fill JK.1
MD-HOILANDSCHE EN ZEEUWSCEE EILANDEN
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD,
TOGRAFIE
nde Goederen, enz.
I DER PLAAT
nationale
theekbank
l BAND EN
ARTIKELEN
JDELHARNIS
Het Egyptische Monster.
tpipqupqiipipiiiiiiili
lliUlHliiÜBlüiIlilitlaiïiili
.AL ADRES VOOR
iingen en Lijsten
Nette afwerking.
ONZE EILANDEN
VOOR DB
Apeldoorn,
beft 5 °/0 Pandbrieven uit
oers van ÏOI1/^ °/0, plus
te in stukken van 250U,
00,—, ƒ250,en ƒ100,—.
ir ten kantore der Bank en
GAST ZOON
S0MMELSD1JK.
IANDEL IN
AANBEVELEND
T NEUSJE VAN DEN
IALM - KOSMOS
STORMVOGELS
LOR DE GUTTERIEZ
ARBEID ADELT
GRACIA
■Sigaren-merken
garenmagazijn
.tyit Blad verschijnt eiken Zaterdagmorgen.
Jprijs per kwartaalf 0,50
1 Afzonderlijke nummers- 0,05
No. 7
Zaterdag 4 Januari 1913 20E Jaargang
Alle voor de Redactie en Administratie bestemde stukken en Advertentiën worden uiterlijk
Vrijdagmorgen ingewacht bij de Administratie te Middelharnis.
Prijs per advortentiën van 1—5 regels f 0,50
Iedere regel meer- 0,10
Groote letters naar plaatsruimte.
Buitenlandsch Overzicht.
-
Het afgeloopen jaar is wel een van de
meest merkwaardige van de jaren, die de
'20ste eeuw heeft gebracht. In de eerste
plaats bracht het mee als erfenis van 1911
de ongelukkige Turksch-Italiaansche oorlog,
een bevlekking van wat moderne beschaving
fheet en eveneens als erfenis van het voor
afgaande jaar het Marrokogeschil tusscben
Duitschland en Frankryk. Nauwelijks waren
-deze onheilen achter den rug of nog grootere
hebben de menschbeid getroffen. Een men-
schenslachting had opnieuw plaats, ditmaal
op bet Balkanschiereiland.
En waar dit geschil nog steeds niet be
ëindigd is, daar verkeeren wij nog voort
durend in onrust, dat de oorlog, die door
een wapenstilstand is onderbroken, opnieuw
zal worden voortgezet, ja zich misschien
kan uitbreiden tot meerdere landen van
Europa, die in den dollemanswedstrijd van
bewapening elkaar trachten te over vleugelen
in het bezit van doode en levende weer
middelen, alles ten koste van de bevolking,
aan wie door deze drukkende militaire lasten
onthouden wordt alles wat op sociaal gebied
kou tot stand komen.
Tha-ca willen we de belangrijkste feiten
die in de verschillende landen de publieke
opinie voor korter of langer tyd hebben
beheerscht, landsgewijze nagaan.
Enegland. Eén van de landen, die op het
oogenblik, d. w. .z in het afgeloopen jaar
het meest de aandacht hebben gevraagd is
zeker wel Engeland. Nog altijd regeert de
vrijzinnige regeering die in dit jaar begon
nen is haar groote politieke werkprogram,
Wat betreft de hoofdpunten, geheel af te
maken, nadat het in de eerste plaats door
een geheel nieuw belastingsysteem, dat de
lasten legde, waar zij gelegd moesten worden,
had gezorgd, dat het geld benoodigd voor
de sociale hervormingen, aanwezig was.
In de tweede plaats heeft het ministerie
aan het aartsconservatieve Hoogerhuis de
macht ontnomen om de verwezenlijking
van de zoo straks te noemen hoofdpunten
tegen te houden. Die hoofdpunten zyn
Home Rule voor Ierland, de verzekerings
wet en de kiesrechthervorming, alle onder
werpen meermalen in ons blad besprokeD.
Ook het optreden van de unionistische partij
Is nog kort geleden behandeld, zoodat het
werken en streven dier party voldoende
bekend mag heeten. Thans rest ons nog te
wijzen naar het geschil met Amerika over
de heffing van tolrechten in het Panama
kanaal. 1913 zal het verdere van die kwestie
aan ons brengen.
Nog dient vermeld te worden dat in het
afgeloopen jaar de minimumloon-wet tot
stand kwam, waarbij aan de mijnwerkers
een minimum-loon is gewaarborgd, in de
hoop dat daardoor botsingen in het mijn
bedrijf zullen worden voorkomen, zooals
in 1911.
Frankrijk. Dit land had in de eerste
FE-U-XXjJL.ETO JET,
Eene mooie poets had Pharos mij gebak
ken, met mij naar buiten te lokken om den
nacht in deze ruïnen door te brengen en
daar kou te vatten. Ik besloot hem, zoodra
de gelegenheid zich aanbood, myne meening
omtrent zijn gedrag te zeggen. Maar als ik
op den steen in slaap, was gevallen, waar
was hij dan den geheelen nacht geweest
en waarom had hij mij de begraving van
Ptahmes niet volgens afspraak laten bij
wonen? "Wat van nog meer belang was:
wanneer zou hy van plan zijn weer te
voorschijn te komen? Ik was half besloten
om op mijne eigen gelegenheid naar Luxor
te gaan, in de hoop er een Engelschen dokter
te vinden, en te weten te komen wat my
mankeerde. Mij werd echter deze moeite
bespaard, want juist toen mijn geduld ten
einde kwam, deed een geluid achter mij,
fy omkeeren, en ik zag Pharos naar mij
ekomen. Het viel mij op, datzyn stap
ugger was, dan ik dien tot nog toe gezien
naa, en ik zag het aandoenlijke kleine ge
acht van den aap Pektes uit de schuilplaats
onder zyne zwarte jas turen.
plaats in 1912 de onaangenaame Marokko-
zaak af te wikkelen. We herinneren ons
allen levendig de behandeling, die het ver
drag in Kamer en Senaat ondervond, en
hoe daarbij herhaalde malen bleek, dat de
minister-president Caillaux een rol had
gespeeld, waarbij eigen belangen heel vaak
de handelingen hadden beheerscht. Toen dit
aan het licht kwam, was het ministerie,
waaraan by zyn naam had verbonden, het
zooveelate dat in Frankrijk zijn plaats moest
ruimen, ditmaal voor het ministerie—Poin-
caré, dat ora de vele bekende figuren, die
er in zitting namen, het groote ministerie
wordt genoemd. Door dit ministerie is de
zaak der evenredige vertegenwoordiging in
de Vertegenwoordiging gebracht, hoewel
het niet zeker ia, dat Poincaré zijn strijd
voor recht ook op het gebied der volks
vertegenwoordiging zal beëindigen, daarbij
ala candidaat voor het presidentschap der
Fran8che Republiek wordt genoemd. Ook
hiervan zal 1913 spoedig de uitslag brengen.
Voor Belgie ontleent het jaar 1912 zyn
beteekenis aan de parlementsverkiezingen
in Juni. De vrij algemeen gekoesterde
verwachting, dat delinkerzydezich eindelijk,
na zoovele jaren, van de regeering zou
meester maken, werd by de verkiezing niet
alleen niet verwezenlijkt, de katholieke
meerderheid steeg zelfs in de Kamer van
6 tot 18 stemmen en ook in den Senaat
behield de rechterzijde de overhand. De
uitslag der verkiezing heeft in arbeiders
kringen groote opwinding veroorzaakt, die
tot vrü ernstige ongeregeldheden aanleiding
gaf. Een poging tot algemeene staking mis
lukte echter. Ook het dreigement der
socialistenalgemeene werkstaking om te
komen tot grondwetsherziening ten einde
algemeen kiesrecht te kunnen invoeren, is
tot dusver niet ten uitvoer gelegd. Belang
rijk is de door het kabinet-De Broqueville
aan het eind van het jaar ingediende ont
werp van wet tot legerhervorming, waar
over de Kamer nog beraadslaagt. Het ont
werp beoogt algemeenen persoonlijken
dienstplicht, waardoor de sterkte van het
leger op 330,000 man gebracht wordt.
Herinneren wy ten slotte aan het over
lijden van de gravin van Vlaanderen. De
zeer beminde moeder van koning Albert
overleed te Brussel in het laatst van Nov.
De landen van het Iberische schiereiland,
Spanje, zoowel als Portugal, zijn in het
afgeloopen jaar veel door stakingen geteis
terd. Het jaar 1912 heeft voor Portugal
niet veel verbetering gebracht in een toe
stand, die nog alles behalve gunstig genoemd
kan worden. In Januari brak er in Lissa
bon naar aanleiding van de wijze, waarop
de regeering tegenover een staking van
boeren arbeiders te Evora was opgetreden,
een algemeene werkstaking uit, er werd
met bommen geworpen, de staat vanbeleg
werd afgekondigd en de zetels van de
arbeidersorganisaties werden door troepen
bezet. In Februari wederom algemeene
staking; in Mei en Juni staakte in Lissa
bon het trampersoneel, de leiders werden
„Kom," zeide hy kort, „laten wy heen
gaan. Je ziet er koud uit mijn beste Forres
ter, en als ik my niet vergis, ben je niet
erg wel. Geef my je hand."
Ik deed gelyk hy zeide. Indien echter
mijne hand koud was, de zijne was ais ys.
„Ik dacht wel," zeide hy, dat je aan een
kleinen aanval van Egyptische koorts lijdt.
Gelukkig, man, kan dat verholpen worden."
„Ik volgde hem door de hoofdpoort naar
de plaats, waar wy den vorigen nacht van
onze kameelen waren afgestegen. De gedul
dige dieren waren daar juist nog, zooals
wy ze hadden verlaten.'
„Stfig op," zeide Pharos „en laat ons zoo
spoedig mogelijk naar de stoomboot terug-
keeren.
Ik deed gelijk hy wenschte en wij ver
trokken dus. Ik merkte echter op, dat wij
op de terugreis niet denzelfden weg volgden
als dien, welke ons naar den tempel had
gebracht. Toen echter voélde ik my te ziek
om hem daarover aan te spreken of my er
over te bekommeren, waar wy heen gingen.
„Wij zijn er bijna," zeide Pharos. „Houd
je goed, in minder dan tien minuten zul je
in bed zijn en volkomen herstellen."
„Maar deze is niet de weg naar Luxor,"
zeide ik, zwak, terwyl ik mij aan den za
delknop vastklemde en met zieke oogen
over de eenzame zandvlakte keek.
.Wij gaan niet naar Luxor," antwoordde
in hechtenis genomen, de staat van beleg
werd afgekondigd, enz. En een steeds
kijvende Kamer blijkt onmachtig vrucht
baren wetgevenden arbeid te verrichten.
In Juni had het geharrewar tusscheude
demokraten, onder aanvoering van Costa,
en de unionisten, wier leider Camacho is,
het aftreden van het kabinet-Vasconcellos
ten gevolge. In het ministerie-Duarte Leite.
dat opvolgde, aanvaarde Vasconcellos de
portefeuille van buitenlandsche zaken. Half
November kwam het parlement weer bijeen
om over een nieuwe kieswet te beraadslagen
en juist deze laatste December-weken heeft
de herrie in de Kamer, waar een oppositie
het aftreden van den voorzitter eischt,
hebben de geruchten van een staatsgreep,
die in Lissabon hardnekkig de ronde deden
op het vooze van den bestaanden toestand
gewezen.
invallen van royalisten hebben ook in
het afgeloopen jaar de jonge republiek
verontrust. In het begin van Juli viel Paiva
Couceiro met eenige benden koningsgezin-
den van Spanje uit in Portugaler ontstond
wat wrijving tusschen de Portugeesche en
de Spaansche regeering, daar de eerste
meende, dat Spanje verzuimde op te treden
tegen hen, die openlijk tegen de republiek
samenspanden. De inval had geen ander
gevolg dan dat de Portugeesche regeering,
die een groote troepenmacht op de indrin
gers had afgestuurd, er door op hooge
kosten werd gejaagd en dat er talooze, soms
uiterst willekeurige, aanhoudingen van roya
listische samenzweerders gedaan werden.
Veroordeelingen tot zware gevangenisstraf
fen en verbanning zyn in dit najaar ge
volgd, o.a. van Paiva Couceiro, den leider
der royalistische benden.
Te Londen had weder een bijeenkomst
der gedelegeerden van de Balkanstaten plaats
onder voorzitterschap van Venizelos. De
werkzaamheden vingen aan met het voor
lezen door Rechid Pasja en het vervolgens
in schrift aan de gedelegeerden overleggen
der Turksche tegen voorstellen. Vervolgens
werd de zitting voor een uur verdaagd, om
de gedelegeerden der verbonden Balkansta
ten gelegenheid te geven de tegenvoorstellen
te onderzoeken.
De Turksche tegenvoorstellen zijn
ten eerste, het afstand doen van het ge-
beele grondgebied westelijk van net vilayet
Adrianopel
ten tweede: Albanië zal zelfbestuurkrygen
terwyl de vaststelling der grenzen en de
politieke organisatie aan het oordeel der
groote mogendheden zullen worden onder
worpen
ten derde: Betreffende het vilayet Adria
nopel stelt Turkije voor met Bulgarije alleen
te onderhandelen, voor de wijziging der
Turksche-Bulgaarsche grenzen.
Op het Turksche voorstel werd door de
verbonden gedelegeerden geantwoord, dat
alle onderhandelingen met de gedelegeerden
„en bloc" geschieden moeten; waarop de
Turken toestemden, dat de onderhandelin
gen aldus gevoerd zouden worden.
Pharos. „Ik breng je naar eene plaats, waar
ik voor u en my kan zorgen, en waar geen
bemoeizieke Europeesche dokter zich met
mijne behandeling zal bemoeien."
De tien minuten, die hy voorzegd had,
schenen eeuwen en had men my gevraagd,
ik zou gezegd hebban, dat tenminste twee
uren voorby waren tusschen ons weggaan
van den Tempel van Ammon en onze aan
komst op de plaats onzer bestemming. Ge
durende dieD tijd was mijne kwellende pijn
byna ondragelijk. Mijn keel zwol op en het
was alsof ik zou stikken. Mijne ledematen
beefden alsof ze door eene beroerte waren
getroffen en het geheele landschap verdween
achter een rooden mist, zoo dik als bloed.
Meer dood dan levend, schikte ik my naar
den schuifelenden tred van den kameel,
zoo goed ik kon en toen ik Pharos in het
Arabisch hoorde zeggen: „Het is hier, laat het
dier neerliggen," verdween myn laatste, wei
nige kracht en verloor ik mijn bewustzijn.
Hoelang ik in dezen toestand bleef, kon
ik mij toen niet voorstellen, maar toen ik
weer bijkwam, zag ik my in eene Arabische
tent, op een ruw bed, op het zand gemaakt,
liggen. Ik was zoo slap als was en toen ik
op myne hand keek, zooals ze op de ruwe
deken lag, herkende ik ze nauwelijks zoo
wit en vermagerd was ze. Daar ik de oor
zaak van myn tegenwoordige plaats niet
kon begrijpen, ging ik op myne elleboog
Met betrekking tot Creta wordt in het
Turksche voorstel op den voorgrond gesteld
dat dit eiland „en depot" is by de Mogend
heden, te vragen vooraleer Turkije eenige
beslissing neemt. De bondgenooten hebben
hierop geantwoord dat dit een quaestie was
tusschen Turkije en de Mogendheden, en
dat wellicht op een later tydstip de bondge
nooten zeiven zich tot de Mogendheden
richten zullen, doch dat hetgeen nu gevraagd
werd was, dat de Porte van alle rechten,
welke zij tot dusver op Creta deed gelden
afstand doet.
Wat aangaat de eilanden in deEgeïsche
Zee, hielden de Turken vol, dat deze aan
hen behoorden, als deel uitraakend van
Klein-Azie, en dat zy bijgevolg daar geen
enkele van konden afstaan. Hierop hebben
de bondgenooten geantwoord, datzijbybet
afstand doen dezer eilanden door Turkije
moesten blijven volharden.
In den loop der discussie over Adrianopel
verklaarden de gedelegeerden der verbonden
Balkanstaten, dat hetgeen de Turken betref
fende de wijzigingen der grenzen mededeel
den, te onduidelijk is. Zy vroegen derhalve
aan de Turksche gedelegeerden om op de
eerstvolgenee bijeenkomst een landkaart te
toonen, waarop de voorgestelee grenslijn zou
zijn aangewezen. Hierop heeft Richid Pasja
geantwoord, dat hy nadere instructies uit
Constantinopel wilde vragen.
De bijeenkomst der gedelegeerden is, nadat
de zitting byna 4 uur geduurd had, tot
Vrijdagnamiddag verdaagd. Men meent te
weten, dat de onderhandelingen belangrijken
voortgang maken.
Volgens het officieel communiqué zyn de
gedelegeerden het op sommige punten eens
geworden, doch is de beraadslaging omtrent
andere punten tot Vrijdag verdaagd. Reuter
verneemt, dat in dien tusschentijd de gede
legeerden der bondgenooten over deze pun
ten met elkander zullen beraadslagen.
Naar men gelooft, zullen de besprekingen
morgen nog niet beslissend zijn, wat in
verband staat met de nieuwe instructies,
die aan de Turksche gedelegeerden telegra
fisch zijn gegeven.
vorigen minister-president Stolypin eenvou
dig by Keizerlijk besluit werd ingevoerd.
Verder wijzen wy op de tallooze verande
ringen, die de kieswet heeft ondergaan en
de bemoeiing van de zyde der Russische
Regeering met de verkiezingen is meer dan
ergerlijk. Wanneer Finland ook maar een
maal met zulk een stel wetten is gezegend,
dan ziet Rusland wel kans, het „dwaze"
gevoel van vryheid by de Finnen uit te
roeien. En daarvoor heeft de Russische
regeering een wetsvoorstel ingediend, dat
thans in behandeling is en dat behelst de
inlyving van twee kerspelen van het
gouvernement Wiborg bij het gouvernement
Petersburg.
De volgende toelichting wordt by dit voor
stel gegeven Het gouvernement Wiborg is
twee eeuwen geleden in een van de oorlogen
die Peter de Groote tegen Zweden voerde,
door Rusland veroverd. Toen later geheel
Finland aan Zweden was afhandig gemaakt
werd het gouvernement Wiborg weer bij
Finland gevoegd omdat men hoopte daar
door het verval waarin het gouvernement
verkeerde te kunnen tegengaan. Thans is
de commissie die het wetsvoorstel heeft
opgemaakt, van meening, dat de toen ge
nomen maatregel volkomen verkeerd was.
Het verval, waarin indertijd het gouverne
ment was gekomen, en dat elkeen zou
verklaren uit het weinige plichtsgevoel dat
de Russische regeering betoont voor de
landstreken, die zy te besturen heeft, belet
de commissie niet voorstellen te doen die
het mogelijk maken, dat opnieuw een
tydperk van achteruitgang zal intreden.
Het rapport komt slechts aan met mo
tieven als Finsch nationalisme, wat natuur
lijk in de oogen van een Russisch bureaucraat
het vreeselykste kwaad is. Waar het de
regeering in twee eeuwen niet gelukt is, het
Russisch bij de Finnen ingang te doen vinden
daar zal zy trachten Da de inlyving met
geweld de Finnen te overtuigen van de
zegeningen van het Russisch bestuur.
Het middel, dat Rusland wil toepassen
om Finland voorgoed oyer te leveren aan
den willekeur van de bureaucratische amb
tenaarswereld is een geleidelijke inlyving
van gedeelten van Finland by Rusland. Dan
vervallen alle wetten waaraan hetFinsche
vrijheidsgevoel steun heeft. Dan heeft de
Fin alle steun aan eigen tradities verloren
en heerscht slechts het Russische absolutis
me. We konden onmogelijk schrijven, dat
by de inlijving van Finland de Russische
wet in werking trad. Voor Rusland geldt
geen wet, anders zou het onmogelijk zyn
dat een regeering zoo willekeurig kan op
treden als dit in Rusland nog mogelijk is.
Terzijdestelling van wat eenmaal is aange
nomen gebeurt meermalen. We herinneren
slechts aan de wet tot invoering van ge
westelijk bestuur in zekere gedeelten van
Rusland, een wetsontwerp dat door den
steunende, opzitten om onder het doek van
de tent te kyken. Al wat ik daar kon zien
echter, was het woestijnzand, een halfuit-
gehongerden hond die op den voorgrond
rondsloop om voedsel te zoeken, en eene
groep palmboomen a3n den verren horizon,
terwijl ik op deze wijze mijne omgeving
had opgenomen, verscheen dezelfde Arabier,
die my had verzekerd, dat ik den geheelen
nacht op het steenblok had geslapen, met
eene kom bouillon, die hy my gaf, teiwyl
hy zijn arm ora mi) heen sloeg en mij
rechtop hielp zitten, terwyl ik dronk. Ik
vroeg hem, waar ik was en hoelang ik
er geweest was, maar hy schudde slechts
zyn hoofd en zeide, dat hy my niets kon
zeggen. De bouillon deed mjj echter goed,
meer goed, dan ik hem kon zeggen, en
nadat hij mij verlaten had, legde ik my
neer en sliep weer binnen eenige minuten.
Toen ik ontwaakte, was het laat in den
namiddag, en de zon zonk achter de palm
boomen. Toen ze verdween, kwam Pharos
de tent binnen en drukte zijne vreugde uit,
dat hy my weer bij mijn bewustzijn zag,
Ik deed hem dezelfde vragen, die ik den
Arabier had gedaan, en zag, dat hy wat
spraakzamer wilde zyn.
„Je bent nu drie dagen ziek geweest,"
zeide hij, „zóó ziek zelfs, dat ik je niet
durfde te laten vervoeren. Nu datje weer
bijgekomen bent, zul je snelle vorderingen
Haaysche Brieven.
CCVIII.
Alweer Nieuwjaar! Als het den lezer gaat
als my, dan bekruipt hem wel eens 't gevoel,
alsof we met het klimmen der jaren sneller
leven. De uren, dagen en maanden vliegen
in waarheid ala een schaduw daarheen en
de tijdkring van 365 dagen is nauwelijks
begonnen of de laatste dag is weer daar.
Stilstaan kunnen we eenmaal niet, we moe
ten vooruit of we willen of niet. Het rad
van den tyd kunnen we geen duizendste
deel van een seconde tegenhouden en met
den vooruitgang is het al eveDzoo gesteld.
Het clericalisme moge zich inbeelden, dat
het kan oproeien tegen de groote stroomin
gen in het volksleven, het zal ondervinden,
dat de macht van dominee en pastoor op
den duur noch het algemeen kiesrecht noch
de staatspensioneering kan tegenhouden,
'k Zou met dat al vergeten myn lezers een
maken. Ik kan je verzekeren, dat het mij
niet zal spijten, want de omstandigheden
noodzaken mij onmiddellijk naar Europa
terug te keeren. Jy van jou kant, vermoed
ik, zult het niet betreuren, Egypte vaarwel
te zeggen
„Ik zou het vandaag willen verlaten, als
dat mogelijk was," antwoordde ik. „Zoo
zwak als ik ben, ik geloof, dat ik daarvoor
kracht genoeg zou vinden. Ja, ik voel my
al sterker en als een bewijs daarvoor, myn
eetlust is weer teruggekomen. Waar is de
Arabier, die my vanmorgen mijn bouillon
bracht?"
„Dood" zeide Pharos laconiek. „Hy hield je
in zyne armen en stierf twee uur daarna.
Zy hebben geen weerstandsvermogen, die
Arabierenhet geringste doodt hen. Maar
jij behoeft geen vrees te hebben. Je hebt
de crisis doorstaan en je zult zeker her
stellen." Maar ik luisterde nauwelijks naar
3m.
„Doodl Dood!' zeide ik telkens tot mij-
zeiven, alsof ik het niet begreep. De man
kon toch niet dood zyn ?Hy was gestorven,
doordien hij my geholpen had. Welke was
deze vreeselijke ziekte dan waarvan ik het
slachtoffer was geweest?
HOOFDSTUK XIV.
Als men met Pharos reisde of om hem
op te speuren, moest men zich aan snelle
k
