ELSDIJKI
ZUÏD-HOLLANDSCHI IN ZIEUWSCHI EILAND
itijn'
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD,
.OX-FREEH
lenooten.
Veerhuis".
eiide Goederen, enz,
bruari a.s.
I. BAND EN
ARTIKELEN
nationale
theekbank
Het Huis Altenbrak.
llal III lal lil l!j lil lal la! lil lil
n het Hotel Spét
ONZE EILAN
VOOR OE
S.-G.
Jstuuz* der Central,
ge JKiesvereeniging\
Dit Blad verschijnt eiken Zaterdagmorgen.
Entrée Vrij,j|lVijs per kwartaalf 0,50
'Afzonderlijke nummers- 0,05
.AAFF te SOMMELSDIJkI
1 Maart a.s. een 32^j|
No. 14
Zaterdag 24 Februari 1912 19E Jaargang
Alle voor de Redactie en Administratie bestemde stukken en Advertentiën worden uiterlijk
Vrijdagmorgen ingewacht bij de Administratie te Middelharnis.
Prijs per advertentiën van 15 regels f 0,50
Iedere regel meer- 0,10
Groote ieUers naar plaatsruimte.
I Buitenlaiidsch Overzicht.
lT 208, MIDDELHARNIS
IANDEL IN
AANBEVELEND
Apeldoorn,
ijpeft 5 °/0 Pandbrieven u\x
bers van 101*/2 plus
te in stukken van 2500,-
00,—, f 250,en f 100,-
U' ten kantore der Bank en
AST ZOON
SOJIMELSDIJK.
WATERMAN
MIDDELHARNIS
N IEUW-HEI.VOET
J. GROOTEZVBOER.
Irin der Katholieke Kerk
brzocht zich schriftelijk
Vereeniging, Seminarie
lotterdam.
BILLIJKE PRIJZEN
F. M. MULDER.
rlemmerolie.
De vrijzinnig afgevaardigde v. Payer heeft
,o den Rijksdag, vóór de Rijkskanselier, een
redo gehouden die belangwekkend genoeg
's om er een en ander uit mee te deelen.
Ook wij (van de „Fortschrittliche Volks-
lartei"' betreuren," zei v. Payer, „het toe-
emen van het aantal socialistische man-
iaten, maar wij verheugen ons er in, dat
sociaal-democratie thans tot practischen
Arbeid gedwongen wordt. Er zijn er vrij
Wat onder de uiterste linkerzijde, die liever
wat minder mandaten hadden gehad, wan
neer zy daarmede ook van de verantwoor-
delykheid waren verlost. Tot nu hebben de
sociaaldemocraten altijd de rozynen uit de
koek genomen en het bakken aan anderen
overgelaten. Zij hebben meedoogenloos
I kritiek uitgeoefend, maar geen practischen
I arbeid geleverd. Nu echter zullen zij mede
werken. Ik weet niet welken toon do heer
Ledebour zal aanslaan, doch de heer Frank
heeft gisteren een rede gehouden, die niet
specifiek-aociaal-democratisch was, maar
een algemeen democratisch. Ook bij de
uiterste liDkerzijde ontwaakt dus het ver
antwoordelijkheidgevoel."
In zijn verdere rede stelde v. Payer in
't licht, dat rechts door zijn egoïstische
politiek de oorzaak was geweest van de
toeneming der sociaal-democratische stem
men, en dat, wanneer deze politiek niet
veranderde, zonder twijfel bij deeerstvol
gende Rijksdagverkiezingen nog een millioen
stemmen méér zouden worden afgegeven,
„Luister naar ons," vervolgde v. Payer
daarna, zich tot de regeering weudend.
„Wy zyn het laatste bolwerk tegen de
sociaal-democratie. Niet wij hebben den
rooden haan op dit huis gezet. Doch de
rechterzijde, die niet alleen de gangmaker
der sociaal-democratie is, doch deze met
haar eigenbelangzuchtige politiek heeft
gekweekt. Wij zijn trotsch op ons herstem
mingsparool. Het was een consequent parool
omdat de strijd tegen het zwart blauwe blok
ging. Slechts die partij zou er ons een
verwijt van mogen maken, die nog nooit
met de sociaal-democraten heeft onderhan-
?deld en samengewerkt. Is er iemand die
dit van zijn partij durft zeggen?.."
Deze laatste vraag van den spreker wekte
blijkens de verslagen algemeene vroolijk-
heidwant er is geen enkele partij in
Duitachland, hoe nationaal en „Staatser-
haltend" ook, die zich in verkiezingstijden
van socialistische smetten steeds geheel vrjj
heeft gehouden. Von Payer kreeg dan ook
geen antwoord op zijn vraag.
Door de uitbreiding van het Engelsche
kiesrecht in 1884 was ook het aantal zetels
der Ieren sterk toegenomen. De voorstanders
van Home-Rule konden rekenen 86 zetels
te bezetten. Hun invloed was des te grooter,
waar zij z. g. ()op de wip" zaten, d.
w. z. waar noch de liberalen, noch de
FEtriLLBTO IfcT.
10
Geef bier 1 gebood zij met gedempte stem,
doch Willy's eergevoel was plotseling ont
waakt, hy wierp het pakket in het geheime
vak terug, een druk op de veer en zonder
gedruisch sloot- het portret de verborgen
ruimte in den muur weder af.
Toen ging hy naar de deur. De huis
knecht meldde de komst van een heer, die
den baron wenschte te spreken. Hij was
met het rijtuig van het station gekomen.
Het is goed, antwoordde WUly. Laat
dien heer in wyn kamer binnen.
Als een standbeeld stond Rogalla nog
steeds voor den haard, waarin de vlammen
langzaam de oude couranten verteerden.
Rogalla, sprak Willy, ik kon niet han
delen als een eerlooze. Ik ben een Altenbrak.
ik bid je, spreek nooit weer over deze zaak.
Hoor dan myn laatste woord, zei Ro
galla. Als ge de kinderen van Eduard als
erfgenamen erkent en de goederen van het
majoraat aan ben overlevert, dan ziet ge
my en mijne kinderen nooit weer.
Rogalla 1
Ge kent me ik meen, wat ik zegl
conservatieven een absolute meerderheid
hadden, gaven de voorstanders Yan Home
Rule bij stemmingen den doorslag.
Toen na een nederlaag van het conser
vatieve kabinet-Salisbury Gladstone weer
optrad, diende hij twee wetsontwerpen in,
tot oplossing van de Iersche kwestie. Het
eerste ontwerp van een financieels regeling
waarbij de grondeigendom van de Iersche
boeren zou worden met steun uit de schat
kist. Het tweede ontwerp gaf de verlangde
Home-Rule. De Ieren behalve zij, die Pro
testant waren, waren enthosiast over het
ontwerp, doch voornamelijk in Ulster was
men zeer tegen de wet gekant. Succeshad
Gladstone echter niet. Zyn ontwerp werd
in 1886 verworpen, mede door toedoen van
een aantal liberalen. Gladstone ontbond het
Parlement, doch tengevolge van de scheiding
in het liberale kamp de tegenstanders
van Home-Rule hadden zich als unionisten
van de liberalen afgescheiden verloren
Gladstone en zijn volgelingen den strijd.
De daarop volgende conservatieve regeering,
waarin Balfour als minister-president optrad,
trachtte wel economisch en sociaal heteiland
vooruit te brengen, doch van zelfregeering
wilde zij niets weten.
Ook van de andere zijde kon voor de
zaak weinig worden uitgericht, daar de
voorstanders het onderling oüeens waren.
Toch wisten zy by den volgenden stembus
strijd een meerderheid te behalen en ten
gevolge daarvan trad nogmaals Gladstone
als minister president op. In 1893 diende hij
opnieuw een ontwerp Home-Rule in. Nog
maals zou een Iersch parlement worden
ingevoerd met een daaraan verantwoordelijk
ministerie. Als vertegenwoordiger van het
ryk zou de onderkoning optredeD. Het
aantal Iersche afgevaardigden voor het
Rijksparlement zou gebracht worden op 80,
die echter geen stem zouden krijgen in
zuiver Engelsche aangelegenheden. Nadat
het ontwerp in derde lezing door het Lager
huis was aangenomen, tiad Gladstone af.
Zijn opvolger Roseberry diende het ontwerp
niet meer in. Mede tengevolge van het op
treden der Ieren Z6lf werd voorloopig voor
Ieriand niets gedaan. Nadat echter in 1900
de Parnellisten en anti-Parnellistenzich had
den rereenigd en Redmond algemeen leider
werd. heeft men zich met de Iersche kwestie
beziggehouden. In 1904 werd een wet aan
genomen, waarin een bepaling stond, dat
binnen afzienbaren tijd al het verkoopbare
grondgebied van de grootgrondbezitters in
handeD der pachters zou overgaan.
De regeering stelde als voorschot voor
150 millioeD pond. Toen kwam de stryd
met het overmachtige Hoogerhuis, wat de
aanleiding was, dat men voorloopig de
fersche kwestie liet rusten. Nu die stryd
achter den rug is, wil de liberale regeering
de Iersche kwestie afdoen. Hoe zij wenscht
te handelen daarin, daarover later.
De bekende minister van buitenlandsche
zaken, graaf Achrenthal, is Zaterdagavond
kwart voor tien overleden. Zoolang er nog
Als ge rnjj de schande aandoet, dat ik voor
die gelukzoekster moet wijken, dan zijn wy
voor eeuwig gescheiden.
Maar ik bid je
Ge hebt te kiezen tusschen die geluk
zoekster en my met je kinderen. Overleg
alles daarom goed, voordat ge den beslissen-
den stap doet.
Zonder haar ontstelden man nog met een
blik te verwaardigen, ging zij heen.
In Willy's schrijfvertrek stond een klein
mager man met listige oogen, die verborgen
waren achter een bril met glinsterende
glazen. Het mannetje maakte een diepe
buiging, toen Rogalla ïaDgs hem voorbijging,
Trotsch, byna onmerkbaar nygde de barones
met het hoofd, terwijl zij een scherp onder
zoekenden blik op den man wierp.
Onmiddellijk nadat Rogalla achter de
kamerdeur verdwenen was, trad Willy
binnen. Zwijgend en met. somber gelaat
luisterde hij naar de berichten van den
agent. Mijnheer Tirschner wist echter
niet veel te berichten. „Mevrouw Montelli,
leeft zeer stil en ingetogen de kosten van
haar huishouding bestrijdt zij uit een klein
kapitaal, dat voor haar bij een bankier te
Berlijn in bewaring is gegeven. Sedert den
dood van baron Eduard Von Altenbrak
ontvangt zij nooit bezoek: daarbij komt,
dat zij het laatste jaar voortdurend ziek is
geweest, zoodat. de dokter zelfs aan haar her-
hoop bestond, had men den aard der ziekte,
waaraan hij reeds twee jaar lijdende was
en ten slotte is bezweken, geheim gehou
den. In de laatste dagen, toen alle hoop,
verdwenen was, bad men echter geen reden
meer voor geheimhouding, en werd bekend
gemaakt, dat de staatsman leed aan leukae
mia, een ongeneeslijke ziekte, waarbij de
witte bloedlichaampjes buitengewoon ver
meerderd, het aantal der roode daarentegen
aanzienlijk verminderd is.
Aehrenthal, wiens voorzaten leveranciers
van het leger geweest waren en die toen
Lexa heetten, waarbij later het adelspre-
dicaat Aehrenthal kwam, was als commies
aan het ministerie van buitenlandsche zaken
begonnen en kwam van daar in de diplo
matie. In 1906 werd hij tot minister van
buitenlandsche zaken benoemd. Aan zyn
voorganger, graaf Goluchowski, een Pool
van ouden adel en gehuwd met prinses
Murat, was verweten, dat het buitenlandsch
beleid, zeer ten nadeele van het prestige
van het land, door een slaperige rust ge
kenmerkt werd. Maarzoodra Aehrenthal de
leiding in handen had, was het met deze
Met al de energie, waarover hij beschikte,
heeft hy moeten strijden om de Donaumo-
narchie den souvereiniteitstitel over Bosnië
en Herzegowina, in welke voormalige Turk-
sche gewesten Oostenryk-Hongarije reeds
de feiteliike macht bezat, te verschaffen.
Tegenover Rusland en Engeland heeft hy
het pleit gewonnen en niets toegegeven,
ook later niet, toen Rusland hem een ver
klaring ontlokken wilde, dat Oostenrijk-
Hongarije den status quo op den Balkan
waarborgen zou, als had het in het verleden
tegen dat beginsel gezondigd. Langzamer
hand is de verhouding tot Rusland toch
weer beter geworden, wat in het herstel
der normale diplomatieke betrekkingen en
eindelijk in het bezoek van grootvorst
Andreas aan de keizer tot uiting kwam.
Tot zyn opvolger is graaf Berchtoldbenoemd,
zyn vertrouwde vriend, in zijn gedachten
en plannen ingewijd, en die hijzelf als zoo
danig aangewezen had. De keizer, die hem
altijd gesteund en gedurende zijn ziekte
met zooveel achting behandeld had, heeft
hem ongetwijfeld nog voor zijn stervende
zekerheid gegeven, dat zijn wensch zou
worden vervuld.
Ofschoon het bekend is, dat de Portu
geesche kolonie Timor in opstand verkeert
was het tot dusver niet mogelijk over den
toestand veel bijzonderheden te vernemen.
Eerst thans heeft een der voornaamste
bladen van Lissabon „Kapital' nadere be
richten over den toestand kunnen publicee-
ren. welke het blad van uit Timor ontvan
gen had. Volgens deze berichten, bevindt
zich de hoofdstad Dilly in volslagen staat
van beleg. De inboorlingen, namelijk de
Rameastammen hebben de stad aangevallen.
Daar de bezettingen van Delly zeer klein is,
droügen de opstandelingen de hoofdstad
binnen waarna zy begonnen te plunderen
stel heeft getwijfeld". Ziedaar zijn verslag.
Op het hooren van de laatste woorden
verhelderde "Willy'sgelaat plotseling; hij
vroeg: Aan weike ziekte lijdt de dame?
De dokier, die haar behandelt, denkt,
dat het op eene borsttering zal uitloopen.
Zy hoest hevig en is zeer zwak geworden.
De baron was intusschen opgestaan en
liep heen en weer. Eindelijk bleef hij voor
een venster staan en staarde in gepeins
verzonken naar buiten. Allerlei plannen
doorkruisten zijn hoofd. Wat zou hij doeD?
Zou hij de documenten aan Mevrouw Mon
telli overhandigen, maar daarbij ter zelf der
tyd zijn eigen kinderen opnieuw in armoede
brengen en zijn huiselijk leven vernieti
gen?O, hij kende Rogalla's onbuigbaren
wil. Haar bedreiging was ernstig gemeend
zij was de vrouw om die uit te voeren.
Maar als Margherita het slachtoffer werd
van die sluipende ziekte De kinderen waren
nog te klein om hun aanspraken te laten
gelden, en vreemden kon men altijd met
een som gelds tot zwijgen brengen. Er
moest dus tyd gewonnen worden, dan was
alles misschien nog wel te regelen op een
manier, waarbij de eer van bel adellijke
geslacht niet leed en zijn eigen gevoel van
billijkheid evenmin. Willy's besluit was
genomenhy trad fluks op den kleinen
man toe en zeide- Mijnheer Tirschner,
ik moet u in een familiegeschiedenis inwij-
en te moorden. In tal van factorijen wer-
deD de machines vernield en de gebouwen
in brand gestoken. Luitenant Silva en ma
joor Inglez werdeD op straat gedood. Hun
en van tal van soldateD werd het hoofd
afgeslagen en op palen gestoken vrouwen
worden weggevoerd om als grijzelaare te
worden vastgehouden. Voor dat de opstan
delingen aftrokken vielen zy de regeerings
gebouwen aan, plunderden deze en maakten
50 Remington-geweren en 5000 patronen
alsmede een veldgeschut buit. Vervolgens
staken zy de gebouwen in brand. De inboor
lingen-koning Bonaventura tracht thans den
opstand over het gebeele eiland te organi-
seeren. Wel heeft de Porfcugeescbe regeering
300 man tróepèn met den kruiser „Patria'
naar Timor gezonden, doch dit aantal wordt
volkomen ontoereikend geacht.
De Crisis in de steenkolen-nijverheid in
Engeland wordt met den dag ernstiger, en
naar algemeene overtuiging is de algemeene
staking op 1 Maart zoo goed als onvermij
delijk. Zaterdagmorgen waren vrijwel door
alle mijnwerkers de stakings-kennisgevin-
gen ingeleverd. Wordt vóór 1 Maart geea
bemiddeling van regeeringswege aanvaard
volgens de Westminster Gazette doet de
regeering, in het bijzonder de Board of Trade,
bij beide partyen haar uiterste best deze te
doen aannemen dan zullen er in't geheel
ongeveer 850.000. ondergrondsche en 200.000
bovengrondsche mijn arbeiders staken.
Slechts een 10.000 mijnwerkers hebben hun
stakings-kennisgeving nog niet ingezonden,
doch het staat wel vast, dat ook dezen het
werk zullen neerleggen.
Van verschillende kanten wordt er met
kracht op aangedrongen, dat de regeering
de catastrofe, welke algeheele stillegging
van de kolen-productie, en de werkeloosheid
van meer dan een millioen arbeiders voor het
land beteekent, door ingrijpen zal afwenden.
Volgens de Westminster Gazette zal de
regeering vandaag of heden in hetParle
ment hierover een belangrijke verklaring
Naar men weet vindt het conflict zyn
oorzaak in de weigering der raijndirecties
om een minimum-loon vast te stellen.
Op een internationale staking schijnt
weinig kans. Alleen de Fransche mijnwer
kers blijken iets voor een sympathiestaking
te gevoelen.
Een Engelsch blad wijst er op, dat, mocht
de staking inderdaad doorgaan, Zuid-Afrika
hiervan zal profiteeren. Engeland heeft wel
is waar een kolen-export die dubbel zoo
groot is als die van alle anderelanden dei-
wereld te zamen, doch de koloniën hebben
toch ook een vrij aanzienlijken kolen-uitvoer
met name Zuid-Afrika, waar de productie
600,000 ton per maand bedraagt, waarvan
2/3 in Transvaal, en 1/3 in Natal. En van
deze productie zal, in "geval van staking,
zeker een nog grooter deel dan tot nu reeds
het geval is, zyn weg vinden naarCeyion,
Engelsch-Indië, Mallaka, Straits, Settle
ments enz.
den; kan ik u mijn vertrouwen schenken?
De sluwe oogen van den man begonnen
te schitteren en om zyn mond speelde een
glimlach. Familiegeheimen waren voor hem
altijd de voordeeligste zaakjes. Hy maakte
een diepe buiging en met de hand op het
hart verzekerde hy'Mijnheer de baron
kan mij in alle aangelegenheden het volste
vertrouwen schenken I Juist in gevallen,
waarin zwygen een voornaam vereischte
was, hebben de aanzienlijkste families mijne
diensten gevraagd. Natuurlijk kan ik u
niemand aanwijzen, bij wien u informatie
kunt krijgen, want alleeu door het noemen
van eeD naam zou ik het geschonken ver
trouwen schenden.
Willy knikte even met het hoofd. Hij
nam daarop in zijn armstoel voorde schrijf-
tafel plaats en wenkte mijnheer Tirschner
wat dichter bij te schuiven. Toen begon
hy- Reeds bij den aanvang zult ge wel
begrepen hebben, dat ik niet wegens een
voorbijgaande genegenheid naar de levens
wijze van mevrouw Montelli onderzoek heb
laten doen. Die dame beweert,, dat zij de
rechtmatige echtgenoote van myn overleden
broeder is.
Mijnheer Tirschnerantwoordde niets, toen
Willy Von Altenbrak opzettelijk een oogen-
biik zweeg; aandachtig luisterend, bleef hij
den baron aankijken. Aan een opmerkzaam
toeschouwer zou echter het plotseling schit-
Overeenkomstig het Chineesch gebruik is
Joeansjikai begonnen met voor het presi
dentschap te bedanken, zooals hij dit ook
voor het eerste-ministerschap gedaan had.
Het spreekt van zelf, dat deze stap evenmin
als een ernstig bedoelde afwijzing te be
schouwen is. In de bedoelde mededeeling
geeft hij te kennen, dat hy niet hoog genoeg
staat, wat zijn deugden betreft, en dat zijne
bekwaamheid niet groot genoeg is om de
groote verantwoordelijkheid van zuik een
taak te aanvaarden. Hij zou zich gaarne naar
Nanking begeven, maar met 't oog op de troe
belen in bet Noorden kan hij Peking niet
verlaten, waar de vreemdelingen deMants-
joes bespotten. Het corps diplomatique heeft
hem verzocht, Peking niet te verlaten, en
daarom wenscht hy, dat Soenjatseu presi
dent zal blijven.
Hoewel het bovenstaande, als gezegd,'
slechts als Chineesche beleefdheid op te vat
ten is, schijnt het toch, dat er van de reis
naar Nanking niet veel zal komen. Personen
uit de omgeving van Joean zyn van oordeel
dat diens vertrek uit Peking schromelijke
gevolgen zou hebben, daar het alleen zyn
tegenwoordigheid is, die de vele ontevreden
elementen in bedwang houdt, en de aan
hangers der thans niet te Peking verblijf
houdende prinsen onmiddellijk van zijn
afwezigheid gebruik zouden maken, om een
oproer uit te lokken en aldus vreemde tus-
schenkomst noodig te maken.
Dat de opstandelingen de hoop dat Joeans
jikai naar Nanking zal komen, nog niet heb
ben opgegeven, blijkt uit een telegram,
gisteren uit Sjanghai verzonden, volgens 't
welk Tangsjaoji zich heden in gezelschap
van nog eenige anderen naar Peking begeven
zal, om Joean Daar Nanking te geleiden,
waar hy met het presidentschap zal worden
bekleed.
Verder verneemt de New York Herald,
dat de beweging ten gunste van Nanking ais
hoofdstad van het rijk aangroeit. Telegram
men uit Kanton melden, dat de provincie
vastbesloten is de voor de Mantsjoedynastie
vrijgevige bepalingen niet te erkennen, ten
zij Nanking als hoofdstad wordt uitgeroe
pen en het ministerie zal worden samen
gesteld uit ervaren mannen van het leger,
dat eveneens onder beproefde aanvoerders
moet komen te staan.
Tusschen de keizerlijke en de opstandelin
gen hebben nog altijd gevechten plaats.
Zoo verneemt het Peterburgsch telegraaf-
agentschap uit Oeroemtsji, dat deregeeriiigs-
troepen in het Ili-gebiod een glansrijke over
winning op de republikeinen hebben bevoch
ten, waarbij zij meer dan 100 man gevangen
maakten en veel wapens en paarden ver
meesterden. De verliezen der rebellen zou
den verscheiden honderden bedragen hebben.
Aangaande de erkenning van de nieuwe
Chinee3che republiek door de Duitsche re
geering verneemt het telegraafbureau van
Hirsch de volgende bijzonderheden: Nadat
de Mantsjoe dynastie afgezet was, deelde de
Chineesche gezant in Berlijn dit aan de
Duitsche regeering mede en legde, daar hij
teren der grijsgroene oogen van den listigen
zaakwaarnemer niet ontgaan zijn.
Gij zult wel begrijpen, dat ik die
bewering in twyfel moet trekken, vervolgde
de baron. Van uwe nasporingen had ik
bewijzen verwacht; maar gy vertelt mij
niets, dat belangrijk genoemd kan worden.
Neem mij niet kwalijk, heer baron,
zeide de zaakwaarnemer, als u mij van
die omstandigheden vroeger gesproken hadt,
zou ik mijn nasporiugen andera hebben
ingericht. "Wilt u mij veroorloven eenige
vragen te doen, om dan mijn oordeel te
vernemen
Ga uw gang, vraag maar.
Heeft u broeder ooit van dat huwelijk
gesproken
Willy weifeldehij was nog niet bedreven
in het liegenmaar hij had een begin ge
maakt en moest nu verder op den ingeslagen
weg voortgaan.
Mijn broeder heeft eenige onduidelijke
toespelingen gemaakt, antwoordde hij toen,
maar hef rechte ervan begreep ik niet. Zoo
heeft hij my opgedragen voor Margherita
Montelli en haar kinderen te zorgen, wan
neer hij in den oorlog mocht komen te
sneuvelen.
Tirschner glimlachte. Hy las op Willy's
gelaat dat deze loog; maar dat was hem
juist naar den zin, want nu kon de baron
niet meer terug. Tirschner kon zyn nel