NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
ZUID-HOLLANDSCHE IN ZEEUWSGEE EILANDEN.
ONZE EILANDEN
VOOR DE
e gratis.
i -winst van
gemiddelde
jaar.
KjËilo 5 Kilo
,30 ƒ0,70
,80 0,90
Co.
s.
lOOIJ
Dit Blad verschijnt eiken Zaterdagmorgen.
Prijs per kwartaalf 0,50
Afzonderlijke nummers- 0,05
No. 34
ZATERDAG 18 JULI 1908 15 E Jaargang
Alle voor de Redactie en Administratie bestemde stukken en Advertentiën worden uiterlijk
Vrijdagmorgen ingewacht bij de Administratie te Middelharnis.
Prijs per advertentiën van '15 regels f 0,50
Iedere regel meer- 0,10
Groote letters naar plaatsruimte.
De Volksziekte.
Van geen krankheden, waaraan ons
menschelijk lichaam blootstaat, kan zoo
terecht gezegd worden, dat zij een volks
ziekte is, als van de tuberculose, onder
het volk als de tering bekend. Een epi
demisch optredende ziekte, als cholera,
typhus kan in korten tijd een aantal
slachtoffers maken, als de epidemie uit
geraasd is, gaan jaren voorbij, voor ze
weer optreedt. Gholera-epidemiën als
vijftig jaar geleden voorkwamen, kennen
we gelukkig niet meer. Pokken komen,
dank zij Jenner's zegenrijke ontdekking,
slechts bij uitzondering voor.
Hoe gansch anders met de tubercu
lose I Zij velt haar slachtoffer niet on
middellijk, slechts langzaam ondermijnt
zij den kranke. Jaren kunnen verloopen,
eer het slachtoffer is geveld. Doch niet
temin gaat zij zeker. Onder rijken en
armen kiest zij haar prooi en daar, waar
armoede en gebrek, slechte woningtoe
standen en onzedelijkheid heerschen,
slaat zij het liefst haar zetel op. Als wij
in het geschiedboek lezen, dat in den
bloedigen krijg van 1870 meer dan 40000
menschen vielen, komt bitterheid in ons
over de verblindheid der volkeren, die
zooveel menschenlevens offert aan den
demon van den oorlog. En toch
jaarlijks velt de tuberculose driemaal
veertigduizend menschen in het Duitsche
rijk en vallen over den ganschen aard
bodem een millioen menschen als haar
offer. Zij velt den jongeling in den bloei
zijner jaren, de maagd in de lente des
levens, den man in de kracht van zijn
dagen, de moeder in den herfst van haar
aardsch bestaan.
Zij is de onverzoenlijke vijandinne,
die geen orgaan van ons lichaam spaart,
zich even goed nestelt in onze longen
als in de nieren of onze beenderen.
Jarenlang heeft men gemeend, dat
deze gruwelijke ziekte niet te overwin
nen was. In onzen tijd is men van dit
denkbeeld vrijwel teruggekomen. Door
een verblijf in Sanatoriums en door het
navolgen van verschillende leefregels,
heeft men bij lijders, die nog in het
eerste stadium van tuberculose verkeer
den zeer gunstige uitkomsten verkregen.
Zeer gunstig bv. mogen de uitkomsten
genoemd worden van het Sanatorium
van dr. Haentjes te Putten. Velen, die
door tuberculose waren aangetast, heb
ben die inrichting geheel hersteld ver
laten. Dat het inderdaad mogelijk is de
tering te bestrijden, bewijst de statistiek
afdoende.
In Frankrijk wordt tegen de tubercu
FEUILLETON".
Uit het leven mijner oude
vriendin.
lose weinig of niets gedaan. In 1887
bedroeg in dat land het aantal sterfge
vallen 28 per 10.000 inwoners. In 1897
was dit cijfer gestegen tot 33, wat dus
een vermeerdering beteekent van 80 °/0
In Denemarken valt hetzelfde op te
merken. Daar steeg het aantal sterfge
vallen van 24 per 110.000 in 1880 tot
33 per 10.000 in 1897.
In Duitschland en Engeland, daaren
tegen, waar de strijd tegen de tubercu
lose krachtig wordt gevoerd, daalde het
sterftecijfer aan deze ziekte aanmerke
lijk. Voor Duitschland bedroeg dat cijfer
in 1880 34 per 10.000. In 1897 was 't
gedaald tot 23. In Engeland verminderde
het van 25 in 1860 tot 13 in 1897.
Bewijs te over dat een bestrijding der
tuberculose wel degelijk mogelijk is. In
ons land dringt dat besef gelukkig meer
eu meer door. Verschillende sanatoriums
zijn reeds opgericht, lighallen worden
in verschillende Centra gevonden. Ver-
eenigingen tot bestrijding der tuberculo
se strijden rusteloos tegen de „armeluiV'
ziekte. Een volgende maal willen we aan
den zegenrijken arbeid dier organisatie's
een afzonderlijk artikel wijden.
phraat en Tigris het aloude Mesopotamië.
Hier is het gebied, waar de oudste geschrif
ten melding maken van geordende statie.
Reusachtige puinhoopen zy'n de overblijf
selen van de reuzensteden Ninevé en Baby-
Ion, waar eenmaal Sargon en Nebukadnezar
heerschten, waar de Joden heen werden
gevoerd in ballangschap, waar ze in hun
Psalmen hun ongeluk bezongen en het vurig
nederlegde naar het land der vaderen. Even
vruchtbaar als de streek vroeger was, even
doodsch en verlaten is zy thans. Wordt de
Bagdadspoorweg er door getrokken dan ia
er alle kans, dat het oude Mesopotamië op
nieuw tot een lusthof zal worden. Voor
katoen schijnt het land uitermate geschikt te
zijn.
De Engelschen trachten den aanleg der lijn
uit alle macht tegen te werken. Zij hebben
de stad Kweit aan de Perzische golf, welke
een eindpunt zou zijn voor den Spoorweg en
een prachtige haven voor den handel in
hun bezit weten te krijgen.
Dat heeft echter niet kunnen beletten,
dat de lijn steeds verder wordt doorgetrok
ken. De Turksche regeering begunstigt het
spoorwegplan, wat licht te begrijpen is.
Een geschikt eindpunt voor de lijn zal dan
ook spijt de tegenwerking der Engelschen
wel gevonden worden.
Buitenlandsch Overzicht.
Ieder weet, hoe groot op elk gebied de
naijver is tusschen Engelschen en Duitschers.
Elke vergrooting van de Duitsche vloot leidt
tot een vermeerdering van het aantal En-
gelscbe oorlogschepen. Met kwalijk verbor
gen spijt zien de „rooineks", dat de Duit
schers hun concurrentie aandoen op nage
noeg elk gebied ter wereldmarkt. Jaloersch
zien de Engelschen het aan, dat de Duit
schers overal nieuwe afzetgebieden voor
hun producten zoeken. In het Turksche rijk
heeft een Duitsche maatschappij de conces
sie voor den aanleg weten te verkrijgen
van een reusachtigen spoorweg, door Azia
tisch Turkije loopend over de stad Bagdad
naar de Perzische golf. Dit reusachtige werk. -
dat voor de heele wereld van belang is*'
kwam dezer dagen weer in de pers ter spra
ke naar aanleiding van een nieuwe over
eenkomst, die de Duitsche maatschappij
heeft weten te sluiten. Volgens die overeen
komst zal de spoorweg thans weer met 840
K. M. in de richting van Bagdad verlengd
worden. De weg loopt thans reeds tot den
grooten pas in het Taurusgebergte in klein
Azie. Door den bergpas ter hoogte van 1300
M. zal de weg worden voortgezet.
Van honderden jaren her is de weg, waar
langs de groote veroveraars der oudheid
trokken. Hierlangs trokken de Arabieren
en Turken toen zij in hun onverwinlyken
ijver voor deleer van Mahomed Zuid Europa
aan hun macht onderwierpen.
Zuidelijker ligt tusschen de rivieren Eu
XII.
„Kom mee, Gretha," lachte Hannah. „We
zullen die vergeetachtige menschen eens
aan hun plicht herinneren
„Luister eens, hoe druk zij in discours
zijn," zei ze, toen we in het slechts scbaarsch
verlichte salon van de gravin stonden. Door
de zware, donkerroode portières drong een
schemering van licht uit het kleine boudoir
en daar klonk ook Ruth's wonderzoet lachje,
en ik hoorde hoe zij zeide:
„Maar lieve neef, ik vind dit arrangement
juist zeer passend. Ik wenschte maar, dat
die plechtige stap reeds gedaan waswie
weet echter, hoe lang dat nog duren zal
Deze dorps-schoone denkt waarschijnlijk,
dat het tot den bon ton behoort, de of-
ficieele verloving mot haren zal venden aan
bidder te vertragen, hoewel zij 't, zooals
Lieze mij heeft medegedeeld, volkomen
eens zijn. Doch thans wordt het tijd, dat
ik je voor 'n poosje ontsla. Wilhelm; men
maakt zich gereed voor 't souper. Ik wensch
je bon appetit en veel genoegen Bergen
zal wel voor leerrijke conversatie zorgen I"
„Je moet méégaan Ruth zei Eberhardt.
„Nooit 1" riep ze. „Ik kan dat plat-bur-
gerlijk gezelschap niet uitstaan. Jufier
Greetje zal er wel zijn, met haar eeuwig
madonnagezichtde eerwaarde vrijer zal
zeker baar, en zy hem met zalig-hemel-
sche oogjes zitten aan te kijken Hannah
zal terstond na 'teten een ellenlange kous
uit haar zak halen, en zich met het voor
komen van 'n zedig vrouwtje, op de sofa
zetten, neen, ik dank je lieveik kryg
reeds kramp, als ik er aan denk
„En je wilt dus zoo wreed zijn, om mij
daar beneden van verlangen te laten ver
smachten
„Oui, mon cher, allez vous seul."
„Maar wat moet ik daar alleen uit
voeren? Oom en tante, Bergen en Hannah,
de dominee en en zijne stem klonk
plotseling dof en toornig. „Ik bid je, ga
meê, of ik blyf óók hier. Moet ik daar
beneden iets aanzien, wat mij tegen de borst
stuit? Kom!" vervolgde hy lachend, „dan
zijn we juist drie paren, en zouden zoodoende
een klein raiddeleeuwsch cour d'amour
opvoeren, en jij bevoegde beoordeelaarster
kunt dan beslissen, welke ridder zyne dame
het teederst. bemint
Hannah hield met pynlyken druk mijn
hand omklemd, terwy'l myne knieën knik-
Hoe hoog de spanning tusschen Engeland
en Duitschland is, blykt ook uit de artikelen,
welke de Duitsche bladen wijden aan het
plan om de Duitsche vlootoefeningen te
laten houden in den Atlantischen Oceaan.
Sommige bladen vinden dit zeer onvoorzich
tig, daar volgens hen die internationale
toestand zorg baart. De Neue Zeitingkomt
daartegen op. Geen verstandig menscb zegt
het blad, gelooft aan de mogelijkheid, dat
Engeland Duitschland onverhoeds den oor
log zal verklaren, zoodat de Engelsche vloot
reeds haar slag zou slaan, voor de Duitschers
de oorlogsverklaring ofliciëel weten. De
Engelsche vloot houdt wol oefening in de
Noordzee, waarom zou de Duitsche niet naar
den Oceaan gaan Het zou kleinmoedigheid
zijn het plan uit te stellen. Twee jaar ge
leden heeft niemand aan de Engelsche vloot
het recht betwist om in de Oostzee te gaan
varen. Everzoo heeft de Duitsche vloot bet
'recht om te gaan waar zij wil. Juist dat
zij dit nu gaat doen, bewy'st dat er geen
onmiddellijk gevaar voor den vrede is.
Dat dergerlyke artikelen verschijnen, be
wijst wel, dat deze twee groote Mogols
elkaar wantrouwend gadeslaan.
Yoor Engeland is het een voortdurende
bron van ergernis dat Duitschland zulke
ontzaggelijke vorderingen maakt op het
gebied der luchtscheepvaart. Men kan gerust
zeggen dat de Duitsche graaf Zeppelin dit
vraagstuk tot oplossing heeft gebracht.
Het is graaf Zeppelin gelukt ballons samen
te stellen, die gehoorzamen aan elke wen
ding, die de bestuurder verlangt en die ge
makkelijk een tocht'van eenige uren door
het luchtruim kunnen maken.
Reeds zy'n in Duitschland een drietal
ten, en ik my nauwelijks staande kon
houdenal myne gedachten waren echter
in een aan waanzin gelijke spanning, op
het tooneel achter deze roode portières
„Eh bienl zei Ruth. „Ik wil méégaan,
doch onder één bedingdat je je best zult
doen, om deze weduwenkap niet over
't hoofd te zien, mijn dierbare NEEF
Dit laatste woord sprak ze met bizonderen
nadruk uit.
Het werd door een vreemdsoortigen,
krampachtigen lach van Wilhelm gevolgd,
„Mon Dieu, wat zyn die vrouwen toch
angstig voor haar goeden naamIk ben
vast overtuigd, dat dat zoete, onschuldige
kind uit gindscke pastorie, haren teederen
geestelijken minnaar iets soortgelijks tot
plicht heeft gesteld, opdat zy niet gecom-
promiteerd worde 't Is voorwaar een zeer
aardige comédiede eene is nog weduwe,
en de andere is pasHaHa
Zijn akelige lach klonk my nog in de
ooren toen ik als voortgejaagd wegsnelde,
en schier bewusteloos op een stoel in het
kleine salon neerviel.
„Wat moet ik doen Wat moet ik begin
nen God, myn God, help mij 1" kreunde ik.
„Juffrouw Gretha, waar zit je toch
riep Bergen. „Ik woü je aan tafel geleiden.
Wat is er Zyt ge ziek
„O, volstrekt nietriep ik, en nam den
maatschappijen gesticht,' die het luchtschip-
bedrijf zullen gaan uitoefenen. De Duitsche
regeering heeft zich het recht van voorkoop
voor elk luchtschip bedongen, doch overi
gens zijn de maatschappijen vrij zoowel
binnen, als buitenlands te verkoopen. Al-
luminium is voor deze vaartuigen het meest
gewenschte metaal.
De uitvinding dezer vervoermiddelen zal
in de moderne oorlogvoering een heele
verandering brengen. Engeland bouwde
Dreadnoughts en andere zeekasteelen. Het
dacht zich met zijn reuzenvloot veilig tegen
eiken aanval.
Maar wat, als straks een gansche vloot
van luchtschepen wordt aangemaakt, die
een lawine van bommen en ontplofbare
projecteelen uit het luchtruim op de Engel
sche steden doen neerdalen? Daartegen
helpen geen Dreadnoughts. Geen wonder,
dat de Engelschen vol afgunst de schitte
rende resultaten van Zeppelin vernemen.
De pogingen in hun eigen land met de uit
gevonden luchtschepen zijn nog verre van
gunstig. Waarlijk geen wonder, dat zy den
Duitschen concurent onvriendelijk aanzien!
man, die aandachtig de huizen in die straat
bezag. Een surveilleerend agent komman
deerde hem „Handen omhoog" De vreem
deling liep weg, waarop de agent hem dood
schoot. De ongelukkige was een Duitscher,
die voor zijn zaken de stad bezocht.
Precies zoo gaat het in alle Russische ste
den.
Honderden zuchten in de gevangenisssn.
De leerlingen van een landbouwschool zuch
ten reeds weken in de gevangenis. De
ouders richten een roerend smeekschrift tot
de autoriteiten vergeefs! Reeds zyn twee
der arme kinderen in de gevangenis gestor
ven Als de arme ouders zich vol bitterheid
uitlaten over die gruweldaden, gaan ze naar
Siberië of worden gestraft met knoet of
:alg
Toch heet de rust hersteld in 't rijk van
Vadertje" Czaar Een rust, die den storm
voorafgaat 1
.Voor eenigen tijd ontbond de regeering
van „vadertje" Czaar den Finschen Land
dag. De samenstelling van dien Raad, waarin
de meest vooruitstrevenden verre de meer
derheid hadden, beviel de reactionaere bende
t9 Sint-Petersburg niet. Men hoopte door
nieuwe verkiezingen in het Finsche parle-
medt wel een conservatieve meerderheid te
krygen. Dit is echter niet meegevallen. De
nieuwe Finsche Landdag wijkt slechts weinig
van haar voorgangster af. Er zijn n.l. ge
kozen 76 sociaaldemocraten, 53 oud-Finnen,
30 Zweden, 29 Jong-Finnen, 8 Agrariërs en
vier vertegenwoordigers der Christelijke
Arbeidersparty. Ofschoon de sociaaldemo
craten vier zetels verloren, beteekent dit
geenszins een vooruitgang van de conser
vatieve partijen, die de Russische regeering
aan het bestuur wenschte te zien komen.
De oud-Finnen, de gewenschte partij voor
de reactie, verloor vyf zetels. Die zetels zijn
met de socialistische gewonnen door voor
uitstrevende groepen. Het eenige resultaat
der verkiezingen is dat de anti-Russische
party in den Finschen Landdag sterker is
geworden. De kliek, die „vadertje" Czaar
bedot, zal dit wel niet toegevender tegenover
Finland stemmen. Voor den Finschen Senaat
worden de Senatoren gekozen door de Rus
sische regeering. Daar die heeren oud-Finnen
zyn, kan men zich voorstellen, wat er
terecht zal komen van wetgevenden arbeid
Hoe het nog steeds toegaat in den Rus-
siscben warwinkel bewijzen de volgende
feiten genoegzaam. Te Lodz liepen Maandag
eenige jongelieden langs den weg. Zy wek
ken om eenige reden den argwaan der po
litie op. Zy werden vervolgd, er werd ge
schoten en een zevenjarig meisje werd
in het ouderlijk huis doodgeschoten en een
op straat spelend knaapje ernstig gewond.
In een andere straat wandelde een jonge
mij aangeboden arm. U behoeft mij zoo
angstig niet aan te zienik ben volkomen
gezond, er mankeert my niets
Men zat reeds aan tafel, Ruth naast haren
neef, en Bergen vi s k-vis; Hannah, doods
bleek naast dominee Renner. Wankelend
nam ik mijn plaats naast Bergen in. Toen
ik gezeten was, stond Eberhardt op, keek
mij strak in 't gelaat en maakte een diepe
buiging. Met een spotlach keek hy toen naar
mijn linkertafelbuur Renner, en 'twas my
of ik een dolksteek in 't hart ontving, toen
ik zag, dat hij daarna een blik van ver
standhouding met Ruth wisselde.
'tis mij niet mogelijk te zeggen, hoe de
tijd aan tafel verliep; wèl weet ik dat er
somwijlen veel en op levendigen toon ge
sproken werd, en er een algemeen-strijd
lustige geest heerschte. Vooral Eberhardt
trachtte door zijn satirische antwoorden op
Bergen's verstandige opmerkingen, dezen
en alles in een bespottelijk daglicht te
stellen. Von Bergen bleef echter kalm, en
beantwoordde de smeekende blikken die
Hannah hem voortdurend toewierp, met
een vriendelijken lach. Dominee Renner
sprak byna geen woord, en ik geen enkel;
eindelijk stond vrouwe v. Bendeleben op
en gaf daardoor het teeken, dat het souper
geëindigd was.
Hannah nam my ter zijde en fluisterde
„Ik smeek je, Gretha, houd wat wy gehoord
Binnenland.
Veltman ontvlucht I
Men meldt ons uit Medemblik, dat de
beruchte Veltman, die in 1900 wegeDS po
ging tot moord door de Amsterdamsche
rechtbank veroordeeld was tot 14 jaar ge
vangenisstraf, in den afgeloopen nacht uit
het krankzinnigengesticht aldaar is ont-
ontvlucht.
Gelijk men zich zal herinneren, had Velt
man in 1900 met een Yriend op de Brou
wersgracht getracht den brigadier Van
Stralen van het leven te berooven. Hy werd
daarop tot 14 jaar gevangenisstraf veroor
deeld. Doch in de strafgevangenis hield hy
zich krankzinnig, zoodat men hem opzond
naar bet krankzinnigengesticht te Medem
blik. In deze inrichting had Veltman, be
halve nu en dan een vlaag, zich vry rustig
gehouden. Oogenschynlijk leek hy een suffe
in zijn geestvermogens gekrenkte man,
die het den bewakers niet lastig maakte en
dus weinig toezicht noodig had. Thans blijkt,
dat Veltman allen te slim af geweest is.
In den nacht van Zondag op Maandag heeft
hij weten te ontsnappen. Hy is ontvlucht
door een venster en klom verder over het
hek. Eerst in den morgen werd zyn ver
dwijning bemerkt.
Men vermoedt, dat bij naar België de wijk
heeft genomen, daartoe geholpen door vrien
den, die van zyn plannen op de hoogte
waren. Tel.
Een 83-jarig inwoner van Arnhem neemt
les in 't wielrijden.
Een vergeten menschenredder
Men schrijft uit Terschelling aan L. en V.:
De oude menschenredder Hendrik De
Haan, thans gebrekkig en behoeftig gewor
den, ontving onlangs een brief niet een post
wissel, groot f 12,68, door den heer Boon,
uitgever van De Prins, hem toegezonden,
hebben, voor elkeen geheim Wat scheelt
Eberhardt toch vroeg ze aan haar man,
die zich bij ons voegde.
„Och kind, by is reeds geruimen tyd zoo
onverdraagzaam en opgewonden: ik dacht
dat je dat óók wel zoudt hebben opge
merkt. Er is niet meer met hem te
converseeren; de Hemel mag weten, welk
geheim verdriet hy met zich ronddraagt
Ik nam zoo spoedig mogelijk afscheid,
ik moest alleen zijn met myn smart!
„Kyk, dan wenkt den heer Renner im
mers een ridderlijke plicht!" lachte Ruth,
die gereed stond, zeker omdat Wilhelm
zich, na een harer dubbelzinnige gezegden,
driftig verwijderd had, naar hare ver
trekken te gaan. „Men kan dien donkeren,
eenzamen weg immers niet alléén gaan
't Spy't mij zeer, de juffrouw niet te kun
nen vergezellen," zeide dominee op koelen
toon, „ik moet nog een zieke, in 't andere
gedeelte van het dorp bezoeken."
„Ik ben niet bevreesd alleen te gaan,"
antwoordde ik, en ging door Ruth gevolgd
door de zaal. Op het portaal stonden we
tegenover elkander, en nu was de lach van
haar gelaat verdwenen.
„Misschien zou een andere begeleiding
aangenamer zijn," siste zy my toe. „Ma
demoiselle zou haren arm wellicht liever
in dien van den mooien luitenant leggen
Nog geheel de prinses van vroeger, die zich
