ZATERDAG 28 JANUARI 1933
NIEUWE ZEBUWSCHE COURANT
f IN HET KRAAIENNEST
1 gekkeTesprekken I
Dure kranten.
Er wordt hier te lande wel eens ge
klaagd over dure kranten en men verwijst
dan bij' voorkeur naar Frankrijk, waar
naar verhouding inderdaad de kranten
goedkooper zijn dan hier'. Ten deele steekt
dit natuurlek in de hoogere oplaag, die
de pers in een greater land heeft. Niet
echter geheel en al. Daar is het verschil
te groet voor. Een deel der oorzaken
spruit voort uit de andere positie, welke
<le Fransche courantendirectie-s en redac
ties innemen.
I)e pers in Holland geldt voor onom
koopbaar en voor zoover onize persoonlijke
ervaring rijkt, is dit juist'.
Ben Neder-landsch journalist zou zich -ont-
eerd gevoelen, wanneer hiji zijn meaning)
verkocht. In Frankrijk voou- Amerika
uit enkele andere landen is dat hetzelfde
dunken de meeste courantenmannien. er
anders over. Daar z(n zij over 't alge
meen de paladijnen van hen, die de hoog
ste subsidies geven. Zoo behoefde het
niet te verwonderen, dat de vorige weel
de „Mso." openlijk in een van haar rubrie
ken, de Fransche oorlogsindustrie vau
Creuzot aanwees als de groot-donatrice
van de militairist-ische en ehauvinistischo
pers aldaar.
1U et welke enorme bedragen „gestopt"
wordt is gebleken uit de Russische ge
heime archieven, indertijd door do Sovjets
vrijgegeven. Om het bondgenootschap t-us-
tichcn Rusland en Frankrijk populair ,1e
maken bi, het publiek', werden .tonnen
gouds uitgekeerd aan de voornaamste
Fraueehe bladen, wier leiders en eige
naars over het algemeen politieke figuren
zi,®.
Het staat onomstootbaar vast, dak, naait
Poin-caré, de Fransche bladen voornamelijk
de schuld dragen voor het uitbreken van
den wereldkxijg in 1914 en zeker kan men
het hun wijten, dat Frankrijk erin betrok
ken werd. Evenals het op de debetzijde
van de Fransche pers komt, dat do ont-
wapeningspogingen mislukt zijn en een
nieuwen oorlog niet tot de onmogelijk
heden behoort, 'nVerschrikking waar
Frankrijk dan wederom niet buiten zal
blijven. Wanneer men eens denkt aan
de zee van moreele ellende en le.ed welk©
door een en ander reeds over genoemd
land uitgestort is, aan de millioenen cUxm
den, gewonden en verminkten, aan ,det
milliarden welke het oorlogsspel van dei
Fransche' burgers vroeg, dan zal men tocht
moeten toegeven, dat de Fransche perst
aan haar lezers inplaiats van goedkooper,
honderdmaal duiurder uitkomt dan de Ne-,
derlandsche couranten, die zich niet hono-
reeien en steunen laten om het oorlogs-
vurutje aan te blazen.
i urrKTiJiK.
melk on eieren verkoopen om dit te ver
dienen.
Juist komt op dat oogenbli'k mijnheer
Pastoor het erf opgeloopen.
Vader Stefaan behoort tot de liberalen
van het dorpi, stemt altijd links bij Je
verkiezingen en zet, behalve voor eten
trouwpartij of een begrafenis, geen voet
in de kerk. Toch mag hi, den pastoor
graag; en vertelt- hij hem bij gelegenheid
ziju vele grieven.
,Heer Pastoor, ijlt hij hem al tege
moet, kijk' eens wat ik betalen moet om
rustig te kunnen Japen in dez'e moeilijke
tijden!
De pastoor ziet de begrooting even in
werkloon, rolluiken met onderdeelen, slo
ten, stangen, haken, enz. Hiji leest het
■totaal bedrag en met een eenigszins wee-
moedigen, glimlach geeft hij den bejaarden
Doer hét papier terug.
-Beken, vader Stefaan, dat a,ls men
inp,laats van zijn huis met een ijzeren om-
scliansing te moeten voorzien, men het
verdedigen kon zoo-als vroeger met de
tien geboden Clods in het geweten der
mensehen; Oiji zult niet stelen Gij zn-lt
niet doodenhet veel minder kosten
zou
W-ed?.
'En het vec'l beter tegen inbraak
beveiligd zou zijn dan achter slot en
grendel
16.200 frank, pruttelt boer Stefaan,
dia 'liever niet begrijpen wil.
„Geld." PIERRE L'ERMITE.
Van spionnen en spionna&e.
De geschiedenis van Mala Hari.
De igesjehiedenis van Mata Hari be.-
hoort op het gebied van slpi-onnage in den
grooten oorlog Rot, de- meest besprokene,
de over en weer meest bestlredene. Bekend
inag worden verondersteld, dat- nog' altiijtd
en niet slechts van Diuit.sch© rijde, wordt
volgehouden, dat Mata Hari door den
Krijigsjraad te Parijs onschuldig is ver
oordeeld; dat zlijf geen spionne in den
eigenlijken zin des) woords was en, ai
moge rijf onvoorzichtigheden hebben be
gaan die zeker niet van dien aard wa
ren, 'dat rijl daarvoor met den kogel diende
te worden gestraft. Aan den ander,an
kant daarentegen ziljtn de bew'ij|zen, die
voor haar schuld dijk bijeengebracht, zoo
danig afdoende gerekend, dat men geen
twijfel meer koestert, en ook bij' anderen
niet toelaat. Niet zoo heel lang geleden
heeft commandant Ladoux, die, zooals
mede bekend mag worden verondersteld,
den Franschc-n geheimen dienst geleid heeft
totdat hlij) in 1917 in ongenade viel, ge-
tsjproken van rijm© wetenschap omtrent
Mata Hari. Rijn verhaal lezende, kan
men moeilijk anders; meer gelooven dan
dat deze danseres, die èn door haar dans
'èn door haar schoonheid Farlijfs zoozeer
Wide, niet «jlechts spionnagediensten voor
'Duitsjohland verrichtte, al waren rij! mis
schien van vrijt onschuldigen aard. doch
tegelijkertijd den gchijn aannam als wilde
zij' Frankrijk dienen, teirwljl zij in werke
lijkheid bleef voortgaan Duifschland te
dienen.
D;e geschiedenis in het algemeen van
Mata Hari i-j bekend. Van ziehzelvei
Relle gehceten, van gedeeltelijk Indisphe
afkomst, trouwde zij1 den officier van
't Nederlandsch-Indische leger Mac Leod.
Of dezle haar dan wel ziijT hem slecht be
handeld heeft beide lezingen zlijlh in
liet publiek geventileerd doet. weinig!
ter zake; dit staat wel vast, dat op ©en
gegeven oogenblik' het echtpaar inet 1. Wee
kinderen naar Europa vertrok, en dat
vervolgens man en vrouw jtfet lang bijl el
kander zlijiïi gebleven. De voormalige me
vrouw' Mac Leod heeft zich daarna, wat
'alleszins juist kan worden geacht, ©eni
gen Hijd bijl haar ouders' opgehouden, en
toen is rij!'op een goeden dag' iu Parijs
verschenen. Waar haar zeer Wijfzonderie
Indische danskunst 'haar met een slag de
belangstelling* deed veroveren. Reeds tlijf-
dens; haar verblijf ïn Indiè verdiepte zij
'zich in de schoonheid van den godsdienst
der Inlanders;, .in hun ceremoniën, in hun
dansen, waaraan meer verbonden is dau
aan onze IWiesjorschei dansen, kortom, rijl
heeft daar geleerd uit de Indische schoon
heid te putten. Rif heeft" dat, vermoedelijk
tijdens een langdurig' verblijf buitens
lands gecultiveerd en dit heeft haar in
staat, gesteld om op een gegeven oogen-
b'lik. omstreeks herfst 1905, toen zij' on
geveer 35 jaar telde, te Patriij'sj In het
Muslée G uimet op te treden. Het was geen
openbare avond; Jochis door intiroduo'-
lic en uitnoodiging kon men er toegang
verkrijgenar wak een deel van wat
men de uitgaande wereld van Padijls
noemt; er was! een groot, aantal ken
ners van Oostersch leven en Oosteir.sehe
kunst. Zij 'had den naam Mata Hjati
aangenomen,, waarbij! tnen heeft le .be
denken, dat mata het oog en hari den dag
beteekent. Wat zij' Jjaf in haar danken,
werd onmiddellijk erkend van z'eer bij
zonderen .tard te -rijk. Ook "daarover loo-
p-en de meeningen uiteen; er zlijlh or, die
meer aan de excentriciteit van haai- daif-
s;en dan aan de werkelijke danskunst het
verworven succes toeschrijvener zijn er,
die, slechts de kunstenares in haar zien.
Hoe het zlij!, zij 'bleef op haar sjtandjpluniti
van gToote belangkjtelling staan in den-
zielfden tijd dat ©en Oteroi en een Duncan
zich op hetzelfde gebied bewogpn. Ja'ren
lang wag1 zlij; een ster aan den Parijseihen
hemel, en zoodoende kwam ziijV in aanra
king met een ziekeren' Markies; de Monte-
saac, oen vooraanstaand figuur In het
Parijlsche mondaine leven, van wien nie
mand eigenlijk de juisjta oorsprong" wist,
en van wien eersjt veel later, omst|r(oeks
1927, toen een der koningen van de Pa-
rijlsehj onderwereld zich tot een normaal
burgerlijk leven hekeerde, isj, komen vast
te komen vast te staan wie hiijf in workel-
l'ij'klieid was. Dezen Markies do Monte-
sa,ac vond Mata Hari een avond in haar
loge; het was) de eerste aanraking, die
jaren eigenlijk tot op heit oogenblik van
ha,ar veroo-rdeeling, zou duren. Eersjt pm'-
streeks het oogenblik, dait de oorlog pp
het punt S|t,a,at uit te breken, duikt Mata
Hari ook in Berlïjin op; daair isj haar sucl-
ces groot en maakt zlij! zic-h niet minder
bewonderaars dan vrienden.
Aanvankelijk bij het uitbreken van den
oorlog, was de danseres iu Amsterdam.
■Honrs bracht rijf een bezoek aan Londen,
soms wist zlij', 'dank zij' 'invloedrijke rela
ties te Parijs te koman. De Intelligence
Service, waakzaam jalsj albijld, vond deze
verplaatsingen wat verdacht, ma,a,r on
danks alle nauwkeurige naspioring-en, die
werden gedaan, kon ni©ts[ positiefs tegen
haar worden gevonden. Commandant X<a|-
doux vertelt ook in ziijar hoek, dat toen
zlij; zijn kabinet binnentrad, hij niet, an
ders wist dan dat er verdenking tegen
haar bestond, maar dat velen die verden
king ver van zich wierpen. Toen lilij'
openhartig dit onderwerpi ter sprpke
bracht, beklaagde Mata Hari zich over de
vervolging', die zlijf had te doorslaan; z'-ij
werd voortdurend gevolgd pn het was
liaar niet duidelijk, waaraan rijf deze „at
tentie" verdiende. Het doel van haar be
zoek b,ij! commandant Eadoux wa^ o-rn
verlof te verkrlij'gen de baden van Vittel
te bezbebeu. Dit verlof w-aisj ook daarom
noodig, omdat wdert korten tlijld daar
een der voomaamsjt® kampen van de Fi-am-
«Vhe luchtvaart was gevestigd.
Inderdaad vertrok Mata Hari maar' Vit
tel, inderdaad wiijdde zij" zich daar, gelijk
zlij' voorgegeven had, aan de zorg voor do
gewonden, maar tegelijkertijd bleef' hot
niet onbekend, dat zlijf vele en z'eer intiamie
relaties met Fransche officieren aanr
knoopte en dat er aïiesjzins gelegenheid
voor haar bestond om geheimen, voor de
Fransche verdediging Van waarde, lei veir1-
krijigen.
Korten tijd daarna was| zlij opnieuw
bij' commandant Ladoux. Uit dipna verhaal
blijkt het, dat hij haar bij dat onderhoud
geenszins gelast heeft om onmiddeLfiijk
Frankrijk te verlaten; wel heeft hij haar
gewezen op de verdenking, die opnieuw
op haar rustte. Zlij! 'bekende rondweg in
Vittel een Russisch officier te hebben
ontmoet ,dien zlij' boven allej 'lief had,
om welke réden zlijf niet gaarne uit Franlk-
rijlk zou -worden gezet. Rij wist tevoren,
dat deze Rusl, van zeer 'voorname fami
lie lijnde, nooit met haar zou kunnen
trouwen, zlijf liet zich toen met een zacht
ontvallen. „Als; ik maar geld had." Toen
Ladoux het gesjprek in dezte richting
voortzette, deed Mati Hari, ziijfn verhaal
volgend, zelf aan de hand, dat zlijf hare
vroegere relaties' met den Kroonprins z|-j<u
hernieuwen teneinde op die wfijfee voor
Frankrijk in D'uitsbh]and te kunnen spi-
onneeren. In elk geval sjtaat wei dit. vast,
dat toen Mal,a Hari het kabinet van Lu,-
doux verliet zlijf op zich genomen had om
in Franschen dienst te treden. ZfijP zou
het bcz'ette gebied in België bezoeken en
kreeg mede een v'ijiïtal brieven van Fran,-
s;ehe agenten in het bezette gebied in
België, die zlijf "aan hun adressen zou boi*
z'orgen.
Mag men Ledoux gelooven. dan heeft
hij zeer ernstig met Mata, Hari gesproken
en haar duidelijk onder da oogen g'ebradht
wat 'het haar- zou kunnen kópten, indien
rij dubbel spel speelde. Op dat .oogenblik
was, haar leven niet, in gevaar; zfijf zbu
weliicht uit Frankrijk' gezet ziij.n, maar
meer iz'ou niet ziijfu geschied. Voorloopig
kon zlijf 'krachtens; de orders, die- Ladoux
haar gaf. niet vertrekken. Rijf wilde over
Zwitserland naar D'uitschland, maaa' La(-
doux wcnschtc, dat zlijf over Spanje zou
gaan, omdat hlijf haar daar heter kon laten
volgen en nog al tlijld niet op da hoogt»
was van haar geheime bedoelingen.
Ecu Duits}ch sehrij'ver over spionnage
weet vau ©en tusjschenpersoon t,o verhalen,
die in de aanteekemingon van Ladoux
zolfe niet wordt, genoemd. Hot zou een
zekere Hanna Wittig rijn, Dluitsphe van
geboorte, die een zekeren Graaf de Chilly
zou hebben verpleegd, en zoodanig v,ari
dezen g-ec%armieerd waj geworden, "dat zlij
niet hem naar Lausjanne was vertrokken
om er de spionnage ten gunste vanTrank-
nyk te beoefenen. Daar luijterde züjl oen
gesprek af, dat over ©en Duitschen agent
H 21 liep; met deze wetemsphalp kwam
Chilly, b'ij! den geheimen dienst te Parij's
om er, w'aar bijl in het legsr geen actio-
ven dienst moer kon verrichten, zlijino
diens,ten a,an te bieden. Djezte Hanna WiU-
lig wist zich in het; vertrouwen van Ma,ta,
Ilari iu te driugen; zlijf worden vriendin
nen. Chilly bezocht eveneons| Mata Hari,
werd wellicht te vriemdjchapipieliijik met
haar naar het gevoelen van Hannn, maan'
verklaarde zich tegenover deze overtuigd,
dat Mata Hari geen spion kon ziijfn. Dit
tjpoordo Hanna slechts tot dubbelen ijver
aan. Riji ontlokte op- inderdaad sjlimmo
w'ij'ze aau Mata Hari de bekentenis, dal
het geld, dat haar in sjtaat stelde; zoo
luxueus; te leven, door spionnag-e werd
verdiend; ja, dat rij( agent H 21 wad.
Op) het oogenblik, dat zij "dit. nieuwisf aan
commandant Ladoux zou hebben gebracht,
was Mata Hari na,ar .Spanje vertrokken
en deelde vanuil Madrid haar aankomsjt
aau Ladoux mede. 1
Rij. had order zich bij' Vigo iu te ^die
pen op; het Hollandsche stoomschip Holf-
landia. Dlat heeft zij! ook gedaan, maar
niet nadat rijl ©enigen tijd te Madrid door
bracht. waar zijl ook met Diuitsjche offi
cieren werd gezien. D;o Hollandia werd
iu liet Kanaal door een Eugelsehe 'on
derzeeboot gepraaid; deze haalde, ondanks-
haar protest. Mate Hari van boord. Toen
Ladoux bericht kreeg, dat men haar in
voorloopige bewaring had genomen, stond
hiji volgens; eigen aaateekeningen in twijr
fel. welke twijfel zeker niet meer zou
hebben bestaan, indien het verhaal van
Hanna Wittig waarheid en hem reeds
hekend was,. Hliji verzocht aan de: En-,
gelachen, dat rijl Mata Hari naar Ma
drid opnieuw zouden inschepen. Nu kon
rijl niet weten, dat de wacht van den
Hifeltoxen alle radio-telegrafische bood
schappen, die de Dluitschers vanuit, Ma
drid naar D;uitjchland trachtte te zenden,
kon onderscheppen en rijl kon nog min
der 'weten dat da code, waarin "dit, go-
sjchiedde, iu Fransche handen was ge
vallen. Dientengevolge kreeg Ladoux al
spoedig de mededeeling", dat aan agent
ii 21 door den D'uifcdchen spionnagjedienst
was. opgedragen om in Frankrijk terug-
te iceeren en dat rijf een cheque tot een
bepaald bedrag bij het Gomptoir d'ost
compte zou vinden. Dlaarbij hient opgiC|-
merkt dat volgenq andera verhalen Mat,a
Hari, tengevolge van e,en haar ingegeven
verdoovend middel, aan boord van de
Kngelsche .onderzlaeboot met de meeste
nauwkeurigheid waj gefouilleerd. E;eu be
zwarend feit dat rijl obk voor den Rrfjlgsi-
raad niet heeft kunnen ophelderen, war)
hierin gelegen, dat êe vlijlf brieven, die
haar waren toevertrouwd, verloren waren
gegaan- Ladoux vertelt ïn zlijuc: aantcekc-
keningen, 'dat vier van deze brieven ba-
trekking hadden op spionnen, van wie
de Fran'sjehen reeds wisten, dat zlijf om
hun huid te redden, in Dluitsjehen dienst
waren .overgegaan; de vijfde brief betroifi
een agent eerst kbrten tlijld tevo'ren aan
gesteld, van 'wien de Dluitschers nietis
iweten konden, en die, na. Mata Hari'a) reis
uaar Spanje spoedig daarna w'erd gier
grepen en ter dood gebracht.
Te Furijls 'teruggekomen, hetgeen vóór
haar noodig was, omdat rij| geld behoefde,
nam Mata Hari haar intrek, in het Palaea
Hotel, hel cenige van dien naam, dat
Farijls telt nabijl 'de Boulevard Bit. Gelr|-
main. Een hotel, dat, hoe goed ook, in
haar glorietijd zieker niet door haar zou
zJijiu bezocht maar dat nu alleszins goed
genoeg voor haar was[. Die commissaris
van politie deed er met een drietal ms-[peq-
teurs ,op den vroegen morgen een nval;
zlijln de verhalen juiqt. dan heeft op het
laatste oogenblik Montesaac getracht haar
nog te redden, maar vargiecfsj. Men trof
Mata Hari nog in haar bed aan; Zonder
haar een oogenblik uit hot oog te ver
liezen, nam men haar mlede naar het bu
reau. waar Zijl aan een cerate verhoor
werd onderworpen. Vqoc commandant La
doux was de zlaak afgeloopen; pm begriji-
pel'ijke redenen liet hij' zich met de han
delingen van welken krijfg"s|raad ook nim
mer in. maar voordat Mata Hari naar den
krijgsraad was verwezen, vroeg zij 'hem
te spreken. In dat onderhond, waarvan hlij
opnieuw uitvoerig- gewag maakt, heeft hlij'
haar er aan herinnerd, dat hij; haar ge
waarschuwd had. Rij' ontkent het niet.,
üoeh bleek voor haar toekomstig lot ber
gnijlpelijkerw'ij'ze bevieesj. Ladoux noem
de de doodstraf niet met! zooveel woprden,
maar z'ij' begreep hem volkomien. Ladoux
erkent dat, indien Mata Hari had willen
spreken, haar geheimen verraden, hlijl be
reid was geweest haar het leven en zelfs
de vrijheid te schenken. Maar hij had
daarover niet te beschikken; de rechter,
die de instructie leidde. Was de bevoegde
man. En bijl dez'cn, magistraat vau on
kreukbare gewoonten, kreeg hiji vooa' zijn
verzoek geen gehoor. Het recht moeri- zijn
loop hebben.
De behandeling voor den Krijgsraad
is bekendals in allo spionnagezalken ge
schiedde deze in het geheim. Iets ervan
is uitgelekt. Rr was een vxijl uitvoerig
materiaal tegem Mata Hjaal; er was haar
opt,reden in het kamp van Vittel, maai
er waren bovenal de verloren brieivien. Rij,
moc-ht liet verlies daarvan schrijven op
rekening van de fouiUeexing, die de Fn-
geilschein haar hadden doem ondergaanhet
feit, dat deze brieven jot het verlies van
den vijfden agent hadden geleid, sprak
duidelijk genoeg. Daar was nag iets an
ders. Voor den Krijgsraad schijnt te zijn
geconstateerd, dat-, korten tijd nadat Maftja
Hari to Parijs verblijf hield, een tweetal
Duitsehe onderzeebooten zijn omt-dekt en
overmeesterd. Voor den Krijgsraad zou
zij, om te bewijzen, dat zijl inderdaad
Frankrijk' diende, hierop hebben gewezen,
waarop haar ijskoud ten antwoord werd
gegeven, dat hieruit te meer bleek, dat
zij! onwaarheid sprak wanneer zij zeide
zich niet aan spioinnage te hebben schuldig
gemaakt, want hoe zou ,zSji aan deze we
tenschap zijn gekomen?. Haar verdediger,
de bekende Parijsch© advocaat Ciliunet, ©en
der sieraden van do Parijische balie, hoeft
haar welsprekend verdedigd, maar het
mocht niet baten. Het doodvonnis werd
uitgesproken; haar beroep daartegen word
verworpen; haar verzoek om gratie door
den President der Republiek afgewezen.
Als zoovelem maakte rij; op den ochtend
van 15 October 1917 den droeven gang
naar het kasteed! van Vincennes. Over
haal' laatste «ogenblikken loepen de le
zingen al zeer uiteen, naar het oordeel
van sommigen is ziji gestorven ate een
heldin, en naar het verhaal v,a,n anderen
moest zij naar de eixeoutieplaatsi worden
gesleept en kon dit slechts gestehieden
dank z.i; haai' ingegeven verdooVemde mid
delen.
Wat er van zij, de vraag dient gesteld
of in een geval als dat van Mat|a, Hari
do schuld zoodanig groot was, dat tot
deze uiterste straf diende te worden owen--
gegaan. Gesteld al, rij heeft gespionneerd,
dan nog kan niet .anders worden gezegd
dan dat rij; het bedrijf vrij lichtzinnig
heeft opgevat en vrij' onhandig heeft, uit
geoefend. Dank zijl het over haar uitge
sproken doodvonnis, zal de zaak Mata;
Hari altijd blijven een der geruchtmaken
de spionnag,ezaken uit den wereldoorlog
en altijd met, een zekeren sluier van
geheimzinnigheid kunnen worden omge
ven
F.flHenbaklklerjj als huisindustrie.
Het begin der kunst, om voor-werpen
uit klei te vervaardigen, de zoogenaamde
ccramische kunst, verliest zich in de grijizo
oudheid- i
In 'China is, volgens de Ohineezen,
de pottenbakkerij uitgevonden in het. jaar
2698, voor den aanvang van onze tijdre
kening.
In Griekenland werden reeds 10 <pf 8'
eeuwen voor onze tijdrekening aarden pot
ten voor huiselijk gebruik gemaakt.
In de 4e en 5e eeuw voor onze tijdreke
ning- bereikte de. ceramischekunst in
Griekenland een tijdperk van buitenge-,
wonen bloei.
De Romeimsche pottenbakkerskunst heeft
zich algemeen verspreid. In China werd
tuisschen de jaren ,185 voor en 83 na
Christus het vervaardigen v'an porselein
uitgevonden.
Het Chineeseh porselein kwam als han
delswaar in Europa, door tu&sehenkomst
van de Portugeezen, in de 16e ©eaiw. La
ter werd het vooral dooir Nederlanders
ingevoard.
In de 8e eeuw herleefde de oeramisehe
kunst bij de Noren, die ze overbraeh-l
ten naar Italië.
Ook in Vlaanderen werd de pottenbak
kerij beoefend en verbannen. Vlaamsche
["otfenbflkk'ers gingen zich, ten tijde van
Elisabeth, in Engeland vestigen, waar de
ccramische kunst ook spoedig uitbreiding
nam.
Duitschland en Nederland hebben ook
hun fabrieken van beroemd aardewerk,
evenals Denemarken, wiens Kopenhaagsoh
porcelein wereldberoemd i,s.
In, Hongarije bleef de pottenbakkerij'
grO'Otendeels 'tot huisindustrie beperkt.
De Hongaarsche pottenbakkers mogen'
er zich niet in verheugen een pleizierig
en loon end vak uit te oefenen. De mees-
ten blijven hun hc-ele leven arme zwoe
gers, die iu stille berusting hun zware
dagtaak volbrengen.
Wij geven hierbij eenigie, bijzonderheden
over de pottenbakkerijl iu Hongarije.
De grondstof', die nit den kleiplut wordt
opgegraven, wordt in water opgelost- en
goed dooreengewerkt. De brei wordt ge
zift en uitgespreid op een houten raam
om ze te laten drogen, aldus wordt ze
langzaam stevig. Tenslotte wordt deze
klei dan in blokken verdeeld en in een
vochtigen kelder bewaard, waar ze door
middel van natte doeken zacht 'warden
gehouden.
Voor het vervaardigen Van Jjoirden
wordt de klei met water rieeker gemaakt
cu op een horizontale ronde 'steen,en plaaf
gelegd, die, op een kleine draaibank' door
middel van een voettrede, snel aan hef
draaien wordt gebracht. Het bord wordt
niet de liand gevormd.
Daarna wordt het natte aardewerk met
een nat viltdoek behandeld en dan ©en
paai uren te drogen gelegd in de werk
plaats; daarna wordt het in de zon gelegd
en aldus verkrijgt het zijn witte kleur.
De waterkruiken worden, onmiddellijk
na liet drogen in de zon, in den ove® ge
plaatst, en bij, 400 graden hitte-, rood
bruin gebrand. Walerkrtuiken worden
i.onuer glazuur vervaardigd; oondat het
water dan door de. poriën dringt, aan de
oppervlakte ras verdampt, en zoodoende
de vloeistof in de kruik koel houdt.
"Ander vaatwerk wordt, na in do zon te
zijii gedroogd, dunnetjes met loodmenie
ingesmeerd, zoo bekomt men glanzenda
potten en kannen. Dikwijls werden ze
met bloemen versierd en dan in den oven
gebakken.
Deze industrie is uiterst ongeizond, voor
namelijk tengevolge van het gebruik! van
giftige kleuren.
De arbeiders zijn verouderd op 40-j'ari-
gen leeftijd, zij werken iederen dag, ook'
op Zon en feestdagen, gemiddeld 11 uur.
Rij komen ertoe per dag 60 melkkannen
te vervaardigen, die zij; verkoopen, ofwel
inruilen tegen levensmiddelen.
Een arbeider verdient ongeveer 60 gul
den per maand. Dooi' den .aard van zijn
werk is de pottenbakker doorgaans stil
zwijgend en somber gesteld.
WAT MENIGEEN NIET WiEOET-
Clara Balogh, te Budapest, heeft meel'
da.n duizend prijzen gewonnen, waaronder
een landhuis en een automobiel, voor het
juiste oplossen van kruiswoordraadsels.
'Eirioksom, een kleermaker te Was
hington, V. St., kan. in vijftien naal
den tegelijk (die hij tussohen duim en
wijsvinger van de linkerhand houdt) een
draad steken.
Het vraagteeken werd het eerst
do-cr den beroemden Venetiaanschen druk
ker Manitius iu de zestiende c©u,w ge
bruikt.
Iu de Vereenigde Staten van Amer
rika women driemaal meer Ieren dan in
Ierland zelf.
Amerika geeft thans jaarlijks een
griootere soon uit voor het voorkomen
en het tot klaarheid brengen, van mis
daden dan zijn totale, oorlogskosten be
dragen hebben.
Dames en hearen, boeren, burgers, bin
nen- en buitenlui. Dit hor-loge loopt,
veertienhonderd dagen aan een stuk, het
loopt vier keer zoo hard als eten gewoon
horloge en 't is zóó vernuftig .geconstru
eerd, dat de horlogemaker, die 't eens re-
piareeren wou, nu nog in Eudegeest zit.
.Wat kost dat ingenieuze wonder.? Vijf ten
twintig cents en een broodzaag tan ©en
ilesehje likdoorntinetuux gratis cadeau
voor nikts ex bij.
„Vader, wat is een phaenom'eeri,?"
J a kind, eeen phaenoamean. "Dat
'laat zich niet zoo gemakkelijjk' verkla
ren. Wacht eens... Een skelet van een
zeeolif'ant, dat is géén phaenometem. Ons
stadhuis, je kent het, dat is óók geten
phaenomeen. Ma,ar alls e'en skelet van
een zeeolifant op, de nok' van ons stad
huis doedelzak blaast, ze jedat is
oen. phaenome'en. Begrepen
Mijnheer nu voor 't laatst, u 'bent luoht
voor me.
Ach hoe dank ik u, lief meiake, voor
dat goede woord. Riet u kans, zonder
lucht te leven.?
Een Ierverrastte een Schot, terwi,(l
de laatste bezig was een shilling in ©en
gat van den keukenvloer ta stoppen.
„Rog. ben je dol geworden?" vroeg h(
verwonderd.
„Gisteren is me een shilling in dat gat
gevallen, en nu begrijp je toch wel, dat ik
voor één shilling, den heelen vloer niet
za.l opbreken", antwoordde de andere.
„Ja, ik zou jte wel tien gulden kunnen
leenen, maar geld leenen onder vrienden
breekt de vriendschap!"
„Nou, zulke dikke vrienden z'ijn wij
nog nooit gteweest!"
l>e eigenaar van een kermist,entje roept
in vertwijfeling uit: „Ik begrijp er wer
kelijk niets meer van, geen sterveling-
komt er meer in mijn tent. I'k! eet kolen,
«lik degens, kauw glas, rook turf' en
drink petroleum, ik zou wel eens
willen weten of men zich op fatsoen
lijker manier voeden kan."
..Eet je soep toch op, Eugeinietje! Me
nig kind zoudank'baar zijn ail's het maar de
hiilft vam je bordvol had!"
„Ik ook, moeke,!"
Sfc
Liasje. koopt een paar schoenen.
„Ik geloof, dat mijm rechtervoet gr.oo-
ter is dan mijn linker", zegt zij.
„Moet u niet gelooven, juffrouw", zegt
de. jonge bediende, „integendeel, de linker
is nog kleiner dan de rechter!"
*-
Arts, tot het kindermeisje: „Je moet
er vooral voor z-orgein, dat je den ther
mometer gebruikt al's je de baby baadt,
hoor!"
„Daar heb ik toch geen thermometer
bij' noodig? Als het kind blauw wordt is
het water te koud, en als het rood wordt,
te warm."
„Beste vriend, kun j© mijf ook even
tien gulden leenen. Ik hen nameüijlk op
het -oogenblik in ©en kleine verlegenheid.-''
„Gelukkige vent! Ut bevind me al
maanden en maanden in gróóte verlegen
heid !'i
Rliji: „Zegt, Fred, hou je niet meen
van me
Hij: „Waarom zou ik niet, kindlief?"
Rlijf: „Vroeger, als ik naaat je zat,
reed je hoogstens dertig, veertig kilometer
per uur en nu doe je er selar?" eenige
dagen al over "de honderd!''
In het portaal van een huis staat een
knaapje. Een heer komt en vraagt hem:
„Is je vader thuis, klein© man
„M'ijin vader is altijd thuis?1
D'e bezoeker belt aan. Niemand opent en
hlijf belt nog. eens enl nog eens. D;an wendt
hg zich weer tot het knaapje:)
„Maar nu is je vader toch zeker niet
thuis?'-
„Jawel, waar w!if wonen ergens an
ders!'"
„Jij1'moet je nog- noodig beklagen.' Wat'
Zou je hebben als je mljpniet meer hadji"1
„In ieder geval nog dén huissleutel!"-
