze gewassen zeer bevredigende
opbrengsten. In andere deelen van Duitsch
land hebben de velden echter in den voor
zomer te veel van de droogte geleden, zoodat
de in Augustus gevallen regens den stand
niet meer goed kunnen rnakeD.
Dooreengenomen is de stand van klaver
2,4 (1 September 19122,6) en van lucerne
2,4 (1 September 1918 2,4).
De graslanden leveren algemeen een be
vredigende 2de snede. De stand der vloei-
weiden was op 1 September 1913 2,1 (2,1)
van andere weiden 2,5 (2,4).
Engeland en Wales. De zomer van 1913
was in Engeland buitengewoon droog. De
aardappelen staan er gezond voor, doch ten
gevolge van gebrek aan vocht in den grond
zijn de knollen veelal klein, zoodat de oogst
beneden het gemiddelde zal bly ven. De ziekte
heeft weinig schade aangericht. Wanneer
een normale oogst aangeduid wordt door
100, dan was op 1 September j.l. de stand
der aardappelen 95.
Voederknollen en mangelwortelen hebben
sterk onder droogte geleden. De oogst van
knollen wordt geschat op 80%, die van
mangelwortelen op 87 van een normalen
oogst.
Ook in de graslanden begon het voedsel
l
