De ongeziene wereld of het leven
na den dood.
Fort-Mystery
kerknieuws
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
TWEEDE BLAD
FEUILLETON
VAN HIER EN DAAR
ONTSPANNINGSLECTUUR
ZATERDAG 4 MEI 1929
XLVII.
DE WERKEN DES DUIVELS-
TjotttvterHü-
A\ lo leiz^&n bij d«n Evangelist Mattii|e.us,
dat die duivel eens, de» Christus oippamf |e»
Hem plaatst© pip ieen hoogian heflg «u Hp(m'
toonde alle! kakrijken dieir wierield cm hun
luistervolle! heerlijkheid jan don. meed had
Hem te1 zjeggenDit alles zal ik u gfeiv#»),
1V^3). Hierin kwam' dei (mid© trots'"van
als Gij lieeirvialt pn Jniji. aanbidt (Matth.
den gevallen hemiel-Mar#' wteer boyen!
Wielnu, is het 'heul niet gelukt den GioA-
■Mensch. aan zdjin vOietpn to zien kuiiele»,
hij zial niet rusten voor de monsdhiea hient
aan/hiiddiein .en hem' ©mi hulpi smeeken Duit
tradhlt hij te> bemerken door toovlerij', waar
zeggerij!, hy.ppjotiisimp en spifitisme, Waar
over wij .achtereenvolgens gaan spreken.
Giceïn W|0'ii,dier dus ,diat da tooyferijj'} d!io
niets anders is dan duivplaanbiddijUig, veel
vuldig vooikwiam in de. oude' heidensChe
wereld ien nog veel vaorikiopilt ia' die rnlW-
sklande», ja aelfe in sehrislbelij!k!e "steken,
waar het ongeloof die moeder is1 v'an fceit
bijgelooffi.
Het bestaan v;an toolvienj kan niemand
loochenen, die San de ïï- toéhriit gelooft,
immers, rij sp|reiekt ons v|an de tooVeniaars
van Egypte, die de wonderen van Moz:e.s
©11 Aaron door hun geheime tooMerkunste»
nabootsten (Exod. VII-VIII); van koning
Saul, die de' waarteegoter van Epdoir ging
raadnteven rfv,er den uitslag va,n zijn strijd
toorn de HhifcÜjpen (I "Kon. XXyiH>;
van een Simon den Tooveiiaa-r, die -heit
vplk' van Siamlaria misleidde (Hand. VIII).
Voorspelde de Christus zelf niet, dat op
Eet einde der tijden ylalsWhle. clhlripitusslejn on
vblschle profeten zullen olptedle», dia door
allerlei krachte» en tejekleiniein en wpnde4',e»,
indiien het mógelijk Wane,, zelfe die uitVóri
kortoren tolt Sïval zullen brengen (II
ThlesB. II-9).
WpPdt die mogelijkheid van tooverijl nart
bewezen 'door diez© 'voorsehanflteTg die Mo,-
Zes, op bevel Van God zielf, móest o<pi-
schrijvlen in het oude Boekf der .Wlettcm
en zo aan het Volk der1 Joidiepi voctrlieizfcSi i
„Er wlordle binder n nieuila.nd gevonden,
die waarzeggers1 oinde,rVr|aag|t .an acht ge.elft
op droomlen en Voarteekleinjen', en nic|mland
raadplege' orakels' .etn "wiebela-alrs, oil vton-
sthie naar de1 waarheid bij dia djoptoi"
(Deint.. XXVIH-10).
Wijk nitet af tot de "too-v'ertmOcht. en
verbek niets ma bijl de waarzeggers (Lev!.
XIX-31).
Hebben verschillend© Ppusie.n>, o.a. In-
necientius Vin (1484) en Gnegorius XV,
(.1623) geen wetten .ein dieóreitpn uitgeMaar-
.djigd tiegen deze dnivel-|aanlbid|d!i|ng,? Ver
haalt Pbus' Gaiegjorius de; Groot© ons niet
van eiem Diaken Fastehhsiuaj, dli» zoo, uiit-
blon|k in hlefilllgjhedidi, dat een bezieten© dolor
de aanraking, van) zij» kleed genezen
Werd? (Biol. I, 4 c. 40).
Me» zal dus mloedlijkl het bestaak van
detze zwarte kunst kunnen looohenien, al
meelt men niet te. gauw iets1 aan' den dui-
viel toeseih|ri]V.en zoolang aen niatuuirlijkie
vtirklaring niet absoluut is uitgesloten.
Hypimolismjc;
(«rs<'tii(f.'drnis
Ondletr hypinioltiislmlei verstaat puendlo
kunst onil eiem zenuw-slaap te. vlerwekkleo;
dia niet pp natuurlijke wijtoa tot sllianld
komt, maar door «en kupstmatige iniwen-
king vian bujltfen' af wlordt voortgeblpaciht
<sri met allerlei zonderlinge viepachijinselen
gepaard gaait.
Het hypnotisme dagteekent reeds uijt die
allenoudste tijden. Herodotus (490 v. Chtr.)
verhaalt al 'van heidensohie piriestlers, die
in de tempels' bij! zieken, een.' zenu;wslaa.p
Opwekten. i
Bet was de Duitsche geneesjheEr H.esi-
«nei',(f 1815) die er den eiersten stoot aan
gaf in oirieml modernen tij,d. Hij| bei-
weefde een nieuw gieure^jslmjidcLol te hebban
ontdekt, n.l. het dierlijk mjagnptiismie, hieltj-
Welk bestond in ec;n soort vloeistof diia
in reder jnenschplijk lrpibaam aanfwiezig is
«n vtun heit epnie lichaam! op h|eit anderla
ov afstroomt. Naderhand ge.bru(ikt|e hiji het
miheraal 'magpeitislme, behanidieldie zijn
tiënten miet staal-|magpieit,en en bewePirde,
do,t bij floor teemvtoudig strijlken, mot da
band'etnv zijn zieken genas'. Feit is, d^t
hij zijlEL cliën|t)eta dn zemuwkclhitigen,, slappri-
g'en hoestland bracht. Mesmpr sdhraen; op
di'en zeniuiwlslaapi weinig acht te slaan,,
mbar zijn leierling, Chaistenet de PuységUir,
kw'ani hi'erdoor tot de ontdekking), dat do
patiëntten in1 dien slapenden toestand ge
heel in de .miacht kwamen van- den,
neeisheier-|mlagnie,tis|e;'uir en dingen zagen,
voor iemand in wakenden toestand verboft-
Koman van K. en R. Pinkerton.
(Nadruk verboden).
31
Toen "Bruoe te Fort-Mystery aankwarn'
liad hij gedadhlt tot de volgende lente Ia
zullen blijven. Hiji h|ad berekend, dat on
geveer twee maanden nioodig zouden zijn
geweest olm! den manager ta (jviertuigpnl,
dat hij werkelijk een meteoroloog was en
diens vertrouwen te winnen. Hij had leepst
gedacht zijn inlicihtiingen slechts te kun
nen bemachtigen dpor een aanhoudend on
derzoeken en afluisteren, door het Vfer.-
zamelen en schiften, van kleinpi bijzon
derheden, Waaruit hij' da,n zijjn omclusies
zou hebben moeten trekken.
Doch daarvoor in de plaats' iwlas het sub
ces snel en zeker zijn diael gCwordep.
Blijkbaar koesterde Morl,ey niet het imlinsto
Wantrouwen; hij vi-oeg Bruoe juist dat
gene, wlaardoor dez$ va,n alle bijzondeav
heden, die op 4gn post betrielkkipg had
den, op de hoogte zou klopi,en» Alleiein
een. dwaas ^ou onder 'dp gegevKp. op^
gen zdjia (somnabuLisme claixvoyanoe
helderziendheid).
H'et wlas deSchpitsohegpneeslheCr, JamleS
Braid, di'e deze Viroemdia vepsöhijins|e|1.0ii
h'ci. eerst wjetenschappel'ijk ging pnidejr1-
zoeken, de theorie vian l)|at diieglijk' miagnB|-
tism'e vian dir. Mesmer vorwlierp, «n do
oorzaak vjain d'e verschijnselen' in den pa
tiënt zeil' zocht. Hij' miaakte, in 1841 zijn
nieuwe theorieën bekend en gaf den Zer
nuwslaap dbn naam vlaai hypnose.. Eerst in
1878 past d'e Parijsbhe. geneesheer dr.
Charcot h'et hypnotisme, als geneesmiddel
toe, waardoor heit oen weneldveirlm|a;arclli^id
kreeg.
Ziedaar in 't kort de. 0'ntw.ikkoling|s'g|e-
schied/enis Van het liy.puo't(is|mjo.
Aard en WjfWiii.
De kunst'miatigli miiddelpn, waardoor ge
noemde zenuwsla,ap wofdt opgewekt zijn
.0-. a. het bestrijken dpr oogleden; ee» door-
dringendbn blik of dwingend heVel van
den hypiDOitieleureen mpnotooim! geluid,
een blinpl staren naar pen blinkend vpori"
werpi, enz.
In dezlen slapenden toestand shiimleircn
verstand .en wil bij den pahiëmt (en wordt
vooral .zijn Verbeelding aviermiafcig geprifc-
k'bld. Hierdoor kom|t 'de gehyptootieeerde
gehe.el in de macht vian Hen liypinoitdis.e.ui-i,
dib rulst hem naar willekeur kan handtdeln
en aan wibms'~onweiers<ta;an)b|aar beviel hij
als een willoos werktuig onderworpen is;
olie mjogleldj'ke Opdrachten va;n dezlen, zij
mdgbn .ernstig of bespiottelijkj, goed of
misdadig zijn, Wordbn mfefc de juistheid
Van oen nimjmer falemden antomaatl tjejn
uitvjber glebradht, zoowel tijdens dien slaap
als daarna (pioslhypnosle). Zielfs w'orden
op1 e«n WKijik Van den hypnotiseur glevdell
loojsheid 'Voor lidhaamlstpijben, verlam>ni|n-
gen .en bloedingen naar willekeur, t-a voor
schijn g!ero.eipen.
Verklaring.
Nu «rijbt VamZelf'dierVifaag bij ons op:
kunnen ^1 dleae vnrschijnsielen natuurlij(k
verklaard ,w(oridlen?
Als .we spreken oyer d« yerachijnseten
vian ,h!et hypin|oitiismle, moeten We. ondjarl-
scheid .maken tussdben de gewionlei viert
ischijnselei)., Zoo,als wij daar ev(en
cpgenoiemld, en do z.g. „hoogei
selen" b.v. hleldanziiendheid, waaroVeir nog
bij de blehandielimig vian bat spiiriitasmie zal
gesprokén .wortten.
Wla,t de lelerstp êFoeP' heiïref't, do zg. gj^
won'e ytirsohijnguten zij' kunnen volgens da
meelstiè jg^leordein .natuurlijk' verkllaal"(l
Wprden. v
„Ter vienklaring der liypnotifSOhe ver-
cchijüs'elan", .Zfgt Ppo-fL dr. Beijsente-, „zijln
meerdere theoriieëu uitgedacht, wpjkjei men
m 't algemUim als de, phy/Sisibhe (sitoftef-
Uj-k'e) ;t(p. psychische X&e|óstleBjk'e) plpegit
te- phdirschgidiön, naiar glelanigj er óf o.vyi'1.
wegend physische (stofïlelijkie) óf OiViarwe-
g'eud pisychischlei (gr^s|telijk|e) eleimbhteai als
Oorzaken worden aaoigewezen."-
Wftt Jtet voortbil£ipgen nu. betreft van
d'en hyplno.tisoblep slaap, mieant jxwof'. Beij-
sens, dja,fc, .hoitpviel de suggestie (inbeiejdin'g)
hierbij .dj|kwïj!ls nen groots factor Is, tocih
de. physiachei. (sitoffelijlk)e) oorzaken do
hooidrol spielem (Ziplkunds IH, blz. 163).
W|at d'e, twieede groep betreft, do hoo>-
gei-a .vieïBChijinselen, dieze WondieiU oVcr 't
algemeen ,aan do tussohemklomst Vian den
booz'en gleest toflgeschuevan, zooals wijl in
een .v.Olgend arf-ikel ovler het spjtritismg
zullen ziep. Hgt oordsel vian Prof', dr-
Beijs'ens hierovor luidt als volgt:
.„Ai'geztibm vian bet vsle bedrog, dat op
dit geldtel wrrd gepleegd, zijn or nog
ibiten te ovpu-, Welk|er wsrkjelijikli,eSid niet
kan .worden geloochend. Én dat elk een
gloed .dieiel van deze 'miet behulp den bfei
kende psychfechi-inenschekjDe wlettein en
rege'ion niet vlerküa.ard knnnien Worden,,, is»,
mijn iniziens', pnbestrijdlbaar. To,ch is het
niet geraden, alfe deze', to,t nu toe zoo
g'ehieiiimizkuiage y(ersc'bdjnselen gelijkelijk tot
pisychologische Xzinükundigg) onimlogelijk'
bedien te Viorklaren. Voorziiclhtiglhleid is
da.ar,oru te mie,er aan te rad-en, omdat voJa
doend, betr.ou.wba.ar ondepzoiek van der
gelijke t'eitein zoo uiterst moeilijk is, en
eigenlijk vioor zoover ik wiset slechts
zeer spaarzaam' heief't plaats gelhad. Dat
uu, waar d'e viilrschijhseïeu miet d'e gewonö
Wetten deu miensehelij'ke psyche (ziel) in
strijd zijp, of in psychologisch (zielkundig)
blijkbaar onmogelijke, gevallen, aan buiten-
m'enscheiijke ka'adhten Wordt gedadht, ligt
voor d;e hand. Die christen, di© dooir ziijü
geloof heit bestaan Van booze, 'geesten keait',
denkt ook om' da onustandigh,ediein
cl ik v'erf aan dezer tusschenklomist. Hoe-
w'el nu hierin voor alle pvenhaastoinjgi en
standigiheden aa,n zijn g'elukssfer kuunen
twijfelen.
Onbewust Van de angstige gelaatsuit
drukking v'an den manager, ontwikkelde
Bruce zijn laatste veldtochtplanMet de
open boeken v'oor hem' zouden zeker nie|t
meer dan twe,e weken noodig zijn om)
zich; oj: de 'hoogte te fetellea van alles
wat hij verlangde te Weten twer iodie'r
jager afzpmderlijik(, het tota.al-zakencijifeF
van den post, in een woord alles wat,
noodiig zou blijken olm te dienen alsl basis
voor het Voeren vian oppositie, waarvan
het succes bij' voorbaat verzekle|r|cl] w'aa
Daarna_ ziou hij' 's'leohks te kennen gcivieaij,
dat hij iiu westelijke rirfuting B,eiu toch|t' zou
miaken ter verkrijging'van nieuwe g|e-
gei-eng over de tempeiilatujan,. Dq Mor-
ley's zouden hem1 dan voor het laatst
gezien hebben tot liieit midden Man de» vol
genden zomerdan zou .liij' terugkom'en
met een flinke uitrusting om! eiern post
te bouwen^ en,', toiet Neui-da-boy als stroo-
pfc.p., zou hij de Indianen Van de Hudsjo-iii'ls
Bay weghalen.
Morley viatte Bi-uce's aap|aeliing op hjs
een weigering.
Ik zou het werkelijk1" graag hebban,
dat u me hielp, zei hij', steeidsi op pieitejb-
overdrijving moet wbrden gewaakt, Ver
dienen toch de redenen, wedike d6 theologen
(Godgeleerde») voor deze meienin'g aange,-
v'en, in sommige gevalle» volstrekt niet
diat wantrouwen, of zelfs bespotting,
Waarm'edu zij in zekere kringen plegen
ontv'anigen ta worden"- (Zielkunde III, blz.
164).
Toen in 1840 teTtpme gevraagd w'erd,
of 't magnetisme;, i» het algemeen, on op
zichZelvu' hescihouwdi, geoorloofd is, luidde
net antwoord Van da Congregatie Van het
H. Oi'fici'e (2#Muni, 1840), „ida.t meit Vef-
mijding van all'e dw'aliinig, waarzeggerij:,
uitdrukk'élij'kB of stiilzlwSjgendo aanroepling
d'es duivels., het aanweudien van natuur
lijke, overigens geoorloofde middelen hielt
v'eibcden is." Hieruit volgt dus, dat ook
liet niet. hij'geloovlig hypnotisme, rnlet zijjn
g'^one vierschijhselen-, geoorloofd is, ba-
h'alv%, wanneer de deugd van den gckypt
no.tis'eerde clocr liet zedelijk slecht giej-
dra,g vjan d'en hypnotiseur, aan vjB'ens
ni'acht en invloed hiij' aioh "onvoorwlaarda-
lijk C|Verlevert, in gavlaar zou kbmien.
Alkfujaar. C. VIS» Rlectojr.
Op den vijfden Zondag na Pastillen.
Epistel II. v. d. H. Jacobus. I. .2227.
Allorliefatlen! zijt uitwerkers vian hiet
wloord, en niet slechte a,an,hoorders, u zei
ven bedriegende. W|a,nt, indien iemfind c«u
aanhoorder en gjeen uibwie|i'(ker van het
wioord is, die is n,an ee».en man .gelijkj
die- zijn natuurlijk' wezen in eeniein stpiegpl
beziet.; hij beschouwt zich', en gastiyhenie»,,
doch is terstond Vengetpn. hoei hij. Was.
Maar die de volmaakte Wiet der Vrijheid
vVel inziet, en er in vOlhlawdt, is| gaen
vlergeetachtig© aanhoorder, maar een uit
werker Va» het w,e,rk geworden, en zal
in zijine Vernichting zallig Zij|n. Indien
echter iemiaind m,e©nt, dat liijl godsdienstig
is, ©n zijne tong niet heteiugielt, miaar
zijn hart misleidt, diens godsdienst ia
ijdel. De zuiver© en pnibeVlek'te godst-
dienslt bij Ggd onzen Vader is deze: w!e«-
zen en Weduwen in hunne viea-djr|ujkklLn|g te
bezoeken, en zich o»|beslml3t te "bewiaren
van deze Wereld. J I
Eyiaogielie, Jpannes XVI. 2.330.
In dien tijde Zeide Jezus tot zijjnla Ileieuf-
lingien.: voofwiaar, voqrwaar, ik ze-g n: al
wiai gij den Vader in mSj|nen naam' zult
verzoeken, zal Hij n geve». Tot nu to.e
hebt gij' niets in mijten naam' vierizolcjhifc;
Vraagt, en g"jj' zult verkrijgen, opdat uw©
Vreugde volkombn zij. Deze dingie» heb ik
in g'elijkeniiss'e» tot u gesproken. Hjeè uup
komt, dat ik u niet meer in gelijkemiiisslen
zal ppreken, maar openlijk vtaL d.en "Va
der verkondigen. In dien dag'zult 'gij dn
mijnen naam ver|Zoekehen ik! zag n niet
dat ik den Vader vtaor u hidden zalwant
de "Vader z-elf bemint u, omdat gijl Mij!
bemant, en geloofd bebt dat iik van God
ben uitgegaan. Ik ben van den Vader
uitgegaan, en in d'e.. w'ereid gleklopi'ein; ik
verlaat wederom; de wewêld, en ,g|a tot
den Vader» Zijne. Leerlingen zeiiden HeOnl:
zie nu spreekt gij openlijk, en spmedUt
g'e.ene. gelijkenis. Nu wleiten wij! dat Gij'
alles wee.t, en dat Gij niet noodig hdbt, da|t
U iemand ondervlTiagehiereïm1 gieloovlen
wij', dat Gij! vian Gpd ziijt uitgegaan.
D'e Nor bar tij.ner Abdij
Van T o n gi e r i o O'.
Bij de ontetedlendq berilohtien omltrent de
jongste binnen onze grenzen uitgebroken
groote branden voegde zildh Zondagavond
d!at van d'e beroemd© Norb'ertijnier-Abdïj
van Tong|eflo;oi in de Belgisch© Provincie
Antwerpen jn dó nabijheid der Nederland-
ech-e grens'.
Wij geven hieromtrent ceuige bijzonder
heden, zonals die in -het lijvige boekwerk,
,in 1888 door Pr. Wialtman van Hpflbeeok,
Norb'crtijter Kauulnnik-reglulier Van To»1
gerlo.0 uitgegeven, zijln opgeteekend.
Deze geeft als stichtingsjaar der abdij
aan 11'2£ en als stiic'hter Giselbertns, «en
ongehuwde man, di© in de overwinning
van den H. Norbertus op. de ketterij' van
T,anichelm( aanleiding vond al zijln bezittin
gen ter ©ere Godls af ta staan en opl dq
erve van Tong'eadoio ecu klooster, der II
Maagd toegewijd, opi te richten. "Waar
schijnlijk werd' ook1 het afgestane landgoed
de babertnlat Van de buiigRrlij'ke gemteeute
Tongerloo. De prelaat Waltm'an, door den
H. Norbertus aan bet hoofd der St. Mi
chaels-abdij te Antwerpjen jjesteld, was
hem bij de uitvoei-inig.' dezer plann-en; he
bulpzaam-. Gi'selbertus zelf zeg'dte de wc
reld voor altijd viaarwel door het leek©
broederddeed der cxd© aan to vragpn. On
dier degenen, die dia opjiektingsacte onder
teekqnden, behoord© ©ok de heiiHlg'e ,abt
den too,n. Ik' ka-n Itop noch sitaarit Vinden
in den treurigen toestand Van mijn boel-
ken. De een pf' andleno dwaas' pjip -h-atj
hootdikantooii- der maaitsdhappij. kreeg bet
in zijn kjop om' dubbelboekhoudenj in to
vio-ero-n voor i-ederien ppst en de com|n
sarissen gaven liem' diaarto® opdiracht. Dat
is een beleadlig|i»ig, mtsneier, een b:e-le©i-<3lif-
ginigl en Morley sloeg, met zijin vuist
op tafel. Ik ben geen euflfe ppnneiliklklelr,
geen boekho;udiertja. Ik hen niejt bieir-
he -n gekomen om vfevn, Js morgens wroieg
tot 's avtomds ©en pen te Imab^eirw. He' bf^i
do tolanager v0» dezen piost. "In dit
dis'triat ben ik belast met' de behartiging
der belangen van de Hudson's Bay Com(-
piany. Ik heb tot taak te zorgen, dat de
\vaats>eih|a,p|pij de pelsen ktrijjgt, dat de In
dianen tevreden en ijvpr.ig zijjn, dat de
tegenstanders uit dit district gehouden
warden, dat de zaken vla» den post vlot
v.an stapel loopen,. Ik kan mijn tijd niet
gaan verknoeien met kepie mjitjes! getallen
te zitten schrijven -en overs-chrijiven. Me
neer, de go,eie auwiei tijd iisi vóorbdjl. Vpoier
ger Waren we piel.sh0,nidqla,r1e.nm.aunen, dip
vjoor de Hudson's Bay door het vuu(r
vlogen,, alles voorkaar overhadden, ja
zellk voor kaar wilden stexyen, als fcet
Bcrnarü vian ClairVaux. Door Kjamierijlk'a
Bjissehop Biurcha-rd werd in hjet Biisschop-
pielijk diploma de vergunning va» syno
daal xec'ht verleend, aan voorrecht dat in
d'iieai tijd dikwijls aan kloosters werd ge
schonken. D© eerste Abt Hendrik verkreeg
bovendien een pauselijke bulle, waarbij! do
abdij' ïn het .bezit van alle bestaande «n
nog te verkrijgen goederen werd gesteld.
Van wereldlijke zij'dó werd Godefr.iied, hcr-
tog| v.an Lotrijk, aoor keizer Koeuraad
m'et d© voogdij- van Tion-geiioo belast.
Eenigszius ij leiachtig is de volgorde
der abten, JLie na H'e'hdrile do ab'dij1 be
stuurden.. Er worden vlier prelaten ga-
noómld, Hendrik (glest. 1150), Huibreeht
(gest. 1167), .Wibertus (gast. 1178) en
Herman (gast. 1206). Na vijftig jaar be
staan g|old dit klooster nog voor arm' ©n
werd in 1189 door den Bisschop) van Ka-
merijk ©en altaar geschonken» U,itv.0|6i-ig
worden de stoffelijke aanwensten v,an dit
klooster besclii-evicn mot de pauselijke bul
len, welke het eigiendómisrecht bekrachtig
den. D.e hertogen Godefr-iied pu Hie»drik
begunstigdenin de 12d© eiquiw dit klooster,
terwijl de tegenpaus Viijcitor IV, dia als
wettig Paus door d© Bisschoppen v.an
Luiilk en Keulen werd' erkeud, de, giften
rradhtigde. Onder 'het bestuur der bb-
Qgenoeim.de v'i-er «erste .abt©11 breidden
de rechten der abdij zich snel uit tot in
de plaatsen Niicpen, Kalmpthout, Ro.ze.u-
daal, Kle;in-Zuttd©rt-Broeigibem', Nijm'egan,
Oclegiem', Djlest en Schaf!©» Alplien-, Diies-
sen Ohaaim ©ai R|i«l, in d'e d'aaropj volgend©
eeuw tot «en nog; grooter aa;htal plaatsen.
Buitcmigiewoon groot is het getal den ab
ten, diiie gedurende dó 13de OouW elkander
■in 'het bestuur der abdij opvolgden. E'en
v.an lien, .de Prela,at H»iibrecht, werd; op
14 Aughstus 1333 verraderlijk door zijn
personeel vermoo-rd'. De daders werdóin
allen tor dood gebracht. "Walter Baclh. be
stuurd© de ,abdïji Van 1333 tot 1366, opge
volgd door Ejgidiud' van Hlildernisse. Met,
Joannes Brief van Gr.aV.e, d'e 25j abt,
sluit de rij ©dr Prelaten Man dó 14dló ©en(W
De rechten, waarvan w'ij. "hoivfen Bpirake»,
de z.g. jtjegev|i|ngsrechten, hiieldiein in de
beveiegidheiild tot aanistellin.g Van gciestelijkio
herders over d« piaroclhiien. Mioeilijkl^edien
ontetendein toen Hertog) Jan III omstreeks
'1334 Wet gleweld hooge sdhattihgen «ischlte,
docli daor tussohenkomst van Wjül'ean!,i
Graaf v^n Henog'ouwen, kwaiml m;en én
'1336 tot ©en schikking'. D'e opieenVolgen-dio
hertogen van Brabant bekraclhtiigd'em tel
kens dó 'privilegiën, waaronder opk' dat
van tolvrijdom ten behoeve der abdijc
Haaa- g:egoed:en stand dankt© zijl niet
slechts aan giften, doeih grootandóels aan
den veldarbeid dór kloosterlingen, d'io, d|e
mberassón om'tooverden i» bonwland, en
waarop vee v'an allerlei' soort w(erd aanigje-
tToflen. Al spoedig1 wea-4 ook deze ab'dij! 'n
middelpunt van kunst en wetenschap- Deze
laatste bepia.alde zich niet tot het afstóhjrij-
ven v'an boeken, waarmede Wen zich veel
al in de kloosters bezig! hield. Benige; reli-
gf.euscn bezochten die yórmlaardste hopige-
schqlen .en deelden dan opgiegaardien oogst
rijkelijk aan hun medebroeders medo. Om
streeks het einde der 15de eeuw be-zat de
abdij meer dan vijftig! pachthoeven. De
groote kloosterbibliotheek, een der rijlklste
van België waarvan món gelukkig een
groot deel heeft weten te redden, dankte
haar ontstaan a,an d'en 34sten abt Antonius
Tsgli-ooten, in 1460 geboren. Talrijk ook
zijn de bouwwerken onder zijin ib'estuur tot
stand gekomen, o.a. de kerk' j» 1514 ge
bouwd; d:e kosten hderv.an ban'evens v,an
het nieuw te bouwen klooster werd'e» ,uit
do opbrang'st dor verkookte abdij-gronden
b-estreden.
Toen Geldorsche en Fransehe bemdien,
gesteund door Karei va» Egmont, i» 1507
Brabant binnenrukten, lieten deze ov'cral
het spoor van verwoesting', roof en br,and
na, waaraan d'e kloostergoederen miet ont-
kwiamlen. I>e prelaat Tsgrooten zag zlicb
genoodzaakt naar Herenthals te vluchten.
In 1523 werd de abdij qpniiiauw door Na-
meusc-he Wiapienktechtan geplunderd. Die
schade daiardjoor veroiorzaakt werd gedeel
telijk vergoed do.or vermindering van be-
lastiuglopbrengst.. 'De laatste gaven meer
dan eens aonlejidingl tot ernstige moeilijk
heden tussohen landsbestuur e» de Prela
ten. Voorts ontstonden oneeniigheden we
gens te verregaande inmenging Man Karei
V. in de nenoeming der abten. Onder het
bestuur vian den 35ste» abt Arnold Streij1-
ers w-erd'en do NederlandlSehe abdijen af
gescheiden van Premónstreit. Hij' toonde
z'ielv een Maeeenias voor Verscheidene, ge
leorden, o.a. Gorneli® Janssenius, Bisschop
van Gent, bezorgde nieuwe aanwinsten
voor de bibliotheek, terwijl de ppachtiga
lioekenzaal met di© Vnfl het Yatidaa» werd
vergeleken. Voorts is zijn naam aan ge-
wichtigte 'bistorisehe feiten Verbonden. Hij
doopte o.a. den oudsten zoon en d© dochter
van Prins Willem' Vian Oranje 'te Breda.
Talrijk waren d'e kostbare k'unstv.oioprwer-
mioesit. En mul? Het is werkelijk' ongen
boord! Wlat vlraagt de miaatscihappij ihhans
v'an onsDat we kamtooirMerken en baejb-
houders worden. Dit schijnt het nieuwst©
pirinicape te zijn het is beter dat d|© boeken
kloppen,, dan dat de pelsvoor ra ad atamp-
vkl zit.
Hij hield op met spreken. De punten
van zijn snor stonden overeind, zijln wan
gen wlaren rood. En Bfuce, die hieÜ piëls-
land, zijn romantiek! ©n zijn geheimlen
cloor en door begreep en er innerlijk clmi
jubelde, die ook de mcthbdien kendle van
hen die Schotland en Engeland hadden
v'erlaten om den avoteuurlijheu strijd te
Wagen,, vóelde in ziöh een Zekbro sym!-
(lathie. Deze mannen waren tooh dappere
strijders Voqr het geluk! geweest. In hun
districten wlaren ze de 'wsbgevlegs. E»
al voelden ze zich wel ,wat vlug jm hun
«er getest bij1 de minste jhmiengling in hun
Zaken dloor de hoofdkantoren, nóg, Mluggejr
Waren ze iu den strijd Vloor .het behoud
hunter miaatstahappdj. Eln deze Waarideegde
hen, ze 'begreep (hen en imelQste»tójtls hiadden
d'e he er en ook hun zin gekklegen.
Doch Brnc'e wea-d niet misleid :do,ojr
Miorley's uitval. Hij1 jtist uit eawaring,
dat de mannen Man de pudo gardq tieo^len
Oi©n .©n parainónten, waaimedó hij. de. abdij'
öeg|if ligde. N.a een dertigjarig 'bestuur oyer
leed hij te Mechelcn in 1560. Drie jaar te
voren zag' hi,1 een tweetal zijner zopen
Arnold1 VcsSemi en Henry Bosch ,aair do
.Reformatie als martelaar ten offer vallen,
,Vi,fti|en jaar later stierf ook de Priester
Peter Janssens een geweldadilgfin dood.
Omtrent dó kunstschatten, welke de abdij
kerk herbergt vinden wij' o.a. vermeld het
prachtig! gebeiteld tabernakel en een trip
tiek van Gozewien vla» der Weydan, e,e»
albasten Mariabeeld en het wereldberoem
de tabernakel of H- Saoramentshiuiis rechts
v»n het "Hoofdaltaar, waaraan verscheii»
d'en© kunstenaars van naam hebben gp-
werkt. Verder «en kostbaar koorhek pn
graftombe. Een reproductie van Leonar
do da Viiinci's Avondmaal behoort mede
tot de schatten der abdijkerk. Ondanks
zware beschadiging biji den brand van
Zondag' is toen er in geslaagd dit stuk nog
te redden. Het doxaal is afkomlstigl »it
Utrecht het orgel »i|t 's-Hertogenbosch!1.
Op, de IccAomto'en der kerk schilderde
,G.iielis van den Bossche uit Brussel de
beeltenis der twaalf Apostelen. Dp kerk'
bezat schitterende en rijk gekleurde glas
ramen, o.a. Van Gisbertns uit Utrecht, en
Frederick Poeters uit Amsterdam!. Het mpt
beelden versierd© kerkportaal wSj-d ver
vaardigd door Tielam van Beringen. Met
Tougerloo's afscheiding van het bisdom
's-Hertagónbosch begint «en nieuw tijd
vak, waarin tal van vrome mannen dan
roem! der abdij, zoowel opj bet gebied van
regeltucht als stoffelijke welvaart hand
haven. Doch zoodra dó Fransehfe over-
heerschang kwam en de kloostergoederen
door de republiek worden aangeslagen e»
verkocht en' de kloosterlimgien worden ver
jaagd bestaat stoffelijk Tongerlco niet
meer en kunnen slechts zedelijk» krach-
den de» roem der abdij' bestendig»». Ouden
de naman van hen, die daartoe medewerk
ten wordt anót eere gpnoemd Adrima»
Stalpiaerts geboren te Hilvarcn.beek in
1563, overleden 25 October 1629. Ook bjj'
den tweeden inval der Fr,a»schen na dó
jgïoote revolutie werden de kloostergoe
deren aangeslagen «n de kloostPrge|m!eian|to
uitgledrev c». Als koopers der gpiedeiten
vinden wijr vermeld 'Joannes "Petrus
Schw.artz te Leuven en Willem1 Theodoor
Ghiislai» de Mqulenaer te Antweappn. Ach
tereenvolgens vielen de kerk, het don-
vent en de ^ndero gebouwen gededteilijik
onder het geweld van houweel pn mpkpr.
De pfachtigte klokklen waren reeds in 1797
dbior bet Fransóh bestuur naar da smelt
oven verwezen. Nadat onder de regperimg
van Nappleon en later Va» W|3lem| I
vruchteloos pogjipgen werden ondernomen
om' de abdij J» gijn oorspronkelijke» toe
stand te herstellen, jgjelukte dit door de
omwenteling' v.an 18.30. Toen werden de
kloostergóboaiwe» oppieuw- opgetrokken,
welke in 1^39 in gebruik ^werden! ge
nomen. V,an lieverlede kwiamen de oiBdó
kunstschatten terug' «n werden plannen
gemaakt voor den heropbouw va» de kerk1,
waarvoor de Pauselijke Nuntius iu Bel-
g|ië, Mgr. Gonella, op 22 Juni 1852 deu
eersten steen leglde,. Simdsdipn is de be
proefde abdij tot de huidige ontwikke
ling gekomen en op het oogenblik^ dat
wij 'dit schrijven, leven wij in de banga
onzekerheid .omtrent het -behjond van zoo
vele kunstschatten, welke dó stormen y.a»
het verleden hebben geitxotsPerd.
NAAR HUIS
Een Russische veoitelliug door
WILH. BARON VON BLUMENTHAL.
In de halfdonkere zuilengang Man bat
kloosterhof v|an S|t. Andreas op Galata in
Ocn,süanitino.pel, ontmoette 'ik een gpo|ep,
pelgriimjs d|ie zx» "ïjuiat van 'Jeruzalem'
teruggekeerd Waaien.
Een oiud mager moedertje ijok' vooral
mijn bijzondere aandacht. Langzaam'
schoof zij' Vooruit cm het fedheen alspf
hare voeten den grond niet taakten
alsof rij zweefde. Ik kón de beweging
van haar vpeten niet aiien, iwant zijf droeg
een lang kleed, dat afhing tof °P den
grond. De spitse borstkas en die kanden,
die zij naar vojren gestrekt hield wiekte»
den i ndruk als werd rij door den adlem! V|an
den wind gedragen. Alleen hapa miatte,
uitgedoofde oogen gaven ta M©rstaan dat
hare ziel np@ le-elldie pn dat zijf gp» vlast,
vurig geloof bezat.
„Wie zij't gijl ?Reu je een Ruk?" 'm|at die
woo-rden wendde rij zich tot tolij'. Hare
stem1 w.as nauwelijks hoorbaar, gebroken,
schor, alsof het niet de hare was.
„Ja, moedertje, ik ben gqh|eol tot nw
dienst," antwoordde ik'.
„Wiat /eg je?"- vpo-eg rib. Want zijf had
mij niet verstaan.
„Ben je geen Rus? Nu 'jia, dat staat
en schpldem op de niieuwla mlethoden vian
zaken doe», dat ze maling hadden aan
tïe thans hun opgedragen administratieve
vVerkzaamheden en o,ple»lijk Meiiklaatdón
te verlangen naar den tegugkfoeb van 'do
dagen van vroeger. Doch hij witat ook),
dat ieder hunner <>nimiiddellijk den ptri}S
zou opnemen tegen den buitenstaander, dip
het denkbeeld zon uilbem, dat de Hudson's
Bay geen in allei oprichten Molmiaakte
maabstcihapipdj was. i
Hf d;adh|t, dat all'e posten dan 'ba-
diende. hadden, zei Bruoe.
Wel Was liat Bruce opgevallen, pn het
had hem e enigszins verbaasd, dat hiió»
geen bedienden wlaren; van d«n anderen
kant twijfelde hij er nauwelijks aan, dat
d'e om'stamdighe.id, dat Morley hier alles
op zijn schouders ham', tot op zekere
hoogte verband hield miet zijin macht in
dit district. Hij Was ëchter in het geheel
niet voorbereid op don plotslelingen omlmo-
keer in Morley's opltredle»; rijn orroganitfo
was ineenjs v'erdwónein ie» in rijn gezegd»
la,g thans een soort e/ouus.
(W|órdt vferVolgd.); i
