rim allerlei Min
ZATERDAG 19 JULI 1930
NIEUWE ZEEÜWSCHE COURANT
f IN HET KRAAIENNEST
Mr. Laurens Pieter van de Spiegel
Apologetische Vragenbus
gaf- I I I. I' i I
LANDBOUW EN VEETEELT
MIJNHARDT's
Hoofdpijn-Tabletten 60ct.
Laxeer-Tabletten60ct.
Zenuw-Tabletten 75 ct.
Staal-Tabletten 90 ct.
Maag-Tabletten 75 ct.
GEKKE GESPREKKEN
Op den dwaalweg.
De R.-K. .Volkspartij, die het 't vorige
jaar, niettegenstaande er veel wind in
haar zeilen viel, niet ineer tot een Kamer
zetel wist te brengen en die, nu men in
Tilburg wijzer wordt, terecht aangeduid
kan worden als „anderhalve man en 'n
paardenkop" neemt af en 'toe nog groot-
sche allures aan. Zij- brengt liaar nieuws
nooit ter kennis aan de huisgen,ooten des
geloofs al'leen, maar zij wendt zich tot
een persbureau, om er !fllc kranten ge
lijktijdig mee in kennis te stellen.
Deze week werden de "Nederlandschla
Diaden gelukkig gemaakt met de volgende
kennisgeving: f j -
„Het Partijbestuur van de R.-K. Volk%
„paitij, heeft in zijne vergadering, Zater-
„dag j.l. te Utrecht gehouden besloten,
„om eene krachtige actie te organisaercn
„tegen Minister Deckers' vlootplannen.
„Het zal een uitvoerig manifest rich-
„ten voornamelijk tot de katholieken van
„Nederland cn een landelijke protestmee-
„ting organiseeren kort na de opening der
„Staten-Generaal. Voorts heeft hot par
tijbestuur zich schriftelijk gericht tot
„de S.D.A.Pi., den Vrijz. Dem. Bond' cn
„de Chr. Dcm. Unie, om een landelijke
„samenwerking te bespreken."
,We glijden ditmaal langs dikke woor
den als .„krachtige actie", „uitvoerig ma-
nilcst" en „landelijke protestmeeting"
heen en wc zullen ook geen woord beste
den aan de dwaze hetze tegen 'die volko
men redelijke voor de vloot aangevraagdo
gelden. We haken ons echter vast aan,
dat zich schriftelijk richten tot de S.D.
A.P. c'.s. om landelijke samenwerking.
Het partijbestuur van de R.-K. Volks
partij heeft blijkbaar geen moment 'ge
dacht zich te wenden tot de R.-K. Staats
partij', hoewel die toch genoeg als paci
fistisch bekend staat. Alsof het do ge
woonste zaak ter wereld is, koerst dit
partijbestuur rechtstreeks op de roode
wateren aan. Dat zijn nu de menschen,
die zich 't vorig jaar, om kiezers te van
gen, nog Roomscher voordeden dan de
Paus. Zonder 'n woord ter verontschul
diging of van motiveering, werpen ze zich
in de armen van de socialisten, die iia-
iuurlijk gaarne zullen medewerken om een
snorkend manifest voor de katholieken
samen te stellen.
De zaak is droevig, doch van den ande
ren kant, mag men dankbaar zijn, dat
de. Volkspartij: eindelijk kleur bekent. De
nieuwe leider die 't vorig jaar per bro
chure aan de katholieke vereenigingen
mededeeling deed' van 't feit, (dat hij' lang
geweifeld had tusschen de keuzeof lid
van de S,D.A.P. of lid van dei R.-K.
Volkspartij1, heeft zijh zonderlinge begrip
pen over het gezag der Nederland'sehe
oisSchoppen bepaald heel vlug 'in zijn
volgelingen overgegoten.
Arme verdoolden 1
UITKIJiKl.
tbias van Oostenrijk. Vervolgens wendden
deze edelen ,zich tot die Staten van Hol
land met de bede, dat zij den Aartshertog
zouden erkennen. Met hem sloot men een
overeenkomst en in 1578, werd bepaald,
dat op; verzoek van 10Q .gezinnen de
openbare uitoefening van den gierefflor-
meerden of den katholieken godsdienst
zou worden toegestaan.
23 Juli 1489 leverde Jonker Frans
van Brederode een zeeslag te Brouwers
haven tegen een aantal Hollandsehte en
Zeeuwsche schepen. Hij Werd bij deze
gevechten gewond en gevangen genomen,.
Zijn vijanden voerden hem mee naar Dor
drecht, waar hij in de gevangenis niet
lang daarna is overleden. 1 l
24Julil595 Werd te Utrecht Anljo-
nie Cornell's RuMf wegens het uitoefenen
van tooverij verbrand.
2 5 J u. 1 i 1 7 O 4 werd tijdens Hien Spaan
.Van de Spiegel
Raadpensionaris van Holland.
(Slot). i
Stadhouder Willem .V was bij de
komst der Pranschen den 19 Jimuari 1795
naar Engeland vertrokken. .Van de Spie
gel wilde niet Vluchten, hoe sterk hem
dat ook aangeraden werd'. Hij Wild'e blij
ven, en vreesde volstrekt niet, reken
schap af te leggen van zijne daden. Dien
29 Januari werd het ambt van raadpen
sionaris afgeschaft. Eigenaardig, dat in
de Balaafsche Republiek weer een ZeeuW
een der eerste rollen sp|eelde, ®1. Pieter
Paulus, geboortig van Axel, die evenwel
reeds ill 1796 overleed. I
Zoo was dan de rol van Van da Spiegel
na ongeveer 36-jarigen dienst uitgespeeld
en was hij ambteloos "burger geworden.
Helaas, het was geen tijdperk van rust,
dat nu voor liem aanbrak. Wat velen ge
vreesd luidden, gebeurde. D'en 5e® Febru
ari 1795 werd hij gevangen genomen en
overgebracht naar de Castellanijle van
Holland. Hier werd hij zorgvuldig be
waakt. Voortdurend moesten zich ikvee
mannen in zijne kamer bevinden. Niet
zelden Werden tot beWakers genomen per
sonen uit de heffle des volks, dlite zich niet
ontzagen, Zelfs in tegenwoordigheid van
de echtgenoote en dochters van dé® gjec
wezen raadpensionaris de vuilste on wél"
gelijkste taal uit te braken.
Meer dan drie maanden moest liij hier
doorbrengen. Toen werd hij overgebracht
naar het Huis ten Bosch, waar hij in een
behoorlijk vertrek geplaatst werd on het
genoegen mocht smaken, dat zijne ochtge-
noote en kinderen hem dagelijks mochten
komen bezoeken, doch nooit met hem
alleen mochten zijn. "Hier schroef hij' zjijhe
„Nadenking over mijn Ministerie in Hob
land", dat hij opstelde om te dienen Dot
zijne verdediging, wanneer hijf ter verant
woording zou worden geroepen, iets,
waarnaar hij vurig verlangde.
sollen suctoessie-oorlog Gibraltar ingeno
men. Do Noderlandsche ie® Engelschlel vloo-
ten hadden zich vereenigdi tegen Sphnje
en Frankrijk, omdat de sluwe Fransche
koning nu eindelijk liad bereikt, dat Span
je één werd met zijn rijk. Onder Rooke
en C'allenburgh werd toen Gibraltar ge
nomen, 'dat tot op! heden Eugelsch bezit)
is gebleven. I I
2 6 Juli 1581 verklaarden de Prins
en ide Algemoenie Staten dier 7 .Noorde
lijke provinciën Koning Philips H ver
vallen van hot recht op deze landen of
van zijn .zegel bijl eonige gelegenheid ge
bruik te maken. i
Vragen worden ingewacht bij da redaotie.
.Vraag: Prof. Venrijn Stuart uit
Utrecht, iemand die don vrijen wil niet
aanneemt, maakt in zijn boek: „Grond
slagen der Volkshuishoudkunde" de vol
gende moeilijkheden tegen dien vrij'en wil.
Ie. Als men een vrijen wil aanneemt,
is de wetenschap van den meuseh on
mogelijk, want wetenschap! trachtl de din
gen oorzakelijk te behandelen, dus als
de mensch niet oorzakelijkhandclt, kun
nen er ook geen wetten zijn, door dé wje-
tenschap .geëiseht.
2e. Elke verandering moet een oorzaak
hebben. Elk wils békluit moet een oor
zaak hebben, maar dan is de wil niet vrij.
3c. Een geordende samenleving is niet
Onogelijk, als men dein vrijlen wil aanneemt.
4e. Als men de® vrijen wil aanneemt,
verdwijnt de verantwoordelijkheid. Indien
de mensch vrij was, zou een handeling
ontstaan zonder oorzaak; cn is er geen
oorzaak, dan is de handeling ook niet ver
antwoordelijk.
5e. Indien ik een keuzo doe tusschen 2
motieven, doe ik dat, omdat ik .in liet) .eten
'1, meeste voordeel zie.
Antwoord; Wat deze prof. doetaert
lijkt grondeloos geleerd; niettemin is hef
klinkklare onzin. De logica van hem lijkt
zeer veel op, 't rede®e|exkundig grapje,
waar spitsvondig aangelegde jongemen-
schen elkaar soms opi een zonnigen dag
moe vermaken en dat luidt: ,,'t Regent of
liet regent niet. Hef regent nieit, dus 't
regent." Heel genoegelijk vierwart deze
hooggeleerde personen met zake®, geeft
zijn beweringen voor axioma's uit, zét om
de verwarring te vergrooten hieir en daair
de zaken opi den kop en eindigt met een
bekentenis, die wel pleit voor zijn op
rechtheid, maar alles behalve 'n compli
ment voor hem is.
De vrije wil is sinds onheugelijke tij
den door sommigen verloochend. Gebeur
de het vroeger meest uit theologisch
misverstand zooals door Calvijn, die het
vooruit weten der .Voorzieningheid, ver
warde met Gods wil, tegenlw'oord'ig ge
schiedt. het hoofdzakelijk ;om de begrippen
goed en ltwaad, d'ie van den vrijen wil
van den mensch afhankelijk zijh, weg te
vagen. Daarvoor wordt de natuurW'et, de
stem van 't geweten, 'if gezond verstand
en -eigen ervaring gewoonweg opzij ge
schoven.
De katholiek heeft 't vrij gemakkelijk
met deze kwestie, omdat achfer hem
staat de Kerk met haar onfeilbaar leer
gezag. Ook voor wie alleen bij den bijbel
zweert, moet het niet,' moeilijk zijh om
den vrijen wil van den mensch af te
leiden uit den door God zoo zwaar ge
straften zondeval van Adam en Ev'a of
uit de woorden van Christus: „Bekeert U
want 't rijk der hemelen is nabij'." Was
de mcnschelijke wil immers niet vrij' ge
weest, dan zou God overtreding van Zijn
gebod niet strafbaar hebbtan gesteld en
evenmin zou Christus drie jaar lang ge
predikt hebben om de menschien veran
dering van leven Voor te houden.
Bovendien valt het gemakkelijk l« -be-
grijpie®, dat de wil vrijl is, omdat zoneter
't, element vrijheid 't begrip wil, nief kan
Ondertusschen was tot fiscaal in zijn
proces aangesteld professor Valckemaor.
De keuze van dien persoon gaf te kennein,
dat meh het proc'es graag zoo streng
mogelijk gevoerd zag. .Valclcenaer was oen
patriot, van wien Nuyens zegt, d.a,f hij tot
degenen behoorde, dis hier wiel graag die
guillotine zagen opigericht. Aan hem ver
trouwde Van de .Spiegel zijne Nadenking
toe. Valckenaer beloofde opi zijn woord
van eer, dat hij dat stuk aan niemand hoe
genaamd zou laten leizen en bet liem na
lezing zou teruggeven. Tot zijn grievend
verdriet heeft de raadpensionaris moeten
beleven, dat Valckenaer het geschrift in
1800 onder een anderen titel in het licht
Man had eene ctommissie van vier per
sonen benoemd, om zijne piapieran te on
derzoeken, en van dat onderzoek verslag
uit te brengen. Wat die, ctunmissie deed'.
In dat verslag werd verklaard', dat de
raadpensionaris tijdens zij® ministerie in
Holland niets anders gedaan had dan de
bevelen zijner meesters op tei volgen, doch
dat mem hem verdacht, een dier aanstokers
geweest te zijn van het opkoter cn de
plunderingen, welke in 1787 te Middel
burg hadden .plaats gehad. De clommissie
oordeelde het daarom noodzakelijk, dat
Vain de Spiegel zou overgebracht wor
den naar de Gevangenpoort, hetgeen gp-
schiwldn in den nacht van 16 op 17 Octo
ber 1795. Daar werd hij behandeld! 'als
een misdadiger en opgesloten in ejen soort
van vertrek, kort te vbi-en bewoond door
oenen booswicht, die opgehangen w'as ge
worden. Doch reeds den volgenden dag
werd hij milder behandeld1, en kregen
nu en dan zijn vrouw eu kinderen, verlof
hem te komen zien, cvenw'el sfeteds onder
toezicht. I l
Valckenaer deed verslag van het on
derzoek, en dat kwam hierop' neer, djat
verscheidene punten nadteiro opheldering
behoefden, o.a. ook zijne houding bijl het
gebeurde in Middelburg. Wel is waar
kon men geen bewijzen vinden, maar de
aanstokers hadden hujnne maatregelen zoo.
bestaan. Het eind der vrijheid is 't eind
van den wil en 't begin van het moeten
en mogen.
De oorzakelijkheidstheorie is, afge
zien van dit alles, een heel ongeschikt
wapen voor den kortzichtige® mensch om
er iets mee to verdedigen, omdat deze
theorie, hoe ook uitgesponnen, steeds te
recht komt bij Hem, Die geen oorzaak
beeft, n.l_ God. En voor wie de Godheid
verwerpt, blijft liet voor ';t' mensohelijk
verstand niet te omvaitlten mysterie oVer.
Wat valt er bijv. met oorzakelijkheid
te beginnen tegen die onpeilbare geheimen
van schepping, -eeuwigheid en oneindigo
ruimte
De hoofdfout in prof. Stuarts rcdenec-
ring is natuurlijk dat hij' de oorzaak stolf
boven Idem wil, tefw'ijl door zijh wtez'on
de wil staat bioven de oorzaak. Dlaarmeo
vallen al de overige beweringen tot niets
terug. Een kind kan intusschen begrij
pen, dat de verantwoordelijkheid! 'aÈean
op kan geheven worden door 't ontbreken
van den vrijen Wil. Niet minder pngerij'md'
is bet idee dat een geordenldla samenleving
slechts mogelijk is bij' een wil die niet
vrij is. Vermoedelijk' meent de prof. dat
erkenning van don vrijen wil, insluit dat
men alles doen mag Wat men wil en ziet
liij over 't hoofd dat geen overheid Wet
ten mocht voorschrijven en ovfertreding
daarvan straffen, Wanneer de mensch on
vrij was in zijh daden. Maar [Webesteedden
al te voel tijd en ruimte aan deze nonstens.
(Wij vestigen er nog eens die aandacht
opi dat ongeteekende inzendingen geen
acht wiordt geslagen. Red.)
Ki'ïi verplaatsbaar kippenhok.
Voor den landbouwer en veehouHer,
die pluimvee houden als nevenbedrijif, is
één der voordcelen hiervan ,dat bet wei
land en bouwland worden vrij'gehoujden
van ongedierten. Een sterk optreden van
vrelcrij zal daar, waar kippen een groot
deel van bet jaar vrijtoopen, niet gauw
voorkomen.
De moest op den voorgrond tredende
larven van insecten welke de planten
wortels aantasten, zijn wel de ritnaald
of koperworm, de engerling of meikever-
larve, de emelt cn de grauwe aardrups.
Zeker, allerlei middelen zijn en worden
aangewend om van dat inseeten-tuig ver
lost te worden, doch de resultaten zijn
niet altijd even schitterend te noemen.
Meer nut zie ik komen van kippen, in
dien ze gehuisvest worden op bepaalde
en mogelijke tijden in kippenhokken, wel
ke verplaatst kunnen worden dooi" mid
del van wielen of' sleden. De laatste
zijn de eenvoudigste ook omdat een slee
op een boerderij veelal aanwezig is voor
liet vervoer van eg of ploeg.
Wat is nu voor en wat tegen een ver
plaatsbaar bok
De kippen in bet verplaatsbare bok
zijn, als regel tamelijk ver van buis; oir
kan overdag weinig toezicht geoefend
worden; do dieren moeten zich zelf maar
roaaen's morgens cn 's avonds elk een
flinke hand korrelvoer en daarmee uit.
Dat gaat ook best, groenvoer is ea- in
overvloed; eiwit moeten ze krijgen in
den vorm van wormen, larven "en insec!-
ten; daar zullen ze wel voor zorgen.
De kippen bezorgen dus weinig kosten
cn weinig werk; dat is voordeelig indien
hel. getal kippen klein moet blijven.
Een groot aantal moet een groofer bok
hebben, dat niet goed "te verplaatsen is.
Bovendien wordt de boeveelheid 'on
gedierte over te veel magen verdeeld.
Er kunnen eerder ziekten Uitbreken.
Een getal van één haan met 15 tot 20
kippen lijkt mij! daarom het meest ge
schikt.
Zulk een toom wordt een gezonde,
levcnkrachtige troep cn is daarom bij
uitstek geschikt als foktoom indien men
ras- en legdiercn heeft. Als gezegd moet
liet hok gemakkelijk te hanteer-en zijn,
dus niet te zwaar en te lomp.
wel genome®, dat allo belwijze® verdonkerd
waren, en dat bet daarom |wlenschelijk -wlas
dat Van de Spiegel in verzekerde bleWa-
ring bleef.
Me® behoeft niet in de rechten ger
Istudeerd te hebben, om bet dwaze van
zulk eene redon-eering in Ro izfen. Zoo
kan men iedereen gevangen zpttien en hou
den. Men beschuldigt hem van onver
schillig wat, en als men geene hlelwij'zen
vindt, dan zegt men, dat de bewijlZzen
handig verdonkeremaand' zijn, cn dut daar
om -de beschuldigde in verzekierjdle be
waring moet hlijven. Onzinniger kan het
niet. En toch, op| zulk een verslag werd
Van de Spiegel in Februari 1796 naar
Woerden overgebracht, waar hij nog bojha
drie jaar gevangen gehouden is. Aan
het verlangen van Van de Spiegel om
zich mondeling of schriftelijk te mogen
verantwoorden Werd niet voldaan. Het
was ook te duidelijk, dat men nooit ro'd'e-
nen zou vinden oin hem te vonnissen. Ein
toch wilde men hem niet loslaten. D'at!
was vanwege de „Vrijheid, Gelijkheid en
Broederschap f'
Met den tijd veranderden evenwel d'e
denkwijzen. In 1798 trad er een gematig
der bewind op-, dat Van dé Spiegel uit
zijne gevangenschap! ontsloeg. Eu zooi be
vond ü'ij ziji den 20 December 1798,
na een gevangenschap van bijna. 4 ja.ar,
weder op vrije voeten.
Doch ook bij zijne bevrijding ver
loochende zich zijne fierheid niet. Hij'
stelde den baljuw' te Woerdion, en Idie.n
deurwaarder, die liem zijne bevrijding
kwamen aankondigen, een geschrift ter
hand van den volgenden inhoud
„De oudergeteekende verklaart bet ont
slag uit zijne, bijna vierjarige gevangenis
te adcepteeren als een Reebt, liem en
alle onbesproken Ingezetenen dies Lands
oompeteerendc en door de tegenwoordige
Constitutie, opi nieuw ingeroepen cn be
vestigd maar geenszins als een gratie
of vergiffenis uit eene generale Amnes
tie voortspruitende, welke als zijnde van
geen misdaad bewust, noch ooit Vettig
Daar de kippen er alleen ïn het voor
jaar, de zomer en de herfst in wonen,
behoeft bet bok ook niet te voldoen aan
de eischen voor een winterhok; bet bout
kan betrekkelijk aun zijh; zoo hoodig
dekt men 'in bet voorjaar en herfst de
koudste kanten iets af'.
Het hok bestaat uit twee schuin op-
loopende planken wanden van 2 M.
lengte ,bij 1.50 M. hoogte en 1.50 M.
oreedte, die aan de bovenzijde aaneen
sluiten en onder 1.50 M. van elkaar staan.
Aan de voorzijde is een schot ingebracht
met twee openingen, waarvan het onderste
Bij Apoth. en Drogisten
dient tot het in- en uitloopen der dieren
en het bovenste voor luchtvervérsehing.
De, achterwand is evenzoo, doch eene
plank is los met scharnieren bevestigd,
om eieren uit de- nesten te halen. Binnen
in net bok worden een drietal stokken om
te roosten geplaatst. Ben mestplank is
niet noodig omdat één of tweemaal per
week liet hok kan verschoven worden.
Zoo nu en dan het hok te ontsmetten
met creoline kan ook geen kwaad. De
lichtvoorziening geschiedt door een zicht
baar raampje, dat op het Zuid- of Ziuidj-
Oosten wordt gezet. Hét hok word'fc bij
voorkeur gezet op een plaats,, waairbouiwi-
en weiland aan elkaar grenzen als do
omstandigheden het toelaten. Aldus kun
nen de dieren het grootste deel van bel
jaar in do vrije natuur leven en onge
twijfeld zal de opbrengst stijgen en de
gezondheid der dieren he vorder dl wordjen.
De zigeuners.
Wie kont bet niet, het volk der zigeu-
ncis. Deze eeuwig rusteloozen, die van
plaats tot piaats, van lanld tót' land trek
kende vagebonden Sinds meer dan dui
zend jaar kwamen ze in Europa. Een
volk van nomaden, zooals do Hunne® en
Magyaren en toch, in wezen, door werel
den van hen gescheiden. Want, terwijl de
Hunnen en Magyaren, door natuurlijke
omstandigheden, werden gedwongen van
land tot land te trekken om ïiieuwe
jachtgronden en weideplaatsen te vinden
en bet verlangen hadden naar ee® nieuw
vaderland, is den Zigeuner het begrip
„vaderland" vreemd gebleven.
Do zigeuner is dezelfde gebleven als
voor eeuwen. Het volk der zigeuners is
het ocnige volk, dat zijn raseigenschappen
zuiver heeft bewaard, omdat het geen
ontwikkeling kent. Moraal, zeiden, gods
dienst zijn voor hen niets zeggende be-
grippen. Zo zijn de geboren parasieten
en hebben eeuwen de kunst verstaan
ten kosto van andoren te leven. Waar zo
verschenen, werden ze steeds slechts ge
duld, voor langeren of' karteren tijd, en
moesten dan veraer, want ze deden niets
om zich bemind te maken. Wanneer men
evenwel, thans van het standpunt van
den Europeaan ecu oordeel over hen wil
vellen, dan mag niet worden vergeten, dat
alles wat wij hen aanwrijven, als on
zedelijkheid, ruwheid, gruwzaamheid,
egoisme, voor heil doel en leven betciofcent.
Do zigeuner steelt uit neiging om 'de
zaak zelf. Hij liegt ter wille van' do
leugen zelf'. Hij volgt 'bierbijl den drang
van zijn oerinstinct, welke 'is gebleken.
Daarbij' is liij thans, evenals eeuwen gele
den, in een net van duister bijgeloof ge
vangen, want bij kont geen ontwikkeling,
zoomin als zij'n vader of een anden van
bot voorgeslacht. Zigeuner of' „Zigany"
is da gebruikelijke benaming voor heil.
van misdaad beschuldigd zijnide, vermeent
niet noodig te hebben.f"
Hij voegde er nog blij; dat li'ij voiorloopig
naar zijn huis te IJselstein ging, waar
men hem weer zou kunnen vinden, (in
dien men met deze verklaring geien ge
noegen nam.
Nog denzelfden avond van den 20
December 1798 kwam hij met zijlne vronW
en twee zoontjes, die izijnie gevangenschap
te Woerden gedeeld! hadden, te IJfeelstein
aan, waar hij Jan Wéér te middën der
zijnen vertoefde, na eene gevangenschap!
van bijna 4 jaar. 1 i i i
Het was hem niet gegeven, daar zijn
leven te slijten. 'Hij' vertoefde ter, totdat
er in 1799 geruchten gingen, dat (de
Engelschen, ondersteund déor d'e Russen,
een landing in Noord-Holand zouden wa
gen, om de Fransdhen ,uit ons land te ver
drijven en den o.uidjen rogteeringsvorm tie
herstellen. Hij ontving van een vtortrouwd
vriend bericht, dat er een geheim besluit
genomen was om hem in dat geval wieder
gevangen te zetten. Van die Spiegel b(e-
sloot dit gevaar niet iaj' te wachten. Iïet
was blijkbaar niet te doen om hem voor
eene rechtbank te brengen, waar hij zich
zou kunnen verdedigen, maar om hom,
zooals men reeds bijna vier jaar gedaa®
had, gevangen te zetten, wijl men zijnen
invloed vreesde. Hij week het land uit «n
begaf zich eerst naar Bmmerick, later
naar Lingen.
Zijne, gezondheid had onder al die om
standigheden veel geleden. R)oie'ds te Mid
delburg gevoelde hij dikW'ij|ls den last
van de ontzettende Werkzaamheid, die van
hem gevergd werd, hetgeen in Holland
nog veel verergerd®. Zijne gelvhngen-
schapi liad liet overige gedaan. Te Lin
gen werd hij meermalen door kleine aan
vallen van beroerte getroffen. Geseheiden
van zijne echtgenoote en de meleste zijher
kinderen, 'beleefds hij daar droevige daglen.
Opi het ontvangen (lezer tijdingen aaj-zëldlo
zijne dappere vrouw geen oogeublik. In
den kouden winter van 1799 verliet zij
met eene harer dochters Lljselstein, om in
Onder deze naam zijn zo vrij'w'el door de
geheele wereld bekend. In oudle pro-
cesacten van do vijftiende en do zestienldle
eeuw noemde men ze dikwijls iEgypte-
naren en men ontmoet hun rasgenooten in
bijna allo toover- en heksenprocessen van
dit tijdperk.
In de 15e eeuw kwamen ze door 't Bo-
lieemsche woud naar Duitschland en ande
re deelen van Europa onder aanvoering
van hun eigen leiders. Z'e vertelden dte
meest fantastische dingen over hun af
stamming, omgaven zich zelf met de glo
rie van uit hun vaderland getreden hel
den, en maakten de dorpelingen wij's, be
kend te zijn met alle kunsten der too
verij, Ook naar Frankrijk trokken zij.
Daar werden zijl Bohemis genoemd.
W'o weten tbans dat zij' geen Egyptena-
ren zijn. Het oorspronkelijke vaderland
van do zigeuners ligt in Indië aan "de
oevers van den Indus.
Hun trek naar Europa begon in de der
tiende eeuw. Ze kwamen eerst in Azia
tisch Turkije en naar Perzië en Armenië.
Ze vormden in de vijftiende en zestiende
eeuw! rooverbenden, die in wreedheid1 alles
overtroffen. Uit Azië kwamen ze reeds in
de 9de eeuw na Christus, in groote scha"
ren, naar het .W'estelij'k Europa.
Ze werden van plaats tot plaats ver
jaagd. Steeds weer vereenigdlen zij zidli
onder hun eigen hoofden en komingen. Da
leden van de bende waren met ohver-
breekbare banden aan elkaar verbonden.
Do zigeuners waren vaak in de gele
genheid vrijbrieven van koningen en pau
zen te toonen. Zoo kreeg de hertog dier
zigeuners ,die met duizenden van zijh
aanhangers naar Bologna trok van Paus
Martin V, een vrijgeleide.
In Europa leven thans nog 650.000 zi
geuners. i i I
JANTJE PRECIES,
Zondag, in bekend restaurant.
Een heer stapt binnen, roept den die
nenden geest en vraagt: i
„Is er kip"
„Ja meneer."
„Gisteren gebraden of vandaag?*-'
„Wordt nog gebraden, meneer.'-'
„Is ie taai?'-'
„Heele,maal niet, meneer."
„Is ie dus goed?"
„Uitmuntend, meneer."
„Breng me dan een halve kip."
Waarop de kellner, hoogst ernstig:
„Do rechter- of de linkerhelft, meneer
OP SCHOOL.
„Waarom is zeewater zout?"
„Vanwege dé zoute haringen natuur
lijk!
'N VERONDERSTELING.
„Gistere® lieb ik paardevleeseh gegeten
en alles begon te draaien".
„Misschien was 't een eircuspaard!
FRITS JE WIST 'T .WEL.
Onderwijzeres (die vragenlijst moet in
vullen) „Wat dbet je vader
Fritsje: „Alles, wat moeder zegt."
HARTELIJKHEID IS MAAR ALLES.
Echtgenoote (toil "haar man, die tijde
lijk een baantje van nachtwaker ver
vult: „Ik won maar, dat je dat baantje
niet angenomo liad, Jan. Ik heb geen
oeene meer over, nadat ik met dia kin-
ders de heele stad! doorgeloope heb, om
ze je genacht te laten zeggen."
VERGEEFSCHE MOEITF.
„Waarom lieb je 'n knoop in je zak
doek ?'-'
„Ik heb er dien niet ingelegd, maar
mijn moeder. Ik mocht nief vergeten,
een brief op dte bus te doen."
„En heb je d'en brief op de bus ge
daan
„Ik heb het niet gekundmoeder
heeft me vergeten, dén brief te geven."
den vreemde de ballingscbapi (Jiet haren
man te deelen. Lang beeft zij dat nieiti mo
gen doen. Want den 7en Mei 1800 maakte
een nieuwe aanval van beroerte plotse
ling een einde aan bet welbestede leven
van den verdicnstvollen man. Daar, te
Lingen, is hij volgens zij'n Wensch be
graven. Door de zorgen zijner vrouw is
er opi zijn graf een eenvoudig gtedenlf-
teeken opgericht, niets behelzende dan
zijn naam met de datums van geboorte
en overlijden.
Aldus eindigde bet Waarlijk' schoone
leven van dien grooten en in al zijnje
grootheid toch eenvoudigen man. Het on
dankbare vaderland zou zelfs zijn gebeten-
te niet bezitten. Geen standbeeld eert tot
beden zijne nagedachtenis, ofschoon bijl
er waarlijk Wél een verdiend heeft. Men
beeft er wel voor veel mindere® opge
richt. Mocht het eens zoo ver bomen, dan
is liet te hopten, dat Goes daAl Btfimdibeielld
op zijn markt zal mogen zien, de stad,
Waar bij meer dan twintig jaren (éfoj fvttl
de gelukkigste zijns levens, heeft doorge
bracht. Voor één ding kon Goes onder
tusschen wel zorgen, n.l. dat er in de
Raadzaal eene herinnering te zien was
aan waarschijnlijk den grootsten man, die
ooit de belangen van Goes in het stad
huis bepleit heeft, in datzelfde stadhuis,
dat meer dan twintig jaar getuige w'an
van zijne onvermoeide werkzaamheid in
het belang der stad, en dit voor ee® flink
gedeelte door zijn toedoen gebracht is in
de® toestand, waarin wij het thans mogen
aanschouwen.
Mogen deze regelen er tote bijdragen,
om den man, wiens naam men aan (Le
L. P. van de spiegelstraat gegeven heeft,
te 'doen herleven in de harten der Goese-
naren. liet is misschien de grootste man,
dien Goes ooit onder zijne burgers heeft
mogen rekenen, en ongetwijfeld is hiji
een der grootste Nederlanders geweest
uit de geheele achttiende eeuw.
L. D'E: KOK Goes
