LSDIJK.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
EUID-HOLLANDSCHE EN ZEEUWSCHE EILANDEN.
UDDORPÜ!
/eerhuis".
Ie Goederen, enz.
liiÉiiaihiiiiyÈibiSi
rein a 50 cent
ut.
a 35 cent
NALE
BOEKJES
he Boekhandel,
Juffertje Onnut.
Bp^lpEpRJlfPglfJIlp I
feestgidsen).
penningmeester
en verder bij
RDT, Goedereede', J. C.
BINKIIORST-ZAAIJER
DE VOS, Middelharnis
Nieuwe Tonge; I. DE
mme/; JAC. RAS Wz.,
5RDIENST.
10 CENT in den
ten Boekhandel.
280 Middelharnis.
ig een groote partij
zonder overslag.
3 elk gebied voor Jon
en Meisjes.
Kinderspelen, Portret-
it-, Zwartjesalbums en
le soorten en prijzen,
orten
apier, Kasboeken, Mu-
ozen Luxe post, allo
k
igdheden voor de Am-
ondteekenschool. Ver
ten Bordpapier,
alle soorten
Mode-, Dag- Week-,
in Leerboeken.
ertentien
ti- en buitenlandsche
verhooging van prijs,
dres van alle soorten
>n BINDWERK,
wicht-, Fantasie- en
en, enz. enz.
op boeken worden
«gen Uitgeversprijzen
elend,
f Tan der Schenk.
willen vinden by kaal-
iet ook zyn moge zooals
weelderige haargroei
uit Uwe onmiddellijke
togste onderscheiding.
JR. MIDDELHARNIS.
>tterdam.
LLIJKE PRIJZEN.
M. MULDER.
lemmer*olie.
ONZE EILANDEN
voor de
Dit Blad verschijnt eiken Zaterdagmorgen.
Prijs per kwartaalr...f 0,50
Afzonderlijke nummers- 0,05
No. 28
Zaterdag 3 Juni 1911
18E Jaargang
Alle. voor de Redactie en Administratie bestemde stukken en Advertentiën worden uiterlijk
Vrijdagmorgen ingewacht bij de Administratie le Middelharnis.
Prijs per adv n'tentiën van 4—5 regels f 0,50
Iedere regel meer- 0,40
Groote letters naar plaatsruimte.
Buitenlandsch Overzicht.
In Duitschland nog altyd deonoverbrug
iare klove tusschen socialisten en de „bur
gerlijke" linkerparlyenhet onverzoenlijk
Marxisme duldt geen politiek samengaan
met den „bourgeois", om voreenigd zooveel
mogelijk practischen hej vormingsarbeid tot
stand te breDgen. In België is dat anders:
daar hebben beide partijen een broederlijk
-kartel" gesloten, zoowel om socialen her-
vormingsarbeid te verrichten als om met
ereenigde krachten den gemeenschappely-
ken vijand te bestrijdenhet clericalisme,
de clericale regeering. De schoolstrijd, ge
volg van den haast der regeering om nog
óór de stembus wellicht een ontijdig einde
maakt aan haar bestaan, hetontwerp-school-
wet van Limburg Stirum, dat als twee
druppels water op haar eigen gelijkt, er
inet den stormpas door te jagen, heeft deze
beraal-socialistische verbroedering natuur
lijk nóg hechter gemaakt. Een zéér sterk
staaltje daarvan is de vorige week in de
Belgische Kamer te zien gegeven.
Men weet welke grieven van links tegen
het ontwerp bestaan. Het voert geen school
plicht in, en bevoordeelt zoowel de vrije
scholen als de kloosters op onrechtmatige
vyze. Er is echter nóg een bezwaar, reeds
'roeger ook door ons kortelijk genoemd:
het ontwerp is in strijd met de grondwet.
Deze toch bepaalt wel, dat de Staat het
recht heeft subsidie te geven aan bijzondere
scholen. Maar zij erkent geen recht van deze
op subsidie - wat natuurlijk geheel
iets anders is. En dat recht nu wordt
in het ontwerp-Van Limburg Stirum wèl
gegeven met de bekende, nieuw ingevoerde
schoolbon in de hand zullen de bestuurders
van bijzondere scholen van Staat en ge
meente een bijdrage kunnen eischen. Boven
dien wordt hierdoor de gemeenten een last
^slegd, waar zij tot nu vry van waren:
d'e"staat alléén betaalde, naar grondwette
lijke bepaling, de kosten van het onderwijs,
nok in dit opzicht is dus het ontwerp anti
constitutioneel.
Dit nog als toelichting op en verklaring
van de middelen, die de linkerzijde meent
te mogen en te moeten gebruiken om de
overijlde doordryving van het ontwerp met
behulp van een Kamermeerderheid van zes
stemmen aan de regeering mogelijk te ma
ken. Van welke middelen de obstructie in
de Kamer zeker niet het minst ertoe bij
dragen zal om den reeds zoo feilen strijd
nog verbitterder te maken.
Het was deze obstructie, welke Vrijdag
in de Belgische volksvertegenwoordiging
bovenbedoeld schouwspel van socialistisch-
liberale kartel-verbroedering te zien gaf.
Een lastig en gevaarlijk beletsel voor het
regeeringsplan tot haastige doordrijving van
het school wetsontwerp, was, naar men weet,
het feit, dat niet minder dan 14 departe
mentale begrootingen allereerst dienden af
gehandeld en goedgekeurd. Het kartel zag
PEUILLETO ItST.
Ik heb dat ding zooeven gevonden,"
ging hij voort.
„Je hebt het misschien in de verwarring
in het tuinhuisje laten liggen, bij het af
scheid nemen wellicht.
Haar onverstoorbare kalmte maakte hem
nog opgewondener.
O Julia, kind, hoe heb jij je zóo kunnen
vergeten I
Zij keek hem verbaasd aan.
Die sjaalIk zou die sjaal1
Wees oprecht, Julia! Datje eens zoudt
liefhebben, kan ik begrijpen, maarik meende,
dat de man, dien jij bemint, zich tot tante
Rika of m\j moest vervoegen, maar niet
iemand zou zijn, die zich moet schuil hou
den en zqn weg door het venster nemen.
Frits, ben je krankzinnig I Maar dat
isO mijn God I
Zij zweeg, krampachtig klemde zij de
lippen opeen.
Laat mij met hem spreken I Al is het
met een bezwaard hart, kan ik je veel ver
geven. Je hebt geen moeder gehad, tante
(Rika verstond het nietje liefde te winnen-
je waart steeds aan jezelf overgelaten. Maar
hierin natuurlijk een uitnemend middel van
verweer: door rekkiDg der begrootingsde
batten moest een uitstel worden verkregen
voor de schoolwet, dat wellicht afstel wor
den kon. Doch even natuurlijk was de
regeering op tegenweer bedachtzij diende
een voorstel in tot verleening van 164 mil-
lioen aan buitengewone credieten, waardoor
de behandeling van bedoelde begrootingen
voor geruimen tijd verschoven en de school
wet onmiddellijk aan de orde gestold zou
kunnen worden.
Dat de liberalen en socialisten zulk een
uitschakeling van een der krachtigste en
waardevolste pregoratieven van het parlè
meDt niet zoo maar zonder meer over hun
kant zouden laten gaan, was te verwachten.
Doch de wijze, waarop dit werd gedaan,
was wèl merkwaardig. Onmiddelijk na de
opening der zitting, waarin de stemming
over deze buitengewone credieten zou plaats
hebben, stond de liberale afgevaardigde
Neujean op en legde zoowel namens zijn
eigen partij als namens de socialistische
een protest-verklaring af, met de toevoe
ging, dat geen van beiden aan de stemming
zouden deelnemen I
Na deze verklaring verlieten alle socia
listen en alle liberalen de zaal en keurden
de overgebleven 85 rechtsche leden vrijwel
zonder debat de credieten goed, blijkbaar
niet be.ingst de verantwoordelijkheid alléén
op zich te nemen voor het ongrondwette
lijk optreden van een regeering, die een
parlement in zijn grondwettelijke rechten
verkort alléén om vóór zijn heengaan nog
zooveel mogelijk buit uit de schatkist voor
het clericale onderwijs binnen te halen.
Zoo heeft deze obstructie ongetwijfeld
geen directe uitwerking gehad. De school
wet zal nu spoedig, dank zij de miskenning
van alle minderheidsrechten door eén meer
derheidspartij, die haar regeering door dik
en dun blijft volgen, in verdere behande
ling kunnen komen. Doch haar indirecte
uitwerking op de natie zal zij zeker niet
missen. De volgende stembus zal haar dit
doen zien.
Het Vatikaan maakt een encycliek open
baar, waarin het de onderdrukking van de
geestelijke orden en van de katholieke feest
dagen in Portugal betreurt. Verder spreekt
het Vaticaan zijn leedwezen uit over de af
schaffing van den godsdienstigen eed, de
invoering van echtscheiding, de willekeurige
afzetting der bisschoppen van Porto en Beja
en het verbod van christelijk onderwijs op
de scholen.
De Paus wijst voorts op de enormiteit
van de wet op de scheiding van Kerk en
Staat, die hij een onderdrukkingsmaatregel
noemt en tyranniek op geestelijk gebied.
Want deze lokt bederf van den clerus en
verzet tegen diens wettelijke superieuren uit
en heeft neiging de Portugeesche Kerk los
te maken van haar band met Rome. De
Paus veroordeelt de wet en noemt haar van
nul en geener waarde tegenover de onschend
bare wetten der Kerk.
zeg mij nu, wie hij is. Zoo kan het Diet voort
gaan, deze toestand is jou en ons onwaardig.
Biecht eerlijk, Onnutje 1" besloot hy op bijna
smeekenden toon.
Ik kan niet! Laat mij met rust!"
Zij brak in een zenuwachtig lachen uit.
„Geef mij die sjaalI Ik wil weg!"
Je kunt niet Ik, als heer des huizes,
duld niet, dat men haar, die hier de rech
ten genoot van een kind, met den vinger
nawijst, Spreek, Julia 1
Toen trad zij voor hem met opgeheven
hand, als wilde zij den hoon met een slag
in 't aangezicht wreken.
My met den vinger nawijzen her
haalde zij.
Hij greep haar hand en hield die vaat.
Kom tot bezinningDeze sjaal droeg
je op den avond, toen je broeder zijn lezing
hield. Vergis ik mij? Spreek: Ja of neen?
Het is m ij n sjaal I sprak zij toon
loos.
En wie was bij je?
Ik kan het niet zeggen.
Je wilt het mij niet bekennen
Neen
Toen steeg hem de toorn naar het hoofd.
Nooit," barstte hij los, „heb ik kunnen
denken, dat jij Ga ik wil je niet meer
zien 1"
Zij ging heen, de sjaal in de slap neder-
hangende hand, de geheele gestalte als ge
Nelidof, de leider van het persbueau aan
het Russische dep. van buitenlandsche Za
ken, heeft aan Wolff" meegedeeld, dat aan
het ministerie bericht is ontvangen over
het mondelinge antwoord der Turksche
Regeering op do mondelinge mededeeling
van den Russischen ambassadeur. Dit ant
woord komt in hoofdzaak op het volgende
neer
De Porto was verbaasd over de haar ge
dane mededeeling, aangezien deze, naar
hay meening, niet in het leven was ge
roepen door den werkelijken staat van za
ken. In den [laatsten tyd zyn aan Monte
negrynsche zyde dingen gebeurd, die niet
in overeenstemming waren met de inter
nationale verplichtingen en een zeker ver
wijt rechtvaardigden. Turkye heeft geen
vijandige plannen tegen het koninkrijk
Mon'enegro. En het herstel van de normale
betrekkingen zal dan ook van Montenegro
afhangen.
In de Turksche Kamer was gisteren de
interpellatie <ver de Russiche nota aan de
orde. De minister van Oorlog verklaarde,
dat de onderstelling van inmenging in bin-
nenlandsche aangelegenheden van Turkye
onjuist is. Er is overigens geen nota over
gelegd, maar de Russchische ambassadeur
heeft een mondelinge mededeeling gedaan,
die niets had van de nota, die in de bladen
is verschenen. De minister sprak van een
beroep van Montenegro op de groote mogend
heden en wees erop, dat voor Montenegro
geen de minste reden tot ongerustheid be
staan heeft. Rusland meende, dat de alge-
meene vrede bedreigd zou kunnen worden
en heeft den Russischen ambassadeur
opgedragen over dit onderwerp vriendschap
pelijke verklaringen af te leggen. De ambas
sadeur gaf zijn spijt te kennen over de ver
keerde uitlegging, die men aan de mede
deeling over de klachten van Montenegro
had gegeven en de minister acht het over
bodig te verklaren, dat zy onlogisch en
misplaatst is. Turkye heeft troepen naar
de Montenegrynsche grens gezonden, omdat
daar een opstand was uitgebroken. Een
oorlog met Montenegro zou zoomin moreele
als materieele voordeelen opleveren. De
regeering iheeft geen de minste agressieve
plannen tegen haar naburen. De minister
hoopt, dat zyn verklaringen de vrees van
Montenegro zouden doen verdwijnen.
De grootvizier verklaarde, dat Turkye
het zenden van troepen voorbereidde naar
aanleiding van het bizondere karakter van
de gebeurtenissen aan de Montenegrynsche
greDS en wees nadrukkelijk op de vrede
lievende bedoelingen van Turkye.
Met 13547 stemmen nam de Kamer
een motie van vertrouwen in de Regeering
aan.
Verdediging der openbare school.
Steeg, de Fransche minister van Onder
wijs, heeft gisteren een wetsontwerp inge
diend betreffende de verdediging van het
openbaar lager onderwijs.
broken. Eerst aan de deur wierp zy het hoofd
in den nek.
Met vasten tred ging zy het huis uit. Bijna
ademloos kwanr zy op de villa van den
ouden Krautner en liep onmiddellijk naar
haar broeders kamer., Zy vond hem op de
sofa liggend, met een boek in de hand en
'n sigaret in den mond. Hij schrikte van
haar bleek, dreigend gelaat.
Wat is er gebeurd?" vroeg hy op
springend.
Je moet je koffers pakken, onmiddel
lijk vertrekken," antwoordde zy, zich met
inspanning tot bedaardheid dwingend. Je
moogt niet langer een braaf man b e d r i e
gen! Ik weet alles. Je hebt met Therese
een heimelijke samenkomst gehad Men
heeft jelui gezien 1
Even keek hij haar beteuterd aan.
Wat duivel I" bromde hij. „Wie, wie
heeft ons gezien
Frits!
Hij lachte hoonend.
Hm, en boe weet hij, dat 't Therese
was
Hij weet het niet.
Nou, waarom sta jij dan zoo telamen-
teeren
Frits denkt, dat ik daar was met een.
Zy kon niet verder.
Neen, maar die is goedJe hebt hem
toch, hoop ik, in dien waan gelaten
In de toelichting brengt de Minister in
herinnering hoe het openbaar onderwijs,
georganiseerd in zijn tegenwoordigen vorm
door de wetten van 1882 en '86, snel de
openbare gunst heeft veroverd. Maar
zoo gaat de Minister voort indien het al
verkwikkend is het succes te constateeren
kunnen wij niet zonder zwakheid en onvoor
zichtigheid de gevaarlijke moeilijkheden
verwaarloozen welke de school nog ontmoet.
Zoo wordt het beginsel van den school
plicht nog te dikwijls -overtreden, hetzij
tengevolge van de onverschilligheid of
armoede van zekere ouders, hetzij tenge
volge van het strijdbare verzet, geïnspi
reerd door een onoverwinnelijke vijandig
heid tegen onze schoolinstellingen, waar
door de school in haar werkzaamheid wordt
tegengehouden en haar ontwikkeling wordt
verlamd. Om dit resultaat te bereiken, past
men zegt de toelichting practijken toe,
welke de stichters der openbare school niet
hadden voorzien en waartegen zij het dus
niet noodig hadden geacht, een wettelijke
verdediging teorganiseeren. In sommige stre
ken riskeeren zy, die van anderen afhan
kelijk zyn, dat zij ernstig in hun rust of
belangen worden getroffen, als zy weigeren
zich aan te sluiten by stoutmoedige onder
nemingen tegen het onderwijs. Zij hebben
niet langer de bevoegdheid —die de wet hun
niettemin schenkt om vrij de school te
kiezen waar hun kinderen onderwijs zul
len krijgen.
Die dwang, waardoor de rechten, en wel de
meest onbetwistbare, van den vader worden
geschonden, is niet alleen van economischen
aard. Over de moreele pressie zegt de minis
ter van Onderwijs:
„De Scheidingswet heeft door den Staat
te verwereldlijken, den Kerken veroorloofd,
naar eigen inzicht haar confessioneele pro
paganda voort te zetten. De wet van 1905
heeft den Kerken ongetwijfeld elk officieel
karakter ontnomenniettemin behielden zij
haar openbare karakter tevens. De wet
schonk den Kerken eenige waarborgen,
maar legt haar tegelijk zekere beperkingen
op. Nu is herhaaldelijk gebleken dat de
geestelijke overheden niet hebben geaarzeld
om haar machtige organisatie le gebruiken
in een hartstochtelijke campagne tegen het
openbaar onderwijs. Zy hebben getracht in
de school zelf wanorde en ongehoorzaam
heid te zaaien. De reglementaire lessen
werden stelselmatig belemmerd; personen,
die geheel buiten de school staan, hebben
de pretentie doen hooren niet alleen om
het werk der onderwijzers naar goeddunken
de wet te stellen zy hebben er zich op toege
legd, by de leerlingen het gevoel van disci
pline en gehoorzaamheid te vernietigen.
Wy staan hier - vervolgt de Minister
niet tegenover karakteristieke vormen
van vrye propaganda. Zeker, het is een
onbetwistbaar recht voor eiken burger, om
zijn gedachten door woord of geschrifte te
uiten, hoe heftig ook zijn critiek is en waarop
ze ook gericht is. Geen openbare instelling,
het onderwys evenmin als eenige andere,
Ja," antwoordde zy bevend, „wantik
besef maar al te goed, dat hij 't niet zou
overleven, als hy wist, dat Therese zich zoo
schaamteloos
Free richtte zich in zijn volle lengte op
en viel baar in de rede.
Schaamteloos Hoor eens, zusjelief,
van die dingen heb jy geen verstand en dit
ontzegt je het recht je daarover een oordeel
aan te matigen. Het staatje heel mooi, dat
je de schuld op jou hebt geladen en wij
zullen er je altijd dankbaar voor zyn, maar
spaar asjeblieft Therese je critiek. Op myn
verzoek kwam zy in het tuinhuisje, opdat
wy eindelijk eens ongestoord onze toekomst
zouden kunnen bespreken, zy heeft mij lief
en wil zich van haar man laten scheiden,
dat is alles.
Zy heeft je lief I Dat is niet waar,
dat khn niet. Je moet weg, Free, vandaag
nog. Therese zal tot bezinning komen, ik
weet het Vertrek, het is je plicht
Tut, tutWind je niet zoo op. Ik ga
eerst dan op reis, wanneer alles met weder-
zydsch goedvinden is geregeld. Frils heeft
my van mijn geliefde beroofd achter het
mom van schijnheiligheid en nu eisch ik
myn rechtvaardig eigendom terug dat is
de vergeldingeen vergelding, die gekomen
is buiten myn toedoen Therese bekende
my, dat reeds by ons eerste wederzien de
oude liefde opnieuw is ontvlamd.
kan zich aan de vrye contróle der publieke
opinie onttrekken. Maar het recht om de
waarde van een openbaren dienst te criti-
seeren, sluit niet de vryheid in om het
wettige functionneeren ervan te desorgani-
seeren. Zoodra voor de uiting van gedachten
een positieve aanval in de plaats treedt,
moeten wettelijke straffen worden bepaald.
Niet alleen in het belang der school,
maar in dat van de thans buiten werking
gestelde wet moeten wettelyke maatregelen
worden genomen.
Het eenig artikel yan het wetsontwerp
luidt als volgt
„Zullen worden gestraft met een boete
van 16 tot 200 francs en gevangenisstraf
van zes dagen tot twee maanden of een
van deze beide straffen afzonderlijk dege
nen, die door giften, beloften, gewelddaden,
bedreigingen, misbruik van gezag of macht
en eeDig ander dwangmiddel direct hebben
uitgelokt hetzy tot verzet tegen de wetten
of wettelyke daden der schoolautoriteiten,
hetzy tot het beletten van de toepassing
der reglementaire oefeningen in de openbare
school.
Art. 483 der Strafwet is toepasselijk op
overtredingen, bedoeld in vorenstaande pa
ragraaf."
De Regeering bedoelt voorts, de toepassing
dezer wet aan den strafrechter op te dragen.
Lord Rosebery heeft in het Hoogerhuis
nog eens zyn stem verheven tegen de veto-
wet. Dit is een plechtig oogenblik in het
leven van velen onzer, zei hy. Als dit wets
ontwerp wet is geworden, maakt het een
eind aan dit Huis, en 's konings voetvolk
noch paardevolk kan het meer op de been
helpen. Wij die hier vanavond spreken,
weten dus dat wy het voor het laatst doen
in het Huis, zooals wij het hebben gekend
en misschien voor het laatst binnen zyn
muren. Voor de laatste maal wilde Rose
bery daarom zyn protest laten hooren tegen
dit onbedachtzame, revolutionaire en partij
dige wetsvoorstel.
Ons dunkt, dat de klaagzang meer indruk
zou maken, als er na de tweede lezing, die
gisteren zonder tegenstem haar beslag
gekregen heeft (van unionistische zijde on
der het bekende voorbehoud), niet nog de
artikelsgewyze behandeling en de derde
lezing moeten volgen, waarby nog meer
laatste woorden kunnen worden gesproken.
Maar misschien wil Rosebery zeggen, dat
het Hoogerhuis door het wetsontwerp in
beginsel aan te nemen, reeds afstand zou
doen van zyn rechten. Dat Rosebery te ver
staan gaf, voor 't laatst in het Hoogerhuis
te spreken, sluit aan op zyn nartstocbte-
lyken uitval van eenige dagen geleden, toen
hij vroeg, wie nog lust zou hebben, wie het
niet beneden zyn waardigheid zou vinden,
zitting te nemen in een Huis, dat van al
zijn macht is beroofd. Het zou stellig een
groot verlies voor het Huis zyn, want gis
teren getuigde uog de Daily Chronicle, dat
Rosebery nu Engelands grootste redenaar is.
Maar de Daily Chronicle haalde tevens de
Sprakeloos wendde zy zich naar de deur.
Waar ga je heen riep hij haar na.
„Begin geen dwaasheden, anders
Naar Therese," fluisterde zy in zichzelf.
Aan de deur van hel boudoir der trou-
welooze gekomen, beet zy zich op de lippen
Frits stond by zijn vrouw en vroeg met een
stem, waaruit de bezorgdheid duidelijk
klonk, hoe het met ,.zyn lief vrouwtje" ging.
Wat te doen, groote God, wat te doen?
Tante Mina zou het geval onmiddellijk
uitschreeuwen en dan was zyn geluk ver
woest.
Toen viel haar een goede gedachte in.
De oude heer Krautner.
Reeds stond zij voor de deur, toen zy
eensklaps de schrille stem van tante Mina
achter zich hoorde.
Waar moet dat heen, hè By ons is het
nachtwandelen niet in de mode, juffertje
Met een veelzeggend knikje en 'n snibbig
gebaar sloot zy de buitendeur af en stak
den sleutel in haar zak.
Nu begreep Julia, dat de oude vrouw haar
gesprek van den dokter had afgeluisterd en
dat nog hedenavond de dienstmeisjes in de
keuken het zouden uitgiechelen over het
interessante geval.
Op dat oogenblik kwam Frits naar bene
den hy zag haar niet aan, toenhyzeide:
„Ik verzoek, dat myn vrouw van avond
niet meer gestoord wordt."