1-
ZUÏD-HOLLANDSCHE EN ZEEÜWSCHE EILANDEN
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD,
TTERDAM
hoek
erenstraat
I6.50
3, 27 tot 35
bif Ons eene
br wij beweren
uur.
Lam.
n het jaar
Kleeding
neerga is.
Het Huis Altenbrak.
ima wollen, watten en molton^
iwifl" Jonkei'f,'ansstraat3B
iïï1ii ROTTERDAM.
ONZE EILANDEN
VOOR OS
Dit Blad verschijnt eiken Zaterdagmorgen.
.Prijs per kwartaalf 0,50
Afzonderlijke nummers- 0,05
No. 21
Zaterdag 13 April 1912 19E Jaargang
Alle voor de Redactie en Administratie bestemde stukken en Adrertentiën worden uiterlijk
Vrijdagmorgen ingewacht bij de Administratie te Middelharnis.
Prijs per adv irtentiën van 1—5 regels f 0,50
Iedere regel meer- 0,10
Groote lelters naar plaatsruimte.
Buitenlandse!) Overzicht.
Dat Italië zoo langzamerhand den Itali-
aaDsch-Turkscheu oorlog moede wordt,
'.weten we, en 't wil er daarom dan ook
wel een eiDde aan maken, liefst wel zoo
^spoedig mogelijk, als het einde van den
strijd maar eenigszins „eervol" voor haar
zal zijn. Maar ook Turkije is op haar „eer"
gesteld 1 Tot nog toe was Italie's eisch steeds
en alleen: de volledige afstand van Tripo
litanie en Barka door Turkije aan Italië,
Maar zooals we zeiden ook Turkije is op
haar eer gesteld en misschien nog méér op
de gewesten; van afstand van Tripolitanie
en Barka, zooals Italiö eischt, wil het althans
niet weten, en zoo kon er tot nog toe van
vredesonderhandelingen niets komen. Italië
heeft hierdoor ingezien, dat het een weinig
moest bijdraaien, om aan het eergevoel van
Turkije te voldoen en óók dat Turkije zijn
bezittingen aan Afrika's noordkust niet zóó
maar zou willen afgeven, dat't hiervoor in
ieder geval iets anders in de plaats moest
geven, zou het Turkije &i tot overgave van
Tripolitanie en Barka kunnen bewegen. De
voorwaarden, waarop Italië nu vrede wil
aluiten luiden dan ook al iets gunstiger voor
Turkije dan die van vroeger. Italië zal er
tevreden mede zijn als de Turksebe Porte
stilzwijgend de Italiaansche heerschappij
erkent- De Italiaanscho regeeriDg wil de
Porte dus niet dwingen een vredesverdrag
te onderteekenen, waarin 't afstaan van
Tripolitanie en Barka uitdrukkelijk vermeld
wordt. Ook zal Ita'ie een schadeloosstelling
aan Turkije willen geven, welke zoo groot
zal zijn als het deel is dat Tripolitanie en
Barka in de Turksche staatsschuld hebben.
Dus, Italië komt Turkije nog al een weinig
tegemoetHaar 'i acbyntdat Turkye zooveel
belang niet by den vrede heeft als Italië.
Tenminste de Porte heeft de gezantschap
pen gelast de mogendheden medetedeelen
dat de Italiaansche vredesvoorwaarden voor
Turkije onaannemelijk zijn, en dus is weder
om de hoop op vrederonderhandelingen
vervlogen.
Zal Italië, als het nu toch beslist een
spoedigen vrede wil, met andere, voor Turkije
gunstiger vredesvoorwaarden komen, of zal
Italië nu met krachtmiddelen trachten te
bereiken wat voor haar met zachter midde
len onbereikbaar wasl Op't laatste lykt het
meer dan op het eerste. Want er komen
weer verschillende berichten tot ons, over
bewegingen der Italiaanscheoorlogsschepen.
Zoo zegt er één bericht dat er zich een
dertigtal Italiaansche oorlogsschepen in de
nabijheid van Mytilene en Tenedosbevinden,
terwijl een ander bericht zegt dat er een
Italiaanech eskader van elf grootere en
kleinere oorlogsschepen in de golf van Sa-
loniki kruist.
Onwillekeurig stelt men zich daarom de
vraag: zou Italië nu door een bombardement
van de kuststeden in Aziatisch Turkije en
door een bombardement vanSalonikiTurkye
^EÜILLETOIT,
VIJFTIENDE HOOFDSTUK.
Als Eduard 's namiddags vrij was, placht
bij gaarne in het naburige bosch aai den
oever der Elbe rond te dolen. Zijn moeder,
die sinds eenige weken by hem woonde,
vergezelde hem bij die wandelingen slechts
zelden haar zwakke krachten lieten zulke
verre tochten niet toe, als Eduard gaarne
maakte. Dikwijls keerde hij eerst laat in
den avond terug, als de maan aan den he
mel stond.
In de eerste weken was de nabijheid van
het slot Altenbrak voor Margberita zeer
onaangenaam geweest, maar zy gewende
•r aan in de nabijheid te leven van die
menschen, die haar met of zonder opzet in
haar rechten te kort deden. Zy had de ge
dachte aan wraak, aan strijd om de rechten
van haar kinderen, reeds lang laten varen.
En toen Eduard daarover begon te praten,
maande zy hem tot onderwerping aan.
- Laten wy geduldig afwachten,water
hoven onze hoofden besloten is, zei ze. Onze
tot toegeven willen trachten te bewegen?
By het indienen der begrooting heeft Lloyd
George gezegd, dat het vorig batig saldo van
6,545,000 het grootste is, dat ooit bereikt
werd. De uitgaven voor het dienstjaar
1912/18 schatte hy op 186,885,000 p. st. een
vermeerdering van 5,619,000 by 1911/12,
hetgeen geweten moest worden aan de ver
zekeringswet en bet nemen van de telefoon
onder staatsbestuur De inkomsten op den
grondslag der bestaande belastingen schatte
spr. op 187,189,000, het batig saldo dus op
304,000 p. st. Er zouden derhalve, verklaarde
de minister onder toejuichingen, geen nieu
we belastingen nood)g zijn. De ontwikkeling
van den handel had alle verwachtingen
overtroffen. De voornaamste belastingen
vertoonden goeie opbrengsten in weerwil
van de staking, die tot 31 Maart een verlies
aan inkomsten van 400,000 p. st, had ver
oorzaakt.
Spr. ging daarop voort de bestemming
van het batig saldo aan te geven en stelde
voor het in zyn geheel beschikbaar te houden
tot het versterken van de balans der schat
kist. Indien aan het eind van het jaar zou
blijken, dat het niet noodzakelijk was over
deze reserve te beschikken, dan zou het
parlement in staat zyn daarover te beschik
ken in verband met de geschatte inkomsten
over het dienstjaar 19J2/J3, die afhingen van
den toestand van den handel, welke, als
gezegd, over de geheele wereld in buitenge
woon gezonden toestand scheen te verkee-
ren.
Austen Chamberlain veroordeelde het
voorstel va» Lloyd George tot het in reserve
houden van het batig saldo van het vorig
dienstjaar in stede van het te gebruiken tot
aflossen van de schuld, op krachtige wy?e.
Het bedrag ging de som, die naar berekening
dit jaar vereischt zou kunnen worden op
den door Churchill aangegeven grondslag,
ver te boven en het overbrengen naar de
reserve zou een slechte uitwerking op de
markt hebben, die toch reeds gedrukt was
met betrekking tot de staatsfondsen en an-
dere Eogelscbe papieren.
De Brus8elsche liberalen hebben dezer
dagen in alle dorpen van het kiesdistrict
Brussel een kaart van de provide Brabant
laten aanplakken, waarop by iedere gemeen
te haar klooster-aantal stond aangegeven.
Zy geeft een duidelijk beeld van de toename
dezer instellingen sedert Napoleon's tyd,
toen Belgis bijna geen kloosters meer bezat.
- Volgens deze kaart telt de stad Brussel
65 kloosters, en van haar voorsteden Elsene
26, Schaarbeek 21, St.-Gillis 12, Laken 12,
Etterbeek 9, Duregera-Anderlecht 11, St.-
Jans-Molenbeek 6; tezamen dus voor Brussel
en zyn voorsteden 160 kloosters op een
bevolking van 600,000 zielen.
Wat de kleinere steden betreft: Leuven
met het aangrenzend dorp Heverlee telt 46
kloosters, Halle 15, Tienen 11, Nijvel 8,
DieBt 7, Ukkel 14, Assche 5, Waver 7, St.
Agatha-Bergem 6, Aarschot 6, enz.
krachten zyn te zwak om ons lotte bestu
ren denk maar eens aan je vader 1 Welke
plannen had hy, en hoe nabij was de uit
voering en toch greep het noodlot met
ruwe hand in en verstoorde alle plannen,
die zyn edele geest gevormd had.
Maar juist om vader's nagedachtenis
wildo ik zoo gaarne zien aangetoond, dat
uw bewering gegrond is. Het schijnt my
anders toe, dat er een smet opzijn nage
dachtenis kleeft, dat hij niet eerlijk tegen
over u gehandeld heeft. Evenmin als u,
geloof ik aan zulk een oneerlijke handeling,
maar de wereld, de menschen
De wereld? Wie denkt nu nog aan
Eduard Von Altenbrak Onder je moeders
naam hebt ge een zelfstandige positie in de
maatschappij verworven- draag dien naam
ook voortaan in het bewustzyn, dat het een
eerlijke naam is.
Dit gesprek vond plaats in de eerste dagen
van haar verblijf in Neurode en sedert dien
tyd was hierover tusschen moeder en zoon
geen woord meer gewisseld. Hef leek wel,
of Eduard bang wa3 er weer over te begin
nen In de laatste weken was hy erg ver
anderd, hy was stiller en zachter geworden,
er lag iets droefgeestigs in zijn wezen en
meer dan vroeger zocht hij de eenzaamheid
van het bosch. Zoo lag hy ook nu weer aan
den zoom van het woud, op dezelfde plaats,
waar hij Gerda Von Altenbrak het etrat
Op de plm. 300 dorpen der provincie
Brabant zijn er: 142 met 1,46 met 2, 7 met
3, 2 met 4, 2 met 5 kloosters. Te zamen dus
198 dorpen met 271 kloosters.
Zoodat de provincie Brabant in het ge
heel 582 kloosters heeft op een bevolking
van l'/j millioeD.
Het liberale Gentsche Weekblad „Het
Volksbelang", dat aan deze statistiek een
fel anti-clericaal artikel wydt, verzekert, dat
de andere 8 provincies van Belgiein klooster-
rijkdom niet by Brabant achterstaan, en
meent, dat de Belgen bij de a.s. Kamer
verkiezingen over dit „nationale gevaar"
eens „ernstig moeten nadenken".
De Duitsche Centrum-pers heeft de jongste
verordening der Beiersche regeering, betref
fende een mildere toepassing der Jezuïeten-
wet, trachten te verdedigen door er zich op
te beroepen, dat de Pruisische regeering
reeds sedert lang dezelfde opvatting huldigde
als de Beiersche en hiervan ook aan de
gouverneurs der provincies mededeeling had
gedaan.
De officieuze Nordd. Allgem. Ztg. die, naar
men weet, reeds bekend maakte, dat „ter
bevoegder plaatse" een onderzoek zou wor
den ingesteld, of de bedoelde Beiersche ver
ordening in strijd was metdeRyks-Jezuïe-
tenwet, wijst dit beroep echter met beslist
heid af.
„Aan de gouverneurs schrijft het blad
is na afschaffing van art. 2 van de
Jezuïetenwet wel is waar aanbevolen, om
de tot dusver betrachte goedertierenheid en
verzoenlyke toepassing van de wet ook voor
de toekomst te bestendigen en elke verscher
ping van het tegenwoordige standpunt zoo
veel mogelyk te vermijden. Maar daarbij is
dat standpunt uitdrukkelijk in dier voege
omschreven, dat door de wet van 8 Maart
1904 alleen art. 2 van de wet van 4 Juli
1872, d.w. z. de bevoegdheid tot verbanning
van buitenlandsche Jezuïeten uit het ryk en
tot interneering van binnenlandsche Jezuïe
ten, is afgeschaft, maar overigens de wet,
met name art. 1, naar den vorm en bet
wezen onaangetast is gebleven."
Dat wil dus zeggen dat aan de Jezuïeten
nog altijd de uitoefening van hun orde
werkzaamheden en het houden van
missién is verboden. Als zoodanig is te be
schouwen, omschrijft de Nordd. Allg. Ztg.,
elke handeling als priester en zielverzorger,
met name de predikatie, het afnemen van
de biecht, het geven van absolutie, het lezen
van de Mis en hetuitdeelenderSacramenten.
Toegestaan is aan Jezuïeten alleen de zoo
genaamde missa solitaria, het lezen van
eerste Missen, voor zoover bet karakter van
een familieplechtigheid daarbij bewaard
blijft, het lezen van stille Missen en het
toedienen vaD de Sacramenten der sterven
den. Als verboden orde-werkzaamheid is
verder, volgens de beslissing van het admi
nistratief hooggerechtshof van 8 Mei 1900,
ook het houden van godsdienstig-weten-
schappelijke lezingen door Jezuïeten te be
schouwen.
ontmoet had. Het beeld van dit schoone
meisje had hem sedertdien dag steeds voer
den geest gestaan. Onwillekeurig vertoefde
hy met zyn gedachten in de eerste dagen
op de plek, waar hy de jonge barones
ontmoet had en met toovermacht werd hy
naar die plaats onder den grooten beuken
boom getrokken.
En vreemd een dergelijk gevoel scheen
ook de schoone paardrijdster te beheerschen.
Verscheidene malen hadden de jongelieden
elkaar hier of dieper in het bosch aange
troffen en telkens hadden zy eenige vrien
delijke woorden gewisseld. Ook heden was
hy naar die plek gegaan, in de hoop Gerda
te zien, en zyn hart bonsde, toen hy haar
zag naderen. De hond kwam met groote
sprongen nader en toonde zijn blijdschap,
door al kwispelstaartend tegen Eduard op
te springen. Hij streelde het dier over den
kop en nam toen den hoed af om Gerda
te groeten, toen z\j haar ros deed stilstaan.
Een vluchtig rood kleurde haaf wangen,
toen zy zijn groet glimlachend beant
woordde.
Het lot schijnt bepaald tehebben.dat
w(j elkaar steeds op deze plaats zullen
ontmoeten, zei ze.
Ik ben het lot dankbaar voor dia
gunst.
Ei, ei, mijnheer Montelli, u vleit even
als een officier van de garde; dat had ik
Het zyn naar men weet deze „conferen
ties", in de kerk en daarnaast de toediening
der Sacramenten, welke de Beiersche regee
ring met haar joDgste verordening weer
veroorloven wil
Heel veel licht komt er in hat methyl
alcohol-vergiftigingsproces tegen den dro
gist Scharmach én zijn mede-aangeklaagde»,
met betrekking tot de vraag in hoeverre
er van schuld by dezen gesproken kan
worden, tot nu niet. Nadat verschillende
deskundigen het roerend oneens waren
gebleken over de vraag of de vergiftige
eigenschappen in den methyl alcohol als
bekend verondersteld moesten vrordeo
wy deelden hierover een en aDder mede
is men in de zitting van Donderdag der
vorige week aan het discussieeren geg;
over de vraag of... de methyl-alcohol inder
daad wel vergiftig was!
De verdediging bestreed dit. En advocaat
Jassé stelde voor iemand, die jareD lang
aan het hoofd van een houtgeest-distilleer-
derij te Puttna bad gestaan, den fabrikant
Liebenlinck, te dagvaarden, die volgens
Jassé zou verklaren, dat hy in zyn fabriek
vele wagonladingen methyl-alcohol bereid
heeft; dat sommigen van zyn arbeiders
eiken dag aanzienlijke hoeveelheden drank,
die uit methyl-alcohol van 96 pCt. bereid
was, gedronken hebbendat hy zelf ook
af en toe, vooral als hy een bedorven maag
had, dien drank met den besten uitslag
gebruikt heeft; en dat eindelijk de kloos
terbroeders van het klooster te Puttna
methyl-alcohol als middel tegen rheuma-
tiek hebben gebruikt, zonder dat noch de
getuige, noch diens werklieden, noch de
kloosterbroeders van dien, wel is waar met
de grootste zindelijkheid bereiden, methyl
alcohol meer schade hebben ondervonden
dan van een goeden cognac.
Jassé wees er daarna op, dat als de door
Scharmach verkochte methyl alcohol inder
daad zóó vergiftig was geweest, niet 90
slachtoffers, doch duizenden gemaaktzouden
moeten zyn; en hy wilde aan de deskun
digen de vraag voorstellen of hot soms
niet mogelyk was, dat de methyl alcohol,
dien de slachtoffers hadden gebruikt, door
kopergroen was vergiftigd, dat zich by de
onzindelijke bereiding in de koperen dis
tilleerketels gevormd kon hebben.
De verdediger verzocht vervolgens ver
daging van het proces om een uitgebreid
wetenschappelijk onderzoek in te stellen,
omdat men nog in 't geheel niet weet
waarmede de tappers de aan hen verkochte
methyl-alcohol hadden vermengd, omdat
naar een vergiftiging van etherische oliën
absoluut geen onderzoek was ingesteld, en
omdat er feitelijk, door de overhaaste
behandeling der zaak, geen instructie was
gehouden. Zijn client, hoewel in voorloo-
pige hechtenis, bad tegen verdaging geen
bezwaar.
De voorzitter van het Landsgericht merkte
hiertegenover op, dat dan alle lijken moes
ten opgegraven en onderzocht zouden moe
nog niet van u opgemerkt. U hebt daar
in Neurode een lief huis tot woning gekozen.
Ik reed gisteren door het dorp en zag uw
naam op de deur.
Voor rayn bescheiden omstandigheden
is het althans voldoende, antwoordde Edu
ard. Of het uw verwenden smaak zou
bevallen, mag ik wel betwijfelen.
Ik ben niet zoo verwend, als n denkt,
verzekerde Gerda lachend. Geloof maar, dat
ik dikwijls aan zoo'n villatje de voorkeur
zou geven boven het groote slot met zyn
sombere gangen en zalen. Maar in den tuin
van uw huis zag ik een bejaarde dame,
was dat de eigenares?
Dat was myne moeder 1 Zij woont
sedert eenige weken bij my.
Ach, uw moeder! Naar het uitzicht te
oordeelen is zy geen Duitsche.
Neen, mijn moeder is een Italiaansche.
Evenals Gerda vroeger wel had opgemerkt,
betrok Eduard's gelaat; hy staarde in de
verte alsof hij vermijden wilde haar aan
te zien. Er volgde een poos van stilte. Gerda
gevoelde, dat een geheime zorg of een te
leurgestelde hoop den jonkman drukte eu
dat die hem plotseling zoo droevig stemde.
Uit haar blikken sprak hartelijk medelijden,
maar zy bewaarde een verstandig stilzwij
gen. Na een poos zeide zijEr blijft wel
niemand bevrijd van droevige ervaringen
maar gelukkig is degene, die aan den
ten worden, wat bezwaarlijk zou gaande
deskundige van het gericht, de scheikun
dige dr. Jesserich, dat de lyken deels
verbrand, deels begraven ware», en dat
ook hieraan wy 1 aethariscbe oliën in zulke
kleine hoeveelheden worden toegevoegd,
dat men de aanwezigheid er niet van kan
aantoonen, niets meer te ontdekken zou
zyn.
Nadat het Hof een uur in raadkamer
was gegaan, werd het voorstel tot verda
ging van het proces verworpen, echier
bewijslevering, dat er misschien vergiftiging
door aetberi8che oliën in 't spel was ge
weest, toegestaan. Den 15n zouden de
eerste deskundigen hierover gehoord wor
den.
De beide beklaagden Zastrow en Dahle
werden daarna, de laatste tegen een borg
tocht van 6000 Mark, uit hun voorloopige
hechtenis ontslagen.
Bij de Nationale Conferentie der mijnwer
kers, welke Zaterdagmiddag om halfdrie
bijeen kwam, in het Westminster Palace,
lag thans de beslissing over de vraag: einde
of voortzetting der staking, nadat het be
stuur der mynwerkersfederatie, naar men
weet, na een debat dat vier uur duurde, en
nu e» dan zéér heftig schijnt geweest te
zyn, besloten had d>ze beslissing aan be
doelde conferentie over te laten, d. i. dus
aan de mijnwerkers zelf. Aan dit besluit
was echter de aanneming van een motie
met een kleine meerderheid, voorafgegaan,
waarin hervatting van den arbeid werd aan
bevolen op grond, dat, hoewel er geen
speciale voorziening voor een geval als dit
in het reglement en de statuten van don
Mijnwerkersbond te vinden wa», toch, naar
het oordeel van bet bestuur, de resolutie
van 21 December 1911 van toepassing was,
volgens welke een meerderheid van twee
derden noodig was voor de proclamatie van
een algemeene staking.
Deze meerderheid van twee derden nu
is bij het jongste referendum lang niet ver
kregen. In het geheel stemde» 201.018 vóór
en 244.011 tegen hervatting van den arbeid.
Dat is dus wel een meerderheid vóór sta-
ki»g8-volhouden, doch geen meerderheid van
twee derden.
Merkwaardig is bij deze stemming het
groot aantal onthoudingen. Bijna een derde
gedeelte heeft niet gestemd. Blijkbaar omdat
zeer veel mijnwerkers, by de oneenigheid
ondsr de leiders zelf, by slot van rekening
de beslissing en de verantwoordelijkheid
liever aan dezen overlieten.
Dat van hen die wèl stemde», zich zoo
velen, tegen de verwachting in, vóór door
staken uitspraken, is volgens Smillie, den
leider van den Schotschen mijnwerkersbond
o. a. te verklaren uit verontwaardiging der
mijnwerkers over de beschuldiging in bet
Lagerhuis geuit, dat zy zich door agitato
ren tot de staking hadden laten ophitsen,
en dat dan ook, wanneer de regeering slechts
troepen naar de mijnen zond en de werk
willigen beschermde, de staking spoedig
avond des levens een veilige schuilplaats
vindt, zooals uw moeder bij u.
Verwonderd keek Eduard op naar Gerda's
ernstig gelaat. Ik zou denken, freule, dat
uw leven tot heden vrü is gebleven van
droevigs ervaringen of smartelijke aandoe
ningen.
- Ah ja - dat gelooft u, omdat myn
ouders rijk en aanzienlijk zijn daarom
moet ik wel gelukkig zyn. Maar de uiterlijke
omstandigheden alleen maken den mensch
niet gelukkig, en dan, mijnheer Montelli,
u vergeet, dat myn uiterlijk zoo schitterende
positie slechts duurt zoo lang myn vader
leeft. Altenbr&k is een majoraat: na mijns
vaders dood ben ik doodarm en hang ik
geheel af van de genade myn3 broeders,
den erfgenaam van Altenbrak.
Wederom bemerkte zy plotseling iets
vreemds in Eduard's gelaat. Erfgenaam van
Altenbrak Wie was de reehte erfgenaam
Was hij zelf niet de rechte man Was het
niet lafhartig van hem, den strijd om het
vaderlyk erfgoed op te geven
Het bloed zyns vader» vloog koortsachtig
door zyn aderen en benam hem bijna den
adem. Zijn gelaat werd donkerrood en on
willekeurig balde hij de vuist.
Verbaasd sloeg Gerda hem gade, U zyt
ontstemd, mynheer Montelli, sprak zy toen
en ons gesprek heeft zulk een ernstige
wendig genomen, dat uw stemming daardoor
