1
ELSDIJK.
ZUID-HOLLANDSCHE EN ZEEUWSCHE EILANDEN
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD,
loterij
;lsdijk.
OX-FREER
land, Sajet en
ARTIKELEN
ïationaBe
heekbank
de te houden
iber a.s.
nten per Lot.
DELHARNIS
inde Goederen, enz.
T208, MIDDELHARN1S
anoel in
aanbevelend -
ONZE EILANDEN
Apeldoorn.
teil 5 °/0 Pandbrieven uil
ers van 101 */4 o/0< plus
e in stukken van f 250U,—
'O,-, f 250,— en f 100
r ten kantore der Bank en
PAST ZOON
iOMMELSDIJK.
Flakkeesche
Handelsdrukkerij
Jiddelliarnis,
KIJKWERKEN tegen
d. 32).
VOOR DB
n bevordering
Wonge3-2
oorzitter.
3D, Secretaris,
ieden.
neusje van den
alm - kosmos
storm v ogels
Lr de gutteriez
arbeid adelt
gracia
igaren-merken
;arenmagazijn
rp^rprjirpiprprpiprfl
n!n!nln!nlnln!n!nliiil
Dit Blad verschijnt eiken Zaterdagmorgen.
Prijs per kwartaalf 0,50
Afzonderlijke nummers- 0,05
No. 42
Zaterdag 6 September 1913 20E Jaargang
Alle voor de Redactie en Administratie bestemde stukken en Advertentiën worden uiterlijk
Vrijdagmorgen ingewacht bij de Administratie te Middelharnis.
Prijs per adv.jrtentien van 15 regels f 0,50
Iedere regel meer- 0,10
Groote letters naar plaatsruimte.
Buitenlandscli Overzicht.
Volgens de laatste berichten heeft Bul
garije besloten met Turkije te onderhan
delen. De groote mogendheden hadden het
daartoe den raad gegeven. Dat raad geven
als vaststaand feit wettigt verschillende con
clusies, le dat de mogendheden onderling
niet tot overeenstemming hebben kunnen
komen, wat hieruit is te verklaren, dat
leden van den Driebond en van de Tripte
Entente van een zoodanig verschillend in
zicht waren, datzy geen eensgezinde pogin
gen konden aanwenden om Bulgarije voor
de laatste vernederingen te bewaren. Wan
neer echter die eensgezindheid tusschen die
bekende, we zouden haast zeggen, beruchte,
zes, zooveel te wenschen overlaat, dat zij nog
niet den vrede op den Balkan kunnen be
waren, dan is het ook een praatje, dat die
beide staatkundige combinaties in bet be
lang van den vrede zouden zijn, want niet
alleen stonden Driebond en Entente tegen
over elkaar, ook de leden onderling van elk
der groepen waren bet niet eens. Oostenrijk
Hongarije had op het Bulgaarsche paard
gewed, Duitschland reikt den Griekschen
tegenstander de overwinnaarskrans toe.
Rusland doet dan eens beminnelijk naar
den kant van Bulgarije dan weer krijgt
Serviö de lonkjes. Op hetoogenblik dweept
de Russische pers met -Servië. De Novoje
Wremja zegt oa.: „Elke Slaaf moet er op
het oogenblik voor ijveren, dat de voorhoede
van de Slaven, Servie op alle mogelijke wijze
geholpen wordt.
Want de Serviërs zijn de laatste hoop voor
een betere toekomst van de Zuid-Slaven.
Oppervlakkig gelezen, schijnt deze uiting
weinig zeggend. Echter voor wie iets meer
weet van het politiek gekonkel van de groote
mogendheden begrijpt uit deze uiting van
bet Russische blad slechts is uitgegeven
door een haat tegen de Oostenrijkers. Oos
tenrijk dat voor ongeveer 46 pGt. een Slavi
sche bevolking heeft moeteen sterke Slavi
sche overmacht tegenover zich weten, die
op den duur in staat zal zijn, Oostenryk-
Hongarije zijn Slavische landen te ontnemen
om te komen tot het Al-Slavischedenkheeld
één groote, Slavische staat. Ook andere
bladen als de Semsjtsjina raden aan Bulgarije
maar in den steek te laten. Het verwijt dit
land, dat het zijn opkomst heeft te danken
gehad aan Rusland maar dat het zich in de
dagen, dat het zich sterk waande, geheel
van Rusland heeft afgekeerd. Het slottirade
in dit blad is te belangrijk, om ze niet te
vermelden. Het blad beweert, dat Bulgarije
spoedig zijn nationaaal bewustzijn moet
terugkrijgen zonder dat dit bewustzijn wordt
aangekweekt van buiten.
Wanneer het dit niet kan, zegt de Sem
sjtsjina verder, dan moet Czaar Ferdinand
Bulgarije maar voor altijd verlaten, want
aan hem alleen beeft Bulgarije zijn verne
dering te wy'ten.
In den Staat Mexico heerscht sinds den
moord op den vorigen president Madero een
ware anarchie. De regeering van den nieu
wen bewindman Huerta is een aanhoudende
worsteling tusschen zy'n tegenstanders en
de regeeringstroepen. En niet altijd wordt
daarbij onderscheiden of men eventueel tot
die partijen behoort, ja dan wel neen. Het
leven van de vreemdelingen is dan ook
absoluut nietzeker en onder het voorwendsel
voor de veiligheid van zijn medeburgers op
te komen heeft van den beginne af Amerika
getracht zich in Mexico een grooten invloed
te verzekeren. Huerta, die er niets voor
voelde om zich onder curateele te stellen
van de Vereenigde Staten, zag daardoor de
verwijdering tusschen zijn land en de Ver
eenigde Staten steeds toenemen.
Hoe langer hoe scherper werd de verhou
ding en de door Amerika gezonden officieren
onderhandelaar Lind kon Huerta niet bewe
gen zich neer te leggen bij de voorstellen
die Amerika had gedaan. Die voorstellen
waren de volgendele de staking der vij
andelijkheden en een definitieve wapenstil
stand 2e spoedige uitschrijving van een
vrije algemeene verkiezing, Se de belofte
van generaal Huerta zich zelf niet voor het
presidentschap te eandideeren, 4e de ver
plichting alle partijen om de resultaten der
verkiezing te aan vaarden.Begrijpelijkerwijze
voelde Huerta voor de aanvaarding der
voorstellen al heel weinig. Toen heeft de
heer Wilson, president der Vereenigde Staten,
op een andere wyze getracht de noodige
pressie uit te oefenen. Wilson heeft zich met
een boodschap tot het congres gewend.
Daaruit bleek, dat fay niet aan een gewapend
optreden dacht, maar Mexico meer langs
economischen weg wil treffen. Ten eerste
heeft hy alle Amerikanen verzocht zich uit
Mexico terug ie trekken. Ten tweede wil
hy beletten, dat voortaan naar Mexico wa
pens en munitie worden gezonden, waardoor
natuurlijk de strijd zeer zal worden bemoei
Jykt. En verder bleek dat ook Amerika door
middel van het geld Mi-xico tot zich wilde
trekken. Wanneer Huerta n.l. toegaf zou
Wilson bij de Amerikaansche bankiers er op.
aandringen een onmiddelyke leening aan
te gaan, opdat in de voorloopige behoefte
zou zyn voorzien.
Eerst weigerde de regeering van Mexico
vernederende voorwaarden te aanvaarden.
Later echter heeft Mexico een tusschenweg
gevonden om de breuk niet volkomen te
maken en is dus een verandering ten goede
gekoraeD.
De Berlj'nsche correspondent der „Köln.
Ztg." drijft eenigszins de spot met de paci
fistische gevoelens, die Andrew Carnegie
in zijn toespraak bij de van het borstbeeld
voor Randal Cremer aan den Duitschen
Keizer toedacht. Hij schrijft:
„De heer Carnegie is democraat. Onze
monarchale instellingen zijn voor hem van
die verouderde diDgen, waarvoor men, met
goed humeur, een raedelydenden glimlach
over heeft, omdat men overtuigd is dat de
toekomst weldra het ideaal eener monarchie
zal verwezenlijken waarin het geld de grond
slag van alle dingen is. Het merkwaardigst is
dat deze opinie die is van een energiek volks
leider, die over een ontzaglijke financieele
macht beschikt.
Zijn. er werkelijk lieden die gelooven dat
Carnegie slagen zal. onzen keizer tot een
pacifist van zijn soort te bekeeren Onze
keizer is een monarch, besloten, den vrede
te handhavan zoolang deze vereenigbaar is
met onze nationale eer en de bescherming
onzer rechtmatige belangen. Het schijnt niet,
dat het heelal zich op dit oogenblik naar
de maximen van Den Haag wil schikken.
Zeker, Carnegie handelt met de beste goeder
trouw ter wereld en die overtuiging is het
welke hem, tot zjjn groote opofferingen in
geld doet besluiten.
Wat ons betreft, wij zullen blijven wat wjj
zyn, een eenheid, gevormd uit een volk en
een keizer. Wy zijn vredelievendde ge
schiedenis is daar om dit te bewijzen. Maar
wij zyn gewapend en besloten, voor de
handhaving onzer macht en onze eer de
opofferingen over te hebben, die de landge-
nooten van Carnegie op het beslissende
oogenblik wisten te doen.
Wat de handhaving van deze vreedzame
eenheid der groote mogendheden betreft,
waartoe de Duitsche keizer den eersten stap
zou moeten doen, zy doet ons denken aan
het beroemde woord van een Franschman
over de doodstraf: „Laat mynheeren de
moordenaars beginnen".
Von Hertling, de vroegere leider der
Duitsche Centrum-partü, sedert anderhalf
jaar minister-president in Beieren, is deze
wejk 70 jaar geworden. De officieuse Nordd.
Allgem. Ztg. wydt den jubilkris een waar-
deerend artikeltje. Het Centrum-orgaan de
„Germania" prijst hem hemelhoogen schrijft
o.a. dat zyn veeljarige en verdienstelijke
arbeid voor bet katholieke Duitschland ook
in zyn Beiersch vaderland succes moge heb
ben, „zoodat zijn ministerie in de Beiersche
geschiedenis niet slechts een episode, maar
bet aanbreken van een nieuw tijdperk be-
teekenen zal, die ook in andere staten in
Duitschland, waar het liberalisme nog uit
eigen kracht, of met behulp der sociaal-
democraten regeert, een terugwerking uit
oefenen zal."
„Dus meer HertliDgs!" coramenteert het
vrijzinnige Berliner Tageblatt, dat uiteraard
voor dezen ciericalen regeerder weinig sym
pathie gevoelt. „Wij zyn omgekeerd van
meening, dat Duitschland aan één Hertling
juist genoeg heeft 1"
der groote Europeesche pers deze, dat waar
men by de eerste Chineesche burgeroorlog,
die een einde aan hbt keizerschap maakte,
Soenjatsen en de zijnen hemelhoog verhief
als volksbevrijders en herauten der Wester-
sche beschaving in het achterlijke Oosten,
men thans al zyn bewondering en sympa
thie uitgiet over Joenantsjikai.
Deze gedragslijn der pers is in overeen
stemming met de houding der Europeesche
regeeringen.
Terwijl de eerste keer tegenover de revo
lutionnaire een meer dan welwillende neu
traliteit in acht werd genomen, en 't Keizer
schap feitelijk aan zyn lot werd overgelaten,
spreekt men thans over de Zuidelijken
die niets anders beoogen dan bet doel,
waarvoor de eerste revolutie heet te zyn
uitgebroken, alsnog te bereikeD, niet
anders dan op een toon van laatdunkende
onverschilligheid.
Zoekt men nu naar de oorzaak van
veranderde houding, dan vindt men dat
tusschen den Isten en den 2den Chineeschen
burgeroorlog de actie der Europeesche bank
instellingen staateen actie die tot resultaat
heeft gehad bet tot staDd komen der z.g.
vijf-mogendheden-leening. Ook de Ameri
kaansche financiers waren eerst by deze
leening betrokken, doch dezen trokken zich,
op aandrang van den inmiddels aan het
bewind gekomen president Wilson, ten
slotte terug.
Men herinnert zich, hoe in den beginne
de Chineesche regeering zich met hand en
tand verzette tegen de finantieele voogdij,
welke de Europeesche financiers aan het
land trachten op te dringen, in ruil voor de
millioenen, die zy hot nieuwe republikein
sche bewind wilden leenen.
Herhaaldelijk kwam het bericht, dat de
onderhaudelingen waren afgebroken, en
even dikwijls volgde de tegenspraak. Wat
er eigenlijk achter de schermen gebeurd is,
zal misschien eerst na langen tijd, en
misschien wel in het geheel niet bekend
worden.
Zeker is het echter, dat de tegenstand
der Chin. Reg. verminderde, naarmate de
invloed van Joeantsjikai toe- en die van
Soenjatsen afnam.
Het jeugdige Chineesche parlement be
proefde een laatste wanhopige poging om de
heerschappij der Europeesche geldmagnaten
te keeren, door het leeningsverdrag onwettig
(e verklaren.
Het mocht niet baten.
Soenjatsen en de andere vrijzinnige uto
pisten hadden hun tijd gehad; de aera van
den „Real-poiitiker" Joeantsjikai was be
gonnen.
Van toen af steunde Joeantsjikai op de
Europeesche geldmagnaten en de achter
dezen staande reg6eringen en was
sympathie der Europeesche pers aan zyn
kant.
De jongste opstand der Zuidelijken
die op het oogenblik. volgens de berichten,
zoo goed als bedwongen zou zyn kon
geen verandering meer brengen.
Zoo heeft dan de Europeesche geldwereld
definitief vasten voet gekregen in het Chi
neesche Rijk, en kan de systematische
exploitatie van China's hulpbronnen een
aanvang nemen.
Haaysche Brieven.
CCXXXVIII.
Hoe het grootkapitaalisme de politiek
beheerscht en het ongeluk der volkeren is,
leert China wederom. De man, die China
tot een republiek maakte en de keizerfamilie
afzette, was Soenjatsen. Thans is hy balling
buiten zyn land en heeft het moeten afleg
gen tegên een ander leider Joeantsjikai.
En nu is bet merk waardige in de houding
Den Haag is de gebeele week in een
feeststemming. Eigenlijk is het verleden
week Donderdag al begonnen met de
opening van het Vredespaleis. Al was de
eigenlijke plechtigheid alleen toegankelijk
voor het zeer beperkt aantal genoodigden,
dat in de groote zaal plaats kon vinden,
's avonds vierde heei den Haag feest, waar
toe de illuminatie alles bijdroeg. De vrede
heeft dus een vorstelijke woning gekregen
De tempel is haar gewijd geworden onder
schittering van alle mogelijke unifor
men 11 Hooge militaire autoriteiten luister
den naar de inwijdingsrede, door den heer
Van Karnebeek, Nederlands felsten mili-
tairist, uitgesproken, deftige diplomaten
deden of ze ernstig geloofden aan een spoe
dige overwinning op den gouddorst van
Krupmonopolisten.pantserplaatfabrikanten,
en Dreadnougbtleveranciers. Maar hoe'tzy,
den Haag is intusschen een prachtgebouw
rijker geworden. Het inwendige van het
Vredespaleis wekt terecht ieders bewonde
ring. De pracht, die de bezoeker aanschouwt,
laat zich niet beschrijven. Reeds de voorhal,
met de magnifieke marmeren trap der ge
meente, de schoone geschilderde ramen van
de regeering, het aangrijpende Christusbeeld,
dat Argentinië schonk, maakt een overwel
digenden indruk. In de ruime zalen prijken
de schoonste kunstgewrochten, die de vol
keren der aarde vroeger en later wisten
voort te brengen. De schitterende Japansche
wandbekleedingen, de uiterst kostbare vazen
van China, de plafondschilderingen, het
marmer van Griekenland en Italië met tal-
looze kostbare geschenken uit alle deelen
der wereld, maken het Vredespaleis tot een
modern wereldwonder. Den dag na de plech
tige opening genoten een 3000 genoodigden
van de pracht der zalen.
Een feestelijkheid van heel anderen aard
had 's morgens plaats gehad. Onder enorme
belangstelling was de landbouwtentoonstel
ling door prins Hendrik geopend. Ook hier
was de kunst aan 't woord. Het historisch
landbouwfeest, waarbij 11 landbouwwageDS,
beschilderd, zooals ze voor 100 jaar waren,
beladen met de producten van verschillende
provinciën, begeleid door boeren en boerin
nen jn de dracht van 1813 defileerde, was
keurig. Onze eilandgenooten de H H. A. A.
Mys en J. v. d. Koogh komt de eer toe
voor de uitvoering van eenige wagens voor
treffelijk zorg gedragen te hebben.
Deze week raken we niet uitgefeest.
Maandag is Koninginnedag gevierd als nooit
te voren. Vrijdag is de groote dag voor
de herdenking der onafbankelykheid.Natuur-
lyk is er geen zestiende procent van heel
den Haag dat precies weet, waarom we
feestvieren, doch dat doet er niet toe, we
vieren feesten dus basta. Wie Maandagavond
de drukte op straat heeft gezien, houdt zyn
hart vast, wat het Vrijdag moet worden,
want Maandag was de volte reeds angst
wekkend.
Voor de Koningin zijn het uiterst ver
moeiende dagen. In tegenstelliug met vorige
jaren toch komt Hare Majesteit thans zelve
bij verschillende gelegenheden en dat komt
de populariteit van het Vorstenhuis zeer
ten goede. Wie weet of hierin niet een goed
voorteeken moet worden gezien, dat den
Haag weer meer inderdaad residentiestad
zal worden, wat bet de laatste jaren slechts
in naam was.
Als onze gemeenteraad in September
weer bijeen komt, zal hij heel wat nieuwe
gezichten zien. De heer Wesseling verdwijnt
met eenige zyner coalitiebroeders De heeren
Lely en Simons zyn als wethouders afge
treden, de heer Thomson is als majoor naar
Groningen verplaatst. Als er ééncritiek heeft
moeten hooren, is het wel steeds wethouder
Simons geweest. Dat onze gemeente rekening
thans nog een batig slot van f 750000 ver
toont, pleit intusschen voor zyn beheer en
zyn juist gekozen opvolger, mr. Drooglever
Fortuyn zal hebben te zorgen dat onder
Izijn beheer dezelfde resultaten worden be
reikt. In zijn oude samenstelling nam de
Raad in zyn laatste vergadering een uitne
mend besluit. De oudjes, die in bet gemeen
telijk armhuis worden verpleegt zullen
voortaan niet meer gesignaleerd worden
door een aparte kleeding. Het ware te wen
schen, dat de talrijke weeshuizen die de
ongelukkige weezen nog alty'd in een soort
narrenpak steken, zooals b.v. in Amster
dam gebeurt, er eindelijk eens toeovergin-
met die middeleeuwsche gewoonten te bre
ken. De bedeelingskleeding mocht passen
by de opvattingen der 17de eeuw, in om zen
tyd is het onverdedigbaar ouden van dagen
en weezen te kenteekenen.
'k Wil aan het slot van mijn brief nog
even aanstippen, welk een voordeel al de
feestelijkheden en congressen voor de resi
dentie opleveren. Niet minder dan 20000
vreemdelingen hadden in Ue laatste week
in 't Haagje logies besteld. Onze autoriteiten
beginnen dat voordeel meer en meer te be
seffen. Internationale congressen worden op
het gemeentehuis en in de Ridderzaal fees
telijk ontvangen. Zoo hoort het. Dat is het
beste middel om den Haag aantrekkelijk te
maken als brandpunt van internationale
geleden had ze haar echtgenoot verloren,
na zijn dood werd de aap haar beste vriend
en het voorwerp harer moederlijke zorgen.
Mrs. Packy, zoo heet de dame van de mil
lioenen, verwende haar James, de leelijke
chimpansee op de ergste manier. Het beest
werd als een lief kind behandeld en mocht
precies doen en laten wat het verkoos. Daar
nu de aap in vele dingen met den mensch
overeenkomt, is het niet meer dan natuur
lijk, dat deze aap zich precies gedroeg als
een verwend kind... Hy werd namelijk
machtig vervelend, was ongehoorzaam en
dwingerig, in één woord hy was echt stout.
Het natuurlijk gevolg was, dat de bedien
den van de rijke dame het land hadden aan
den dierlijken dwingeland ze hadden meer
dan genoeg van hem en lieten het niet als
ze hem een kool konden sloven. De laatste
poets die ze den aap bakten, kostte het
dier het leven. Miss Packy leek den eersten
tijd ontroostbaar. Een imposante begrafenis
werd op touw gezet. Dat was nog niet
genoeg. Zelfs werd een bekend New-Yorksch
beeldhouwer opgedragen een groot kostbaar
bronzen standbeeld van den overleden vier
voeter te maken. De beeldhouwer kreeg een
ontelbaar aantal foto's van James, waar
naar hy het beeld kon maken.
Dezer dagen is het standbeeld gereed
gekomen en het eerste apengedenkteeken
is met groote plechtigheden onthuld. Het
beeld staat midden in een groot park van
Mrs. Packy. Bij de onthulling waren vele
gasten uitgenoodigdeen muziekkorps
blies fanfares en er werden lange speeches
gehouden. Het feit werd besloten met een
eere-banket, waarbij aan het dessert een
notoris een clausule voorlas uit bet testa
ment van de treurende dame. Daarin wordt
gezegd, dat de erfgenamen van Mrs. Packy
verplicht zullen zijn na haar dood het
gedenkteeken van „haar beste vriend" in
eere te houden en goed te onderhouden.
Buitenland.
Een apen standbeeld.
Een echt-Amerikaansche geschiedenis.
Een rijke dame hield er een chimpansee
op na, waar ze dol mee was. Korten tijd
Een moordproces te Milaan.
Men zal zich wellicht herinneren, dat ee-
nigen tyd geleden in geheel Italië en in
Amerika groot opzien werd gebaard door
den moord op mevrouw Porter Charlton,
wier lyk in een zak genaaid, uit het meer
van Como, by Moltrasco, werd opgevischt.
Thans is Porter Charlton te Napels aan
gekomen, uit New York, waar hij gearres
teerd werd door 6enige detectives. Hy zal
te Milaan terecht moeten staan wegens
moord op zyn vrouw. Charlton had eerst
twee revolverschoten op haar gelost en het
lijk vervolgens in een zak genaaid, waarna
hij het huiveringwekkend pak naar het
meer van Como had vervoerd en in het
water had geworpen.
De moordenaar, die reeds bekend heeft,
verklaarde, dat de reden zyner misdaad
was, dat zijn vrouw in hooge mate aaa
nymphomanie leed en alcoholiste was, zoo
dat zy hem het leven tot een bel maakte.
Hy beweert, uit zelfverdediging op haar
geschoteD te hebben en daarna ontzet over
zijn daad, getracht te hebben het lijk te
doen verdwijnen.
Êen geheimzinnige moord op ten prior.
De zestigjarige prior, Ignaz Korzak, van
het Basiliaurklooster te Zloczow (Galicië),
die wegens zijn goedheid algemeen bemind
was, is Donderdag met een vleeschmes ver
moord. Het lyk, dat Vrijdagochtend vroeg
gevonden werd, vertoonde zes lang, onge
veer twee decimeter diepe snüwonden. Een
dienstmeisje beweert den prior Donderdag
avond om tien uur nog gezien te hebben.
Hij was toen goed geluimd en had zich
spoedig daarop in zijn slaapvertrek terug
getrokken, na eerst ouder gewoonte alle
deuren zorgvuldig achter zich te hebden
gesloten. De moordenaar die een diefstal
in den zin bad, moet een schuilplaats in
hot klooster hebben gehad en vandaar
uit in de slaapkamer gedrongen te zyn. De
prior stond als zeer rijk bekend en naast
zijn lyk lag een in flarden gescheurde zak
doek, die aan bet bovenbedoelde meisje
toebehoorde. Zy werd in den loop van Vrij
dagavond gearresteerd, daar men vermoedt,
dat zy van deze zaak meer afweet. Uit de
cel van den prior werden 10.000 Kronen
gestolen. Korsak had dezer dagen een pro
ces gewonnen, dat hy tegen de bloedver
wanten van den vroegeren prior, Remiro-
witscb, gevoerd had. Prior Remirowitsch
had ongeveer 63.000 kronen nagelaten, die
hy aan het klooster en Ignaz Korsak tot
diens persoonlijk gebruik had vermaakt.