ZUID-HOLLANDSGHE EN ZEESJWSCHE EILANDEN.
;ieuk.
lsdijk.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
tUIMING
en, zeldzaam
iche Boek- en I
R SCHENK.
E ETALAGE.
Ie Goederen, enz.
9LLANDSCH
aWCREDIET.
Juffertje Onnut.
WÊtam
sche heidenen van het jaar
prediking, waar ze gansch
raenen treft en harten, toch
rt alle kwaad en onmaeh-
>edDoch een stelsel ook,
e eenzijdigheid het moderne
e uitingen staat, maat-
in, wetenschappelijk onder-
tting - verwringt naar de
boateraehA wrtooBQra
ONZE EILANDEN
voor de
14. l'eleph. 6474.
rr etalleeren eenigszins
ien voor minder dan de
as nieuw model.
a hooger.
O pCt. korting.
'OOR ALKMAAR.
IDAJL C 11.
SCHAPPEN:'
ENKHUIZEN,
Westerstraat 6.
's-GRAYENHAGE,
Molenstraat 45.
ROTTERDAM,
Leuvehaven 107.
3e MUlioen Gulden
aatst en volgestort
500.000.
SCHAP verleent Cre-
Iden in deposito, belast
tan- en verkoop van
ons, sluit beleeniugen
?n verricht verder alle
tot het Kassiersvak
rente 3l/2 ®/o.
September 1910.
Ln f 5.170.636.7272
- 1.393.652.20
- 217.853,92
EEST, J. F. MOENS,
issaris. Directeur.
ivoor Middelharnis en
ER KOOGH
ELUARNII,
Dit Blad verschijnt eiken Zaterdagmorgen.
Prijs per kwartaalf 0,50
Afzonderlijke nummers- 0,05
No. 4
Zaterdag 17 December 1910 18E Jaargang
Alle voor de Redactie en Administratie bestemde stukken en Advertentiën worden uiterlijk
Vrijdagmorgen ingewacht bij de Administratie te Middelharnis.
Prijs per adv :rtentiën van 1—5 regels f 0,50
Iedere regel meer- 0,10
Groote letters naar plaatsruimte.
Buiteulaudsch Overzicht.
De eerste week van de Engelsche ver
kiezingen is nu voorbij en we weten al
waarop 't zal uitloopen. In 503 van de 670
stemdistricten is de uitslag bekend. De li
beralen wonnen 21 zetels en verloren er
precies evenveel. Tot dusver is dus de uit
slag gelijk aan dien van Januari. Groote
veranderingen in de 167 districten, waar
van de uitslagen eerst in den loop van deze
week zullen bekend worden, zijn niet te
verwachten. Het volk heeft uitspraak ge
daan en steunt de liberalen in hun politie-
ken strijd met de Lords. Ja, maar nu moet
men niet denken, dat de verslagen unionis
ten dat toegevenO neen, volstrekt niet,
het lijkt er niet op. Een Londensch conser
vatief blad had zelfs de brutaliteit toen
Dinsdagavond de unionisten weer drie zetels
meer van de liberalen hadden veroverd dan
dezen van hen, op Woensdagmorgen met
reuzenletters te annonceeren. „De unionis
tische partij drie vóórde liberalen versla
gen"; een typisch staaltje van bluf of
onbeschaamdheid. Verkiezingspraktijken
zoo schandelijk, dat men er in Holland
verbluft van sraan zou, worden hier be
dreven. Liberalen stempelen der Lords tot
een college van geestelijk-minderwaardigen
en hebzuchtige uitzuigers, de unionisten
schelden de liberalen uit voor revolutionairen
radicaal-socialisten, atraatroovers, vijanden
van vaderland en Kroon. De Ieren zijn in
hun oog de ergste anti-patriotten, totaal
onbekwaam tot zelfbestuur en er op uit de
grondwet te verscheuren en Engeland te
verkoopen.En dat al wordt ongestraft
gezegd en graag geloofc door een volk, dat
de ontwikkeling mist om voor zichzelf te
denken!
Londen is grootendeels conservatief. Het
leeft van de klasse die geld verteert en
met welbegrepen eigenbelang stemt het dus
rechts. Niet Oostelijk- en Noord-Oostelijk
Londen, waar de arbeiders wonen, maar
't centrum, 't Noorden. Westen en Zuid-
Westen zijn solidair- conservatief. Naar
Londen moet men dus Engeland niet afme
ten. Londen is een provincie op zichzelf,
met een eigen leven zoo geheel verschil
lend van de rest van Engeland, dat het een
vreemde stad kon zyn. Toch is er in deze
week wel hard voor de liberalen gewerkt
en zy'n er van de 58 districten verscheidene
links gebleven of omgezwaaid. Dat was
de groote slag voor de conservatieven en
ook dat Lancashire op twee uitzonderingen
na, solidair links bleef. De unionisten zijn
dus ondanks al hun werken, al hun las
ter, al hun draaien niets verder gekomen
en voor de derde achtereenvolgende maal
lileef het volk aan de liberale beginselen
trouw, een „record" in de Engelsche poli
tieke geschiedenis. Ja maar, zeggen de
unionisten, als deze verkiezing met dezelfde
partij verdeeling eindigt, dan zijn de liberalen
nog even ver; dan hebben ze weer geen
UTETTXI-.X-iIETOIfcT.
EERSTE HOOFDSTUK.
Het Heilige Feest was voorbij. Een dier
stille, donkere dagen tusschen Kerstmis en
Nieuwjaar spoedde ten einde, de sneeuw
viel in fijne vlokken neder, het was bitter
koud en een snerpende oostenwind hield
de menschen zooveel mogelijk thuis.
Alleen de oude brievenbesteller liep,
met zü'n groote vetlaarzen aan, door het
smalle straatje, hier en daar een huis bin
nentredend om een groet over te brengen
uit de verte; goede en slechte beriehteD,
geluk en ongeluk, zonder daarbij een spier
van zijn gelaat to vertrekken, bewust als
hij was van zijn volle verantwoordelijkheid.
Moet ik op zoo'n avond nog heelemaal
daar naar toe 1" bromde hij, terwijl hij on
der een lantaarn staan bleef en een aan-
geteekenden brief bekeek, i) die geadres
seerd was
Aan Mejuffrouw Frederika Trautmann
Andersheim a/d Rijn
Duitschland.
b In Duitscliland worden ook de aangeteekende
brieven aan huis bezorgd.
meerderheid zonder steun van de Ieren en
de arbeidsparty, dan kunnen ze, waar ze
dat te voren niet konden, ook nu niet
Oppervlakkig lykt die redeneering zuiver
en de geheele unionistische pers slaat er al
de munt uit, die zij kan. Maar 't is valsche
munt, deze verkiezing is uitgevochten op
een andere leus, dan die van Januari. Toen
ging 't om een hervormd Hoogerhuis en
vrijhandel of tariefshervorming, thans is de
fiscale quaestie er totaal buiten gehouden
en ging het louter om het al of niet afne
men van het vetorecht aan het Hoogerhuis.
De Engelsche koning staat boven de par
tijen. Nu ja, daar weten we alles van en al
zal geen Engelsche krant het ojit durven
neerschrijven, koning George is een tory
en een tegenstander van de liberale her
vormingsplannen. Op hem heeft dit najaar
de uitvoering van die planneu gestuit, om
hem te overtuigen dat het volk de tirannie
van het.Hoogerhuis moede is, hebben deze
nieuwe verkiezingen plaats gehad en waar
het volk nu gesproken heeft, zal de koning,
als goed constitutioneel vorst moeten
toegeven.
Het is een interessante tijd, waarin we
nu leven 1910 en 1911 znllen belangrijke
jaartallen zyn in de geschiedenis van En
geland, het merkwaardige democratische
eilandenrijk met zijn middeleeuwsche ver
kleefdheid aan feudale rechten en gebruiken.
Maar de unionisten gelooven er nog niets
van. dat 't zoover komen zal. De liberalen
hebben geen meerderheid, als ze er geen
hebben over alle drie andere partijen te
samen en een nieuwe verkiezing is binnen
kort te verwachten. Alweer een verkiezing,
zeker! En als die niet aan een der beide
groote partijen de volstrekte meerderheid
geeft, nog een en nog een. Grooter onzin
is niet denkbaar. De verkiezing van Janu
ari was een normale, veel normaler öan
de Khaki-verkiezing van 1890 of de over
stelpende meerderheid van 1906. In 1900
was het de Transvaal-oorlog, die heel En
geland uit zelfbehoud naar de oorlogspartij
dreef; in 1906 waren het de wrange vruch
ten van den oorlog en de impopulariteit
van de conservatieve politiek, die aan Camp-
bell-Bannerman zoo'n reuzenmeerderheid
verschafte.
In Januari was dus de uitslag vry nor
maal en het is zeer wel denkbaar, dat in
de toekomst nooit meer de liberalen of de
unionisten een meerderheid boven alle par
tijen halen. En wat dan Als de unionisten
daar een uitweg op weten, zijn zij knap.
Dus: wi'l regeeren. Het Ministerie zal nu
waarschijnlijk de volgende gedragstslijn
volgen
Eerst het „veto"-ontwerp aan het Hoo
gerhuis voorleggen. Dit moet zij doen,omdat
de Koning, „die boven de partijen staat",
overtuigd moet worden, dat er werkelijk
een conflict is. Het Hoogerhuis verwerpt
het voorstel. Dan zal minister Asquitb aan
den koning vragen zeshonderd liberalen in
den adelstand te verheffen en dus toegang
De oude man schudde het hoofd en sloeg,
terwijl hy even heel verdrietig zuchtte, een
straatje in, dat nog somberder en eenzamer
was dan de andereu. Na ongeveer tien
minuten had hy met behulp van zyn, hem
door den dienst voorgeschreven lantaarntje,
het doel van zijn tocht gevonden. Hy schelde
aan de tuindeur aan, waarop het blaffen
van een hond antwoordde, daarop rinkelde
een deurschel en een schemerlicht uit de
verte maakte de omtrekken van een niet
onaanzienlijk huis zichtbaar.
Daar is de postKan ik de juf
frouw spreken?" riep de man buiten.
De tuindeur werd geopend en een twaalf
jarige krullebol, 'n aardige knaap, zag met
verbaasde oogen beurtelings naar den brief
en den brievenbesteller.
Is 't voor tante?
Voor mejuffrouw Trautmann
Moeder schreeuwde dejongen, „tante
krijgt een brief!"
De deur met bet kleine kijkvenstertje
aan de rechterzijde van het flauw verlichte
portaal werd geopend en op den drempel
verscheen een vrouw met een lamp. Op
het reeds grijzende haar droeg zy een zwart
mutsje en op haar kleurloos gelaat, stond
op dit oogenblik de grootste verwondering
M'n zuster? Een brief?
Uit de keuken kwam nu ook het dienst
tot het Hoogerhuis te geven. Dit tijdelijk-
hervormde Hoogerhuis zal dan het ontwerp
aannemen en daarna een ontwerp, waarbij
de samenstelling van het Huis geheel en al
gewijzigd wordt. Zoodra dat is gebeurd, is
zijn taak volbracht en kan het naar huis
gaan.Zeshonderd liberale lords, 't is geen klei
nigheid en er is wel aangetwyfeld, of zoo'n
maatregel niet den geheelen adelstand tot
een belachelijke parodie zou maken. Maar
waarom De Koning kan hen voor hun
persoon, niet voor hun nakomelingen ade
len, en er zijn duizenden liberale oud-minis
ters, Parlementsleden, rechters, Indische
gouverneurs, geleerden, financiers en indus-
trieelen, om maar enkele categorieën te
noemen, die een onderscheiding als deze,
als erkenniDg hunner verdienste ruim
schoots verdienen. Of ze er waarde aan
zullen hechten, is echter een andere vraag.
Weigert de koning, dan begaat hy een
on-constitutioneele daad en zyn de gevolgen
niet te overzien.
In geheel Spanje bevinden zich ongeveer
200 protestansche kerken en kapellen. Het
was echter tot voor korten tyd verboden aan
deze gebouwen eenig teeken aan te brengen
dat den eeredienst aangaf, waaraan zij
waren gewyd. Ten minste art. 11 van de
constitutie van 1876 had bepaald, dat geen
andere openbare godsdienstplechtigheden en
betoogingen veroorloofd .waren als die van
den staatsgodsdienst. Later is deze uitdruk
king „openbare betoogingen" nog eens uit
drukkelijk geïnterpreteerd als uiterlijke ken-
teekenen van den vreemden eeredienst, en
werden niet alleen openbare diensten en
processies verboden aan andere godsdien
sten dan de R Katholieke, doch ook op
schriften, kenteekenen enz.
Zoo was in 1893, wordt in de Köln.
Zeitung verhaald, te Madrid in de Benefi-
ciencastraat, waar de anglikaansche bis
schop zyn woning had een kerk gebouwd,
aan welker voorgevel een kruis en het op
schrift Christus Redemptor Aeternus was
aangebracht. Onder invloed van protesten
der clericalen, vooral van vereenigingen
van R. Katholieke vrouwen, liet de burge
meester zich bewegen kruis en opschrift te
doen verwijderen. Men ging zelfs zoover de
bouworde van de kerk af te keuren, omdat
de bestemming vaD het gebouw daardoor
werd aangegeven. De Spaansche clerus
wordt dus niet gaarne aan andere gods
diensten dan de zyne herinnerd.
De kerk zelve kon eerst in 1894 geopend
worden en ook toen nog alleen onder de
voorwaarde, dat de hoofdingang gesloten
bleef, omdat deze als 'n uiterlijk kenteeken
van den protestantschen eeredienst werd
opgevat. De toegaDg werd alleen door een
zydeur veroorloofd.
Dergelijke krenkende voorschriften wer
den ook aan de Luthersche kerk opgelegd.
Om die te ontgaan, hebben Duitschland
en Engeland toen de kapellen in verbin
ding met hun gezantschapsgebouwen op
gericht, hetzij daarnaast, betzy geheel
meisje aangeloopen, een frisch, jong ding
met een goedig gezicht, die ook al sprake
loos scheen van verbazing.
Geef maar hier," zeide de dame, „waar
is de brief?"
'tSpijt me wel, mevrouw, de adressante
moet den brief eigenhandig ontvangen. Is
de juffrouw niet thuis
Ei ei genhandig stamelde
mevrouw. „Nu, de juffrouw is boven. Lize,
neem de lamp en wys den brievenbesteller
den weg."
De jongen moest natuurlijk van de party
zyn en vloog by drie treden tegelijk de
trappen voor hen uit, alsmoesthy iemanduit
de vlammen redden, zoo'n haast maakte hy.
„Tante I" weerklonk zyn stem dooi het
huis, tante Rika, een brief!"
Hij duwde haar kamerdeur open en riep
nog eens:
Een brief, tante Rika, een brief voor u
Ha! Een brief?" klonk het uit de kamer.
Ook uit deze stem sprak de hoogste ver
bazing, maar die stem was zoo zacht, zoo
welluidend, dat de oude brievenbesteller
onwillekeurig zyn bullebyterstoon liet varen
en beleefd zeide
Goeden avond, juffrouw 1 Wilt u 't
re<;u afteekenen asjeblieft?
Nu eerst verhief zich de vrouwelijke ge
stalte en liep met ouhoorbaren tred door
de kamer om een kaars aan te steken.
binnen de ambassade. In de Engelsche
kapel woont ook de moeder der Koningin,
prinses van Battenberg, de godsdienstoefe
ning by als zy te Madrid vertoeft.
Nog in 1905 werd onder het conserva
tieve ministerie Villaverde de vergunning
toi het openen van een protestantsche kerk
slechts gegeven onder de voorwaarde, dat
geen uiterlijk kenteeken zou worden aan
gebracht. Nadat echter in 1908 de liberale
minister-president Moret de vrijheid van
eeredienst tot een bestanddeel van het
liberale program had verklaard, hebben de
protestanten voor die vryheid geijverd en
heeft aan die beweging ook de anglicaansche
bisschop Edwards, voormalig huiskapelaan
der familie Battenberg, deelgenomen.
Het nieuwe koninklijke besluit nu is in
den vorm vervat van een rondschrijven van
den minister-president Canalejas aan de
gouverneurs der provincies. Er wordt in
opgewezen, hoe heden ten dage een vrijere
opvatting heerscht dan vo> r 34 jaren, en
dat ook volgens het spraakgebruik en' den
zin van den tekst onder een „betooging"
niet te begrijpen is de aanbrenging van een
kenteeken. Dienovereenkomstig wordt be
schikt en de gouverneurs hebben hun
ondergeschikten den last te geven, zich
daaraan te houden.
Naar aanleiding van de bittere jammer
klachten, welke hier te lande dooi de „Maas
bode" geslaakt worden over de gruwzame
wreedheden, gepleegd op de Portugeesche
geestelijken, die als wild zouden worden
opgejaagd en mishandeld, gev.en wy hier
een bericht van Jules Hedeman van de
Parysche „Matin", die op het oogenblik te
Lissabon vertoeft:
Al de verhalen over die mishandelingen
van geestelijken zijn niet anders dan ten
dentieuss verzinsels. Ik heb persoonlijk
verschillende kloosters bezochtdie aange
vallen, geplunderd en in brand gestoken
zouden zyn; ik heb ook het klooster bezich
tigd, waaruit met bommen naar de soldaten
en matrozen geworpen is: de ruiten er
van zijn gebroken, tegen de muren kan
men enkele sporen van kogels waarnemen
en binnen heerscht de grootst mogelijke
wanorde, die veroorzaakt is door de over
haaste vlugt der bewoners.
Nergens echter is een druppel bloed ver
goten, nergens geweld gebruikt, nergens
diefstal gepleegd. Ik heb in het Marine
arsenaal honderd nonnen gezien, waar geen
enkele zich ergens over te beklagen had
zy waren grootendeels door den minister
van Justitie zelf in verhoor genomen en
allen erkenden, dat zy beleefd en behoorlijk
behandeld waren. Het bericht van verschil
lende clericale bladen, dat sommige dier
nonnen, die naar het arsenaal gevlucht zyn,
in gezegende omstandigheden zouden ver-
keeren, is ellendige laster.
Hetanti-clericalisme van het Portugeesche
volk is voornamelijk gericht tegen de con
gregaties en de Jezuïeten, omdat zich daar
onder veel vreemdelingen bevinden, die
Daarna greep een blanke hand naar den
brief.
Wilt u zoo goed zijn hier uw naam
t9 zetten
De letters kwamen er 'n beetje schotsch
en scheef op, maar de hand, die ze neer
schreef, beefde ook zoo.
Zyn er kosten op vroeg de dame.
Neen, juffrouw.
Niet Wacht even.
De bevende hand legde een geldstukje
in die van den besteller.
Dank u beleefd goedenavond.
Toen de man zich met zware schreden
verwijderd had, stond mejuffrouw Frederika
Trautmann by de tafel, met den brief in
de handen en het scheen, dat zy hem niet
durfde openen. De jongen had vuurroode
wangen van nieuwsgierigheid en ongeduld
Tante, waarom leest u dan niet?
Zij schudde even. „Ga naar beneden,
Frits!" sprak zy, terwyl zy hem over zijn
krullebol streelde.
Maar van wien komt de brief dan tante
Dat weet ik niet.
Hy komt uit Italië, dat zie ik aan den
Ja, maar den afzender ken ik niet.,
ga nu, m'n jongen... ga!" herhaalde zy.
De knaap verliet blijkbaar misnoegd het
vertrek. Z\j volgde hem tot aan de deur,
deed die toen op slot en zette zieh
hardnekkige tegenstanders waren van elke
ontwikkeling. De vijandschap is geenszins
gericht tegen de gewone geetelijkheid. De
bevolking is absoluut niet ongodsdienstig,
maar de haat tegen de congregaties is zeer
groot.j Ik heb met verschillende leden van
het voorloopig bewind gesproken zij maken
er zich geen illusies over, dat de reactie
reeds geheel en al gesmoord zou zijn. Al
geeft ze op 't oogenblik geen teeken van
leven, toch is men er van overtuigd, dat
zy den strijd niet opgeeft. Het is daarom
logisch, dat de regeering de Jezulten en de
andere orden, welke zy beschouwt als de
gevaarlijkste en invloedrijkste vijanden der
republiek, uit Portugal verwydert.
Naar de Portugeesche Minister van Bui
tenlandsche Zaken aan een correspondent
van de Times verklaarde, zal de scheiding
van Kerk en Staat tegeu het eind der
maand worden afgekondigd, tegelijk met
de vryheid van godsdienst. Het is met deze
maatregelen vooral de bedoeling der regee
ring om de macht der geestelijkheid te bre
ken en haar invloed op de kiezers te ver
kleinen. Zy stelt zich voor den invloed er
van reeds by de verkiezingen van einde
Maart 1911 te zullen bespeuren. De Nationale
Vergadering zal in April bijeenkomen. De
regeering zal baar dan alle tot dusver uit
gevaardigde besluiten ter nadere goedkeuring
voorleggen.
Een telegram uit WeeneD bericht, dat de
Oostenryksche minister-president von Bie-
nerth den Keizer het ontslag van het ge
heele ministerie heeft aangeboden en dat
dit is aanvaard.
Deze ministerieele crisis is geen onver
wachte. De moeilijkheden, waarin de regee
ring zich den laatsten tyd steeds meer ge
wikkeld zag om zich by den bestaanden
nationaliteiten-nay ver en haat een meerder
heid voor haar voorstellen te verzekeren,
maakten haar met den dag onvermydelyker.
Alleen het Gallecisch kanaal zou 404 mil-
lioen vragen. De minister van financien
weigerde dit bedrag toe te staan, waarop
de Polen hun stem weigerde voor de begroo
ting. Het gevolg was het aftreden van het
Kabinet.
Volgens een telegram uit Weenen aan de
Köln. Ztg. zou de toestand door het a. s.
heengaan van het kabinet-Biewitt in zoo
verre verbeterd zyn, dat de Polen, nu zy
de zekerheid hebben dat de gehate minister
BilinBki verdwijnt, tegen wien zich vooral
hun oppositie richtte, bereid zijn te stemmen
voor die regeeringsvoorstellen, zooals de
voorloopige begrooting en het Servische
handelsverdrag, welker snelle afdoening be
slist noodzakelijk is. De aanneming hiervan
schijnt, waar ook het Duitscke Nationale
Verband en de Christelyk-socialen vóór
zullen stemmen, verzekerd.
In een ander bericht wordt verder gemeld,
dat men zal trachten een nieuw kabinet te
vormen op de basis van een grootere z.g.n.
parlementariseeringd.vs.z. de Keizer wil
het nieuwe kabinet een grootere en betrouw-
daarna op een stoel, by het licht, neder.
Zy was niet jong meer, goed in de veer
tig; maar haar gelaat droeg nog de duide
lijkste sporen van vroegere schoonheid.
Verdriet had het blonde haar vergrijsd en
de eens zoo glanzende blikken dof gemaakt,
het had diepe plooien getrokken om den
kleinen mond en toch zweefde er op dit
oogenblik een schemering van jeugd over
het ontroerde gelaat.
Uit Italië 1" fluisterde zij. „Tijding van
hem Van wien zou 't anders kunnen
zyn
Zij opende de enveloppe en begon te lezen.
Zy zag niet al te goed meer en moest zich
diep Dederbuigen over het papiereens
klaps zonk het gelaat nog dieper neer en een
gesmoord snikken klonk door het vertrek.
Toen sprong zij op, zoo gejaagd, dat de
kaars op den grond uitgingdaarop werd
't duister en stil. Zoo duurde 't geruimen
tyd, totdat de vrouw, die in haar leunstoel
was neergevallen, in tranen uitbarstte, in
bitter, hartstochtelijk w.eenen, dat eerst
verstomde, toen er hard aan de deur werd
geklopt en mevrouw Roettger haar toeriep
Kom je nog niet eten, Frederika De
aardappelen worden koud.
„Verontschuldig my voor ditmaal I"
klonk het antwoord.
Maar wat is er dan gebeurd Ik
besterf het van angst.
