L
3
RIA RAGO"
verschijnen onze St. Nicolaas
nummers, die wederom in
duizendtallen op Z.-Beveland
en Walcheren verspreid
werden
noBllrelfemle rgclame
ziet uw kansen
en benut ze!!
h
t
PILLEN
GEWESTELIJKE TARWE-QRGANISATIE
BAREMAN - GOES
I
ill'
it:
DINSDAG 10 NOVEMBER 9931
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
ONDERWIJS
n.
techntek
Letteren en Kunst.
ALLËRLEE
Advertentiën
HUWELIJK
Een Zakenman
sle&hf gaan,
DE GOESCHE APOTHEEK
RADIO-ONDERDEELEN of
ELECTRISCH APPARAAT noodig?
VOOR ZEELAND
PLAATSELIJKE AFD. OER K.S.A. TE GOES
99
wordt Woensdag 11 November a.s.
in „Slot Ostende" vertoond.
93
voor ons gewest!
Als binnenkort onze
vertegenwoordigers
komen, geeft hun dan
uw opdrachten.
Administratie N. Z. Crt.
croote waarde
jan publiciteit
JlEUILLET
geheim van
p
II jS;
c
Feiten en cijfers inter schaal en
i multerw'ijls.
Een blik in de histbir l e.
Ons lager onderwïjjs heeft eiem bui
tengewoon interessant© geschiedenis. Die
Btartistiak Van het gewoon en uitgebreid
'la.gtetr andierw'jjte, welke dloor bet Cientraal
Bureau vbor de Statistiek te 's-Grave®-
hiagia Werd bewerkt, gieietft er een beknopt
pfviorzicht vap.
(Dite eerste wet tot regeling v|an het
lager onderwijs d'ateert Van 1806. Onder
'dleze wet hestondl «r geen vlrij'|heid v.an
phldtarwijfe. Ook al 'was iemand' in het bezit
vlaai de nioodige bewjjjzen van bekwaamheid
dan was hij) nog niet zeker, d'at hij( onder
wijl mocht gevlein. Dlaarvpor was vergun
ning Van de plaatselijke Overheid noodig
ie® deze werd vlolstae)kt niet alfijd vqr-
lepnd. In het midden dier vjorige, eeuw ("war
ren er mede hierdoor nog slechts (weinig
Wijjzioiniderei scholen.
ïoein kwam in 1857 een nieuwte o'odtor-
wijlswiet tot stand. Zijj gaf uitvoering aan
het beginsel, neergelegd in de Grondwet
v[ap 1.848, volgens welke het gefven van
njnklerwïjls vlrijj zou zïjn, behoudens het
tolazicht der OVerheiid, iein, zbover het mid
delbaar- en lager onidterwijjs betrof, het
onderzoek naar idle bekwaamheid en zede
lijkheid idler ond'erwijizers. Bij dlelzle wet
wierdleln minimum1-],aarwed'den v'oor dl©
hoofden ien onidlerwijjzers der opienbare scha
len 'vhstgiesteld, alsmedei een maxiimum-
laantal leerlingen per ic*ndexwlij(zer. W[a®,-
nlaer het a,antal leetrlingen meer daln 170
bladroieg, moest het hoofld der school 'w(0|r-
dlqn bijgestaan idfoior een kw,e|ekeling, ter-
wjijjl bij meer dan 100 leerlingen die hulp
ivpn leien anderwlij|zer noodig wierd geacht.
In 1.878 werd weer een stap v(op(rwlaajt3
Igedöan. Dte onderwijswet, welkte in dat ja(ar
tot stand kwam, bracht een sterke !vie)r-
mindering van het aantal leerlingen piep
lon'derw'ijlzer. Reeds bijl mieier dan 310 school
gaande kinderen moest het hoofd do,or
minstens één onderwjijizer word'am bijge
staan, terwijl een tweede onderwijzer ver-
eischt werd, wanneer bet aantal leerlin
gen bp. ven de 70 steeg. iDteze bepalingen
golden niet voor het bijzonder onderwijs.
Bijl de wet vfan 1889 'werd een eerste
stap gezet ,o|p den weg idler financieel®
gelijkstelling jvlan openbaar en bijzioinider
ouderwijs ten opzichte v'an 's Rijks kas.
'Bijzondere scholen, die. w,at het aantal
omderwijizers betreft, vbldladen aan de voor
die openbare scholen gestelde eischen, kre
gen recht op een Rjijiksvletrgaeding voor de
Binder w ij's sa .1 ar i s s enz.oo als aan de gernepn-
tein voor hare openbare scholen werd toe
gekend.
In de jaren 190 len 1905 vloigdlen veir-
diere Verbeteringen in de positie der ibijj-
zolndiere scholen. Zlij| ontvingen ejen bij-
idrage in -die kosten der schoollokalen, Idle
minimu|m|-sajarissen der Verplichte en. een
dleell vjan dte salarissen dier boventallige on
derwijzers werden v|an Rijkswege vergoed,
iv|cor de pensioenen deir ondexwijjzers werd
zotrg gedragen.
Tenslotte kwam de LagerondieTwijjswiet
Van 1920, waarbij idle bijzondere scholen
ten opzichte vjap de openbare kassen vol
komen met de openbare werden gelfijjk
Merkwaardig is het na te gaan hoe zich
■die verhouding van openbaar to,t btijjzondeir
onderwijte seldlert het midden dier vtorige
eeuw, mede als gelvlolg van da gesehetstp
ontwikkeling der wetgeving, heieft ge
wijzigd.
JD'e statistiek geeft ©ein staatje, waal-uit
bljijibt, dat er in 1.845 in ons land 3211
lagere' scholen waren, waarVa® 2410
openbare en 804 blijpondere. Er waren
dus ,3i openbare scholen op 1 bijizondlenq.
In 1900 Wiapetn er .4607 ftagejre scholen en
w|el 3127 openbare en 148.0 bijjzondleiiia.
P|e Verhouding was toen dus ongeveer
als 2,2 staat tot 1.
In 1920 waren er lagere schplen
waal-Van 13457 openbare en 2706 b|ij|z.
.Vorhcuding 1.31 tot 1.
Eindleilijk waren er in 1929 in totaal
8062 lagere scholen en wei 3'G10 openbare
,en 4452 bijzondere. Derhalvfe een verhou
ding 'v|an openbare tot Rijzondere 0,8 tot >1.
Ovier het aantal scholen in ons lialnd ia
aan dte hand Vjan de onderwijjsstatistieki'eja
noig wel w,a,t mteer te vfertellen. Maa,r
daarOvler een volgende maal.
Il|e Stcrejfilm.
Klaar dte Montagspoist meldt zou in
Hollywood op cinematografisch gebied' eiem
uitvinding zlijfn ge(d)aan, die door deskrwr
digen als de grootste en retvlolutionnairsijo
b|eschouwd wordlt sedert het btegin v[an
die, (film.
Terwijl de 'film zich n.l'. tolt dusVerpe
mioiet vfergemoegje® mlet de twee dijmtensijes,
zotu diezte nieuwe uitvïnidling dia projectie
in drie dimensies mogelijk' Imlakten, waar
door dus ,e(e!n 'Volmaakte ruimte-indruk' ver-,
kijeigen zou worden.
P© eerste demonstrja(tie heeft vbor eenigja
dagen in Hollywaadi plaatsgehad in tegen
woordigheid vlan slechts .8, personen. Dia
in- en uitgangen via|n het theater, wa,ar
dpzfe proefivtei-tooning plaats had stonden
ondier strenge bewaking.
•JV vlam Merlie „wcrledeii f
Nabij! Tomgtaren is oVerleden die
schrijfster Henriette Catap'befll, die schreef
ondier dien naam v'an J'. va® Merle. V,an
haar vlelle werken, wlelke, ,aRe in aan
trekkelijk proza, zijln gesckrevten, noemen
wij| „Toietie Wplter'', „Uit duisternis tjojt
licht'', ,,'J'adWiga's stiiijfdV, Blanke Bev'ens'
,)J(adwiga RadsiwilF' „Oaslet'', Verzoend
.iWissefaide B,anen'' en „Die O.Wj-ers
Burcht'', welkte laatste roman in brief-
vbrm is geschreven. i I
Bloedzuigers.
Een medewerker van dte V-orwarts Ver
telt hoe .hijj dezer Idlaigan, in petn vian Jlfe
ondlexwetsohe W'einistuben, idlie htelaias mieier
er. meer aan den tjjjdjgeiest tein offer vaiRefn
en uit oudl-Berliijn veijdlwijbeai, naiast eieai
gast gezeten was die op zeker oogenbliik
dien keMner idte raa|dlseilia,ohti'ge btejs'belling
opgaf'„breng eir mij. vandlaag maar }i|rie
tegelijk, met d'it weer heb ik adtdjldj v'aei
last en dien laatsten keer wiljdlen, ze LjeicCie-
rnaal niet bijten."
De kellner kwam ©en piaiar minuten
later met een gadlekt glas te|rug ,op, Idfen
bodiem waarvan zich| |d|rie ziji'g2Warte,
langgestrekte aLakiaohtige diertjes b'evon-.
dien, jlfe btoeldlzluigera blejkien fa zijn.
Bi inadlexe informatie bleek, jl|a.t h|et ge
bruik van blioodlzuigers, of'schpon sterk
gekrompen tegen de 5 mill joien stiujks jd'i'e
voor hondlerldl jaar nog in Duiitschlapdi gei-
leveTid; weiden, toch, nog altijldl in beschei
den verh|Ou|dlingen toepassing vinld't, en Idle
eigenares van heit wijn'lokaal in de Stra-
lau,er Sltr.aat bleek dte regejlrteehtei afstam
melinge van een z'ekerttn h|e|e|r Dormer,
■die in 1832 Idte eersite bloie|d|ztaige|r-k|weie-
keri; te Berlijn had' opgericht.
De verkoop', idie tegenwloorldiig niet m'eier
bïQ'raagt |dlan ongeveer 100 stuks per Idlag,
heellt die helhoefbe aan ©en ejigen kweékérij
dloen vervallen en nu, krijgt (die fïrma
haar bloedzuigers uit Hongarije waar |dte
goede soort in groote menigte voorkomt,
en waar de diertjes in nat turfstrooisel
verpakt, per trein vandaan komen. In
een donker geh|Oiufdlen aquarium wiordien ze
dan tWee volle jaren zonder eeinig voieldlsdl
gevaten, waardoor ze den nooldigen eetlust
voor een portie bloedi ontwikkel'en en ,die
medewerker van Idle Vorwarts kon vast
stellen da.t een der diertjes zich het bliieidl
van den klant goeldl liet smaken want het
zwol op tot het d'ritevouldl van zijn o,or-
spTinkelgke grootte waarna het, vanzelf'
weer .afviel.
"Verschillende dokters en tal van Jia.r-
tieuiieTen bleken nog tot de vaste klan
ten van het etablissement to behooren
omdat bij ihoogen Mo-eldldlruk, aidlarontste-
king en andere 'kwalen dei bloeldlzuiger mlog
goede diensten söh'ijmt te bewijlzeln, vooral
smdls men vaistgestel|dl hieeft idlat het
diertje b'i; het zuigen ©en anldleire vloei
stof afsöheid't aan welke men bepaaljdie
geneeskracht toeschrijft.
Arme piaardten!
De rïjlksspioorwegen dreigen in conflict
te komen met ihitenlamdteohe plaar^ienkoo-
peirs. Helt Berl. Tagebl. vertelt n.l. dlat
dfe sporen ^inld|s ecnigen tij'df, op verzoek
van de d|iteren,bas'Oherming, die sladhtpjaiar-.
den 'die uiiit Polen en Ldtauen
vocrnamtelijk na,a,r ons
ga.an, op: het Deihrter station te Berlijn
vaeldterem en drenken. Vopr dlat „galgen-
maal" berekent de spoor (dl® piaardienikoo-
pters 40 pfennig p'er stfuk en dla,t loopt
nogal in die papieren ld|a;ar er in id|e laatste
negen maanldlen a;an. niet min(der djan
34000 piaardten ©en ranitsoen is versteekt.
De paardienkoiopers protesteeiren jhp(e)r-
tegen .en ach,ten die voie|d(iiiig oninoioidlig,
dbchi .die spioiorwelgmpij'. is niettemin voor-
neunens er mee dbor :te g.a,an, da,ar zij' van
oordleel is djajfc djpi Idlierei
honger en dlorst Rj|d|an.
Nu ,'dlreigen die p,a.a
ten per sdhip' uit Poolsch® eu Litauisohe
havens te verschepen. Blïjk:bia|air uekenlen
zij' er opi dait (dtan dia oontrolp uiitermialbe
moeilijk zal zijn.
Heden overleed na een lang
durige ongesteldheid, na voor
zien te zijn van de HH. Sacra
menten der Stervenden, onze
geliefde Echtgenoote, Moeder,
Behuwd- en Grootmoeder
WILHELM1NA VAM 'T WESTEINDE,
Echtgenoote van Anthonis Jo
hannes Adrianus Petrus van
Calmthout.
Namens de familie:
A. VAN CALMTHOUT
D. BORGS—
VAN CALMTHOUT
A. BORGS
W. BORGS.
Goes, 9 Nov. '31. 25274-24
Maagversterkende
Slijmafdrijvende
R.-K. Wedn., zonder kin
deren, niet onbemiddeld, 53
jaar, wenseht serieuze ken
nismaking met R.-K. Burger-
of Boeredochter of Wed. van
37 tot 47 jaar, niet onbemid
deld. Bemiddeling v. heeren
Geestelijken wordt op prijs
gesteld. Discretie verzocht
en verzekerd. Brieven No.
15, Bureau v. d. blad. 25293-17
Eischt dit
Fabrieksmerk.
van L.J.GROOTENDORST
Apotheker, Utrecht.
Zuiveren het bloed, verdrijven gal
en slijm en bevorderen den goeden
stoelgang. Bij hoofdpijn, zoo vaak
een gevolg van trage ontlasting,
kunnen zli niet genoeg worden aan
bevolen. Zij munten uit door hunne
zachte werking, zonder kramp of
eenige nadeelige gevolgen, zoodat
men in staat blijft zijne gewone
bezigheden te verrichten. Prijs per
doos met gebruiksaanwijzing 27Vs
cent. 19784-30
Verkrijgbaar te Goes bij GEBR.
MULDER.
EISCHT VOORAL MERK „GROOTENDORST".
Wacht U voor namaak!
die niet adverteert, omdat zijn zaken
moet ook geen medicijnen innemen
als hij ziek is.
Voorstad 11 GOES Telefoon 399
Geneesmiddelen, Specialiié's,
Verbandstofïen,
Verplegingsartikelen,
Personenbalans Babybalans
Recepten worden op verzoek afgehaald en spoedig thuis
bezorgd.
Groote sorteering aan billijke prijzen vindt U bij:
N3AGDALENASTRAAT 8 TELEFOON 27
De Kringeommissie voor Zuid-Beveland noodigt de Leden
aangeslotenen uit tot het bijwonen van een vergadering,
welke zal worden gehouden te Kruiningen op Woensdag
11 November a.s. om 2 unr in de „Korenbeurs"; te Ove-
zande op Donderdag 12 Nov. a.s. om 2 uur bij C. Verbeek;
te Goes op Dinsdag 17 Nov. a.s. om 11 uur in „De Prins
van Oranje". Ieder Lid-aangeslotene aan bovengenoemde orga
nisatie wordt beleefd verzocht een dezer vergaderingen bij te
(48)
C. P. VOGELAAR, voorzitter.
A. VAN LOENHOUD, secretaris.
De schitterende klankfilm
't boeiende missie-drama
's Middags 4 uur: KINDERVOORSTELLING, éntreelO ct.
's Avonds 8 uur: DE GROOTE VOORSTELLING, eerste
rang f 1tweede rang f 0,60, derde rang f 0,30.
Leden der K. S. A. en aange
sloten vereenigingen betalen
voor den tweeden rang f 0,30
Van Zondag af plaatsbespreking.
MUZIEK
VAN FLORES
INLANDSCHE
ZANG, DANS
r^^miton93 wormpoeders
m Oi I III id II en wormolie
verdrijven zeker en snel spoel-, made- en maagwormen, zoowel
bij volwassenen als bij kinderen. Wormpoeders f 0,85 per doos.
Wormolie f 0,85 per flacon. Verkrijgb. bij Apoth.en Drogist, of
na ontv. van het bedr. door Firma Jacoba Maria Wortelboer.
Postgiro 17039, Oude-Pekela.
13 belangrijke data
21 November
28 November
3 December
Billijke tarieven
Beduidende reductie
twee of driemaal
plaatsen.
Practische en
gewilde attracties.
Zakenmenschen
Malaise treft
slechts hen, die
zich er niet
tegen verzetten
HENRI FORD
Bureaux van Redactie e
Telefoon Interlocaal N
Bijkantoor MIDDELBl
t Een ministriee
wing.
crisis teistert fel
ijv® van W estelïjjk Eur
h! meer begint duidlefllij'lk
,(et .alken tïj'delïjlkta, diacl
oiorziaken, 'dezle er
n bet uitzicht oip het eü
•ildus sprak Minister V
[e Brabuntsehei IndUstried
Ons land loopt geiv'aail
jugefand pp te gaan. El|
•aks lang met ziijjn uitvte
jfzetge-biedeii beginnijn 2
mieer a!f te sluiten,
idië ein China, dreigen th:
e keeren en zullen pia de
isatie prpbieeren zelf gjl
ea pp de wereldmarkt
naeai nitvlo;er gaat het
lit. W|aar wij/ totnogtoe,
tfgawerkte producten hol
aan wie ons beeonc'urreieij
Se zich langzamerhand af
jui Europa ontworsteld
feetós naai' onze textiel
[ffteote, die zich nog id
[och wier naaste toekonisi|
jet. Jppan brengt in p|ns
estielgoiederen 15 0/0 goi
aarkt dan die Ke'derlanc
)a reden hiervjan is, ,dht
e Japan v'eiel minder bedi
and 'en dat de .afstand v'
doner is.
En niet alleen de textil
ïiawnder. Tal v'an anidte|
taan er eender vloor. Su
iunstmieststoifïten, kolen
ionder winst of ztelfs bj
ïordeai afgezet.
En wat is daartegen te
Ons werelddeel kan d«
ii vferre gewesten nog ,dte
11, waarmade ziijj steaks
ig gaan verscherpen.
Als gunstige factor vb,01
lat onze indtustrie, onze p
mze ho,o,gövtens, machine-
»mv en tal v'an .andere ill
liscli tqt het allerbeste
Moren.
Pa crisis treft het gebe
s eigenlij|k benauwend h<|
laarvan bjij: dje, m-eesten
fcn praat w!an crisis, ,do|d
alsof er ge'en Vuiltje
Zij', die en bepaaldleoi st:
bin inkomsten, zette® di
fert, doch teren hun kap
k onder degenen dia Ie';
jfat zijj met hoofd 011 har
todienen, niet h'qt besef'
r alias moet .Versoberen.
Be maeiliijlkheden van d
liet anders d'an i|n de gi
lensgezindheidl v'an geheel
wanan wordtin. Dlaurtoe
«awen, onderlinge wiaarc
rerknemers en werkgeiv'er
"«Vrouwen zouden o.a. 1
m bevbrder.en. Die we
iet blind mogen zijln/ ivhor
ie werknemers, dioch omgel
wtegenwioiordigers .dier aï|
toeten medewierklen, djoor
'er die- oogen te zie® en 1
kennis v'aia zaken p,p
Halozeer verdiept hiet
als dia Brabandsehe ii
Q'achtigie propaganda,, ,d|o,oi
*»o,tschte raelame-campagil
den fnuikeinldkn injvlll
«fcrisis. Wanneer men I
Wraevende 'eindresulfcaterl
'Ws ondanks hun hand w|
«ijl toch tot hot uiterst,el
jteen hun bedxiijjf draaiei
ch zelfs nog loonsvlerl'aj
wanneer meln nu
ondanks ,di© z'wara z,_
•ögenblilc nog zooveel anii
industriedageii op, tl
37
iHjom, tw,a!t ig dlije :bio,c
[Wie,dien?" aei, Anne, I
r PWB-; ^-1
^'Openlijk!"
,Ha,lil Diam ^vyiigpj
«obre,ei' Brian Maxwell'1
f rU|8 van ©en ©nVeloii:
Wte haar c(i« Zij; E,aB dia'
1 •^,a? ^aia'r g'öztiiöhi'
"r, z'^ ieits bll0ök,er v
<deni?Aa!' d,aifc k
Vo''''30|0®le' hjrar zi® 1
jlj-fe eein an|dier,s miE(dja,a
hij d|i,a ■btocHjsicftil
Kr jï. al®aÜgtefv,apg(
teven J lwflt dliK aiaal 1
.A',,01n -?'Ve!r 'Rremgel
jmj® dbchiteral
Li' ™or toeval of' Rlnn
hebben li ©i
omte was en J
