3
Tweede Blad
iCHE COURANT
LUK LEVEN
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
FEUILLETON
Het verborgen rijk.
BINNENLAND
VAN HIER EN DAAR
ONTSPANNINGSLECTUUR
de bevonden zich pp heï
milderden personen, hoofd-'
sleden, kennissen en. -club*
bereidden dear reizigers
it vangst. Doek buiten het
duizenden memscken.
van het Nederlaandsche elf-
in kwamen; wsas hier de
gelijk aan die op het per
sei der toeschouwers juioh'-
toe, idoeh een ander déél,
Kt en joelde. Een «ogenblik
sthallers terug en verlieten
auW niet.
e inmiddels gewaarschuwd
met zacht en drang de me
nden. Lagendiaal, die door
werd afgehaald, kon zijn
sn nadat de politie-,agen*
met den gummistok, teem
|.uto hadden gekaand; ook
ten nadien een taxi kerei-
Sukkel en Coï
|en wij medegedeeld dat dia
Soester Bankveremiiging
Co. gearresteerd iZ We-
za.ken. Thans is gebleken
Ivan f 15.000 zoek is, ver
hen zijn hierbij gedupeerd.
Iroegte in de Ver. Staten.
(te Londen ontvangen be-
juigton, bestaat in de Ver.
Itengevolge van de drffl0|g-
]tid van een ernstige ramp.
en-West stijgt de thermo-
fentl. In enkele planteen
llowa is reeds een tempera-
|a,den C. gemeten.
noig gemeld:
Ier het de komende tien -
Ijgenen, zullen de staten
Illinois, Indiana en Ohio
van hun normalen oogst
Igen.
Jen echter geheel uit, dan
Itien andere staten een mis-
lkben. De koeren zijin reads
Ichting om de productie in
1 itheven.
list arisch kasteel ingestort,
lag is het historisdlije
hertogen van Havre, ge
ld. van Bergen in
|dat uit de Middeleeu(w|em,
sedert langen tijd b-ouw-
lé-o-nd.
geledien reieds stortte ©en
let khsteel in.
Ipostvliegtuig neergestort.
3 bij Croydon een Era-nsch'
Inlaag gestort, nadat het
ln van de masten van da
lm het vliegveld w'as ge-
startte naar Frankrijk.
mecaniciën werden bij het
ongeval v(a,n liet Eransdhje
brdt nader gemeld, dat hij
luiz'en Werden beschadigd
met de hierin stuamd|9
Irden vernield.
|ricrij blijf dc vergoeding
Oorlogsschade.
uit Parijs
voor de vaststelling van
Ike te Mulhouse door den
In, is- gisteren in de kamer
liter van instrufcltie ge-
loelet heeft liooge sdh|adi&-
lloen uitbetalen ,aan eige-
den en grond, die nooit;
hebben geleden., Dlezje
f.ii tezgmteii 'verscheidleple
|eiij iwielke Boelet Vermoe-
ehadel-oiassgestelden" heeft'
is laia-n Tiet licht gekio-
een van de schadelaoa-
tderzjoeik iwlas ingeheid, of
lalde geld «wik' Werkelijk
het herstellen van de door
eric'hte slchade; het ibleek
gendolml.men in 't geheel
leden.
|JST van 3—7 Juni.
|üs van Zondag onder Oct.
Gloria, ,2e geb'. Öctaialf,
Kerstmisi
Mis Octaaf H. Sacra*
J 2e gek. H. PrjancÖcujsl.
iKerstmis.
dis Octaaf H, Sacrament,
JConcede, 3 Kerk toli P3aus.
Mis Octaaf H, Sacra-
I Norbertus, Credo. Praefl.
Ig, Mis Oct. H. Sacra-
Jraef. Kerstmis.
|Mis H. Hart v. Jezus,
Sagen Praefatie.
Mis H. Bonifacius, Bis-
5 Juni, Gloria, 2e gteb.
Hi. Primus en Felicia,-
Credo,.
GOES.
Maria Magdalena.j
Jreiking H. Communie om
de Vroegmis en ,9 uiur,
J-oeg-, tien uur de Hoqg-
vaor de kerk. 2 uur
ji-ur voorgeschreven plecih-
IK. Sacrament, met vooir-
Itie, half vijf Maria-Con-
afd. jongere meisjes, 5
■slechts één H. Mis om 7
uur Gomlmunieiuitreiiiking.
ndere avonden deze week'
fan het H. Sacrament.
av. 8 uur Maria-Congre-
I groot ere jongens.
Nam. vanaf vier uur
i 7 uiur Marialof met
V Het gereformeerde hifje of
immoreele dwang.
Dézer dagen kracht „VioUkpondenwiJs
het roerige orgaan- van de paladijnen der
Openbare school een vei'hapl fiver het
„gereformeerde hitje.' D|e geschiedenis
speelde te Klapelle en lei' 'wérd in verteld,
dat flian 'n leurder een hitje was ye»
strekt (laar GerefpwiieeH'lde broeder», op
Vfiorwlaprde dat do ma» rijlu kinderen van
de openbare school natal en plaatste pip
da „gei-elloiiimeende", unlethét voor-dc-
hand-liggende doeldat een leerkracht, die
in gevaar wits, dloRE dez'e olmikaojverij1 be
houden kon .blijiveni,
Hbéwtel het leugenachtige in deaei his
torie voor het pipBchc|p|p'eii lag (alles is
inmiddels Weerlegd), werd z'j met geur
en lsleur overgenomen iloior de liberale
.Middelburgsdhe Courant", ter illustra
tie van de snoodheid der b:ij|zbndere-school-
vöorstanderaj
Nu mbet talen a(a|u die rijde erg voor
zichtig zijn mlet het etaleer'en v;am ziulke
Zaken, 'want vroeger hebben de literal©
bestuurders nooit anders gedaan dan door
xniidlclel van ^ajteiieieleiii diwiatng! iimjmloreel'eiv
steun verschaiflfcn ,a|a;n de openbare school.
Het meest, - ingero est e en tevens erger
lijkste gebruik WHS wel, (Ijlt het Burger
lijk' Aiaribesituiur alleen bedecling Wens'chto
te geven qpin oiudiers, die hun jeugdigh
kinderen aftu d» ofpeiihare school toever-
tnoiulwldeu. Een r,ustig; .denker als pater
Va,u Gestel sdlu'eel'l destijide:
„Bieeds lang! hffld ik| va,» vrienden ver-
noBttten. dut OiPI die (wfjbse de bedeeldbi ge-
noodizhak't iwiarden, hunne ldiudercm vian da
christelijke school '.wlegt te neme». Maar
de geheele hardMd v;an <fit dwarigmiddel
heb ik eerst besci'lt sedert te Jtpittea-Haaii
in den gemeenteraad en in de ftagbladvn
een vinnige ptoleinjek' jaarover' is gevoerd.
Ofschoon weinig tijd beschikbaar heb
bende, febn ik luiet langer den i^niUanig
van mijn gevoel weerstaanik, heb de
pen opgevat ,oan nogmaals te schrijven
VKjfoi' de vrijheid van ondeiWlijö, nu ook
voou' 't recht dear |m|ij .iz(0(0| idierjbjajjrte armten.'i
Jn het j,oiiigSte nuimimler va,n het „Kathj.
iSlchiooJibestuiur" haalt dhr, E- de Köcfc
de hierbij aansluitende historische her
innering pp:
Iedere G emeeuleraad hiecnde a,a,n ar
tikel VII 24 dei' arm'eniwct van 1854
een interpretatie te mtagen geven, vvlaar-
doior de gewetensdwang opi de pruilen niet
alleen geoorloofd, im|aia,r ook' goed en bil-
liijjkj Iwmd. (D|it artikel imluïers bepa,alde;
dut de biu'gerlijke aUmlbestureai het 'recht
hadden olm: „ftan ,het verleeneii van on
derstand voarw!'i|ü i'den te verbinden niet
strijdig met de Wet, de openbare orde
all gpode zeden." Welnu, zbioi redeneerde
mlen op vele plaatsen, |w»ar de liberalen
het bewind voerden, dan stellen wij! als
vfiohwlaprde „dal. liet sdhaolgaan van kin
deren uit huisgezinnen, die eenigen ander-
stand genieten, op de pumlenscholeii pn
bcjwiUUi'scliolen voor ,ui'm|eii verplichtend
is. en dut in het algamleen het ontvangen
van onderwijs voor behoeftigen zooveel
mogelijk Wordt opiengesteld". (Artikel 31,
Rhtterdamlsche Verordening,). D|e reducltie,
van dit artikel lapt het vraagstuk1- van
qpembapr of, Wijzjouder 'pndeuw'ijfe onppn-
geroerd, zoodutopgenschijnljjjlf gOen spe
ciale voorkeur blijkt. Men zorgde eehtgi'
voor een achterdeurtje, door jn het regle-
mle-n, tvbor het burgerlijk; aiflnibfestuiiwi uit-
drulklkelijk1, bijl artikel 9, te ibepplen, dat:
Jk|i;iiideren uit gezinnen, die onderstand
genieten, op stadsscholen Inipeten gPPin,
votoi' Zoover ziij| ikip-rtoe in de teruten
Vallen'." i
Hier dus geen dubbelzinnigheid mieer,
hier ianjporatief aa» do vei'lecning va.ii
onderstand de uitlevering van kinderzie
len verbonden, hier de practijk' van den
iblrppdlkiorf in -^ijln aifzSchteffijlksten vü.rm|
hier in iwiaarheid eon geesteLijkte chantage
opl de ecoiKMiiisch-weertoozeiu
Al Spoedig kregen verschillende ge
meenteraden feil» kritiek te hoorem .op
deze met alle liberaliteit spRttendte' a,an-
rau'ding der Groindlwet, die vrijheid v,an
onderwlijb edliende. D|e eenstlei oveiwinning
werd in -den Haag behapld ïn het jaar
1863, negen japr dusi aai de invoering
der pumleinlwlet. Hier ,w|as het de sia]nïen-
werking vian het Hpo'fdbestuiix der St.-
Vincientiusvereeirigiiig oiet den Kterklerapd
der Nederduiische Hierviormlde gaine,ent®,
Wpprdoiar een sutóetes werd bereikt. Men
vroeg ;apa den Gameent,era|a,d o,ntheflffing
van de verplichting voor bedeelden om
hum kinderen naar de openbare school
te iz'enden, hij; aanwezigheid van gembeds-
53
e k'ekea en kondean een q0|Ofein!blik
niets onderscheiden dqor den zilveren
.olans. welke ons verblindide. Tfoien eöhter
onze lOio^en era,aai ^ewloomi 'W|a.ren, zaïgjein
wij. da,t ide klist voior ©en gedeelta was ge
vuld met ongeslepen diamantair, meest, Van
belangrijke afmeting. Ik 'bukte en mam
er ©enige op. Ja,, er was geen twijlfel p,an,
liet w&S het zeepadh]tige gevoel, *diaih Me*
bedriegen kon. Ik' hijgde toen ik ze Èet
vallen. ,,Wij! zijn do rijhlste maoilnen
van de lieele wereld", zei ik. „Momta
Christo wffls, bijl ons vergeleken, een kwa
jongen. We zullen de markt overstróp;-
men met diamanten". ,,'t Is m;a,ar de
k'wastie om z© daiar te krijgen", zei sar
Henry. i I I i
Wij stonden stil met bleeke gezichten
keken elkaar ,aa,n, do lamp inr het
®l|Hen en de glimmiende steeinen betnecljem
®us> alsjOif wij, samenzweerders w|aren, ige-
lee<l cm een misdaad te d'oen, iuplaats
vau> zonals wij dachten, de rijikiste man
nen op aarde.
•'ll' hu-, hu,!" 'grinnikte d© au|de Ga-
achter ions en ze fladderde rand gis
§en vampierachtige vleermuis, ^Diuur zijn
bazlwlai'en. Men stelde voor de verplich
ting in zooverre te handhaven, diat ook
het bezoeken Van een bijlzlonder© school
vbldoemdo zo,u zijn. Aanvankelijk Zag het
er niet na,ar uit^ dat de Gemeenteraad aan
het Verzbeik gehopr sfai ugeven. En iwterife-
lijlk, het wei d dan oolk in eerste instantie
ai''ge,w©z,en. Nu taoik men de stoute schoe
nen aan, vroeg ia,an den toenimaligein mi
nister Thorbecike om, interventie en ver-
nietigimgvan het gemeentei'iagid's'besluit".
'D|a,t 'wos heel gped gezien, imlm'ers Thar-
berfke izelil was de geestelijke; vader d©r
apm(csni1wlet, Mj' kon du© beter dan wie
ook ;wieteni, wlat de wetgever oorsipiipiuke-
Lijjk met artikel 24 bedoeld©. Hiet yut-
Wbard was merkwiaiaa-dig en pleit ztoinder
tjwlijiflel vlooi' d© ruimheid van dozen stants-
mlaai,. Hijl verklaarde: ,',dat hiijl ,jiiet tus-
schen, beide 'wieaischte te treden, na,ar
aiapleiding va,n art. 24 der armtenjwet,
mlaUii' desniettegeaist]aa,nde a,an het Ann'-
best.uuii' (burgerlijk) had doen, Wleton, d,a,t
de ©isch, ota kinderen vnn hen ,die. onder
stand ontvangen, n|a,a,r school te zlejiideoi',
e©n schoolpligtighekl, en Wiel aan een be
paalde school invoert, hij de 'wiet niet be
kend" (was). Men weet, dat in 't. alge
meen, de schoolplicht va n veel Interen
datum' is, dat hienolni1 reeds de Geim'eente-
i-aden in strijd Iwlaren unlet de GraudweN
Maar Thorbedkl© ging nog verder en veta-
klaiardo het optreden der biurgclnlijkc ariir-
besturen ouoimlwonden vpicr: „een dwang,
die, vooral als de ouders litan een, andere,
evemZeoi' goed ingerichte School de volui'-
keur geven, met dan jnlildon geest onzler
vjeajondeningen niet strookt, en den druk
dier bedeeling qaodetoi yerijwliren klan'V
Het liberale, gedoe (wlerd duis dloar den
gpQotlmleester gedesavoueerd, ;e;n iwlijlseLijpi
gaif de HJaiagsöhe Gemeenteraad n,a "deute
bedakto afstraffing da,n poli toe, m'aar
overal elders handhaafde mien ihiet, en 't
kwstte jaren van strijd ver recht en jjedo
Zegevierden tol]), de ouderdrullvkinig^jilracitij;-
'kfem der liberale puiiariteitenp
Het. Zou daowDv verstandiger Zijn in die
ki'inglen als irnlon jgei'ëfonn'oefdo hitjes'1
iiMiar rustig grazen liet dpi de plek 'wlnar
Boosaardige fantasie hen iieerz'et.
Z,ES;B|Ei NlE(D'EiKiLAN,DiS|GH|Ei
KA THO LIEKEiNB'IAG.
ElIe stellingen der spjrekhrs «ver
het algemeen «uder'ivlci'li!: „Het
Gezag."
„Het 'ge'Zag in Zijn lalgelnteene as
pecten, hesthoiilwld"' door pirolf. d'r.
E. Vrodm BLIJ'.
in de velerlei 'debatten, gevoerd aan-
gaande de theoretische en 'practisdhe
vraagstuliken inZalk© „geizag", blijkt do
diepste grond van misverstanden giele.-
gen te zijn in een te klort aan vooraf
gaande wlijsgeeriige bezinning.
Op de vraag nnur aorspirong, bevoegd
heid, .uitoefeming van en houding te
genover liet. gezag kan wel nauwelijks
een bevredigend antwoord verhfiojpt wor
den, tenzij- van te voren de verschillend©
aspecten, waaronder het woord „gezag"
gebruikt wiordt, aan een nauwkeurige be
schouwing onderworpen worden. Anders
doet zich voor het ideëel© ga-zag van
.-Wetten pn nartnten, anders liet persoons-
gczlag, anders het gezag vian persman, over
persoon, .weer anders het gaz|ag v;a,n den
leider ofl bestuurder in, vereenigingpn, ©1'
Van den gaz|agisd'r,a|ger in gamieeiischalppien.
Het belang yan. liet precisoeren der be
grippen en vragen piapjgaand'e wsjptrolnjg
en, bevioegdhaid van het gaZag zal izdch
van. Zelf redhtv|ajaidïgeai i,u de jrraötistóh©
cblnclu'sies, wtelke, zlooiwcl voor dan ge
zagsdrager als vioioi' lien die onder gezag
staan, getrokken kruinen jwbrden.
„Het gezlag in de Iverk" door
kknunnik dekbn dr. G. van Nooi't.
Christus heeft naai, ziijne Iverk' beinalve
do Wlijdingsimac'ht, die hier buiten be
spreking hlijlft, de Bcstuiui'slmlaChl gegeven.
DleiZe otalvUt, liet Leergqaag, en het Be-
sjtuiursgezag (in engeren z'in)^
I. Hét Leergeztaig beheerscht ons ,ge-
looven en 'is in ,z;ij!n hoogste uitingen
cinifeilbap-r., i, i
Het strekt .zich uit a,. tot alle waar
heden, die in 3e Christelijke Openbaring
'beigrepieai zijln, en Ib. tot al Zulke leer
stellingen, die niet betwijfeld (kunnen wor
den. zlondor dat de geopenbaarde wtaar-
heid zelve in govapr 'klolmt. Niet ech
ter tot gfidédienstigp waarheden olfl 'feiten,
die noch in de Apiostoliséhe Overlevering
bevat iziljn, uoéh daamée op de hoven
.aailigeduide wjijze samenhangen'.
Alleen 'Zij1, die met de volheid va,n het
Ue prachtige steenen, waarvan ge zooveel
houdt blanke mannen, zfioveel ,als ge wilt,
neemt ze, laat ze door ui\V vinigers glijden,
eet ze op, liee, heel drinkt 'ze;, Sua, ha!"
Oj» dat '«ogenblik1 vond ik dat er zoo
iets belachelijks -w'as in het denkbeeld om
diamanten te eten ein te drinklein, dat ik
luidkeels begon te lachen, ©en voiorbeald
dat 'door de anderen werd gevolgd zond-er
te weten waarom. Da,ar stonden 'wij «h
lachten over po «teenen ,-wielka d!a .oinze
waren, die duizenden jaren geladen ge
vonden -waren doior de delvers in het gr,oo-
te liol daargiiuds en v,ao.r ©na .verzameld
tloo.r Saioiniio's 'mannen van over de zee
en wier naman geschreven waren in d»
Was op het deksel ,-dat bijnA geheel ver
gaan wias.
Salomioi had do 'steenen- nouit gekfegein.,
noen j-iavid, noieh Da SiLvestra,. much
iemand anders. Wij hadden ze gekregen;
daar voor ons waren millioeneji ponden
aan diamanten en duizenden aan gtomd en
ivaoJ'. er alleen maiar oj> wiachtende om
meegenomen te worden.
Plotseling bedaarde onze vlaag eu hiel
den wij op met lachen. Opent de an
dere kisten", Sehreeuiwido Gagpol. „Er zijn
er zeker nog meer in. Verzadigt u, blanke
heeren! Ba! ha. Verzladigt u."
Aldus aangemoedigd', gingen wij a.an
het werk, om de steenen deksala van de
twee andere kisten op te lichten; aamVan-
Leergeaag bekleed zlijin, kunnen ©nfleil-
bare .uitspraken geven. Ziji doen dit slechts
Wtauieer zij' hun lioogiste ge^ag teil vollo
'geba'uikeii. Een onfeilbare leei-uitepjnaalk
eischt volstrekte en onherroepelijk® in-
stelmlminig, Leeruitspraken, die niet van
het howgste gezlag pitgaaai, of! waarbij
dit geziag, niet met rijn volle géwicht
optreedt, zlijn uiteraard herzlian'baiaa'l, dus
in- zekeren ain voorlooljilig, Tegenover dezte
past ,als regel innerlijke insternlmiiug, die
echter altijd een, zekér voorbehoud to,e-
laat... 1
Aan het Loargezlag .dar Kerk "zlijin ïiiet
alleen hare leden, maar alle menschen
©wl'eilwlorpedii. f 1
II. Het Bestuursgezlag (in engeren zin)
boheers'cht moe handelengeen jenklel zlijner
uijdugan 'is (rec'htstreekls) om'ftjlbaiur.
Ondei|wi0,ï-pen :aan dit Gozag zlijin .al
leen de gedioldjiten, maar oolk «,lle ge-
dloopteai. I
Binnen de grenzen va» lm» rechts
gebied hebben (1e kerkelijlku geizagsdra-
,gers recht op gahoorZaata|h(eid, wkarneer
'rij bindend, op volgzaamheid, wlaatnocr
zij slechts- leidend optreden.
Alle aangelegenheden, die uiteraard tot
het gebied van den gtyisd'ienst olll de zede
lijkheid beboeren, fcja» faet k'erk'elïjlk geza,g
zelf regelen. Alle Zuiver paiotf|a,ne apui-
gelegeahede» vallen buiten hjet kerkelijk
rechtsgebied. In dingen, die uiteraard
profaan Eiijn, miaar bSj| wielké feitelijk
godsdienst of zédelijiklicM innerlijk be
trokken züj'n, klan do Kérld niet Zelf-rege
lend optreden, maar zlijl 'kia,n -wiel hare
onderdanen vérplichten -deze mlaterite Zao
te regelen, dal de belangen vain gad'sldienist
en zedelijkheid veilig gesteld wlerd-en,
Het kei'kelijild gez'ag behoeft geen halt
te houden en Tnlag.niet altijd halt hpudeii
voor het (dwalende) geweten van een
omderliioorigöi i I'll
Ongiepaste critiék' ondermijnt het k'erüte-
lijik gezag, eu mloet daaxoinil veitaleden
Wérden.
„Het gezag in, den Staat" door
pnoïl m'r. E'. Wl. K'amplhuisen.
D© grenzen van het staatsgezag wor
den bejaaald diofir het doel v,an den staat
en dooi' de rechten van het individu en
vayi gem'eanschajpen imet een s|p|ecift©k'
eigen doel als gezin en kérk. Die gehoor-
zaamiheid'Splicht der onderdanen is da,n
ook binnen die grenz'en pmbeperkt, maar
gaa,t niet verder. Soms zal zelfe onge-
hKjqrz'aamheid j,licht zijn. D'e verhouding
vup Iverk en Staiat.
©e huidige crisis van het gtozlag en
lva(ar .oöi'Zajk'eii.. B,echten en plidhiteai van
regeerders en ge,r©ge|('Wdeu, ©n die op'losising
der ten. onrechte 'besta,ande tegenstelling.
„Gezag in het gezin", dfior A.;Ci
de Bruijn, lid der Eerste Kamer
en voorzitter van het BI.-K JWerk-
liedénverbond'.
t Ivan het gezin, aaoals Peter Lip,pert
het aanduidt, worden aiungémei'kt als de
eerste getaeenscliap; de eerste, oofc' omda,t
de 'mensch bij; Zijln klonnlst üi de wéreld,
daarmede het eerst kennis luilaktJe ge
meenschap, 'waarin hij gebbren werd, waa,r
in, 'liij geboren Werd, waarin hem de
eerste genade van rijin bestaan gesöhwnlilein
wérd i V
het gezag (in hot gezin) dient te .wlor-
den verstaan als een natuurlijk1, autoritair
recht (een recht, dat vioor hen tevona
plicht is) der ouders oiml te leiden en te
gebieden en olm! gehoorzaamd te 'wérden.
II. Z|Qo|w'el de onschatbare cultureelc,
zledelijk'e en sociale .wfaiarden van het
gezin, als het vlaai' het 'individuele- en
gümeenschapisleven oawntbeerlijk' geizlag,
hebben in het algeméén veelal Zeer ernstig
geleden tengevolge van valsöhe'leerstels'ela
en van made daardoor ve»»|Mte'kt© sociale
wiamverhoudingoii, terwijl ,a,nderrij]ds tegen
over brutale 'bestrijlders een tekcjrt aan
zlelf'belwlustheid en'aan consequent, vrij
moedig belijden en verdedigen door een
groot aantal Katholieken er toi© heeft
bijgedragen, (lat de leer der Katholiek©
Iverk betröf!f!enide gez'iii <311 /^teiziaig; niet
Weinig in het gedrang is gekbmlen°
III. Dé graate wlaarde van voortduren
de, stelselmatige, gedegen ên ploipulaii»,
pt/ineipieel0 leering en vooirlidhting om
trent gezin ©n gezpg stellig erkennend©,
Waarbij' de gevestigde saciale organisaties
belangrijke diensten kjumnen. ibelwlijl'e», m|o!at
thans, allereerst diopr heil, die Ji^st öerst
^1 het méést veramtWIoardelifk' izljln „voor
alles", old'us Z-. 'Hloiogwl. Excellentie, Mgr.
Pu Hio!p!m(a:iis, in Zijai ^iam ^ozin en geiiaajg
gaWijdéi Vastenbrief' va» 1932, „er naar
gestreef dlwiorden, dat in de biurgerlijlkje
mjaiatschapiplij! dtuSdaniga eéofnomische en
sociale toestanden Wérden 'geschapen, dat
alle huisvaders, qaofwlel voor zichzélf, als
vlooi' vrouiwl en kinderen, overcenkGmlstig,
kelijk niet zonder ©en gevoel Vainv'heilig-
sohennis, verbraken wij de ztegéls, welke
ze bevestigden.
Hoezee! Ze wlaren vol, vol tot den top;
althans de tweede was het; geen «-ngeluk1-
kige inbrekende Dia Sdlvestra hadi daaruit
een .gcdtenvel gevuld. 'Wtat den deirda be-
trelt, deze was sleehts voor een vierde ge
deelte vol, maar het wiaren alle uitge
zochte .steenen niet minder dan twiee-cm-
twintig karaat en so-iiimige Zao, groot als.
een duivenei. E,e.n .goed -deol va.n deze
groote stésnen -echter w'aren oeiit Weinig
geel.
Wat ivij echter niet zagen, -wiais de ver
schrikkelijke kwaadaardige blik, welken
de oude Gagioiol ,op ons' wierp, toen ze
kroop, kroop ,als een slang uit de seha,t-
ka-mer en door de -gang naar de» rots,
Hoiort! Kreet op kreet kamt langs het
géwoltde pad. Het is Foulat:^j stem.
,,Gh', Bouigwian-help, ihelpt <le ©teen
valt!" „Ga weg dan meisje, ga weg!"
„Help, help; zij heeft mij gestoken!"
Wij vliegen naar de g,a,nLg «n dit is het,
wat het Jicht van do la;mp onis te aan
schouwen .geeft,. De rotsideur sluit zich
langzaam; ze ia geen drie voet van dear
vloer. Daarbij; wlorstelt F.oulata met G,a-
gool. Het bloed van de eerste vloeit langs
haar kiknie, maar toch Ihlauidt Ih-et dappere
meisje de liekls vast, die veeht' als ©en
wilao kat. Ah! Ze is vrij! Pptulata Valt
rang of Stand, de noodzakelijke levens
behoeften kunnen verdienen éu verki-ij-
gen, 'wiaut de arbeider heeft recht op
zij» loon."'
„Gezlag in de pindernemling en be
drijf1" dioior ptno'dl. H'. A. Ivaag1.
Karakter en doel Van het gezag in
de onderneming. Oaréprong- van dit ge-
izag bij- lacaiContralét en mlaiatdclhapsooln-
tract. Drager van het gezlag onderneirictt.
en/df eigenaar viain de praductiemid-delen
Gezlag in de ©ndei'iifflnling en tn'edezBglging-
sdhalp. Grenz'en Via,n het gezajg van den
o|nidern;eim!er. I i
Kpraikter, oorsprong en doel van het
gezlag in het; georganiseerde b'edrijf met
namte in de bedrijlfsChap. Taak
van de Staatsioiverheid in betrekking tot
ordening en coördinatie;:
Joseph Haydn.
1809 31 Mei 1934.1 i
Het Iwtas Dbiiiderdag 125 jaar geleden
dat de componist Joseph Bjaydn werd
geboren in het Oostienrijlk'soh dfii'pje
Bohi-au, gelegen ju liet Bui'genland op de
OostenrijkschHongaarsého grens. Hüjl,
die later ©cn der grootmeesters van de
klassieke muizidk Zau 'wlcu'dcnj had een
harde jeugd. Hijl w|as de oudste van 15
kinderen; zij-n vader 'w|as Wqgenin(a|k:ei'
en begrijpetijikeilwijzie heorschts er dus
geen weelde in het guz'in. Dé oiuda Hayd'n
deed veel aan minziek'. Hijl had een goéde
tenorstem en speelde orgel. Hjjl bénéfende
het harpslpel, w[aarb'ij| izlijln eclli(tgenio;ate hem
met h-uar 'wielluidende stdnf begefcildde.'
.Voor den kleine Joseph m'et zijln buiten-
gelwioion muzikaal gevoel en ge)ieigen wa
ren die mliiiZiekLuiurtjes een groot genot
en al spoedig begon hij'; met zfijfri moeder
mede te zingen. Ij»» Jpseph vijlf ja-ar
oud 'was, k'wam een neéf van 'viaider
Haydn, die schoolmeester te H|ainburg'
was ©n ook' een groot mluzfekliefliehlbor,
de familie te Biohra.u eens beZaeklein. Dés
avonds werd er voor den gast. geni'iisiccei'd
die tot -zijn verwondering bemerkte, dat
Joseph met buitengewlane juistheid de
maat, sloeg. Hiji stelde de familie voor
den jongen mee napr Haiinshur-g te ne
men, Waar hij hém' een gloed© opvoeding
-wilde g'even. Vader -en moedor Hiay'dn
namen dit aapbod aan .en Zooi ging de
ö'-jiarige k;n;aa,p mét zijn Dfiml toi-ee naar
Hamsburg. i i v I I j.
,Te Hainsburg k'reeig hij; behalve (het
gewone schoolonderricht aak*rijm eerste
muzieklessen pn Veeds spoedig .hasjpael-de
Joseph Hayiln de viool en eenig,e an
dere instrumenten. Qtafetreekls 1740 kwalmi
de benoemde kapelmeester van. de St.
Stephan dom! uit Weenen, George Béut-
ter, te Hainsburg. Déze wias op zoek naar
geschikte kindérstemlmen voor rijn be
noemd knapenkoor 'en toen hij' deu jicm-
gen Haydn .boord» -zingen, werd hij ge-
troffen dooi' de piistheid en zdiverheid
van zijn Zang. Bieutter beslaat den veel-
belovenden knapp mede te nelmte-n na;ar
Weenen, waar hij al spoedig in het khar
penkRor van de St. Stéphapskerik1 een
Vfioraanstaando plaats innam!, wegens Zijn
hijlzonder mooie, heldere sopraan. Tijdens
zijn verblijf te Weenen />peniba;arde zich
zijn talent voor coimipomeeren. Bleeds op
li-jiarigen leeftijd schiep Wij een 16-
steonimige cRmljiasdtio.
In 1745 klwlaml Haydn's jengpr broertje.
Michael, die later eveneens een beidend
componist is ge'wiorden, nis kloiorknaaip' bij'
Bieutter in huis en Joseph Werd' opge
dragen hem in den z'angl.ta ondefwifzani,
Toen Joseph in de jaren der stömjwis!-
seling kwam', werd' hijl in Jiet koor on-
bruikbaar en -zonder zich a;f te vragen,
'w'at er dan van den jongen moest wordm,
ontsloeg Beutter ham). Joseph Haydn
maakte toen [nioeilijke lijfden door, Hoéwcl
Bieutter indertijd te Hainsburg had be-
lldofkl den Ijjiapp te ptnderrichten in de
theorie en compositieleer, was hij! zJijh
belofte 'zeer slecht nagekomen.
Haydn ha,d noiait geregeld theoretisdli
mlulzielklrunideiVlijs genoten, zaadat hij prac-
tisch gesproken amtodidalot iwia-s. Een
vriend van Haydn, den tenorzanger Spam-
gler, nam' heiml eenigen tij|d bijl Zic'h in
hujs. Haydn voorzag door het geven
van m-uziekonderricht en door mede te
spelen in verschillende orkesten, in zlijn
levensonderhoudZijin vifij'en tijd bijnutte
hiij' voior het studeeren en Camponeoién.
Zijn bestaan 'blééf even'wél zeier a,nmbe-
dig, totdat liij' het geluk' Jijad in kennis- te
kproen met een adellijke da|me, aan jwie
hij zang- en yta-nolessen mjocht gevent
Hierdoor klwiam hij' in contact m'et Piopo-ra,
den beroemden Italiapmschen zénger, die
en Gagoiol werpt rich op den gr-oral om
als een slang te 'kruipen moiar de opening
van den neerdalaniden st©en. Zij is er ou
de i' aoh hemel! Te laat, te laat! Dé
steen klemt haar en Zij gilt in döadlsain'gjst.
Naar heneden, naar baned-en kiqmt de stern
ia al zijn zwaarte, haar oud liöhaam tegen
don rotst,chtigen vloer .aamdrulkkemid. Gil
op gil, Zopials wij' nooit holorden, daarna
een Innig geklra|ak en de deur Was gieslo-tein.
Alles iwas gebeurd in enkele Sedo-ndan.
Wij keerden -daarop n|a,ar Emuilatiai teruig.
Hot arme meisje wias in het lichaa-m ge
stoken en ik zag-, dat -ze niet l'aai'g meer
kjlio-n leven. „Ach Bloiulgtwan, ik sterf!
kreunde het sichoone scihiepsel. „Ze kropp
er uit; ik' Zag; haar eerst n-iet, ik' was zlaq
duizelig en toen begloin de deur te val
len; daarna, kwam zo terug en k'eeik Idé
gang jn. Toen -begreep ik hot, ik' stneld©
op haai' toe en greep blaar en zijl stak' mïjl.
ik' -sterf Bougiwa.n." „Arm jneisj'e! a-mn
meisje!" riep Good in wlanliio|Oip uit' en
daar hij niets anders voor baar kfotn do'cai,
viel hij voor baar neea- en Hulstte baar.
„Bougwau", zei ize na eem pa|u|zé, „is Ma-
euniazalin daar Het iwéndt z(o|o, donikor,
ik' kan niet zien." „Hier bén ilk' -Ko»!-
lata." „Mjacuimazahn, wilt ga vaar mij
spreken, ik bid hot u. Bauglwlan kaai mij
niet verstaan en Voor ik de kluistermisl inlga
zou ilk' graag -een wlqord tot hem- spreken."
„Zeg. het maar Eoulata, ik( Zal het
Haydn als begeleider voior zijn zangles
sen engageerde- Bijl Pfiporh, Jeerdto hij
allerlei 'bekende fïgjiren 'uit de Wlepn-
sche rtiiuziekwereld kennen en leerde hij
zeer veel, ,al werd hij; dan «okl menigmaal
als een knecht behandeld.
In 1755 componeerde Haydn zijn eerste
strijkkwartet, dat spoedig door mag 17
andere werd gevolgd. Langzamerhand be
gon Haydn naami te mlaken en al spoe
dig kiwam ide periode, welke het groot
ste gedeelte van rijn verder leven hééft
gevuld. Haydn kreeg gaandeweg z'eeï
veel leerlingen, onder iwie zich ook' de
beide dochters v,an 'den klapper Kallef
bevonden,. Op -de jongste van dez'e ibeid©
meisjes wérd Ha.ydn verliefd, doch zijn
liefde bleef onlbeantwloord, daar het meis-,
je roeping tot het kloosterleven g0Voialde.
Op aandringen van den klapper trad
Haydn in 1760 mét do oudste dochter
in het huwelijk,. Diit Ihjuiwellijlk hetwelk
40 jaar duurde, Was z'e-er ongeltijkkig,
Haydn's vro-uwi waa een twistziek', on
aangenaam wezen, die niets liever d'eed
dan ba» rm'an het leven Zuur nihik'eni
Haydn liet zich hierdoor -evenwel niet
uit het veld slaan. H,oe ongelukkig zijn
huiselijk' leven oak wés, vermocht h,et topji
uiet de hem aangeboren 'blijmoedigheid
va.n korafcter te beïnvloeden en altijd
vond hij- Hoost in de minziek. Een jaar na
zlijn huwelijk' k'wajm Haydn fin dienst bij
den vp-rst E-sterhazy, een der belangrijkste
Hongaarsehe magnaten, die in zijn resi
dentie Eisenstad. een eigen klap©! had,
Iwlaaii'van Haydn aan het hoofd kwalm
te staan. Ha.ydn hlèefl als kapelmeester
in dienst van vorst Esterh,a|zJy, totdat deze
in 1790 de iklapel onthand jen den compo
nist perisionneerde,. Ha.ydn wias nu zlijn
eigen heer en ta'eestier en kjo-n daardoor do
aanbiedingen van den violist .Salomon aan
nemen, diie hem' al imienigmjaal had voor
gesteld na,ar- Londen te Iklom'eii om' daar te
coimponeer-en en sylm'phonic-prkésteai te
dirigeere». Deze Londensc'he -neis is in
het leven van de componist aan Zijn talen
ten een prikkel géweest, wlelikle tot nieu
we ontwikkeling leidde. Dé „Loaidenseh©"
syihphoniën behooren 'wiel tot de beste
werken, welke Haydn heeft geschréven
ln 1793 trok' hijl voor de tlweede mnal
napr Engeland, ',w|aor hem vele eerbew^f-
zen 'wierd-en aangeboden- 0.,a,. .benoemdie
hem1 de Universiteit v,a,n Oxford' tot ©ere
doctor, 'wlaa.rvoo.r Haydn dankte met 'n
syimphonie, wielfce sinds 'dien Ox'ford-
symphonie is gercamd. Na zijn terug-
koer van zij-n twleede Engelsche riei« 'koent
Haydn rich in de voorstad Guimpen-dorf
een villa, 'wla;ar hij tot het einde viaiu rijin
leven wioonde. Hier coimpo,lieerde hijl oolk
„Die Schopfung" en dajaraa „Dliie J;ah,res-
zeiten", welke als de laatste belangrijke
wérkten van -zijln; ..leven bunnen worden
beschoujwid. Gaandewég begonnen z'ij'n
krachten even',wiel te minderen ©n den. 31©n
Mei 1809 stierf hij, Mogelijkl ook! was
zijh do,od het gevolg.van de sc'hriki van
het bombardemient- van Weenen doo,r do
ErunsChende bezetting v,an Zijn geliefde
stad had Haydn -zich sterk aangetrok
ken, want hij wan bSjfzonder vaiderlands-
lievend. Het klinkend belwijb hiervan gaf
hij. in het door (hem! gecoim'jioneerde volks
lied, het bekiende „Gott erhalto Framz
den Kais/er", Haydn stie.ff, geëerd en
betreurd door iedereen, Zaelfb da belege
raars van Weenen,. Napoleon schatte
Haydn's muziek! Zeer hoqg en liet tij
dens d© bezetting van Weenen, ter voor
koming van mogelijke «verlapt, H,aydn's
woning dloorloiopend militair bewaken,
Hayd'n is een o-ngelooifllijlkl vruchtbpar
clompfinist gewteest. Er zlijn van helm! unieer
dan 300 groote .wérk,én bekend en tal
rijke kléinere. j j 1 i
Geheimzinnige Lectuur
(door M. Berghof.)
Ze zat ingespannen-te lezen, toe» liij
binnenkwam.
'Maar zoo gaiufw1 ze hem. 'ka-g, dééd ze het
boek dicht -en leglde er quiasi achteloos
h-aar taschjo op.
„W,at lees je daar.?." vroeg hij', ^.qor
iets in haar manier van doen opmerkzaam
ge-worden. i I I I
„Oéh ©en boek van -geen belang. Je
kent 't toch niet."
„Neen, .da,ar,om jiujst, v,an wie is liet.?"
„Ik heb het te leen."
„Van wie?" I 1 j
„Och, wat doet 't -er toe?"
„Alle drommels. Je maakt me nieuwts-
gierig met je gteheim'zinnigheid. Nai iwiil
ik het -weten. Laat kijkén, waar Za,t je
zéo in verdiept
overbrengen." „Zeg dan mijin heer, aan
Bougwan, dat ik hem liefheb en djat' ik
verheugd ben te sterven ,ömid»t ikDwaet,
uat hij zijh leven niet kam verbniden
aan iemand als ik b-en, want de Zon kam
niet paren met de duisternis en dé blankla
met met de zwarte. Zeg hem, dat sinds
ik hem zag, ik' gevoeld heb, alsaf er een
vogel iu mijn boezem woonde, die eelnis
weg z'ou vliegen en zingen-. Nu aag, hpie-
w-el ik' mijin hand niet kaïn oplichten ©n
mijln hersenen kbud Wiord-en, voiel ik niet
dat mijn hart stervende is; het is Zooi vol
van liefde ,dat het tieaduizendi jaar Zou
kunnen leven en mog j-oing Zijln. Zieg h-eml,
dat als ik' weer aa,l leven-, ik hem' tei-s-
echïen Zal weerzien in de sterren ©n d'at
ik hem overal Zal zoeken-, haewtel ik dan
nnss-ehien nog Zwart -Zal zijn eau -hijl blank.
Zeg neen Maeumazahn, Zeg mieta meer,
behalve da.t .ik hernl liefheb. O', howl
mij goed va-st Bougwan, ik! kan j© -armen
niet voelen Oh! oh! „Zijl is.dioioid
ze is dood!" snikte G,ood oprijzeadl,
de tranen raldén langs zijn eerlijk ge
zicht. „Bedro-ef j-e -daar ralaiar niet zao
erg ov-er, mijln vriend", zei sir Henry.
„Wat!" ri-ep Goad met verbazing.
„Wat bedoel je?" „nd bedoel, 'dat
je haar wel spoedig zult volgen. Mjan,
zie j-e niet. dat wij levend- begraven zij»?"
(Wordt vervolgd.)
