NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
ZUID-HOLLANDSGHE EN ZEEUWSCHE EILANDEN.
i
HEEKBANK
[OLLANDSCB
lUWCREDIET.
Juffertje Onnut.
n fjaag.
Jtrectjt.
£eibert.
luearöen.
Breba.
issclborf.
>p.
irechtsche
ORDFtEOHT.
Mr. F. N. SICKENGA.
H. PHILIPSE.
ent Geld onder eerste
erband tegen billijke
in geeft 4 pCt Pand-
m f 1000, ran f 500,
'an f 50.
vorden verstrekt door dn
?n heer
EH, Notaris, MIDDELHARNIS
TOOK ALKMAAR.
1RDAM C 11.
4TSCHAPPEN:
ENKHUIZEN,
6. Westerstraat 6.
's-GRAYENHAGE,
r£ Molenstraat 45.
at.
ROTTERDAM,
>9. Leuvehaven 107.
wee Millioen Gulden
iplaatst en volgestort
1.500.000.
DTSCHAP verleent Cre-
gelden in deposito, belast
aan- en verkoop van
npons, sluit beleeningeu
n en verricht verder alle
i tot het Kassiersvak
ito rente 3°/o.
31 December 1910.
ieten f 5.332.389.35
- 1.763.059.90»/s
- 217.853,92
JREEST, J.F.MOENS,
mmissaris. Directeur.
it voor Middelharnis en
DER KOOGH
1DDELUARYM.
ONZE EILANDEN
voor de
Dit Blad verschijnt eiken Zaterdagmorgen.
Prijs per kwartaalf 0,50
Afzonderlijke nummers- 0,05
No. 23
Zaterdag 29 April 1911 18E Jaargang
Alle voor de Redactie en Administratie bestemde stukken en Advertentiën worden uiterlijk
Vrijdagmorgen ingewacht bij de Administratie te Middelharnis.
Prijs per adv jrtentiën van 1—5 regels f 0,50
Iedere regel meer- 0,10
Groote letters naar plaatsruimte.
Handel en zending.
Naar aanleiding van de brochure van dr.
Meulenbelt uit Baarn over „handel en nijver
heid in dienst der zending" onstaat in
zendingskringen een beweging, om aan de
zending ook het handeldrijven te verbinden.
Goederen uit Nederland worden naar
Indie verzonden en omgekeerd.
De winst die gemaakt wordt, zou aan de
vereenigingen of kerken ten goede komen,
die van de bemiddeling der zendingsvereeni-
ging gebruik maken.
Om beter tot het doel te geraken, zouden
kerkelijke grenzen gemeden worden.
We zien dus hier ook alweer, dat, als het
op geld verdienen aankomt, men nog altijd
van den „geloofswortel" gebruik maakt.
Maar waarom ook in ons vaderland dat
mijden der kerkelijke grenzen niet toegepast.
Wat zou er veel verbeterd kunnen worden
wanneer onderlinge secte of partijhaat voor
het volksbelang moest wijken.
Denken we bij het mijden van de kerke
lijke grenzen maar eens alleen aan het
onderwijs.
In ons land kan dat niet I
Waarom niet?
Bukeiilandsch Overzicht.
Wie zich al de onheilspellende en sensa-
tioneele berichten herinnert, door allerlei
„particuliere" correspondenten te Lissabon,
ijlings door verschillende groote dagbladen
naar Portugal gezonden toen dit, na een
merkwaardig kalme en vrijwel on-bloedige
revolutie, zijn monarchistische regeerings
vorm in een republikeinsche veranderde,kan
zich over niets zoo zeer verbazen als over
dit eene feit: dat de republiek nog altijd
republiek is en dat niet een nieuwe revo
lutie het land in vuur en vlam heeft gezet.
Nu was het een eindelooze stakingmanie,
die het begin van het eind voor het nieuwe
bewind beteekende; dan een reeks van de
meest opzienbarende en dreigendste ont
hullingen van monarchistische complotten,
in de hoofdstad zelve, in de Spaansche
grensplaats Vigo of in een of andere Euro-
peesche hoofdstad daarna weer een stijgen
de verbittering onder de Portugeezen, die
den voorspiegelden heilstaat niet spoedig
genoeg zagen komeneen volgend maal
was het de geloovige katholieke bevolking
in het Noorden, waar een opstandsbeweging
op het uitbarsten stond, die met één slag
de bedreigde keik en de gevallen monarchie
weer in eere zou herstellenden laatsten
tijd was het een steeds scherper wordende
scheuring in den boezem der republikeinsche
party zelve, haar uitdrukking vindend in
een scherp conflict tusschen Alforiso Costa,
den minister van justitie, den leider der
„radicale" groep, en de andere ministers,
voorstanders van een meer gematigd beleid,
waardoor het graf der jonge republiek reeds
nu werd gedolvenEchterde stakingen
PEtriLLETOlT.
20
Julia luisterde niet naar dat gejammer,
zij ging haar plicht doen en toen de och
tendschemering doorbrak, meende zij in
tantes oogen een glimp van bewustzijn te
bespeuren en zij beantwoordde de angstige,
ongearticuleerde klanken met een zacht
streelen van de ingevallen wangen, waarbij
zij zeide„Wees maar gerust, tante, ik
blijf bg u Kent u mij Ik ben Julia
Toen drong zichtbaar een gevoel van
veiligheid in het uitgeteerde lichaam.
Den volgenden dag was er weinig ver
andering in den loestand waar te nemen,
doch op den avond vóór de bruiloft, waarop
het in Duitschland traditioneele „polter-
feest" zou plaats hebben, kon zij toch reeds
de armen weder een weinig bewegen.
Therese wilde zich dit feest niet laten
bederven en ofschoon Frits aanvankelijk van
muziek niets bad willen weten, vleide zij
hem toch door zoet gesmeek een toestem
mend antwoord af.
Kom, Frits, nog éénmaal dansen wij
samen als lustige jonge spring in-'t veld's,
eindigden, zonder noemenswaardige ordever
storing, alle in zéér korten tijd met een min
nelijke schikking, door bemiddeling der re
geering de ontevredenheid der Portugeezen
kwam nergens tot duidelijke uiting; de
samenzweringsberichten bleken opge
schroefd, geruchten in sensationeelen tele-
grommenstijl uitgewerkt en opgedischt; in
het Noorden bleef de bevolking de grootst
denkbare kalmte bewarenen minister
Alfonso Costa werkt nog altijd broederlijk
samen met zijn collega's, zonder dat van
een breuk ook maar de minste positie aan
duiding te constateeren valt.
De conclusie die uit dit alles valt te
trekken is dezedat Partugal zich uitste
kend bevindt bij den nieuwen staat van
zaken, dat de herinnering bij het Portu-
geesche volk aan de zegeningen van zyn
monarchistisch regime nog te versch is om
het nu reeds voor royalistische complot-
teurs ontvankelijk te maken en dat het
voorloopig bewind bij zijn krachtigen arbeid
aan den opbouw en de ontwikkeling van
Portugal tot een nieuwen staat zoowel re
kenen kan op den steun van de meerder
heid des volks als op eigen eenswillendheid
en samenwerking.
Yan dit laatste getuigt thans ook weer
de door den ministerraad met algemeene
stemmen goedgekeurde, en dezer dagen ge
publiceerde, door minister Alfonso Costa
opgestelde wet op de scheiding van Kerk
en Staat bet belangrijkste stuk werk
wellicht, tot nu door het voorloopig bewind
verricht, naast zijn velen en grooten ar
beid op sociaal en ander gebied.
De inhoud van deze wet, of liever van dit
decreet immers, zoolang er nog geen ge
kozen parlement bestaat met verantwoor
delijke regeering, wat eerst de volgende
maand na de algemeene verkiezingen het
geval zal zijn, wordt alle wetgeving bij enkel
decreet door het voorloopig bewind afgekon
digd is in hoofdtrekken ais volgt:
Volkomen gewetens- en godsdienstvrij
heid wordt gewaarborgdniemand zal om
zijn godsdienstige overtuiging vervolgd kun
nen worden. De Katholieke Kerk zal niet
langer Staatsgodsdienst zijn. De kosten van
den eeredienst zullen bestreden moeten
worden door cultueele vereenigingen, en een
derde deel van haar inkomsten zal besteed
moeten worden aan werken van hulpbetoon
6D liefdadigheid. De cultueele vereenigingen
zullen niet op het terrein van onderwijs
en opvoeding t.usschenbeide mogen komen:
zij hebben zich te bepalen tot godsdienst
onderricht.
Alle kerken zullen, blijkens het voor
gaande, du3 uitsluitend moeten steunen op
de offervaardigheid der geloovigen de staat
blijft echter toezicht houden op het geldelijk
beheer. Alle kerken en andere gebouwen ten
behoeve van den eeredienst worden door
den staat kosteloos ter beschikking gesteld
van de geestelijkheid. Aan alle priesters,
die op een Juli a.s. een kerkelijke betrekking
bekleeden, wordt een jaarlyksche vergoe
ding verzekerd waarvan het bedrag door
dan is 't uit. Van morgen af aan gehoor
zaam ik je, Frits, maar vaDdaag
Vóór dat hij voor 't vieren van het „pol-
terfeestje" naar het huis zijner bruid ging,
verscheen hij voor tante's ziekbed. In het
bleeke schemerlicht zat Julia bij het raam
in den ouden leunstoel. Zij was ingedom
meld, vermoeid van het nachtwaken, en
bemerkte hem eerst, toen hij vlak bij haar
was komen staan. Zij zag, dat hij zijn feest
kleeren aan had rok en claque en tot
bloedens toe klemde zij de lippen op elkaar.
Ik wilde je alleen maar vragen, Julia,"
zeide hij, „de vensters te sluiten, de muziek
mocht haar soms hinderen. Ik had het wel
wat minder jolig geweDScht, maar ik wilde
Therese's laatste meisjesdag niet bederven.
Zy heeft van het huwelijksreisje al bereid
willig afgezien.
Waarom ga je niet op reis vroeg
zij. „Het gaat hier immers goed. Ik ben hier
en, als 't noodig is, kan ik toch altijd om
dokter Kortum sturen.
Hy zag haar uitvorschend aan. Zij had
weer den ouden, weemoedigen trek om den
mond.
Zij kreeg een kleur als purper. „Neem
mij niet kwalijk," stamelde zij, „het" spijt
mij dat jij ter wiile van tante je huwelijks
reis moet opgeven Wat gaat het mij
overigens aan
Beschaamd, boos op zichzelve wendde zij
speciale commissies zal worden vastgesteld.
Zij blyven, onverschillig of zij Portugee
zen of buitenlanders, zijn, in hun functies
gehandhaafd voor nieuwe benoemingen zal
echter de goedkeuring der regeering noodig
zijn, evenals voor de publicatie van pause
lijke decreten.
Aldus in korte trekken den hoofdinhoud
van het uit zeven hoofdstukken en 197
artikelen bestaande decreet van minister
Costa, dat "in Portugal de scheiding van
Kerk en Staat tot een feit zal makenna
tuurlijk zal straks het parlement, als aan
alle andere decreten door hel voorloopig
bewind uitgevaardigd, er nog zijn goedkeu
ring aan hebben te hechtendat deze ont
houden zal worden is echter, bij de krach
tige anticlericale strooming die zich tijdens
en na de revolutie in het geheele land heeft
geopenbaard, allerminst, waarschijnlijk.
De groote vraag is slechts welk stand
punt het Vatikaan zal innemen tegenover
deze oplossing van het kerkelijk vraagstuk
in Portugal. Zij heeft, naar men opmerken
zal, zéér veel overeenkomst met de oplossing
die men in Frankrijk heeft gevonden:ook
het decreet van minister Costa roept cultu
eele vereenigingen in het leven tot beharti
ging der godsdienstige belangen. PausPius
heeft, echter daar de oprichting dezer ver
eenigingen, in strijd met het advies der
Frauscbe bisschoppen, verboden met het
gevolg, dat daar alle kerkelijke bezittingen
voor de Kerk verloren gingen. Zal de Paus
nu ten opzichte van Portugal consequent
blijven en ook daar de culuteele vereeni
gingen verbieden Of zal hy metFrankryk
de ervaring blijken te hebben opgedaan,
dat deze taktiek van onverzoenlijkheid de
Katholieke Kerk niet tot voordeel doch tot
groote schade is?
In een belangrijke punt wijkt de Portu-
geesche scheidingswet intusschen af van de
Franschezij bepaalt, dat Pauselijke decre
ten vóór de publicaiie eerst door de regee
ring moeten zijn goedgekeurd.
In dit opzicht is de Fransche wet onge
twijfeld consequenter en logischer: de wet
erkent geen Katholieke Kerk meer, en heeft
dus ook niet het recht den Paus voorschrif
ten te geven hoe hy zich tot zijn geloovigen
heeft te richten diens voorschriften vall6n
onder het gemeene recht. Wat den Portu-
geeschen minister en zyn collega's er toe
hebben gebracht in dat opzicht van het
Fransche stelsel af te wijken, en het principe
der scheiding van Kerk en Staat op een
zoo belangrijk punt te verloochenen, valt
op dit oogenblik, nu wij alleen nog slechts
den zeer verkorten tekst van het decreet,
zonder de toelichting, tot onze beschikking
hebben, niet uit te maken.
Kort geleken is in Amerika een van die
reuzenwerken der ingenieurkunst voltooid,
waaraan juist de Nieuwe Wereld zoo ryk is.
Aan de „Copper River and Northwestern
Railroad" is nl. de laatste hamerslag ge
daan. Daardoor wordt de aandacht weder
op het wonderland in het Noorden geves-
het hoofd af. Hy moest het immers geraden
hebben, hoe zwaar het haar viel, onder één
dak te zyD met dat jonge geluk.
Ga gerust heen," voegde zy er by. Ik
bezorg hier alles zoo je 't verlangt
Toen hy was heengegaan, sloot zy de
vensters van de ziekenkamer, maar die van
't voorvertrek zette zy wijd open en daar
bracht zij, zich zelve folterend, den geheelen
nacht door en luisterde naar de dansmuziek,
die haar zoo duidelijk in de ooren klonk,
naar het lachen en de juichkreten en toen,
bij het aanbreken van den dag, moederen
zoon thuis kwamen, zat zy er nog.
„Verharden in 't nootlot," noemde zy dat
met 'n bitter lachje.
Ook den volgenden dag kwam zy niet
uit de ziekenkamer en toen het pas ge
trouwde paar eerbiedig voor het bed van
de nu weer geheel tot haar bewustzijn te
ruggekeerde Rika stond, stond zy by 't
voeteneinde van 't ledikant en zag met wyd
geopende oogen naar de in 't wit gehulde
bruidje, dat er bekoorlijker uitzag dan ooit.
De dokter zag niet om zich heen. Hy
scheen het bleeke, fier opgerichte meisje
niet op te merken. Hij wilde vertrekken en
legde zwijgend Therese's hand op zyn arm
en ook deze keek vóór zich.
Toen trad Onnutje vóór hen.
Aanvaardt ook myn zegewensch," sprak
zy, beurtelings de hand reikend.
tigd, die door het Ballinger-Pinchot geschil
over kolossale steenkoolland zwendelaryen
zoo lang levendig gehouden was.
Nadat de minister van binnenlandsche
zaken, Ballinger, tengevolge van de aan
vallen, die in verband met deze kwestie
tegen hem gericht werden, zyn portefeuille
neergelegd had, verzekerde zijn opvolger
de heer Fisher, dat aan de verkwisting der
schatten van het gebied thans een einde
zou worden gemaakt. Hoe reusachtig echter
de rijkdommen zyn, waarvan Uncle Sam
zijn aandeel zal blyven behouden, daarvan
hebben op het oogenblik slechts weinig
Amerikanen zelfs by benadering eenig
begrip.
De nieuwe lijn heeft in het begin van deze
maand de eerste lading van twee duizend
ton kopererts uit het koperdistrict, dat
zich van Mount Wrangel in het Westen
tot Mount Blackburn in het Oosten uitstrekt,
naar de eveneens nieuw aangelegde haven
van Cordova aan de Zuidkust van Alaska
vervoerd. Daarmede begint het transport
van een ontzaglijken koperberg, de Bonanza
Peak, by Kennicut naar de smelteryen der
V. S., in de eerste plaats die te Tacoma in
den staat Washington.
Toen de ontdekkers van dezen berg, War-
nerjen Smith, den alskopermagnaatbekenden
Senator Clark van Montana tot de exploitatie
van dezen rijkdom wiiden aansporen en
hem de „Bonanza" beschreven, hield hy
hen voor oplichters of dwazen en zond hen
onverrichterzake terug. Toen daarop echter
zijn deskundigen hem tot een beter inzicht
brachten, was het te laatde Havemeyers
van den suikertrust hadden het terrein ge
kocht en verkochten het daarop aan de
Guggenheims voor, zegt men, een millioen
dollars, het viervoudige van den door hen
zelf betaalden prijs.
Hoe productief de „Bonanza Paek" en
het overige deel van de „kopere wereld"
zal zijn, laat zich in het geheet nog niet
overzien. Het metaalgehalte van het erts
wisselt tusschen 32 en 72 °/0, en men schat,
dat de lyn een eeuw lang voor vracht niet
bezorgd behoeft te zyn. De Bananza alleen
moet 20 tot 25 millioen dollar per jaar
(1 dollar f 2.50) beloven.
De Guggenheims zagen onmiddellijk, dat
hun nieuwe bezitting onder de toenmalige
transportverhoudingen zoo goed als waar
deloos was en begonnen met geld van Mor
gan den aanleg der baan, die van Kennicut
tot Cordova thans gereed is.
De moeilijkheden, onder welke de aanleg
uitgevoerd werd, waren geweldig groot,
vooral tengevolge van het klimaat, daar de
temperatuur 's winters dikwijls tot 50°
daaltDe tot nu toe gebruikte wegen zyn
mijlenver door de geraamten van bevroren
of naar beneden gestorte dieren en men-
schen omzoomd. (Tegenwoordig echter,
maakt de lijn bet mogelijk, afstanden waar
voor paarden en muildieren vroeger 10 a 12
dagen noodig haddeD, in minder dan 24 uur
af te leggen.
De baan rust grootendeels op palen, die
Aarzelend vatte de jonge vrouw de haar
toegestoken hand, toen ruischte de kanten
sleep over den vloer van de ziekenkamer
weg.
Stil, akelig stil werd het in het huis, want
het bruiloftsmaal werd gegeven in „De
Duif" en zelfs do dienstboden waren daar
heen gegaan om te helpen.
Julia zat by tante's bed. Lang duurde het,
vóór dat 't avond werd. Nog altijd sliep de
zieke.
Onnutje stond op en liep naar het voor
huis om te zien of de deur wel goed ge
sloten was. Frits wilde langs den tuin
thuiskomen en daar stond de deur ook
wyd open. By die deur ademde zij de geu
rige Meilucht in en luisterde naar het lied
der nachtegalen.
Toen hoorde zy het poortje krassen en
Julia zag iets wits lichten, iets, dat zweefde
als een feeënsluier
De jonggehuwden kwamen thuis
Het jonge meisje vluchtte weder naar
het ziekbed. De uren gingen voorbij
hoe dat wist zy niet.
Den volgenden ochtend vond zy zichzelve
terug met het hoofd op het bed, aan de
voeten der lyderes.
Wat was er dan gebeurd
Daar viel haar oog op een mirtentakje,
dat vóór het ziekbed lag en zonder twijfel
van Therese's kapsel was losgeraakt
in den moerassigen grond gedreven worden
moesten, om een bodem te bereiken, die in
staat was een last te torsen. De aanlegkos-
ten bedragen ongeveer 23 millioen dollar.
De koperlagen vormen echter geenszins
den grootsten rykdom van het gebied. Lang
reeds is het als goudland bekend, maar ook
zilver, marmer, zink, gips, ijzer levert de
bodem in groote hoeveelheid en bovenal
steenkool. Slechts het 5e deel van het land
dat nagenoeg driemaal groeier is dan het
Duitsche ryk, is tot nog toe door het geolo
gische bureau der V. S. nauwkeurig geme
ten en betreffende de geaardheid van zyn
bodem onderzocht. Onder dit stuk liggen
naar matige schatting niet minder dan 15
milliard ton uitstekende kolen Volgens de
offlcieele rapporten strekken deze lagen zich
waarschijnlijk uit over het 40 tot 50 voudige
van het gemeten gebied. De waarde der
tot nu toe vastgestelde kool wordt op 120
milliard dollar geraamd, d.w.z. op bijna
evenveel als de gezamenlijke belastbare
grond en bodem der Y. S.
De beteekenis van dezen kolenschat
neemt natuurlijk toe met het grooter wor
dende verbruik in de Staten, dat naar
schatting in 10 jaar veel meer dan een
milliard ton per jaar bedragen zal. De mijnen
der Unie waren zonder de hulp van Alaska
niet in staat genoeg te leveren, om aan
zulke eischen te voldoen. Op de noodzake
lijkheid van ryko steenkoollagen in het
Westen ter dekking van de behoefte der
vloot in geval van oorlog is reeds dikwyls
Toen de staatssecretaris Seward in 1867
de onderhandelingen met Rusland ten einde
bracht, door welke Alaska aan de V. S.
kwam, schudde men bedenkelijk het hoofd.
Men noemde de zaak „de Sewardsche dom
heid" 6D zoo kenschetste men eveneens het
land. Men heeft echter ingezien, welk een
koopje Seward toenmaals gedaan heeft en
de bedoelde uitdrukking bestaat nog alleen
in de geschiedenis. Want het besteed kapitaal
rendeerde het eerste jaar reeds 50 in de
volgende negen jaren 100 daarna 200 en
tegenwoordig 700. Wordt de exploitatie der
voornaamste rijkdommen, steenkool en ko
per, met energie doorgevoerd, wat thans
door den aanleg van den spooi weg geschie
den kan, dan zou volgens de offlcieele
schattingen de rente 2, misschien 3 duizend
percent bedragen I
In de eerste jaren na den aankoop
leverden pelsdieren, bovenal robben, de
voornaamste winst. De belastingen, welke
de Commercial Company, die een lang
jarig verdrag met de regeering heeft ge
sloten, op de huiden betaald heeft, bedragen
te zamen al ruim 3 millioen dollar meer dan
de koopprijs van het gansche gebied. De
opbrengst aan robbenvellen daalde onge
veer van 1880 af tengevolge van den
onzinnigen massamoord der dieren, die
bijna (hoofdzakelijk door de Japansche
robbenjagers) geheel uitgeroeid waren ge
worden. De regeering heeft thans maat
regelen getroffen om dit gevaar af te wenden.
Ach ja die twee waren man en vrouw
Het was lente doch niet in het hart
van Juffertje Onnut
DERTIENDE HOOFDSTUK.
Twee jaar zyn verloopen.
Tante Rika had getoond een krachtig
gestel te hebben zy kon weder spreken en
wa3 bij haar volle verstand, doch verlamd
was zij helaas gebleven. Julia moest haar
helpen aan- en uitkleeden en verzorgen als
'n klein kind.
Zy doet alles zoo nauwgezet." zeide
de oude juffer tot haar neef. „maar ook zoo
styf en zoo liefdeloos, dat haar oppassing
mij niet de minste lafenis verschaft
Het was een warme dag in Augustus,
toen zij zoo haar nood klaagde.
Frits, die juist van zyn ziekenbezoek was
thuisgekomen, zag haar verwonderd aan.
U wilt liefde oogsten, tante, doch ver
geet, dat u in hèt hart nooit liefde hebt
gezaaid," zeide hij bedaard.
Op het vervallen gelaat der lyderes ver
scheen even een vlammend rood.
Nu, hoe gaat 'tmet Free? Moeder
vertelde mij zooeven, dat u bericht van
hem hebt gekregen.
Goed, goddank. Neem zijn brief maar
mee naar boven, misschien wil je vrouw
hem ook lezen, want hy is zeer interessant
