SOUK.
ZUID-HOLLANDSCHE EN ZEEUWSCHE EILANDEN.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
Goederen, enz.
OFLOOR"
Vergadering
IEPING
1EEKBANK
ie
en andere Kerkboeken
Anton's Erfgenamen.
fUgllSIISHillillilVSI
willen vinden bij kaal-
et ook zijn moge zooals
1 weelderige haargroei
het vertrouwdste adres
dam.
onmiddelijke nabijheid.
Succes bijna altijd zeker.
,n de
3e en Overflakkee
t N. 0. G.
October, des avonds
Sommelsdijk in het
Ir G. MAATHUIS van
:edelijke opvoeding op
p de openbare school".
or de vacante betrek
en Insteker,
bhine te Sommelsdijk.
rvoegen zich vóór of
s. by P. KIEVIT Dz.,
ikkeesche
mdelsdrukkery
lalhurnis,
IUKWERKEN tegen
e prijzen.
echtsche
hdheoht.
fr. F. N. SICKENGA.
i. PHILIPSE.
it Geld onder eerste
rband tegen billijke
geeft i pCt Pand-
f 1000, van f 500,
n f 50.
rden verstrekt door de
heer
Notaris, HIDDELUARNIS.
280 Middelharnis.
een groote partij
;onder overslag,
elk gebied voor Jon
en Meisjes.
Kinderspelen, Portret-
|t-, Zwartjesalbums en
Ie soorten en prijzen,
irten
ipier, Kasboeken, Mu-
azen Luxe post, alle
z.
igdheden voor de Am-
zmdteekenschool. Ver
ten Bordpapier,
alle soorten
Mode-, Dag- Week-,
m Leerboeken.
ertentien
Q- en buitenlandsche
verbooging van prijs.
,dres van alle soorten
)n BINDWERK,
nsicht-, Fantasie- en
ten, enz. enz.
op boeken worden
sgen Uitgeversprijzen
reiend,
V. van der Schenk.
ONZE EILANDEN
voor de
Dit Blad verschijnt eiken Zaterdagmorgen.
Prijs per kwartaalf 0,50
Afzonderlijke nummers- 0,05
No. 47
Zaterdag 15 October 1910 17E Jaargang
Alle voor de Redactie en Administratie bestemde stukken en Advertentiën worden uiterlijk
Vrijdagmorgen ingewacht bij de Administratie te Middelharnis.
Prijs per adv ir ten tien van 1—5 regels f 0,50
Iedere regel meer- 0,10
Groote letters naar plaatsruimte.
Buitenlandscli Overzicht.
Koning Manuel van Portugal zal wel
diep overtuigd zijn dat zijn Koningkroon
thans reddeloos voor hem verloren is. De
republiek, die in zijn land is uitgeroepen,
heeft het vooze stelsel, dat in Portugal
heerBchte, omver geworpen en de nieuwe
staatsvorm zal wel van blyvenden aard zi)n.
Duidelijk blijkt intusschen, dat de opstand
voor een goed deel een anticlericale beweging
is geweest, die groote gevolgen heeft gehad.
De nieuwe regeering had het vaste voor
nemen de congregaties op te heffen en de
geestelijke orden van het gebied der Portu-
geesche republiek te verwijderen.
Uit Lissabon wordt d.d. 9 dezer gemeld
dat de verdrijving der Jezuïeten overal in
'tland begonnen is. Kardinaal Netto en
de bisschop van Beja zijn over de grens
gezet. Vele kloosterlingen weigeren aan het
regeeringsbesluit om het land te verlaten,
te voldoen. Dezen zullen met deu sterken
arm verwijderd worden.
Volgens de Lissabonsche bladen trokken
marine-cadetten met matrozen Vrijdagavond
langs het klooster der Fransche Jezuïten
van den heiligen Lodewyk, toen een bom
uit het klooster geworpen werd, die twee
matrozen doode en een cadet verwondde.
De ijlings toegesnelde troepen werden met
een regen van helsche werktuigen ontvan
gen. Zij gaven onmiddellijk vuur. Midder
nacht duurde het geweervuur nog voort.
Naar men zegt, zijn er veel dooden.
De aanval uit het Jezuïtenklooster werd
geleid door gevluchte gemeentelijke gardes.
Op het klooster werd de Engelsche vlag
geheschen. De beschieting werd daarom ge
staakt. Enkele als boeren vermomde pries
ters zijn in hechtenis genomen. Een priester
is gedood.
Gewapende troepen zijn Zaterdag-nacht
binnengedrongen in een klooster in de ave-
nida Trinas te Lissabon, waar 160 Spaan-
sche liefdezusters gehuisvest zijn. Eenige
geestelijke zusters trachtten tegenstand te
bieden. Er ontstond toen een schermutse
ling, waarbij een 12-tal zusters licht ge
wond werden. Het klooster werd daarop
door de troepen bezet. De gewonde zusters
werden naar het militaire hospitaal gebracht,
terwijl de overigen naar Spanje terugge
bracht zullen worden.
Te Lissabon heerschte gister (Zondag)
volkomen rust.
Die laatste mededeeling wordt door andere
berichten niet bevestigd.
Lissabon is, zoo meldt de ,Lok. Anz.",
feitelijk in handen van de soldaten, die
geen officieren meer hebben, maar onder
bevel staan van enkele politici. De buiten
sporigheden tegen de Jezuïeten en de roya
listen begaan, zouden alleen voor rekening
van de soldatenheerschappij komen.
De Londensche „Globe" vermeldt een
radiogram van het stoomschip „Plassy',
luidende
F E XJ I L. li, E TON
18
Terwijl zy nog op de sofa ligt te praten,
komen beide tantes binnen. Men kan tante
Tonette aanzien, dat zij boo3 is. Het is baar,
ondanks alle opgeschroefde beschrijvingen,
niet mogen gelukken, haar zuster van het
nieuwe geluk op Wartau te overtuigen. Op
Josepha'3 gelaat stond nog steeds te lezen
„Ik geloof het toch niet.". Ook uit het ge
sprek, dat nu tuBschen de drie dames ge
voerd wordt, blijkt dit,
Tante Josepha's aristocratische princi
pes komen hier leelyk in 't gedrang," zegt
Edith, niet zonder spot.
Mohrmann is 'n fatsoenlijk man," zegt
Tonette, die alle wenschen zijner vrouw
tracht te voorkomen."
Ik heb nooit getwijfeld aan Mohrmann's
fatsoen." antwoordt Josepha dioogjes,
„maar ik weet niet of het verdienstelijk'is
van hem, dat hij zyn vrouw iu alles haar zin
geeft. Het kan wel eens ontaarden in zwak
heid of onverschilligheid, al naar dat
Donkerrood van drift springt Edith op.
Zy' weet, waarop dat gezegde doelt, doch
„Lissabon voorbijgestoomd. Dikke rook
wolken hangen boven de stad."
Hieruit zou men natuurlijk moeten op
maken, dat de republikeinen de kloosters
in brand gestoken hebben.
Feiten van beeldenstorm zouden zyn
voorgekomen in het Jezuïetenklooster Quil-
has en van de Santo kerk, die gedeeltelijk
vernield zou zyn.
Aan een correspondent ven de „Echo de
Paris" verklaarde Almeida, de minister van
Binnenlandsche Zaken, dat de aanval op
de kloosters door de Jezuïeten is uitgelokt.
De Jezuïeten vuurden op de soldaten, die
het klooster kwamen beschermen. Het woe
dende volk drong toen binnen, maar van
het vermoorden van Jezuïeten is geen sprake.
De betoogers hebben wel heiligen-beelden
bestormd, een altaar, stoelen en tafels ver
woest. Maar ean hunner, die in een doos
geld vond, heeft dat aan den aangehouden
geestelijke ter hand gesteld. De komman-
dant der troepen, die het klooster omsin
geld hielden, heeft mij, zoo vervolgde Almei
da, een dynamietbom getoond, die in het
klooster gevonden was. De orde heerscht
nu algemeen, maar, zei Almeida, ik kan
er niet voor instaan, dat misschien de man
nen uit de kloosters, om deze omwenteling
in slechten reuk te brengen, nog meer
schoten zullen lossen, die tegenmaatregelen
uitlokken. Het aantal aangehouden geeste
lijken ia honderd en twintig.
Het parysche „Journal" 'n ernstig blad,
spreekt van toenemende uitbarsting van
papenhaat te Lissabon. De burgerlijke
overheid heeft beslag gelegd op de geestelijke
goederen.
Honderden monikken ongeestelijke zusters
uit Portugal verbannen, zyn te Vigo en
Bajaüoz aangekomen. Volgens de bladen te
Rome heeft ook de Italiaansche regeering
maatregelen getroffen om te beletten dat
geestelijke orden zich aldaar vestigen.
De instelliDg der repukliek in Portugal is
thans officieel aan het Vatikaan meegedeeld.
Over de Portugeesche geestelijken wordt
zelfs door een fel clericaal blad, dewnmers
van Parijs, weinig goeds meegedeeld.
Het blad vernam het volgende van een
hooggeplaatst kerkelijk waardigheidsbekle
der, die „door zyn positie menschen en
toestanden in Portugal kent en kanbeoor
deelen"
„Het portugeesche volk heeft in het
algemeen een uitstekenden aanleg, is werk
zaam, maar onwetend. Indien de geestelijk
heid altyd haar vollen plicht had gedaan,
zouden zy zeker in de macht van de pas
toors en trouwe zonen van de kerk zijn.
Helaas, heeft men zich echter noch in ker
kelijke noch in wereldlijk opzicht genoeg
om dit begaafde volk bekommerd. Het is
nog niet zoo lang geleden, dat de groote
hoop van de geestelijkheid zich om geheel
andere dingen bekommerde, dan om haar
priesterambt. Op het land bv. beheerden de
pastoors hun goederen en men zag hen
daar meer op de markt dan in de kerk. In
de steden heerschten dergelijke toestanden,
eer ze nog kan vragen; „U denkt misschien
aan Waldenberg," gaat tante voort: ,,Een
man met aangeboren aristocratische begin
selen zou nooit op verlangen zyner vrouw
een hem onbekend heer inviteeren."
Tonette staart haar zuster verbaasd aan.
„Ik begry'p je niet, Josepha!
Zoo, ging het dan achter je rug om
Begrijp je niet dat dit vertroetelde mevrouw
tje haar man heeft weten over te halen
haar vroegere vlam
Edith 1" roept Tonette uit „Is dat waar?
Is het je dan in het hoofd geslagen
Edith staat nu met over elkaar geslagen
armen bij een portière, die de opening van
de wenteltrap naar Anton'skamer maskeert.
Mijn vroegere vlam Hoe komt u
dairby
- Wel kind," herneemt Josepba, „jy bent
n onnoozel bakvischje meer, en wy zyn
nog niet versuft. Een man, die jou blinde
lings vertrouwt, over te halen iemand onder
dak te nemen, dien je altijd tot je echtgenoot
hebt gewenscht dat noem ik de onschuld
toch wel wat te ver gedreven.
Nu vliegt Edith als een razende op haar
toe. „Schaam u, tante I Hoe durft u zoo
spreken I Als u alleen hier zyt gekomen om
my te beleedigen, dan verzoek ik u op
staanden voet dit huis te verlaten.
In 's hemels naam," sust tante Tonette,
wind je toch zoo niet op I"
die leken op die van Brazilië voor den val
van het keizerschap."
Als de berichten waarheid zyn, zal ons
vaderland thans gelukkig gemaakt worden
met die Portugeesche monnikenorden, die
nieuwe millioenen aan onze welvaart zullen
onttiekken I
Frankrijk heeft te kampen met een reus
achtige Spoorwegstaking. Deze is de uiting
van lang opgekropte ontevredenheid onder
het personeel.
Reeds den heelen zomer was er onder
handeld en gedreigd. De maatschappijen
weigerden een conferentie, waar onder
voorzitterschap van den premier of den
minister van Openbare Werken het grieven-
cahier door een gelyk aantal gedelegeerden
van directies en personeel zou worden be
sproken. De maatschappijen wilden niet
gemeenschappelijk de zaken behandelen,
doch wel met haar eigen personeel afzon
derlijk 6 October had niettemin een voor-
loopige bijeenkomst plaats; Briand waar
schuwde het personeel, dat een conferentie,
waar een der partyen tegen haar wil heen
ging, nutteloos zou zyn. In de arbeidsbeurs
vonden de gedelegeerden groote ontevreden
heid. Het personeel verloor zyn geduld, en
de leiders hadden te dikwijls over staken
gesproken om nogmaals uitstel „tot morgen"
te vragen. Een klein incident is beslissend
geworden. Zaterdag jl. publiceerde de Com
pagnie du Nord een lijst van opslag voor
zekere categorieönde anderen waren onte
vreden en de gedeeltelijke staking brak uit.
De leden van het nationaal Syndicaat en de
Federatie keurden die partieele staking
openlijk af. Maar ten slotte is het stakings
comité gedwongen, half tegen zyn zin, de
stakingaorder op te geven. De meeste Fran
sche bladen bezweren de stakers, wel te
weten wat zy beginnen de sympathie van
het publiek hebben ze niet, en dat is voor
de stakers een leelyk ding.
De tegenstanders der staking onder de
spoorwegbeambten zelf de leden nl.van
van het syndicaat manen het personeel
aan, zich niet te laten meeslepen door lieden,
die hen met geweld in een onoverdachte
staking willen betrekken.
Hoe verrassend de staking is gekomen
seint de Parijsche corr. der „KolnZtg".
daarvan gaf heden het gare du Nord
een duidelijk beeld. Wagens, hoogbeladen
met bagage, reden aan maar niemand was
bereid, de koffers te lossen, en wie in de
buurt van Parijs moesten zyn, zagen spoe
dig dat zij bet beste deden, niet per trein
te gaan. Binnen in het station diepe stilte.
In lange ryen stonden de treinen zonder
locomotief op de lijnen. De bureaux werden
belegerd, ieder wilde inlichtingen. Een keten
van soldaten, versterkt door municipale
garden en gendarmen, hield wacht en wees
nieuwsgierigen af. In de „Hurnanité" wordt
gezegd, dat er nog een kansje op verzoe
ning was. De groep „Parijs—Noord" heeft
eergisteren tegelijk met het stakingsbesluit
het besluit genomen, der directie mede te
Doch Edith duwt haar op zij en herhaalt
„U hebt geen reden my te beleedigen, tante
Josepha 1 U bent verbitterd en jaloersch
zooals u trouwens altyd waart
- Geen reden herhaalt Josepha, niet
in staat om de jarenlang opgekropte bitter
heid langer te bedwingen. „Mij dunkt, dat
de aanleiding tot je huwelijk voldoende is
geweest om je ook in 't vervolg te wan
trouwen. Wie eens 'n man op zondige wijze
tot zich heeft getrokken, is ook voor de
tweede maal daartoe niet te goed. Over de
slachtoffers, die jij maakt, bekommer jy je
al bizonder weinig
Zij wil heengaan, doch voelt zich met
kracht teruggehouden.
Blyf 1" klinkt het gebiedend van Edith's
lippen, en, meer schreeuwend dan sprekend
barst zy los„Ik was een dom kind, slecht
misschien, toen ik moeite deed Anton aan
my te boeien. Ik hield van Edi doch
was bang voor de armoede. Zeker, ik han
delde verkeerd door met Mohrmann te
coquetteeren, doch kwam tot bezinning toen
ik Edi terugzag. Ik wilde terug, mijn half
gegeven woord terugnemen, maar tante
Tonette bepraatte my met scherpe woorden
en'„wijzen" raad. Zij, tante Tonette, heeft
alles op haar geweten, niet ik. Eerlijk en
openhartig kan ik getuigen, dat ik nooit
van Mohrmann heb gehouden, en hem
ook nu uog niet liefheb. Ik heb
deelen dat de arbeiders nog tot onderha i-
delen bereid zyn.
In de Parysche binnenstad heerscl te
gisteren groote verwarring. Toen ieder, by
gebrek aan een (rijdenden) ceintuurba; n-
trein, een tram wilde pakken, kwam het
tot gevechten; men vocht met de vuisfo n
om een plaats. Voor zoover.uit de berichti n
uit de provincie valt op te maken, is da: r
de toestand niet anders dan te Parijs.
Jaurès dringt er in de „Hurnanité" oj
aan, dat de tegen 25 October vastgesteld'
rentrée der Kamers wordt bespoedigd, op
dat de volksvertegenwoordigers zoo snel
mogelyk kunnen tusschenbeiden komen,
„ten bate van de flinkste, meest onont
beerlijke arbeiders van het land", om hen
tegen willekeur te beschermen en hun
looneischen te bespreken.
Te Brussel wekte de staking groote be
roering de post arriveerde noch vertrok,
telefoon en telegraaf zijn slechts na uren
lang wachten te gebruiken en de treinen
gaan slechts tot de grens. De sneltrein
Luik-Parijs had drie uur vertraging. De
Belgische Regeefing weigerde de treinen
tot Parys met Belgisch personeel te laten
rijden.
In Engeland schy'nt de politieke stryd
spoedig hervat te worden. De hoofdwhip
der liberalen schrijft aan een vriend in
Schotland, dat „de periode van politieken
wapenstilstand schy'nt voorbij te zyn" en
dat het „voor ons noodig (wordt) den vij
and terug te drijven". Dan heeft minister
Haldane zijn kiezers Zaterdag in een rede
meegedeeld, dat de algemeene verkiezing
„wel eens zou kunnen komen gelijk een
dief in den nacht"en hy maande zijn
hoorders aan, hun verkiezingswapenen in
orde te brengen. Voorts zal Asquitb een
groote meeting toespreken op Hall op 25
November, terwijl Lloyd George begin
November te Huddersfield het woord zal
voeren.
In zyn bovenvermelde rede zei Haldane
nog, dat hy overal in zyn district strijd
lustigheid had opgemerkt. De tyd van vrede
is die, waarin men zich het best ten oorlog
voorbereidt, Wanneer de nieuwe verkiezing
kan komen, kon hy niet zeggen niemand
weet het. Maar hy meende dat zy' zou ko
men als 'n dief in den nacht. Daarom moest
men zich reeds nu voor den stryd gereed
maken.
Haldane had het verder over de aanvallen
op Balfour, den jongsten tyd uit de conser
vatieve party zelf gedaan. Er waren, zei hy,
veel dingen waarover hy met Balfour van
meening verschilde: maar toch vond by hem
een verstandig man, die zich door zijn party
niet verder liet dryven dan hy wil. Maar
Balfour heeft groote moeilijkheden met zyn
party, en men weet nooit wat er kan ge
beuren. Hy Haldane, achtte het een ramp
voor het land en de oppositie als Balfour
ray opgeofferd voor u en Wartau, en mijn
raadselachtig gedrag van tegenwoordig dient
om de herinnering aan myn eenige, ware
liefde, en de gewetenswroeging, die mij
kwelt, tot zwygen te brengen."
Geheel buiten zichzelve bad zy deze woor
den geuit, nu begeeft zy zich naar de
aangrenzende slaapkamer, waarvan zy de
deur achter zich dichtsmijt.
Ook Josepha verwijdert zich hoofdschud
dend en laat Tonette in verslagenhe'd
achter.
Ongerustheid voor de toekomst en zelf
verwijt over het verleden doemen op in het
gemoed der oude dame.
Groote God, waar isMohrman- ?Zou
hy Zy durft niet verder de ,ken en
als door een onbestemd voorgevoel gedreven
gaat zy naar de portières, acb er de wen
teltrap. Voorzichtig licht zij he' gordijn op.
Ontzet- deinst zij achteruit.
M o h r m a n n I" sta jelt zij.
Hy zit op de bovenst j tredevoorover
gebogen, het hoofd in de handen, een beeld
van diepe wanhoop.
Mohrmann I" '.erhaalt de oude freule.
Hy staat op en gaat naar beneden zonder
naar haar om te zien, zich vastklemmend-
aan de leuning, als een beschonkene.
O God, i lijn God, wat zullen wij nu
beleven bJ .ragt Tonette met moeite uit.
Daarop begeeft zy zich naar baar zuster,
het leiderschap der unionistische partij zou
verliezen. Maar Haldane geloofde niet dat
het zou gebeuren. Balfour is er veel te han
dig voor, vond hij.
In verband met de gebeurtenissen in Por
tugal verdient de uiteenzetting van gisteren
door Canalejas in de Senaatszitting gegeven
van de toekomstige politiek derSpaansche
regeering dubbele aandachtimmers de uit
breiding der republikeinsche beweging ook
tot Spanje zal in niet geringe mate afhan
gen juist van de politieke gedragslijn door
Canalejas kabinet in de toekomst gevolgd.
Reuter geeft van deze Senaatsrede van den
minister-president een résumé, waarin het
na een verklaring van Canalejas, dat hy de
beleedigingen in de Cortez-vacantie hem en
zyn regeering door het episcopaat en de
reactionaire [elementen naar het hoofd ge
slingerd, niet ongestraft zal laten, heet
De regeering zal zonder aarzeling haar
programma verwezenlijken en met name
het bekende wetsontwerp,genaamd decade-
las, bandhaven. Het is onjuist, dat er de
uinste oneenigheid heerscht in den boezem
an het ministerie, waarvan alle leden nauw
aaneengesloten zyn en zich ten stelligste
hebben voorgenomen te overwinnen of te
s' erven.
Canalejas rechtvaardigt verder de handel
wijze der regeering en der plaatselijke auto-
ri eiten by de staking te Bilbao en de
Katholieke betoogiDgen te San Sebastian.
Hii hoopte de volgende maand verslag te
kuanen uitbrengen over de onderhandelin
gen met den Heiligen Stoel.
1 [et aanstaand bezoek van den Duitschen
kei eer aan de Belgische hoofdstad is den
Beijischen socialen natuurlijk een doorn in
het oog. Donderdagavond heeft bet bestuur
der Brusselsche afdeeling over de by deze
geit genheid aan te nemen houding beraad
slaagd. Men heeft wel geen bepaald besluit
gen >men en het met nadruk afgewezen om
de oinste verantwoordelijkheid voor de een
of mdere daad van een krankzinnige te
aanvaarden, maar anderzijds wil men in
ma-isabetoogingen tegen de monarchale idee
protesteeren en vlugschriften verspreiden,
wa irin zekere uitlatingen van Wilhelm II
bet ceffende de socialistische denkbeelden
on lerstreept worden.
I n de burgerlijke pers en het geheele
la) d wordt deze houding der socialisten,
din er klaarblijkelijk op uit zyn om taetbe-
zoak van keizer Wilhelm nog op bet laatste
ocgenblik te verijdelen, ten sterkste veroor-
d( eld, en reeds eenige dagen geleden hebben
ta l van bladen de uitlatingen van het socia-
li: tisch blad Le Peuple met kracht bestreden
ei verklaard, dat het bezoek van den kei-
zi r in bet gebeele land met sympathie tege
moet gezien wordt.
m deze het verpletterend nieuws mede te
leelen.
HOOFDSTUK XXI.
Een uur later zyn de dames, met uitzon
ering van Josepha, in Emma's kamer by-
en. Edith gaat nog allyd met een spot
achtig lachje om den mond bedrijvig op
en neer. Tante Tonette ligt gedoken in een
grooten stoel en laat van tyd tot tijd een
snikken hooren.
Het is erg druk in 't huis door de voor
bereidingen van het doopfeest. De dienst
boden hebben de handen vol werk. „Vraag
't maar aan mijnheer 1" beveelt Edith den
tuinman, die haar vraagt hoe hy de bloemen
op het doopaltaar moet schikken.
Maar mijnheer is al vóór een uur
uitgegaan."
Bemoeit u je er eens mee, tan te Tonette,
dat is verstandiger dan huilen," zegt Edith,
nadat de tuinman zich verwijderd heeft.
Ik k&n niet, ik ben als verlamd. De
zaak moet eerst goed zijn afgeloopen. Je
moet hem op je knieén excuus vragen,
Edith."
Ja, lieve, dat m o e t je I" zegt Emma.
„Als hij 't je maar kan vergeven-"
Edith lacht smalend.
Maak jelui je toch niet ongerust 1 Ik
